بدون تصویر

مغیریه: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''مغیریه'''، از جمله فرقه‌های غلات شیعی است که در قرن اول هجری تاسیس شد. موسس این فرقه مغیره بن سعید عجلی، از مشهورترین غالیان تاریخ اسلام است. پیروان این فرقه، امامت امامان شیعه را تا محمد باقر پذیرفته‌اند و پس از او، به...» ایجاد کرد)
 
 
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''مغیریه'''، از جمله فرقه‌های [[غلات]] شیعی است که در قرن اول هجری تاسیس شد. موسس این فرقه [[مغیره بن سعید عجلی]]، از مشهورترین غالیان [[تاریخ اسلام]] است. پیروان این فرقه، امامت [[دوازده امام|امامان شیعه]] را تا [[محمد باقر]] پذیرفته‌اند و پس از او، به امامت مغیره بن سعید باور پیدا کردند. به عقیده آنان [[مهدی موعود]]، [[نفس زکیه]] بوده‌است. این فرقه با نام دیگر عجلیه نیز شناخته می‌شود و به عقیده برخی، در دسته مشبهه قرار دارد.
{{جعبه اطلاعات فرقه‌های اسلامی|زیرشاخه=[[شیعه]]|عنوان=[[مغیریه]]|سال تاسیس=قرن اول ه‍. ق|مکان تاسیس=[[کوفه]]|موسس=[[مغیره بن سعید عجلی]]|مهم‌ترین عقائد=امامت و نبوت مغیره، مهدویت [[نفس زکیه]]، تقدس حروف و اعداد|منشعب شده از=شیعه [[امامیه]]|دیگر نام‌ها=[[عجلیه]]|دین اصلی=[[اسلام]]|فرقه‌های زیرشاخه=[[غرابیه]]}}


این فرقه را از اولین [[فهرست فرق و مذاهب کلامی اسلام|فرقه‌های اسلامی]] می‌دانند که دیدگاه‌های [[حروفیه]] را تبلیغ می‌کرده‌است. در دوران حکومت [[خالد بن عبدالله قسری]] بر [[کوفه]]، رهبر فرقه دست به [[قیام]] زد و همین امر بهانه‌ای برای سرکوب فرقه قرار گرفت. تمام پیروان این فرقه دستگیر شدند و مغیره بن سعید، به [[اعدام]] محکوم شد. منابع از سوزانده شدن پیروان این فرقه یاد کرده‌اند. پس از آن و حداقل تا قرن چهارم، از بقایای این فرقه و عقاید آنان گزارش‌هایی شده‌است.
'''مغیریه'''، از جمله فرقه‌های [[غلات]] شیعی است که در قرن اول هجری تأسیس شد. مؤسس این فرقه [[مغیره بن سعید عجلی]]، از مشهورترین غالیان [[تاریخ اسلام]] است. پیروان این فرقه، امامت [[دوازده امام|امامان شیعه]] را تا [[محمد باقر]] پذیرفته‌اند و پس از او، به امامت مغیره بن سعید باور پیدا کردند. به عقیده آنان [[مهدی موعود]]، [[نفس زکیه]] بوده است. این فرقه با نام دیگر عجلیه نیز شناخته می‌شود و به عقیده برخی، در دسته مشبهه قرار دارد.
 
این فرقه را از اولین [[فهرست فرق و مذاهب کلامی اسلام|فرقه‌های اسلامی]] می‌دانند که دیدگاه‌های [[حروفیه]] را تبلیغ می‌کرده است. در دوران حکومت [[خالد بن عبدالله قسری]] بر [[کوفه]]، رهبر فرقه دست به [[قیام]] زد و همین امر بهانه‌ای برای سرکوب فرقه قرار گرفت. تمام پیروان این فرقه دستگیر شدند و مغیره بن سعید، به [[اعدام]] محکوم شد. منابع از سوزانده شدن پیروان این فرقه یاد کرده‌اند. پس از آن و حداقل تا قرن چهارم، از بقایای این فرقه و عقاید آنان گزارش‌هایی شده است.


