احتیاط: تفاوت میان نسخه‌ها
(−رده:فقه، +رده:اصطلاحات اصولی (هاتکت)، ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اصول فقه}} | |||
'''احتیاط''' که به آن '''اصل احتیاط''' یا '''اصل اشتغال''' نیز گفته می‌شود، یکی از [[اصول عملیه|اصول عملی]] در [[اصول فقه]] است. بر اساس آنچه در کتب اصول فقه [[شیعه|شیعی]] گزارش شده است، شخصی که در صدد تحقیق [[احکام شرعی]] است، یکی از سه حالت یقین، ظن یا شک به حکم شرعی برایش پیش می‌آید. در صورتی که شک پیدا کند، محل اجرای اصول عملی است و آن اصول چهار اصل هستند. بر اساس اصول [[فقه شیعه|فقه شیعی]]، فرد یا حالت سابقی بر شکش دارد (برای نمونه تا پیش از این یقین داشته است که لباسش [[طهارت|پاکیزه]] است و امروز شک کرده است که لباسش همچنان پاکیزه است یا خیر) و آن مورد [[استصحاب]] است (که همان جریان دادن حکم شرعی سابق است و همچنان معتقد می‌باشد لباسش پاک است) یا حالت سابق معلوم نیست، که در این مورد هم یا شک در اصل تکلیف است و آن مورد اصل [[برائت]] است (مانند آنکه شک کرده است که آیا [[حج]] بر او [[واجب]] است یا خیر که در این صورت حج بر او واجب نیست) یا شک در مکلفٌ‌به است در اینجا اگر امر دائر بین دو محذور باشد، مورد اصل [[تخییر]] است (مانند آنکه کسی شک کند که [[نماز جمعه]] در [[عصر غیبت]] امام واجب است یا [[حرام]] که یکی را انتخاب کرده و به آن عمل می‌کند) و اگر دائر بین دو محذور نباشد یا اطراف شک غیر محصور و نامحدود است و در این صورت احتیاط لازم نیست (مانند جایی که فردی ده‌ها لباس دارد و شک دارد که یکی از آنها [[نجس]] شده یا خیر) یا اطراف آن محدود و محصور است که در اینجا مورد اصل احتیاط یا اصل اشتغال است. (مانند جایی که شخصی ۲ پیراهن دارد که شک دارد یکی از آنها نجس است و در این صورت باید نمازش را با هر دو لباس بخواند.) به‌طور خلاصه، مفاد اصل احتیاط این است که هرگاه علم به [[اشتغال ذمه]] (علم به تکلیف) حاصل شد، باید عمل را طوری انجام داد که به برائت ذمه یقین پیدا شود.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=اشتغال}}</ref> | '''احتیاط''' که به آن '''اصل احتیاط''' یا '''اصل اشتغال''' نیز گفته می‌شود، یکی از [[اصول عملیه|اصول عملی]] در [[اصول فقه]] است. بر اساس آنچه در کتب اصول فقه [[شیعه|شیعی]] گزارش شده است، شخصی که در صدد تحقیق [[احکام شرعی]] است، یکی از سه حالت یقین، ظن یا شک به حکم شرعی برایش پیش می‌آید. در صورتی که شک پیدا کند، محل اجرای اصول عملی است و آن اصول چهار اصل هستند. بر اساس اصول [[فقه شیعه|فقه شیعی]]، فرد یا حالت سابقی بر شکش دارد (برای نمونه تا پیش از این یقین داشته است که لباسش [[طهارت|پاکیزه]] است و امروز شک کرده است که لباسش همچنان پاکیزه است یا خیر) و آن مورد [[استصحاب]] است (که همان جریان دادن حکم شرعی سابق است و همچنان معتقد می‌باشد لباسش پاک است) یا حالت سابق معلوم نیست، که در این مورد هم یا شک در اصل تکلیف است و آن مورد اصل [[برائت]] است (مانند آنکه شک کرده است که آیا [[حج]] بر او [[واجب]] است یا خیر که در این صورت حج بر او واجب نیست) یا شک در مکلفٌ‌به است در اینجا اگر امر دائر بین دو محذور باشد، مورد اصل [[تخییر]] است (مانند آنکه کسی شک کند که [[نماز