فهرست نخستوزیران ایران
- بالا راست: علیاصغر اتابک نخستین نخستوزیر ایران.
- بالا چپ: محمدعلی فروغی تنها نخستوزیر ایران که در هنگام انتقال سلطنت به دو شاه جدید، در این منصب بوده است.
- پایین راست: امیرعباس هویدا دارندهٔ طولانیترین مدت نخستوزیری در ایران.
- پایین چپ: میرحسین موسوی آخرین نخستوزیر ایران.
فهرست نخستوزیران ایران شامل نام کسانی است که به جایگاه نخستوزیر ایران رسیدهاند. در ابتدا، نام این جایگاه «رئیسالوزرا» بود و جایگزین «صدر اعظم» شده بود. عنوان نخستوزیر از سال ۱۳۱۸ و در دوران نخستوزیری احمد متیندفتری رایج شد. جایگاه نخستوزیر در پی همهپرسی ۶ مرداد ۱۳۶۸ حذف شده و ریاست هیئت وزیران به «رئیسجمهور» واگذار شد.[۱]
با پیروزی انقلاب مشروطه و صدور فرمان مشروطیت از سوی مظفرالدینشاه (س. ۱۲۸۵–۱۲۷۵)، انتخابات مجلس شورای ملی برگزار شده و نخستین دورهٔ مجلس از مهر ۱۲۸۵ شروع به کار کرد. نصرالله نائینی مشیرالدوله صدر اعظم وقت ایران، قانون اساسی مشروطه را که در تاریخ ۸ دی ۱۲۸۵ به توشیح شاه رسیده بود، در ۱۰ دی به مجلس برد. از آنجا که در تنظیم قانون اساسی، حدود وظایف و مسئولیت وزیران مشخص نشده بود، هیئت دولت به مجلس معرفی نشد. این امر، و بهطور کلی رفتار منفی دولت در برابر مجلس، نمایندگان را بر آن داشت تا در تاریخ ۷ بهمن، اسامی وزیران و حدود وظایف آنها را از دولت بخواهند. عدم حضور مشیرالدوله در مجلس و بیاعتنایی به خواستههای نمایندگان درخصوص معرفی وزارتخانهها و وزیران آنها، در نهایت موجب کنارهگیری او از صدارت در ۲۶ اسفند شد.[۲] مجلس به منظور تسلط بر قوه مجریه، تصمیم گرفت که جایگاه صدارت را منحل کند.[۳] در این هنگام، محمدعلیشاه (س. ۱۲۸۸–۱۲۸۵)، علیاصغر اتابک را مأمور تشکیل دولت مشروطه کرد اما چون اتابک در خارج از کشور بود، دولت موقتی به سرپرستی سلطانعلی افخم در ۲۹ اسفند تشکیل شد. سرانجام اتابک روز ۱۱ اردیبهشت ۱۲۸۶ رسماً رئیسالوزرای دولت مشروطه شد.[۴]
در قانون اساسی مشروطه، نحوهٔ انتخاب نخستوزیر تصریح نشده بود. عرف مشروطه غیر از دوران رضاشاه یا بعد از کودتای ۲۸ مرداد بدین صورت بود که پس از رای استمزاجی مجلس به نامزدهای مطرح شده در مجلس برای نخستوزیری، فرد منتخب مجلس از سوی شاه به مجلس معرفی نامه صادر شده تا بهصورت رسمی به مجلس معرفی شود. در صورت اخذ رأی اعتماد از سوی مجلس، فرمان نخستوزیری برای نامزد منتخب مجلس صادر میشد.
