فهرست امیران طاهری

امیر طاهری
امیر طاهری
	سکهٔ ضرب شده در زمان طاهر بن حسین، نخستین امیر طاهری
	اوج گسترش قلمرو طاهریان
جزئیات
شیوه خطاب	امارت استکفا
نخستین پادشاه	طاهر بن حسین
واپسین پادشاه	محمد بن طاهر
آغاز پادشاهی	۲۰۷ هجری قمری
پایان پادشاهی	۲۵۹ هجری قمری
سکونتگاه رسمی	مرو; نیشابور
گمارنده	به فرمان خلیفه عباسی

فهرست امیران طاهری فهرست امیرانی است که از دودمان طاهری به امارت رسیدند. در مجموع پنج امیر از این دودمان به حکومت رسیدند و از ۲۰۵ ه‍. ق. تا ۲۵۹ ه‍. ق. به مدت تقریباً ۵۴ سال بر بخش‌های گسترده‌ای از شرق ایران حکومت کردند.^[۱]

طاهریان

طاهریان خاندانی از ناحیه پوشَنگ در نزدیکی هرات بودند و در مبارزات ابومسلم برای کمک به حکومت رسیدن عباسیان نیز شرکت داشتند.^[۲] امیران طاهری را می‌توان نخستین حکومت نیمه مستقل ایرانی پس از اسلام دانست که بیش از نیم قرن دوام داشت. پنج امیر از نسل طاهریان بر خراسان فرمان‌روایی کردند که همزمان با نه خلیفه عباسی بودند. تمامی این خلفا دستور به ابقای این امیران دادند و امیران طاهری یکی پس از دیگری امارت خراسان را در دست داشتند.^[۳] با این همه، این امیران هیچ‌گاه در فکر استقلال از خلافت عباسی نبودند و تنها امارت را در خاندان خود موروثی کردند و در امور داخلی‌شان استقلال نسبی‌ای داشتند.^[۴]

تاریخ طاهریان

طاهریان برای مدتی عنوان شرطه، بغداد را در اختیار داشتند. طاهر بن حسین، نخستین امیر این خاندان، پیش از امارت بر خراسان برای مدتی از سوی مأمون، خلیفه وقت به عنوان شرطه بغداد برگزیده شده بود. از زمان این انتصاب تا پایان دوران معتضد، طاهریان به نفوذی خاص و موروثی بر مقام شرطه بغداد رسیدند و چهره‌های مهم این خاندان به عنوان شرطه بغداد برگزیده شدند.^[۵]

طاهر بن حسین نخستین امیر این امارت در ۱۵۹ ه‍. ق. در پوشنگ زاده شد و در ابتدا از سوی عباسیان به امارت پوشنگ رسید و پس از طی مدتی، با تلاش‌های مستمر و همچنین سوابق خدماتش، امارت خراسان و سرزمین‌های شرقی خلافت عباسی را به دست آورد و در ۲۰۷ ه‍. ق. در مرو به مرگ طبیعی درگذشت یا ترور شد.^[۶] طلحه بن طاهر فرزند امیر قبلی بود. پس از مرگ طاهر، اوضاع خراسان در اثر شورش سپاهیان ملتهب شد و به دنبال این واقعه، طلحه کنترل اوضاع را بر عهده گرفت.^[۷]^[۸]^[۹] طلحه بن طاهر در ۲۱۳ ه‍. ق، در بلخ درگذشت و در همان‌جا نیز مدفون شد.^[۱۰] عبدالله بن طاهر برادر طلحه بن طاهر پس از مرگ طلحه به فرمان مأمون حکومت خراسان را به دست گرفت. عبدالله در ۲۳۰ ه‍. ق. در اثر بیماری و در سن ۴۸ سالگی درگذشت و در مقبرهٔ خانوادگی‌اش که در نیشابور قرار داشت، دفن شد.^[۱۱] پس از وفات عبدالله، طاهر بن عبدالله به فرمان واثق، خلیفهٔ عباسی، در ۲۳۰ ه‍. ق. به امارت رسید.^[۱۲] طاهر دارای روابط نیکویی با خلفای هم‌عصر خویش بود^[۱۳] و در ۲۴۸ ه‍. ق. وفات یافت.^[۱۴] محمد بن طاهر فرزند طاهر بن عبدالله، در ۲۴۸ ه‍. ق. از جانب خلیفهٔ عباسی، مستعین، حاکم خراسان شد. یعقوب لیث صفاری که حکومت سیستان را در دست داشت، در ۲۵۹ ه‍. ق. به نیشابور حمله کرد و محمد را اسیر کرد. یعقوب لیث در ۲۶۲ ه‍. ق. در نبرد دیرالعاقول از عباسیان شکست خورد و محمد هم در همین حین موفق به فرار شد و دیگر هیچگاه جرئت بازگشت به خراسان را نیافت. محمد بن طاهر حدود ۱۰ سال به عنوان شرطه بغداد فعالیت کرد. وی در ۲۹۷ ه‍. ق. درگذشت و با مرگ او امارت طاهریان برچیده شد.^[۱۵]