بیست و دومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بیست و دومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
نشان جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
اهداء برای	کتاب‌های برگزیده به زبان فارسی
پشتیبان مالی	معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تاریخ	۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۸۳
محل برگزاری	مجموعه سعدآباد، تهران
کشور	ایران
نام پیشین	جایزه سلطنتی کتاب سال
پاداش(ها)	سکه بهار آزادی لوح تقدیر از طرف ریاست جمهوری
نخستین دوره	۱۳۶۳
مجموع جوایز	۱۹ اثر
کل دریافت‌کنندگان	۲۳ نفر (نویسنده) ۱۲ نفر (مترجم) ۹ نفر (مصحح) ۱۵ مؤسسه (انتشارات)
وبگاه	ketabsal.ir

مراسم بیست و دومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در ۲۰ بهمن ۱۳۸۳ در تالار وحدت تهران برگزار شد. در این دوره از جشنواره، ۹۹ اثر در شاخه کلیات، ۵۰۱ اثر در شاخه فلسفه و روان‌شناسی، ۱۱۹۲ اثر در شاخه دین، ۱۱۲۶ اثر در شاخه علوم اجتماعی، ۱۷۲ اثر در شاخه زبان، ۲۲۸ اثر در شاخه علوم خالص، ۱۳۷۹ اثر در شاخه علوم کاربردی، ۲۴۴ اثر در شاخه هنر، ۳۰۰۲ اثر در شاخه ادبیات، ۴۶۹ اثر در شاخه تاریخ و جغرافیا و ۱۸۱۰ اثر در شاخه کودک و نوجوان شرکت کردند. از مجموع شرکت‌کنندگان، ۲۲ اثر اعم از ۳۲ نویسنده، ۴ مترجم، ۲ مصحح و ۱۹ موسسه انتشاراتی، برنده جایزه کتاب سال شدند. در این دوره همچنین از ۴۳ اثر تقدیر به عمل آمد.

جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، مهم‌ترین رویداد فرهنگی در حوزه فرهنگ مکتوب در دوره جمهوری اسلامی ایران است که نخستین دوره آن در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی برگزار شده است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، از سال ۱۳۳۴ هجری شمسی، جایزه‌ای تحت عنوان کتاب سال برگزار می‌شد. این جشنواره تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت اما در آن سال به جهت اتفاقات سیاسی در ایران، به تعویق افتاد و دیگر اجرا نشد. در اواخر سال ۱۳۶۱ موضوع گزینش بهترین کتاب‌های سال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد و در شهریور سال بعد آیین‌نامه اجرایی آن به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. بر اساس این آیین‌نامه، بهترین کتاب‌های چاپ شد در موضوعات مختلف پس از بررسی استادان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، انتخاب و طی مراسم به‌خصوصی در ایام مشهور به دهه فجر (۱۲ تا ۲۲ بهمن)، معرفی شوند. هر سال وزارت ارشاد از ناشران و مؤلفین تقاضا می‌کند تا نسخه‌ای از آثاری که نخستین بار در سال اخیر به چاپ رسانده‌اند را برای این جشنواره ارسال نمایند. مدیرعامل این جشنواره نیکنام حسینی‌پور، معاون فرهنگی آن سید سعید میرمحمدصادق و مدیر جشنواره، علی علی‌محمدی است. دبیری این جشنواره در طول ۳۶ دوره ابتدایی آن را آقایان علی اوجبی (سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۸۵–۱۳۸۴)، سید محمود یوسف‌ثانی (۱۳۷۸–۱۳۶۸)، محمدرضا سرشار (۱۳۸۹)، محمدعلی رمضانی فرانی (۱۳۸۷)، منوچهر اکبری (۱۳۸۶)، محمدعلی مهدوی راد (۱۴۰۱–۱۳۹۳)، نجفقلی حبیبی (۱۳۹۲) و مجید حمیدزاده (۱۳۹۱–۱۳۹۰) عهده‌دار بوده‌اند. هیئت داوران نیز از میان استادان دانشگاه و حوزه علمیه و همین‌طور متخصصان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، از سوی دبیرخانه جشنواره انتخاب می‌شوند.

