رضاقلی میرزا

رضاقلی میرزا
شاهزاده
نایب‌السلطنه ایران
دوران	۷ نوامبر ۱۷۳۸ – ۲۶ ژوئن ۱۷۴۰
پیشین	تهماسب‌قلی خان
جانشین	نصرالله میرزا
متولد	۲۵ جمادیُ‌الْاوّل ۱۱۳۱ ه‍. ق ۱۵ آوریل ۱۷۱۹ ابیورد، خراسان، ایران
درگذشته	۱۷۴۷ کلات، خراسان، ایران
همسر(ان)	فاطمه‌سلطان بیگم
فرزند(ان)	شاهرخ‌شاه فتحعلی میرزا احمدقلی میرزا همایون میرزا بیستون میرزا محمود میرزا
دودمان	افشاری
پدر	نادرشاه
مادر	گل‌افشان خانم

رضاقلی میرزا (۱۵ آوریل ۱۷۱۹ – ۱۷۴۷) فرزند ارشد نادرشاه، پادشاه ایران افشاری، بود. پس از تاج‌گذاری پدرش در ۱۷۳۶، رضاقلی در ۱۷ سالگی به‌عنوان فرماندار ایالت مهم خراسان منصوب شد. او طی دوران فرمانداری با چیرگی بر خان‌های سرکش و مبارزاتش تا بخارا به‌منظور پایان دادن به دشمنان پدرش یعنی خانات بخارا، از خود شجاعت نشان داد. نادرشاه پیش از لشکرکشی به سمت هند، رضاقلی را به سمت نایب‌السلطنه ایران منصوب کرد. رضاقلی به‌عنوان نایب‌السلطنه، دوران آرامش و صلح را از آسیب در امان نگه داشت، اما ظالم بود و مالیات می‌گرفت و مردم را به‌اتهام جنایات ناچیز اعدام می‌کرد. او دو مدعی تاج و تخت یعنی تهماسب دوم و عباس سوم را به قتل رساند که با این کار در میان مردم غوغا به پا کرد.

میراث

از رضاقلی پسر بزرگش شاهرخ‌شاه جان سالم به در برد که در سال ۱۷۴۸ جانشین عادل‌شاه و ابراهیم‌شاه شد و به‌عنوان فرمانروای خراسان حکومت کرد. رضاقلی پس از فاطمه بیگم که ممکن است سه فرزند دیگر نیز به دنیا آورده باشد، هرگز ازدواج نکرد. وجود این سه فرزند قطعی نیست.

هم مورخان معاصر و هم مورخان مدرن هم‌نظرند که کورکردن رضاقلی باعث دگرگونی نادرشاه، هم از نظر حکومت‌داری و هم در شخصیتش بود. این کار نادر را به فروپاشی روانی فاجعه‌باری مبتلا کرد که او را در مسیر تندخویی، هیچ‌انگاری و خشم قرار داد و سرانجام او را به یک دیوانه تشبیه کرد. همچنین حالت روانی نادر باعث رخ دادن شورش‌های متعددی در سراسر کشور در مخالفت با او و حکومت ظالمانه‌اش شد.

مورخان معاصر همگی شخصیت و توانایی‌های رضاقلی را مثبت ارزیابی می‌کنند؛ بنابراین، طبق گمانه‌زنی‌ها، او می‌توانست فرمانروایی شایسته برای مردمش شود و ارتش پدرش را با دانش بازرگانی و سرمایه‌گذاری خود ترکیب کند تا دستگاه اداری سودمندانه‌تری به وجود آورد.