همچنین اگر نخستوزیر وقت از مجلس رأی عدم اعتماد دریافت میکرد، نسبت به تمایل مجلس به زمامدار آینده، در یک جلسهٔ خصوصی رأیگیری شده و نتیجه به اطلاع شاه میرسید تا شخص موردنظر مأمور تشکیل دولت شود.[۵] در دورهٔ پادشاهی احمدشاه (س. ۱۳۰۴–۱۲۸۸) و دورهٔ اول سلطنت محمدرضاشاه (۱۳۳۲–۱۳۲۰) این سنتها رعایت میشد؛ اما در دورهٔ رضاشاه (س. ۱۳۲۰–۱۳۰۴) و پس از کودتای ۲۸ مرداد، محمدرضاشاه (س. ۱۳۵۷–۱۳۲۰) رأساً به نصب و عزل نخستوزیر بدون رعایت این سنت اقدام میکردند. همچنین بر اساس یک سنت پارلمانی، با آغاز دورهٔ جدید فعالیت دو مجلس[الف] نخستوزیر از سمت خود استعفا داده و پس از مأمور شدن مجدد از سوی شاه به تشکیل دولت، هیئت دولت جدیدی را ابتدا به شاه و سپس به مجلسین معرفی میکرد.[۶]
در کشاکش انقلاب، سید روحالله خمینی رهبر انقلاب اسلامی، به موازات دولت منتسب به حکومت شاهنشاهی که تا ۲۲ بهمن سر کار بود، دولت موقت را با نظر شورای انقلاب (که نقش مجلس موقت را داشت) تشکیل داد. پس از استعفای دولت بازرگان، شورای انقلاب مستقیم تشکیل دولت را عهدهدار شد. طبق اصل ۱۲۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در ۱۰ و ۱۱ آذر ۱۳۵۸ به تصویب ملت رسید، ساختاری نیمهریاستی برای کشور تعریف شد، که نخستوزیر به عنوان رئیس دولت، از سوی رئیسجمهور نامزد شده و در صورت کسب رأی اعتماد از مجلس شورای اسلامی عهدهدار این منصب میشد، و رهبر به عنوان رئیس کشور نقشی در تعیین وی نداشت. در بازنگری قانون اساسی، با انتقال ریاست دولت به رئیسجمهور، نظام کشور به ریاستی تغییر یافت، و سمت نخستوزیر حذف گشت.
فهرست
پادشاهی مشروطه
| وضعیت |
|---|
| سازمانهای سیاسی |
.svg){kind=small}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
جمهوری اسلامی
| سازمانهای سیاسی |
|---|
| ر. | نام (دوران زندگی) |
نگاره | دوران تصدی | دولت | مجلس (دوران) |
رئیسجمهور (دوران) |
م. | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 • جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸–۱۳۵۷) • 
| ||||||||||
| ۴۱ | مهدی بازرگان (۱۳۷۳–۱۲۸۶) |
پرونده:Portrait of Mehdi Bazargan - 70s.jpg | ۱۵ بهمن[چ] ۱۳۵۷ |
۱۵ آبان ۱۳۵۸ |
بازرگان | —[ح] | —[خ] | [۱۴۲][۱۴۳] | ||
| هیئت دولت بدون نخستوزیر[د] | شورای انقلاب | [۱۴۵] | ||||||||
| سید ابوالحسن بنیصدر (۱۳۶۰–۱۳۵۸) | ||||||||||
| ۴۲ | محمدعلی رجایی (۱۳۶۰–۱۳۱۲) |
پرونده:Mohammad-Ali Rajai.jpg | ۲۰ مرداد ۱۳۵۹ |
۱۴ مرداد ۱۳۶۰ |
رجایی | ۱ (۱۳۶۳–۱۳۵۹) |
[۱۴۶] | |||
| شورای ریاست[ذ] | ||||||||||
| ۴۳ | محمدجواد باهنر (۱۳۶۰–۱۳۱۲) |
پرونده:Mohammad Javad Bahonar.jpg | ۱۴ مرداد ۱۳۶۰ |
۸ شهریور ۱۳۶۰† |
باهنر | محمدعلی رجایی (۱۳۶۰) |
[۱۴۷] | |||
| ۴۴ | محمدرضا مهدوی کنی (۱۳۹۳–۱۳۱۰) |
پرونده:Mahdavi-Kani 1981.jpg | ۱۱ شهریور ۱۳۶۰ |
۷ آبان ۱۳۶۰ |
مهدوی کنی | شورای ریاست[ر] | [۱۴۸] | |||
| ۴۵ | میرحسین موسوی (اکنون–۱۳۲۰) |
پرونده:Mir-Hossein Mousavi in 1988.jpg | ۷ آبان ۱۳۶۰ |
۲۵ مرداد ۱۳۶۸ |
موسوی ۱ | سید علی خامنهای (۱۳۶۸–۱۳۶۰) |
[۱۴۹] | |||
| ۲ (۱۳۶۷–۱۳۶۳) |
||||||||||
| موسوی ۲ | [۱۵۰] | |||||||||