شیوه داوری این جشنواره، در سه مرحله تدوین شده است. در مرحله نخست، تمام آثار ارسالی به جشنواره، مورد ارزیابی اولیه توسط هیئت داوری گروه‌های مربوط قرار می‌گیرد و پس از آن، آثار با رای اکثریت به مرحله دوم مسابقه ارسال خواهند شد. در مرحله دوم، آثار توسط حداقل سه تن از داوران انتخابی از جانب هیئت داوری که در هر موضوع مشخص، معین می‌شوند بررسی می‌گردند و نتایج ارزیابی در کاربرگ‌های ویژه‌ای درج می‌گردد. کتاب‌هایی که موفق به کسب حداقل ۸۰ امتیاز از مجموع ۱۰۰ امتیاز مندرج در کاربرگ بشوند، به مرحله نهایی داوری راه می‌یابند. در مرحله نهایی، کاربرگ‌ها توسط هیئت داوران مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در نهایت آثار برگزیده به هیئت علمی جشنواره معرفی می‌گردند. در نهایت آثاری که رای سه نفر از داوران یک اثر از میان آثار در بخش تألیف و تصحیح به شرط اتخاذ ۹۰ امتیاز یا بیشتر و در بخش ترجمه، ۹۵ امتیاز و بیشتر، به عنوان اثر برگزیده معرفی می‌شود. تا پیش از دوره چهاردهم این جشنواره، داوران از جانب هیئت علمی معرفی نمی‌شدند و پس از آن نیز در قالب کاربرگ‌ها نام برخی از داوران مشخص می‌شد. در این داوری سه نکته اساسی همواره مورد اهتمام قرار خواهد گرفت: ارتقاء بخشیدن به سطح علمی و فرهنگی کشور؛ سلیس بودن زبان اثر و رعایت قواعد دستور زبان فارسی و داشتن کیفیت مطلوب از نظر طبع و نکات فنی چاپ. در پایان جشنواره، برندگان جایزه کتاب سال، در طی مراسمی به میزبانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موفق به کسب لوح تقدیر از ریاست جمهوری و همین‌طور جوایزی عموماً سکه طلا بهار آزادی می‌شوند.

کتاب آینه دوران که در چهلمین سال پیروزی جمهوری اسلامی برای جمع‌آوری برندگان، داوران و شایستگان تقدیر این جشنواره تهیه و منتشر شده است. این اثر در بهمن ۱۳۹۷ توسط مؤسسه خانه کتاب تهیه شده است. از مؤلفین این اثر می‌توان به علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان اشاره کرد.

آثار برگزیده

^{راهنمای فهرست: (      ? = نامعین       ن/م = نداشتن مورد       و = وزیری       ر = رحلی       ق = رقعی       خ = خشتی)}