== مشخصات فرقه ==
== مشخصات فرقه ==
مُغِیریه از فرقه‌های غلات شیعی بودند که تا [[محمد باقر]] را به عنوان امام پذیرفته و بعد از آن به [[امامت]] و سپس [[نبوت]] مغیره باورمند شدند. رهبر این فرقه توسط محمد باقر و [[جعفر صادق]] مورد [[لعن]] قرار گرفته‌است.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> [[قاضی نعمان مغربی]] در خصوص لعن محمد باقر آورده‌است که «چون محمد باقر همچون [[علی بن ابی‌طالب]] فرصت مقابله با منحرفان را نداشت، تنها به ابراز بی‌زاری و لعن مغیره بن سعید اکتفا کرد.» مغیره حتی پس از لعن محمد باقر، همچنان خود را شیعه می‌دانست.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> بسیاری از فرقه‌نویسان، این فرقه را از [[مشبهه]] دانسته‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref> نام دیگر این فرقه را عجلیه نیز گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref>
مُغِیریه از فرقه‌های غلات شیعی بودند که تا [[محمد باقر]] را به عنوان امام پذیرفته و بعد از آن به [[امامت]] و سپس [[نبوت]] مغیره باورمند شدند. رهبر این فرقه توسط محمد باقر و [[جعفر صادق]] مورد [[لعن]] قرار گرفته است.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> [[قاضی نعمان مغربی]] در خصوص لعن محمد باقر آورده است که «چون محمد باقر همچون [[علی بن ابی‌طالب]] فرصت مقابله با منحرفان را نداشت، تنها به ابراز بی‌زاری و لعن مغیره بن سعید اکتفا کرد.» مغیره حتی پس از لعن محمد باقر، همچنان خود را شیعه می‌دانست.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> بسیاری از فرقه‌نویسان، این فرقه را از [[مشبهه]] دانسته‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref> نام دیگر این فرقه را عجلیه نیز گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref>