| ۳ (۱۳۷۱–۱۳۶۷) |
||||||||||
انتصابهای لغو شده
| نام (دوران زندگی) |
نگاره | تاریخ تعیین | علت لغو | م. | |
|---|---|---|---|---|---|
| کامران میرزا (۱۳۰۷–۱۲۳۵) |
پرونده:Kamran Mirza.jpg | ۹ اردیبهشت ۱۲۸۸ | مغایرت با اصل ۵۹ متمم قانون اساسی مشروطه[ز] | ||
| ابوالقاسم قراگوزلو (۱۳۰۶–۱۲۴۵) |
پرونده:Abolqasem.jpg | ۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۸ | عدم پذیرش فرمان انتصاب | [۱۵۱] | |
| محمد مصدق (۱۳۴۵–۱۲۶۱) |
پرونده:Portrait of Mohammad Mosaddegh - circa 1952.jpg | ۲۳ آبان ۱۳۲۳ | عدم پذیرش فرمان انتصاب | [۱۵۲] | |
| رضا حکمت (۱۳۵۶–۱۲۶۹) |
پرونده:Reza Hekmat.jpg | ۲۳ آذر ۱۳۲۶ | عدم پذیرش فرمان انتصاب | [۱۵۳] | |
پانویس
یادداشتها
- ↑ به موازات مجلس شورای ملی، مجلس سنا نیز در قانون اساسی مشروطه مصوب ۱۲۸۵ پیشبینی شده بود با این حال تا سال ۱۳۲۸ تشکیل نشده بود.
- ↑ استعفای ناصرالملک در ۲۲ آذر با مخالفت شاه روبرو شده بود اما ۲۴ آذر توسط شاه عزل شد.
- ↑ محمدعلیشاه ابوالقاسم قراگوزلو را که در خارج از کشور بود مأمور تشکیل دولت کرد و تا رسیدن او جواد سعدالدوله موقتاً گردانندهٔ کابینه بود. قراگوزلو قبول کار نکرد و به ایران نیامد.
- ↑ پس از فتح تهران، بنا به رأی شورای عالی رجال و روحانیون کابینهای بدون رئیسالوزرا در تاریخ ۲۶ تیر ۱۲۸۸ تشکیل گردید.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ نخستوزیر استعفا داد و دولت تشکیل نشد.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ حکم نخستوزیری فضلالله زاهدی توسط شاه در ۲۲ مرداد صادر شد اما محمد مصدق تا ۲۸ مرداد در نخستوزیری ماند.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ شاپور بختیار تا ۲۲ بهمن، مدعی نخستوزیری بود. دولت موقت با پیروزی انقلاب اسلامی، حکومت بالفعل را به دست گرفت.
- ↑ تا پیش از تشکیل قوه مقننه، شورای انقلاب اسلامی در نقش قوهٔ مقننهٔ کشور بود. هر گونه تغییر در هیئت دولت با تأیید شورا صورت میگرفت و وضعیت نخستوزیر نیز با تصویب شورا مشخص میشد. بازرگان را با پیشنهاد شورای انقلاب، رهبر به نخستویری گماشت. پس از استعفای وی، تصمیم شورا بر آن شد که نخستوزیر تعیین نکنند و دولت را مستقیم اداره کنند.
- ↑ تا پیش از انتخاب رئیسجمهور و تشکیل قوه مقننه، ادارهٔ کشور با پیشنهاد شورای انقلاب و تأیید رهبر انقلاب سید روحالله خمینی تعیین تکلیف میشد. بازرگان را با پیشنهاد شورای انقلاب، رهبر به نخستویری گماشت. پس از استعفای وی، رهبر امور را بار دیگر به شورا واگذار نمود و تصمیم شورا بر آن شد که نخستوزیر تعیین نکنند و دولت را مستقیم اداره کنند.[۱۴۱]
- ↑ پس از استعفای دولت موقت، شورای انقلاب مستقیم دولت را تشکیل داد و تصمیم گرفت نخستوزیر تعیین نکند. پس از استعفای بازرگان که کشور نخستوزیر نداشت، عملاً سید محمد بهشتی به عنوان دبیر شورای انقلاب، جلسههای هیئت دولت را اداره میکرد. پس از ریاستجمهوری سید ابوالحسن بنیصدر وی ریاست/دبیری شورا را به عهده گرفت.[۱۴۴]
- ↑ شورای موقت ریاستجمهوری متشکل از نخستوزیر، رئیس مجلس (اکبر هاشمی رفسنجانی)، و رئیس دیوان عالی (سید محمد بهشتی) عهدهدار امور شد.