فهرست آثار برگزیده در ششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بخش	شاخه	ر	عنوان اثر	نویسنده(ها)	مترجم(ها)	مصحح(ها)	ناشر		سال نشر	مشخصات کتاب
							مکان	انتشارات		ج	ص	ط
کلیات	نسخ خطی	۱	فهرست دست‌نویسی‌های فارسی در کتابخانه ملی اتریش و آرشیو دولتی اتریش در وین	ایرج افشار	ننن	ننن	تهران	فهرستگان	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
							وین	فرهنگستان علوم اتریش
	کلیات	۲	مطبوعات کتابگزار: تاریخ نشریه‌های ادواری حوزه کتاب در ایران	فرید قاسمی	ننن	ننن	تهران	خانه کتاب	۱۳۸۲ه‍.ش	۲	؟	؟
فلسفه و روان‌شناسی	فلسفه اسلامی	۳	شرح و تعلیقه صدر المتآلهین بر الهیات شفا	صدرالدین محمد شیرازی	ننن	نجفقلی حبیبی	تهران	بنیاد حکمت اسلامی صدرا	۱۳۸۲ه‍.ش	۲	؟	؟
	فلسفه غرب	۴	فلسفه تحلیلی: مسائل و چشم‌اندازها	علی پایا	ننن	ننن	تهران	طرح نو	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۷۹۷	؟
دین	علوم قرآن	۵	سلامة القرآن من التحریف و تفنید الافتراءات علی الشیعة الامامیه	فتح‌الله محمدی	ننن	ننن	تهران	مشعر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۷۵۸	؟
	کلام	۶	لله و للحقیقه: رد علی کتاب «لله ثم للتاریخ»	علی آل‌محسن	ننن	ننن	تهران	مشعر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۶۹۴	؟
علوم عملی	پزشکی	۷	تاریخ طب و طبابت در ایران (از عهد قاجار تا پایان عصر رضاشاه) به روایت (سند)	محسن روستایی	ننن	ننن	تهران	سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران	۱۳۸۲ه‍.ش	۲	؟	؟
		۸	جراحی دهان و فک و صورت	لاری پیترسون	مسعود یغمایی	ننن	تهران	کتاب میر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
				ادوارد الیس	امیرسعید یاوری
				جیمز هاب	سعیده یغمایی
				مایرون تاکرا	احسان حمزه‌لوئی
	کشاورزی	۹	الکترونیک لیز	جوزف تامس وردین	محمدکاظم مروج	ننن	تهران	مؤسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
					حسین گل‌نبی
		۱۰	جنگل‌شناسی زاگرس	محمدحسین جزیره‌ای	ننن	ننن	تهران	دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۵۵۸	؟
				مرتضی ابراهیمی رستاقی
هنر	معماری و شهرسازی	۱۱	منظر، الگو، ادراک و فرایند	سایمون بل	بهناز امین‌زاده	ننن	تهران	دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
	ورزش	۱۲	مدیریت معاصر در ورزش	ژانت بی. پارکز	محمد احسانی	ننن	تهران	دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
				بیورلی
				جروم کوارترمن
				آر.کی. زنگر
ادبیات	ادبیات زبان‌های دیگر	۱۳	خاطرات پس از مرگ براس کوباس	ماشادو دِ آسیس	عبدالله کوثری	ننن	تهران	مروارید	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۴	روانکاو و داستان‌های دیگر	ماشادو دِ آسیس	عبدالله کوثری	ننن	تهران	لوح فکر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
	تاریخ و نقد ادبی	۱۵	سیری در جهان کافکا سیاوش جمادی	سیاوش جمادی	ننن	ننن	تهران	ققنوس	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۳۳۵	؟
تاریخ و جغرافیا		۱۶	تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی	محمد محمدی ملایری	ننن	ننن	تهران	توس	۱۳۸۲ه‍.ش	۵	؟	؟
کودک و نوجوان		۱۷	مسافر شهرهای بی نشان	مسلم ناصری	ننن	ننن	تهران	مدرسه	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۱۵۹	؟
				تصویرگری: فرهاد جمشیدی
		۱۸	نه تر و نه خشک	هوشنگ مرادی کرمانی	ننن	ننن	تهران	معین	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۹	پرنده و فال	داوود لطف‌اله	ننن	ننن	تهران	کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۳۰	؟
				تصویرگری: بهرام خائف
		۲۰	سفر با ماشین زمان	هیزل ریچاردسون	محمود سالک	ننن	تهران	لک لک	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۹۶	؟
		۲۱	بازی‌های محلی ایران	فاطمه بدر طالعی	ننن	ننن	تهران	کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	۸۵	؟
				تصویرگری: رودابه خائف

آثار شایسته تقدیر

^{راهنمای فهرست: (      ? = نامعین       ن/م = نداشتن مورد       و = وزیری       ر = رحلی       ق = رقعی       خ = خشتی)}

