ناووسیه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (حذف از رده:مذاهب زیرشاخه شیعه ردهانبوه) |
||
| (۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ناووسیه'''، یکی از فرقه‌های شیعی است که به مهدویت جعفر صادق باور دارد۔ این فرقه به شخصی به نام ناووس یا ابن ناووس نسبت داده شده‌است و نام آنها اقتباسی از نام موسس آن است۔ این فرقه که در امامت جعفر صادق، متوقف شده‌است، کمی بعد از مرگ جعفر صادق شکل گرفت و عمر زیادی نداشت و منقرض شد۔ | '''ناووسیه'''، یکی از [[فرقه‌های شیعه|فرقه‌های شیعی]] است که به مهدویت [[جعفر صادق]] باور دارد۔ این فرقه به شخصی به نام ناووس یا ابن ناووس نسبت داده شده‌است و نام آنها اقتباسی از نام موسس آن است۔ این فرقه که در امامت جعفر صادق، متوقف شده‌است، کمی بعد از مرگ جعفر صادق شکل گرفت و عمر زیادی نداشت و منقرض شد۔ | ||
== نام و باورها == | == نام و باورها == | ||
نام این فرقه، از موسس آن که ناووس یا ابن ناووس نام داشت، اقتباس شده‌است۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref><ref>{{پک|1=سلیمیان|2=۱۳۸۸|ص=۴۴۰-۴۴۱|ک=فرهنگ‌نامه مهدویت}}</ref><ref>{{پک|1=Ed.|2= | نام این فرقه، از موسس آن که ناووس یا ابن ناووس نام داشت، اقتباس شده‌است۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref><ref>{{پک|1=سلیمیان|2=۱۳۸۸|ص=۴۴۰-۴۴۱|ک=فرهنگ‌نامه مهدویت}}</ref><ref>{{پک|1=Ed.|2=۱۹۸۶|ف=NAWUSIYYA|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> نام دیگر فرقه صارمیه است۔ فخر رازی به اشتباه این فرقه را ناموسیه گزارش می‌کند۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref> | ||
فرقه ناووسیه، از فرقه‌های شیعی است که امامان خود را از علی بن ابی‌طالب و فرزندان او تا جعفر صادق برگزیده‌اند۔<ref>{{پک|1=اسفراینی|2=۱۴۰۳|ک=التبصیر فی الدین|ص=۳۷}}</ref> مهمترین عقیده آنان، انکار مرگ<ref>{{پک|1=Ed.|2= | فرقه ناووسیه، از فرقه‌های شیعی است و به عنوان شاخه‌ای از فرقه [[امامیه]] شناخته می‌شود۔<ref>{{پک|1=Monnot|2=1975|ف=L'histoire des religions en Islam|ک=Revue de l'histoire des religions|زبان=en}}</ref> که امامان خود را از [[علی بن ابی‌طالب]] و فرزندان او تا [[جعفر صادق]] برگزیده‌اند۔<ref>{{پک|1=اسفراینی|2=۱۴۰۳|ک=التبصیر فی الدین|ص=۳۷}}</ref> مهمترین عقیده آنان، انکار [[مرگ]]<ref>{{پک|1=Ed.|2=۱۹۸۶|ف=NAWUSIYYA|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|1=Arjomand|2=1996|ف=The Crisis of the Imamate|ک=International Journal of Middle East Studies|زبان=en}}</ref> و [[مهدویت]] جعفر صادق است۔ آنها منتظر [[ظهور]] او هستند و وی را [[مهدی موعود]] [[آخرالزمان]] می‌دانند۔ بر اساس روایتی منسوب به جعفر صادق در منابع این فرقه، آمده‌است که جعفر صادق، خبرهای بعدی از مرگ خود را تکذیب می‌کند و خود را صاحب شمشیر معرفی می‌کند۔<ref>{{پک|1=Arjomand|2=1996|ف=The Crisis of the Imamate|ک=International Journal of Middle East Studies|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref><ref>{{پک|1=سلیمیان|2=۱۳۸۸|ک=فرهنگ‌نامه مهدویت|ص=۴۴۰-۴۴۱}}</ref> همین روایت سبب شده‌است تا نام صارمیه بر این فرقه گذاشته شود۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref><ref>{{پک|1=سلیمیان|2=۱۳۸۸|ص=۴۴۰-۴۴۱|ک=فرهنگ‌نامه مهدویت}}</ref> برخی از اهالی فرقه [[سبائیه]]، با آنان در این عقیده همراه بوده‌اند۔