ریان بن شبیب

ریان بن شبیب که به ابن‌شبیب و خال‌المتعصم شهره است، یکی از راویان حدیث شیعه و از اصحاب دو امام شیعه امامیه، علی بن موسی الرضا و محمد تقی بود. حدیث مشهور یابن الشبیب در موضوع کشته شدن حسین بن علی، در منابع حدیثی شیعه، گزارش شده است.

زندگانی

ریان بن شبیب که به ابن‌شبیب و خال‌المتعصم شهره است، از جمله اصحاب علی بن موسی الرضا و محمد تقی، امامان هشتم و نهم شیعیان امامیه، است که علاوه بر جایگاه اجتماعی (به جهت قرابت فامیلی با مأمون و معتصم) نزد علماء علم رجال نیز مورد توجه قرار گرفته است. ریان در شهر قم اقامت داشته است و در آنجا به نقل حدیث مشغول بوده است.

در علم رجال

کشی و حلی وی را توثیق کرده‌اند و از اصحاب علی بن موسی گزارش نموده‌اند. با این وجود روایت از لحاظ سندی، یا تحت دایره روایت صحیح قرار می‌گیرد، یا آنکه باید آن را حسن دانست. به هر ترتیب، اعتبار روایت، ثابت شده می‌باشد. اما در اینکه حسن یا صحیح باشد اختلاف است. در این خصوص محمدتقی مجلسی این روایت را حسن ولی همانند صحیح دانسته است.

حدیث یابن شبیب

روایت ریان بن شبیب، مشهورترین روایت منقول شده از وی است که توسط شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا و آمالی او نقل گردیده است. همچنین شیخ حر عاملی و سید بن طاووس نیز این روایت را گزارش کرده‌اند. شیخ صدوق روایت را با سلسله سند «محمد بن علی ماجیلویه، عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن الریان بن شبیب عن علی بن موسی الرضا» نقل می‌کند. شیخ صدوق خود به عنوان نقل کننده اول روایت، از موثقین علم رجال نزد شیعه و سنی بوده است و دو کتاب از کتب اربعه شیعه، از تألیفات اوست. «محمد بن علی ماجیلویه» که صدوق از وی نقل روایت‌های بسیاری داشته است، با وجود نداشتن تصریح در توثیق اما نزد رجالی‌های شیعه همچون سید ابوالقاسم خویی، مورد توثیق قرار گرفته است. علت توثیق وی، کثیرالنقل بودن نزد شیخ صدوق بیان شده است. «علی بن ابراهیم» دیگر راوی سلسله سند است که توسط نجاشی، حلی و خویی مورد توثیق قرار گرفته است. «ابراهیم بن هاشم» نیز از اصحاب علی بن موسی الرضا گزارش شده و برخی منابع رجالی به جهت نداشتن تصریح در توثیق وی، روایاتش را حسن دانسته‌اند. با این وجود سید بن طاووس وی را به اجماع و حلی، بحرالعلوم و ابن قولویه، بدون ذکر اجماع، او را ثقه دانسته است.

پانویس

منابع

• جعفریان، رسول (۱۳۸۷). حیات فکری امامان شیعه. قم: انصاریان. شابک ۹۶۴-۴۳۸-۰۰۱-۰.
• مدرس تبریزی، محمدعلی (۱۳۶۹). ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب. تهران: کتابفروشی خیام.
• عمرانی، سید مسعود (۱۳۹۵). «بررسی سندی و دلالی حدیث ریان بن شبیب پیرامون عزاداری» (PDF). آیت بوستان. اول (دوم): ۷۲–۱۰۰.
• خویی، سید ابوالقاسم (۱۴۳۵). معجم رجال الحدیث (به عربی). نجف: موسسه الخویی الاسلامیه.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• مجلسی، محمدتقی (۱۳۳۱). لوامع صاحبقرانی. تهران: مطبعه میرزا علی‌اصغر.
• خدامیان آرامی، مهدی (۱۳۸۹). الصحیح فی فضل الزیارة الحسینیه (به عربی). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۷۱-۴۲۹-۵.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• قمی، عباس (۱۳۲۵). تتمة المنتهی فی وقایع ایام خلفا. تهران: کتابخانه مرکزی.