فهرست آثار شایسته تقدیر در ششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بخش	شاخه	ر	عنوان اثر	نویسنده(ها)	مترجم(ها)	مصحح(ها)	ناشر		سال نشر	مشخصات کتاب
							مکان	انتشارات		ج	ص	ط
		۱	پوشاک در ایران زمین (مصور)	گروه نویسندگان زیر نظر احسان یار شاطر	پیمان متین		تهران	امیرکبیر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲	تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس محمد ایلخانی		سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها		تهران	شایسته تقدیر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳	روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی	مردیت گان، والتربورگ، جویس گال	احمدرضا نصر و دیگران		تهران	سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۴	التفسیر البنائی للقرآن الکریم	محمود بستانی			تهران	مجمع الثبوت الاسلامیه	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۵	فرهنگ موضوعی تفاسیر (بر اساس ۲۰ دوره تفسیر قرآن شیعه و اهل سنت)	مرکز فرهنگ و معارف قرآن			تهران	بوستان کتاب قم	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۶	بهاء ولد (واله مولانا جلال الدین رومی) و خطوط اصلی حیات و عرفان او	فریتس مایر	مهرآفاق بایبوردی		تهران	سروش	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۷	بهاء ولد، زندگی و عرفان او	فریتس مایر	مریم مشرف		تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۸	آیین هند و عرفان اسلامی (بر اساس مجمع البحرین داراشکوه) داریوش شایگان جمشید ارجمند		نشر و پژوهش فرزان روز		تهران	شایسته تقدیر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۹	یادگار طاهر (مجموعه مقالات)	احمد طاهری عراقی			تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۰	الاذان، بین الاصاله و التحریف	سید علی شهرستانی			تهران	مؤسسه امام علی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۱	فرهنگنامه امثال و حکم ایرانی	امین خضرایی			تهران	نوید شیراز	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۲	احتمال و آمار	موریس دگروت، مارک اسکرویش	عین‌الله پاشا		تهران	مبتکران	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۳	فراسوی چپ و راست	آنتونی گیدنز	محسن ثلاثی		تهران	علمی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۴	پیشگامان اقتصاد توسعه: آینده در چشم‌انداز	زیر نظر جالدام، جوزف ای. استیگلیتز	غلامرضا آزاد		تهران	نشر نی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۵	تئوری حسابداری	رضا شباهنگ			تهران	سازمان حسابرسی، مرکز تحقیقات حسابداری و حسابرسی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۶	واژگان ادبیات و گفتمان ادبی	مهران مهاجر و محمد نبوی			تهران	آگاه	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۷	آشنایی با الکترودینامیک	دیوید جی. گریفث	حسین فرمان		تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۸	اکولوژی و مدیریت منابع طبیعی: تجزیه و تحلیل سیستمی و شبیه‌سازی	ویلیام ای. گرانت، الن ک. پدرسن، ساندرا ال. مارین	شهریار محمدرضایی، مزدین اسکافی		تهران	آییژ، سازمان حفاظت محیط زیست	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۱۹	علوم زیست‌محیطی	دانیل دی چپراس	محمدرضا داهی، بهرام معلمی		تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۰	آسم (علوم پایه و بالینی)	مصطفی معین با همکاری سهیلا آل یاسین و …			تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۱	درسنامه ارتوپدی و شکستگی‌ها	بهادر اعلمی هرندی			تهران	دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمان تهران	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۲	پالپ دندان	کنت هارگریوز، هروگد گودیس	صدیقه خدمت		تهران	دانش نگار	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۳	بیماری‌های مشترک انسان و حیوان: پیش‌گیری، مبارزه، کنترل و ریشه کنی	منوچهر بهارصفت، مجید بهارصفت			تهران	سازمان تحقیقات وآموزش کشاورزی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۴	راهنمای جامع شبکه	گریک زاکر	لیلی قاسم‌زاده		تهران	کانون نشر علوم	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۵	مقدمه ای بر انتقال گرما	فرانک پی. انیکروپرا، دیوید پی. دویت	بهرام پوستی		تهران	نشر کتاب دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۶	نانو ذرات و کاربرد آن‌ها در رهایش کنترل شده عوامل بیولوژیکی	اسماعیل جباری، شهریار شریفی			تهران	دانشگاه صنعتی امیرکبیر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۷	گاز طبیعی: تولید فراوری، انتقال	آ. روجی، س. جفرت	گیتی ابوالصمد، علیرضا بهرامیان، محمدرضا رسائی		تهران	دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۸	بررسی مزیت نسبی محصولات کشاورزی منتخب	مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی			تهران	وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۲۹	مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری	محسن حبیبی، ملیحه مقصودی			تهران	دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۰	ارکستراسون	کنت کنان	هوشنگ کامکار		تهران	افکار	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۱	حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه	سنایی غزنوی			تهران	نشر دانشگاهی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۲	من مجردم، خانوم و چند داستان دیگر مرتضا کربلایی لو		ققنوس		تهران	شایسته تقدیر	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۳	شعر چیزیست شبیه گرگ	منصور اوجی			تهران	نوید شیراز	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۴	اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا	حسین شکوئی			تهران	مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۵	من پیدا شده‌ام	سرور کتبی			تهران	شرکت به نشر، کتاب‌های پروانه	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۶	سرگذشت محیط زیست به روایت کاریکاتور	لاری گانیک، آلیس آوت واتر	احمد کسایی پور		تهران	شرکت انتشارات فنی ایران	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۷	فارسی بیاموزیم: آموزش زبان فارسی دوره میانه	حسن ذوالفقاری، مهبد غفاری، بهروز محمودی بختیاری			تهران	مدرسه	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟
		۳۸	آواز مرغ باران داستان زندگی امام هادی (ع)	مجید ملامحمدی			تهران	قدیانی، کتاب‌های بنفشه	۱۳۸۲ه‍.ش	۱	؟	؟

پانویس

منابع

• جمعی از مولفین (۱۳۹۷). آینه دوران: دفتر اول (دوره یکم تا بیستم). به کوشش علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان. تهران: موسسه خانه کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۸۸-۰.
• جمعی از مولفین (۱۳۹۷). آینه دوران: دفتر دوم (دوره بیست و یکم تا سی و ششم). به کوشش علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان. تهران: موسسه خانه کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۸۸-۰.
• فرهادی، بهارک (۱۳۸۷). «کلیات در بیست و پنج دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» (PDF). کتاب ماه (کلیات) (۱۳۴).