جمعه]] در [[عصر غیبت]] امام واجب است یا [[حرام]] که یکی را انتخاب کرده و به آن عمل می‌کند) و اگر دائر بین دو محذور نباشد یا اطراف شک غیر محصور و نامحدود است و در این صورت احتیاط لازم نیست (مانند جایی که فردی ده‌ها لباس دارد و شک دارد که یکی از آنها [[نجس]] شده یا خیر) یا اطراف آن محدود و محصور است که در اینجا مورد اصل احتیاط یا اصل اشتغال است. (مانند جایی که شخصی ۲ پیراهن دارد که شک دارد یکی از آنها نجس است و در این صورت باید نمازش را با هر دو لباس بخواند.) به‌طور خلاصه، مفاد اصل احتیاط این است که هرگاه علم به [[اشتغال ذمه]] (علم به تکلیف) حاصل شد، باید عمل را طوری انجام داد که به برائت ذمه یقین پیدا شود.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=اشتغال}}</ref> | ||
| خط ۹: | خط ۱۰: | ||
{{اقسام احکام تکلیفی}} | {{اقسام احکام تکلیفی}} | ||
{{اصول فقه-افقی}} | |||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | ||
[[رده:اصطلاحات اصولی]] | [[رده:اصطلاحات اصولی]] | ||
[[رده:اصول فقه]] | |||
[[رده:اصطلاحات فقهی]] | |||
[[رده:اصل‌ها]] | |||
[[رده:واژه‌ها و عبارت‌های عربی در احکام اسلام]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۱۳
| بخشی از مجموعه مباحث اسلام دربارهٔ اسلام |
| اصول فقه |
|---|
| فقه |
| احکام |
| عناوین کلامی |
احتیاط که به آن اصل احتیاط یا اصل اشتغال نیز گفته می‌شود، یکی از اصول عملی در اصول فقه است. بر اساس آنچه در کتب اصول فقه شیعی گزارش شده است، شخصی که در صدد تحقیق احکام شرعی است، یکی از سه حالت یقین، ظن یا شک به حکم شرعی برایش پیش می‌آید. در صورتی که شک پیدا کند، محل اجرای اصول عملی است و آن اصول چهار اصل هستند. بر اساس اصول فقه شیعی، فرد یا حالت سابقی بر شکش دارد (برای نمونه تا پیش از این یقین داشته است که لباسش پاکیزه است و امروز شک کرده است که لباسش همچنان پاکیزه است یا خیر) و آن مورد استصحاب است (که همان جریان دادن حکم شرعی سابق است و همچنان معتقد می‌باشد لباسش پاک است) یا حالت سابق معلوم نیست، که در این مورد هم یا شک در اصل تکلیف است و آن مورد اصل برائت است (مانند آنکه شک کرده است که آیا حج بر او واجب است یا خیر که در این صورت حج بر او واجب نیست) یا شک در مکلفٌ‌به است در اینجا اگر امر دائر بین دو محذور باشد، مورد اصل تخییر است (مانند آنکه کسی شک کند که نماز جمعه در عصر غیبت امام واجب است یا حرام که یکی را انتخاب کرده و به آن عمل می‌کند) و اگر دائر بین دو محذور نباشد یا اطراف شک غیر محصور و نامحدود است و در این صورت احتیاط لازم نیست (مانند جایی که فردی ده‌ها لباس دارد و شک دارد که یکی از آنها نجس شده یا خیر) یا اطراف آن محدود و محصور است که در اینجا مورد اصل احتیاط یا اصل اشتغال است. (مانند جایی که شخصی ۲ پیراهن دارد که شک دارد یکی از آنها نجس است و در این صورت باید نمازش را با هر دو لباس بخواند.) به‌طور خلاصه، مفاد اصل احتیاط این است که هرگاه علم به اشتغال ذمه (علم به تکلیف) حاصل شد، باید عمل را طوری انجام داد که به برائت ذمه یقین پیدا شود.[۱]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «اشتغال». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.