امانت

امانت عقدی جایز است که مالک، مالی را برای نگهداری به امین می‌سپارد و در صورت عدم تعدی یا تفریط، امین ضامن خسارت نخواهد بود. این عقد به دو نوع ودیعه و عاریه یا به‌واسطه قراردادهای دیگر مانند اجاره تقسیم می‌شود.

معنای اصطلاحی

امانت یکی از عقود جایز است که بر اساس آن، مالک مالی را به شخصی امین می‌سپارد تا از آن مطابق دستور مالک نگهداری کند. این عقد نیازمند ایجاب و قبول لفظی یا عملی است، مانند عملی که نشان‌دهنده سپردن و پذیرش امانت باشد.

در احکام اسلامی

نگهداری امانت از دیدگاه شریعت اسلام، واجب است و در صورت تلف مال بدون تعدی یا تفریط، امین مسئول جبران خسارت نخواهد بود. امین باید مال امانت را طبق شرایط مالک یا به شیوه متعارف نگهداری کند، مگر اینکه تغییر آن صراحتاً منع شده باشد. در موارد قهری که مال از دست امین گرفته شود، امین باید معادل آن را به مالک بازگرداند. در صورت فوت مالک، امین موظف است مال را به وارثان او یا حاکم شرع تحویل دهد. امین باید اصل مال را بازگرداند و اگر از تحویل آن امتناع کند، از زمان امتناع ضامن هر نوع خسارت خواهد بود. امانت‌گذار نیز موظف است هزینه‌های مربوط به حفظ یا بازگرداندن مال را به امین پرداخت کند.

عقد امانت با فوت یا دیوانگی هر یک از طرفین فسخ می‌شود. همچنین، سپردن امانت به کودک یا فرد دیوانه باطل است و گیرنده باید مال را به ولی یا حاکم شرع بازگرداند.

انواع امانت

اقسام امانت شامل دو دسته است: در دسته اول، امانت صرفاً برای نگهداری به امین سپرده می‌شود، مانند ودیعه و عاریه. در دسته دوم، مال به‌واسطه عقد دیگری مانند اجاره یا مشارکت در اختیار افراد قرار می‌گیرد که در این حالت نیز شخص موردنظر حکم امین را خواهد داشت.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «امانت». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.