<ref>{{پک|1=اسفراینی|2=۱۴۰۳|ک=التبصیر فی الدین|ص=۳۷}}</ref> دیگر عقیده آنان که [[شهرستانی]] به نقل از [[ابوحامد زوزنی]] گزارش می‌کند، [[رجعت]] علی بن ابی‌طالب در آخرالزمان است۔ در ''[[معرفة المذاهب]]'' نیز آمده است که آنان، تفضیل خود بر دیگری را مصداق [[کفر]] می‌دانند۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref> کفر [[ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب]]، از عقائد این فرقه است۔<ref>{{پک|1=اسفراینی|2=۱۴۰۳|ک=التبصیر فی الدین|ص=۳۷}}</ref> | ||
== | == از دیدگاه تاریخی == | ||
ناووس، از اهالی بصره دانسته شده‌است۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref> نام او به اختلاف، عبدالله بن ناووس، عجلان بن ناووس<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref> و حملان بن ناووس<ref>{{پک|1=Ed.|2= | |||
=== پیش‌زمینه تاریخی === | |||
[[منجی‌گرایی در اسلام]]، یکی از عقاید پرتکرار در فرقه‌های مختلف است۔ در دیدگاه شیعیان، [[منجی]] آخرالزمان، مدتی را در غیبت به سر خواهد برد و سپس با شمشیر قیام خواهد کرد تا عدالت را گسترش دهد۔ در میان فرقه‌های مختلف شیعه، مصداق منجی، مختلف است۔ در این ارتباط، شیعیان امامیه، [[کیسانیه]]، و فرقه‌های مختلف شیعه، هر کدام نظرات خاص خود را دارند۔ در میان امامان شیعه، جعفر صادق سعی کرد تا با اقداماتی، از انشعاب فرقه‌های شیعه به خاطر منجی‌گرایی، جلوگیری کند۔ این منجی‌گرایی در دوران [[انقلاب عباسی]]، به اوج خود رسید و ظهور [[مدعیان مهدویت]]، رواج یافت۔<ref>{{پک|1=Arjomand|2=1996|ف=The Crisis of the Imamate|ک=International Journal of Middle East Studies|زبان=en}}</ref> | |||
=== تاسیس و سرنوشت === | |||
ناووس، از اهالی [[بصره]] دانسته شده‌است۔<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref> نام او به اختلاف، عبدالله بن ناووس، عجلان بن ناووس<ref>{{پک|1=مشکور|2=مدیرشانه‌چی|3=۱۳۸۷|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷}}</ref> و حملان بن ناووس<ref>{{پک|1=Ed.|2=۱۹۸۶|ف=NAWUSIYYA|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> گزارش می‌شود۔ او بر این عقیده بود که بهترین فرد امت، علی بن ابی‌طالب است و هرکس او را تفضیل ندهد، کافر خواهد بود۔ ابن حزم، ناووسیه را منصوب به ناووس مصری می‌داند و احتمال می‌رود که «مصری»، تصحیف از «بصری» باشد۔ [[یاقوت حمویی]] در ''[[معجم البلدان]]''، ناووس را از نواحی هیت در شهر انبار می‌داند و یک موضع دیگر به همین نام در نزدیکی همدان گزارش می‌کند۔<ref>{{پک|مشکور|مدیرشانه‌چی|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۳۶-۴۳۷|۱۳۸۷}}</ref> | |||
سال ظهور این فرقه را حدود ۱۴۸ ه۔ق تخمین زده‌اند۔<ref>{{پک|1=Haider|2=2009|ف=Mapping Shīʿī Sectarian Identity|ک=Islamic Law and Society|زبان=en}}</ref> به گزارش [[شیخ طوسی]] در ''[[الغیبه (طوسی)|الغیبه]]''، این فرقه پس از چندی از بین رفته‌اند۔<ref>{{پک|1=سلیمیان|2=۱۳۸۸|ص=۴۴۰-۴۴۱|ک=فرهنگ‌نامه مهدویت}}</ref> | |||