- ↑ متشکل از کفیل نخستوزیری، رئیس مجلس (اکبر هاشمی رفسنجانی)، و رئیس دیوان عالی (سید عبدالکریم موسوی اردبیلی) عهدهدار امور شد. شورای ریاستجمهوری، مهدوی کنی را به عنوان کفیل نخستوزیری به مجلس معرفی کرد که رأی آورد.
- ↑ ممنوعیت انتصاب شاهزادگان طبقه اول یعنی پسر، برادر، و عموی پادشاه عصر در هیئت دولت
ارجاعات
- ↑ «همهپرسی؛ پایانی بر نخستوزیری»، ایرنا.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۰–۴۳.
- ↑ Binder, “The Cabinet of Iran”, 35–36.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۳–۴۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۳۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۹.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۴۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۵۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۵۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۵۲–۵۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۵۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۵۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۵۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۶۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۷۱.
- ↑ دولتهای ایران، ۴۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۷۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۸۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۸۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۹.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۹۹.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۳–۱۰۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۰۸.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۰۰.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۰۰.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۰۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۱۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۱۱.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۰۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۱۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۱۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۱۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۲۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۲۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۲۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۲۵.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۱۲.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۱۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۳۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۳۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۳۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۲–۱۴۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۴۶.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۳۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۵۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۵۹.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۵۹.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۶۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۷۰.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۵۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۷۳.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۷۴.
- ↑ دولتهای ایران، ۱۶۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۷۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۷۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۷۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۸۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۸۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۹۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۹۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۹۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۹۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۱۹۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۰۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۰۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۰۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۰۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۰۸–۲۰۹.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۰۳.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۰۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۱۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۱۳–۲۱۴.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۰۸.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۰۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۱۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۳۲.
- ↑ عاقلی، نخستوزیران ایران، ۶۴۳.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۲۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۳۸.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۲۷.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۴۷.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۳۳.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۳۳.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۳۵.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۳۵.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۴۰.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۴۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۵۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۵۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۷۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۷۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۷۳.
- ↑ دولتهای ایران، ۲۵۴.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۸۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۸۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۸۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۸۸.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۹۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۹۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۰۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۰۶.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۱.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۵.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۲۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۲۰.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۲۳.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۱۹.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۵۰.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۵۲.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۵۴.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۵۹.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۶۲.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۶۲.
- ↑ دولتهای ایران، ۳۶۸.
- ↑ فاضلی بیرجندی، از مهدی بازرگان تا حسن روحانی، ۴۵.
- ↑ «همهپرسی؛ پایانی بر نخستوزیری»، ایرنا.
- ↑ فاضلی بیرجندی، از مهدی بازرگان تا حسن روحانی، ۴۳.
- ↑ فاضلی بیرجندی، از مهدی بازرگان تا حسن روحانی، ۵۶.
- ↑ معینفر، «مجادلات دوره مصدق…»، شهروند.
- ↑ فاضلی بیرجندی، از مهدی بازرگان تا حسن روحانی، ۶۱.
- ↑ «رجایی نخستوزیر شد». اطلاعات (۱۶۲۱۱): ۱. ۲۰ مرداد ۱۳۵۹ – به واسطهٔ ویکیانبار.
- ↑ «دکتر باهنر نخستوزیر شد». اطلاعات (۱۶۴۹۳): ۱. ۱۴ مرداد ۱۳۶۰ – به واسطهٔ ویکیانبار.
- ↑ «آیتالله مهدوی کنی نخستوزیر شد». اطلاعات (۱۶۵۱۶): ۲. ۱۱ شهریور ۱۳۶۰ – به واسطهٔ ویکیانبار.
