ابوحاتم رازی
احمد بن حمدان بن احمد ورسنانی (م ۳۲۲ ق)، مشهور به ابوحاتم رازی، یکی از دعاة بزرگ اسماعیلی و از بزرگ‌ترین متکلمان و فیلسوفان اسلام در قرن چهارم ه.ق بود. وی در پشاپویه، در جنوب ری متولد شد. در اوایل عمر خویش وارد سلسله مراتب اسماعیلی گشت و نخست نایب و خلیفه غیاث نامی گردید که داعی ری بود. وی داعیانی به اطراف فرستاد و امیر ری، احمد بن علی، دعوتش را اجابت کرد. پس از چندی از بیم سامانیان به دیلم گریخت. گویند اسفار بن شیرویه، مردآویج زیاری و سیاه‌چشم جستانی را به مذهب اسماعیلی درآورد و یوسف بن ابی‌الساج را چندان به تعالیم اسماعیلی معتقد ساخت که یوسف بر آن بود تا خلافت عباسی را براندازد و به طاعت فاطمیان گردن سپارد. در دیلم به خرده‌گیری از علویان پرداخت که سلطان باید علوی به دین باشد نه نسب. او ادعا کرده بود که در آینده‌ای نزدیک امامی خروج خواهد کرد، اما چون وعد سر آمد و امامی نیامد، به طراری متهم شد و مردم، قصد جانش کردند. ابوحاتم به آذربایجان گریخت و در میانه راه یا در آن دیار درگذشت. معروفترین آثار وی عبارتند از: کتاب الزینهٔ، که فرهنگ اصطلاحات کلامی است. کتاب الاصلاح، دیگر کتاب اوست که در رد کتاب المصلح نخشبی نوشته شده بود. از دیگر آثار او می‌توان به و بالاخره اعلام النبوة اشاره کرد که مهم‌ترین اثر او و یکی از پرارزشترین آثار دینی، کلامی و فلسفی در جهان اسلام است. این کتاب در رد عقاید محمد بن زکریای رازی دربارهٔ نبوت و قدمای خمسه است و بر پایه مناظراتی که در مجالس متعدد میان ابوحاتم و محمد بن زکریای رازی در ری رفته بود، نوشته شده است.[۱]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوحاتم رازی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.