پس از جعفر صادق نیز، برخی از شیعیان که به [[واقفیه]] مشهور شدند، دو حبس کوتاه و طولانی [[موسی کاظم]] را معادل [[غیب صغری]] و [[غیبت کبری|کبری]] منجی آخرالزمان تلقی کردند و مدعی شدند که او در زندان نمرده‌است و منجی آخرالزمان است۔ این گروه، روایتی که پیش از این ناووسیه به عنوان دلیلی بر حیات جعفر صادق می‌دانستند، اینبار با تغییری، پیش‌بینی جعفر صادق در حق پسرش، موسی کاظم تلقی کردند۔<ref>{{پک|1=Arjomand|2=1996|ف=The Crisis of the Imamate|ک=International Journal of Middle East Studies|زبان=en}}</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۸: | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سلیمیان|نام=خدامراد|عنوان=فرهنگ‌نامه مهدویت|سال=۱۳۸۳|مکان=تهران|ناشر=بنیاد فرهنگی مهدی موعود|پیوند=http://lib.eshia.ir/10262/1/2|شابک=978-964-7428-47-7}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سلیمیان|نام=خدامراد|عنوان=فرهنگ‌نامه مهدویت|سال=۱۳۸۳|مکان=تهران|ناشر=بنیاد فرهنگی مهدی موعود|پیوند=http://lib.eshia.ir/10262/1/2|شابک=978-964-7428-47-7}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۸۷|مکان=مشهد|ناشر=مرکز پژوهش‌های اسلامی|پیوند=http://lib.eshia.ir/10370/1/0|شابک=9789649711058|نام۲=کاظم|نام خانوادگی۲=مدیرشانه‌چی}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۸۷|مکان=مشهد|ناشر=مرکز پژوهش‌های اسلامی|پیوند=http://lib.eshia.ir/10370/1/0|شابک=9789649711058|نام۲=کاظم|نام خانوادگی۲=مدیرشانه‌چی}} | ||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=Arjomand|نام۱=Said Amir|تاریخ=1996|عنوان=The Crisis of the Imamate and the Institution of Occultation in Twelver Shiism: A Sociohistorical Perspective|پیوند=https://www.jstor.org/stable/176150|ژورنال=International Journal of Middle East Studies|کد زبان=en|شماره=28|صفحه=491-515}} | |||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Ed.|نام=|عنوان=NAWUSIYYA|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش=2rd|سال=۱۹۸۶|ناشر=E. J. Brill|مکان=Leiden|شابک=۹۰-۰۴-۰۸۱۱۴-۳|صفحه=1048|کد زبان=en}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Ed.|نام=|عنوان=NAWUSIYYA|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش=2rd|سال=۱۹۸۶|ناشر=E. J. Brill|مکان=Leiden|شابک=۹۰-۰۴-۰۸۱۱۴-۳|صفحه=1048|کد زبان=en}} | ||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=Haider|نام۱=Najam|تاریخ=2009|عنوان=Prayer, Mosque, and Pilgrimage: Mapping Shīʿī Sectarian Identity in 2nd/8th Century Kūfa|پیوند=https://www.jstor.org/stable/40377989|ژورنال=Islamic Law and Society|کد زبان=en|شماره=16|صفحه=151-174}} | |||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=Monnot|نام۱=Guy|تاریخ=1975|عنوان=L'histoire des religions en Islam, Ibn al-Kalbī et Rāzī|پیوند=https://www.jstor.org/stable/23668238|ژورنال=Revue de l'histoire des religions|کد زبان=en|شماره=188|صفحه=23-34}} | |||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:فرقه‌های اسلامی منقرض شده]] | [[رده:فرقه‌های اسلامی منقرض شده]] | ||