- ↑ «موسوی نخستوزیر شد». اطلاعات (۱۶۵۶۳): ۲. ۷ آبان ۱۳۶۰ – به واسطهٔ ویکیانبار.
- ↑ «مجلس برای سومین بار به مهندس موسوی رأی تمایل داد». جمهوری اسلامی (۱۸۴۷): ۱۰. ۲۲ مهر ۱۳۶۴ – به واسطهٔ سامانه نشریات ایران.
- ↑ دولتهای ایران، ۴۲.
- ↑ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۲۰۵.
- ↑ عاقلی، نخستوزیران ایران، ۶۳۸–۶۳۹.
منابع
- «همهپرسی؛ پایانی بر نخستوزیری در ایران». ایرنا. ۲۳ مرداد ۱۳۹۸.
- آژند، یعقوب؛ آغاجری، هاشم؛ حسنی، عطاءالله؛ خیراندیش، عبدالرسول؛ زرگرینژاد، غلامحسین, ویراستاران (۱۳۷۸). دولتهای ایران: از میرزا نصراللهخان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. شابک ۹۶۴-۴۲۲۱-۴۷-۸.
- شجیعی، زهرا (۱۳۷۲). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی: مطالعه از نظر جامعهشناسی سیاسی. ج. ۱: وزارت و تطور آن در ایران (ویراست دوم). تهران: انتشارات سخن. شابک ۹۶۴-۳۷۲-۰۸۶-۱.
- شجیعی، زهرا (۱۳۷۲). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی: مطالعه از نظر جامعهشناسی سیاسی. ج. ۲: نخستوزیران و وزیران در ایران: ترکیب گروهها و منشأ اجتماعی نخستوزیران و وزیران (ویراست دوم). تهران: انتشارات سخن. شابک ۹۶۴-۳۷۲-۰۸۷-X.
- شجیعی، زهرا (۱۳۷۲). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی: مطالعه از نظر جامعهشناسی سیاسی. ج. ۳: هیئت وزیران ایران در عصر مشروطیت (ویراست دوم). تهران: انتشارات سخن. شابک ۹۶۴-۳۷۲-۰۸۸-۸.
- عاقلی، باقر (۱۳۷۰). نخستوزیران ایران (۱۳۵۷–۱۲۸۵): از مشیرالدوله تا بختیار. تهران: انتشارات جاویدان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۷۳۲-۴۱-۵.
- فاضلی بیرجندی، محمود (۱۳۹۶). از مهدی بازرگان تا حسن روحانی: کابینهها در جمهوری اسلامی ایران (ویراست دوم). تهران: پایان. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۷۴۲-۱۴-۵.
- معینفر، علیاکبر (بهمن ۱۳۸۶). مصاحبه توسط بارسقیان، سرگه. «مجادلات دوره مصدق به شورای انقلاب کشیده شد». شهروند امروز (۳۶).
- Binder, Leonard (Winter 1962). "The Cabinet of Iran: A Case Study in Institutional Adaptation". The Middle East Journal. 16 (1): 29–47. JSTOR 4323439.
برای مطالعه بیشتر
- افشاری، پرویز (۱۳۸۳). نخستوزیران سلسله قاجاریه. تهران: وزارت امور خارجه. شابک ۹۶۴-۳۶۱-۲۵۷-۰.
- بهنود، مسعود (۱۳۶۶). دولتهای ایران از سید ضیاء تا بختیار: از سوم اسفند ۱۲۹۹ تا بیست و دوم بهمن ۱۳۵۷. تهران: انتشارات جاویدان. شابک ۹۶۴-۶۷۱۸-۴۹-۹.
- صفایی، ابراهیم (۱۳۵۱). نخستوزیران. تهران: انجمن تاریخ.
- عبداللهپور، احمد (۱۳۶۹). نخستوزیران ایران. تهران: کانون انتشارات علمی.
- نجمی، ناصر (۱۳۷۰). از سید ضیاء تا بازرگان. ج. ۲ جلدی. تهران: صاحب اثر.
- قانعی، سعید؛ علمی، محمدعلی (۱۳۹۱). نخستوزیران ایران از صدر مشروطه تا فروپاشی دولت بختیار. تهران: علمی، آسونه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۰۴-۱۶۹-۳.
- Zonis, Marvin (1971). Political Elite of Iran. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-03083-9.