پانویس

منابع

• Arunova, Marianna Rubenovna; Ashrafian, K.Z. (1958). Государство Надир-Шаха Афшара; очерки общественных отношений в Иране 30-40-х годов XVIII века [State of Nadir Shah Afshar; essays on social relations in Iran in the 30s and 40s of the 18th century] (به روسی). Moscow: Publishing House of Oriental Literature. OCLC 4069955.
• Avery, Peter (2008). "Nadir Shah And The Afsharid Legacy". In Avery, P.; Hambly, G. R. G; Melville, C. (eds.). The Cambridge History of Iran. Vol. 7. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0. Archived from the original on 13 January 2023. Retrieved 19 October 2020.
• Axworthy, Michael (2006). The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant. I.B.Tauris. ISBN 978-1-85043-706-2.
• Axworthy, Michael (2018). Crisis, Collapse, Militarism and Civil War: The History and Historiography of 18th Century Iran. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-025032-4.
• Axworthy, Michael (2007). "The Army of Nader Shah". Iranian Studies. Cambridge University Press. 40 (5): 635–646. doi:10.1080/00210860701667720. S2CID 159949082.
• Bregel, Yuri (2004). "Ilbārs Khan". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Online Edition. Encyclopædia Iranica Foundation.
• Boroumand, Adib (2009). "On the folios from Jahangush-ye Naderi by Mehdi Astarabadi". Ettela'at. Retrieved 6 October 2023.
• Floor, Willem (2023). "The Postal System in Safavid, Afsharid, and Zand Iran". Iranian Studies. Cambridge University Press. 56 (4): 721–747. doi:10.1017/irn.2023.51.
• Floor, Willem (2009). The Rise and Fall of Nader Shah: Dutch East India Company Reports, 1730-1747. Mage Publishers. ISBN 978-1-933823-32-4.
• Inqiṭāʻ, Nāṣir (2005). نادر، قهرمان بی آرام، پادشاه ناکام [Nader, the Relentless Hero, the Fruitless King]. Los Angeles: Shirkat-i Kitāb. ISBN 978-1-883819-03-3. OCLC 743079827.
• Perry, John. R. (1983). "ʿĀdel Shah Afšār". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Volume I/5: Adat–Afghanistan. London: Routledge & Kegan Paul. p. 452. ISBN 978-0-71009-094-2.
• Roemer, H. R. (2008). "The Safavid Period". The Cambridge History of Iran, Volume 6: The Timurid and Safavid Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 189–350. ISBN 978-1-139-05498-0.
• Shabani, Reza (Autumn 1977). "فاجعه کور کردن رضاقلی میرزا بدست نادرشاه" [Blinding of Reza Qoli Mirza by Nader Shah, a tragedy]. Vahid. 175 (217): 34–43.
• Savory, R.M. (1982). "ʿAbbās III". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Online Edition. Encyclopædia Iranica Foundation.
• Lee, Jonathan (1996). The "ancient Supremacy": Bukhara, Afghanistan, and the Battle for Balkh, 1731-1901. Islamic History and Civilization. Brill Publishers. ISBN 9789004103993. OCLC 911650940.
• Lockhart, Laurence (1938). Nadir Shah, A Critical Study Based Mainly Upon Contemporary Sources. London: Luzac. OCLC 580906461. الگو:Free access
• Tucker, Ernest (2006). "Nāder Shah". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Online Edition. Encyclopædia Iranica Foundation.
• Zamani, Mohammad (2017). "Reza Qoli Mirza". Encyclopaedia of the World of Islam. Tehran. OCLC 1049714918.

رضاقلی میرزا افشار ایل قرخلو شاخه‌ای از ایل افشار زادهٔ: ۱۵ آوریل ۱۷۱۹ درگذشتهٔ: ۲۰ ژوئن ۱۷۴۷
مناصب سیاسی
پیشین: ابراهیم‌خان افشار به عنوان حاکم خراسان	صاحب‌اختیار خراسان ۱۷۳۸–۱۷۳۶	پسین: ؟
عنوان سلطنتی
بدون متصدی آخرین تصدی توسط: تهماسب‌قلی خان	نایب‌السلطنه ایران ۱۷۴۰–۱۷۳۸	پسین: نصرالله میرزا