[[رده:مذاهب اسلامی]] | [[رده:مذاهب اسلامی]] | ||
[[رده:مذاهب زیرشاخه تشیع]] | [[رده:مذاهب زیرشاخه تشیع]] | ||
[[رده:مهدویت]] | [[رده:مهدویت]] | ||
[[رده:مذاهب زیرشاخه شیعه دوازده‌امامی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۴
ناووسیه، یکی از فرقه‌های شیعی است که به مهدویت جعفر صادق باور دارد۔ این فرقه به شخصی به نام ناووس یا ابن ناووس نسبت داده شده‌است و نام آنها اقتباسی از نام موسس آن است۔ این فرقه که در امامت جعفر صادق، متوقف شده‌است، کمی بعد از مرگ جعفر صادق شکل گرفت و عمر زیادی نداشت و منقرض شد۔
نام و باورها
نام این فرقه، از موسس آن که ناووس یا ابن ناووس نام داشت، اقتباس شده‌است۔[۱][۲][۳] نام دیگر فرقه صارمیه است۔ فخر رازی به اشتباه این فرقه را ناموسیه گزارش می‌کند۔[۴]
فرقه ناووسیه، از فرقه‌های شیعی است و به عنوان شاخه‌ای از فرقه امامیه شناخته می‌شود۔[۵] که امامان خود را از علی بن ابی‌طالب و فرزندان او تا جعفر صادق برگزیده‌اند۔[۶] مهمترین عقیده آنان، انکار مرگ[۷][۸] و مهدویت جعفر صادق است۔ آنها منتظر ظهور او هستند و وی را مهدی موعود آخرالزمان می‌دانند۔ بر اساس روایتی منسوب به جعفر صادق در منابع این فرقه، آمده‌است که جعفر صادق، خبرهای بعدی از مرگ خود را تکذیب می‌کند و خود را صاحب شمشیر معرفی می‌کند۔[۹][۱۰][۱۱] همین روایت سبب شده‌است تا نام صارمیه بر این فرقه گذاشته شود۔[۱۲][۱۳] برخی از اهالی فرقه سبائیه، با آنان در این عقیده همراه بوده‌اند۔[۱۴] دیگر عقیده آنان که شهرستانی به نقل از ابوحامد زوزنی گزارش می‌کند، رجعت علی بن ابی‌طالب در آخرالزمان است۔ در معرفة المذاهب نیز آمده است که آنان، تفضیل خود بر دیگری را مصداق کفر می‌دانند۔[۱۵] کفر ابوبکر و عمر بن خطاب، از عقائد این فرقه است۔[۱۶]
از دیدگاه تاریخی
پیش‌زمینه تاریخی
منجی‌گرایی در اسلام، یکی از عقاید پرتکرار در فرقه‌های مختلف است۔ در دیدگاه شیعیان، منجی آخرالزمان، مدتی را در غیبت به سر خواهد برد و سپس با شمشیر قیام خواهد کرد تا عدالت را گسترش دهد۔ در میان فرقه‌های مختلف شیعه، مصداق منجی، مختلف است۔ در این ارتباط، شیعیان امامیه، کیسانیه، و فرقه‌های مختلف شیعه، هر کدام نظرات خاص خود را دارند۔ در میان امامان شیعه، جعفر صادق سعی کرد تا با اقداماتی، از انشعاب فرقه‌های شیعه به خاطر منجی‌گرایی، جلوگیری کند۔ این منجی‌گرایی در دوران انقلاب عباسی، به اوج خود رسید و ظهور مدعیان مهدویت، رواج یافت۔[۱۷]
تاسیس و سرنوشت
ناووس، از اهالی بصره دانسته شده‌است۔[۱۸] نام او به اختلاف، عبدالله بن ناووس، عجلان بن ناووس[۱۹] و حملان بن ناووس[۲۰] گزارش می‌شود۔ او بر این عقیده بود که بهترین فرد امت، علی بن ابی‌طالب است و هرکس او را تفضیل ندهد، کافر خواهد بود۔ ابن حزم، ناووسیه را منصوب به ناووس مصری می‌داند و احتمال می‌رود که «مصری»، تصحیف از «بصری» باشد۔ یاقوت حمویی در معجم البلدان، ناووس را از نواحی هیت در شهر انبار می‌داند و یک موضع دیگر به همین نام در نزدیکی همدان گزارش می‌کند۔[۲۱]
سال ظهور این فرقه را حدود ۱۴۸ ه۔ق تخمین زده‌اند۔[۲۲] به گزارش شیخ طوسی در الغیبه، این فرقه پس از چندی از بین رفته‌اند۔[۲۳]
پس از جعفر صادق نیز، برخی از شیعیان که به واقفیه مشهور شدند، دو حبس کوتاه و طولانی موسی کاظم را معادل غیب صغری و کبری منجی آخرالزمان تلقی کردند و مدعی شدند که او در زندان نمرده‌است و منجی آخرالزمان است۔ این گروه، روایتی که پیش از این ناووسیه به عنوان دلیلی بر حیات جعفر صادق می‌دانستند، اینبار با تغییری، پیش‌بینی جعفر صادق در حق پسرش، موسی کاظم تلقی کردند۔[۲۴]
پانویس
ارجاعات
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۴۴۰-۴۴۱.
- ↑ Ed., “NAWUSIYYA”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ Monnot, “L'histoire des religions en Islam”, Revue de l'histoire des religions.
- ↑ اسفراینی، التبصیر فی الدین، ۳۷.
- ↑ Ed., “NAWUSIYYA”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ Arjomand, “The Crisis of the Imamate”, International Journal of Middle East Studies.
- ↑ Arjomand, “The Crisis of the Imamate”, International Journal of Middle East Studies.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۴۴۰-۴۴۱.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۴۴۰-۴۴۱.
- ↑ اسفراینی، التبصیر فی الدین، ۳۷.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ اسفراینی، التبصیر فی الدین، ۳۷.
- ↑ Arjomand, “The Crisis of the Imamate”, International Journal of Middle East Studies.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ Ed., “NAWUSIYYA”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ مشکور و مدیرشانه‌چی، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۳۶-۴۳۷.
- ↑ Haider, “Mapping Shīʿī Sectarian Identity”, Islamic Law and Society.
- ↑ سلیمیان، فرهنگ‌نامه مهدویت، ۴۴۰-۴۴۱.
- ↑ Arjomand, “The Crisis of the Imamate”, International Journal of Middle East Studies.
منابع
- اسفراینی، طاهر بن محمد (۱۴۰۳). التبصیر فی الدین وتمییز الفرقة الناجیة عن الفرق الهالکین. اول (به عربی). به کوشش کمال یوسف الحوت. بیروت: عالم الکتب.
- سلیمیان، خدامراد (۱۳۸۳). فرهنگ‌نامه مهدویت. تهران: بنیاد فرهنگی مهدی موعود. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۴۲۸-۴۷-۷.
- مشکور، محمدجواد؛ مدیرشانه‌چی، کاظم (۱۳۸۷). فرهنگ فرق اسلامی. مشهد: مرکز پژوهش‌های اسلامی. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۷۱۱۰۵۸.
- Arjomand, Said Amir (1996). "The Crisis of the Imamate and the Institution of Occultation in Twelver Shiism: A Sociohistorical Perspective". International Journal of Middle East Studies (به انگلیسی) (28): 491-515.
- Ed. (1986). "NAWUSIYYA". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی) (2rd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 1048.
- Haider, Najam (2009). "Prayer, Mosque, and Pilgrimage: Mapping Shīʿī Sectarian Identity in 2nd/8th Century Kūfa". Islamic Law and Society (به انگلیسی) (16): 151-174.
- Monnot, Guy (1975). "L'histoire des religions en Islam, Ibn al-Kalbī et Rāzī". Revue de l'histoire des religions (به انگلیسی) (188): 23-34.