=== رهبر فرقه ===
=== رهبر فرقه ===
مغیره بن سعید عجلی کوفی که به ابوعبدالله نیز شناخته می‌شد، رهبر پیروان این گروه بود.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> برخی منابع نام او را مغیره بن ابی‌سعید مولی بنی بجیله و گروهی مغیره بن سعد نیز گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref> به‌جلی دیگر لقبی است که برخی منابع برایش مدعی شده‌اند.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> او از مدعیان نبوت بود و اعلام کرده بود که به [[اسم اعظم]] آگاه است. او [[خدا]] را شبیه به مردی از نور توصیف می‌کرد که حروف هجا، به مشابه اندام‌های او هستند. بر این اساس حرف «الف»، پاهای خدا، «عین»، چشمش و «ها» نیز فرج اوست. وی از مجسمه به شمار می‌رفت و [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عثمان]] را [[کافر]] می‌دانست. وی معتقد بود که اگر علی می‌خواست، می‌توانست قوم [[قوم عاد|عاد]] و [[قوم ثمود|ثمود]] را زنده کند. مغیره در خصوص خلقت آسمان، زمین، بشر و دیگر مخلوقات، بر این باور بود که خداوند، اعمال بندگان را می‌نوشت و به جهت تعدد [[گناه|گناهان]]، عرقی بر او حادث شد و از این عرق، دو دریای شیرین و شور به وجود آمد که مومنان از آب شیرین و کافران از آب شور آفریده شدند. او سرانجام در دوران حکومت خالد بن عبدالله قسری در کوفه [[خروج]] کرد. در نهایت قسری بر او دست یافت و در سال ۱۱۹ ه.ق او را به دار کشید و پنج تن از یارانش را نیز بسوزاند.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> بلاذری گزارش می‌کند که او را زنده، سوزاندند.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> بنابر گزارش‌هایی، تمامی اعضاء این فرقه، اعدام شدند.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref> به گزارش فرقه‌نویسان اهل سنت، پس از مغیره، [[جابر جعفی]] جانشین او شد. اما منابع شیعی این دیدگاه را قبول نکرده‌اند و ارتباطی بین جابر و فرقه مغیریه را رد می‌کنند.<ref>{{پک|1=کریمی|2=طاوسی مسرور|3=۱۳۸۸|ک=علوم حدیث|ف=بررسی دیدگاه های رجالی اهل سنت درباره جابر جعفی}}</ref><ref>{{پک|1=حقانی فضل|2=۱۳۹۱|ک=نقد و نظر|ف=جابر جعفی؛ غالی یا متهم به غلو}}</ref> به هر روی، این فرقه پس از سرکوب پیروانش پس از کشته شدن موسس آن در سال ۱۱۹ ه.ق، تا قرن سوم و چهارم، پیروان و طرفدارانی داشته‌است و توسط [[نوبختی]] و [[اشعری]] گزارش شده‌اند.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref>
مغیره بن سعید عجلی کوفی که به ابوعبدالله نیز شناخته می‌شد، رهبر پیروان این گروه بود.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref><ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> برخی منابع نام او را مغیره بن ابی‌سعید مولی بنی بجیله<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref><ref>{{پک|1=یمنی|2=زربان غامدی|3=۱۴۱۴|ک=عقائد الثلاث و السبعین فرقة|ص=۴۶۹_۴۷۰|ج=۱}}</ref> و گروهی مغیره بن سعد نیز گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref> به‌جلی دیگر لقبی است که برخی منابع برایش مدعی شده‌اند.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> او از مدعیان نبوت بود و اعلام کرده بود که به [[اسم اعظم]] آگاه است. او [[خدا]] را شبیه به مردی از نور توصیف می‌کرد که حروف هجا، به مشابه اندام‌های او هستند. بر این اساس حرف «الف»، پاهای خدا، «عین»، چشمش و «ها» نیز فرج اوست. وی از مجسمه به‌شمار می‌رفت و [[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عثمان]] را [[کافر]] می‌دانست. وی معتقد بود که اگر علی می‌خواست، می‌توانست قوم [[قوم عاد|عاد]] و [[قوم ثمود|ثمود]] را زنده کند. مغیره در خصوص خلقت آسمان، زمین، بشر و دیگر مخلوقات، بر این باور بود که خداوند، اعمال بندگان را می‌نوشت و به جهت تعدد [[گناه|گناهان]]، عرقی بر او حادث شد و از این عرق، دو دریای شیرین و شور به وجود آمد که مؤمنان از آب شیرین و کافران از آب شور آفریده شدند. او سرانجام در دوران حکومت خالد بن عبدالله قسری در کوفه [[خروج]] کرد. در نهایت قسری بر او دست یافت و در سال ۱۱۹ ه‍.ق او را به دار کشید و پنج تن از یارانش را نیز بسوزاند.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> بلاذری گزارش می‌کند که او را زنده، سوزاندند.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> بنابر گزارش‌هایی، تمامی اعضاء این فرقه، اعدام شدند.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref> به گزارش فرقه‌نویسان اهل سنت، پس از مغیره، [[جابر جعفی]] جانشین او شد. اما منابع شیعی این دیدگاه را قبول نکرده‌اند و ارتباطی بین جابر و فرقه مغیریه را رد می‌کنند.<ref>{{پک|1=کریمی|2=طاوسی مسرور|3=۱۳۸۸|ک=علوم حدیث|ف=بررسی دیدگاه‌های رجالی اهل سنت دربارهٔ جابر جعفی}}</ref><ref>{{پک|1=حقانی فضل|2=۱۳۹۱|ک=نقد و نظر|ف=جابر جعفی؛ غالی یا متهم به غلو}}</ref> به هر روی، این فرقه پس از سرکوب پیروانش پس از کشته شدن مؤسس آن در سال ۱۱۹ ه‍. ق، تا قرن سوم و چهارم، پیروان و طرفدارانی داشته است و توسط [[نوبختی]] و [[اشعری]] گزارش شده‌اند.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref>


=== عقائد ===
=== عقائد ===
پیروان این فرقه، بعد از امامت [[سجاد]] و محمد باقر، مغیره را امام خود می‌دانستند و منتظر [[ظهور]] او بودند. خوردن آب [[فرات]] و هر آبی که نجاستی بر آن بیافتد، از نظر این فرقه [[حرام]] بود.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> رهبر فرقه، مهدویت [[نفس زکیه|محمد بن عبدالله بن حسن بن]] [[حسن مجتبی]] را به عنوان مهدی آخرالزمان تبلیغ می‌کرد. پیروان مغیره، او را صاحب اسم اعظم می‌دانستند و همین دانش او را، [[معجزه]] قلمداد می‌کردند که می‌توانست به آن سبب، مردگان را زنده کند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref> پیروان او، گزارش‌های زیادی از وی نقل کرده‌اند که بیشتر در زمینه توهین، [[لعن]] و اعلام بیزاری از ابوبکر، عمر و عثمان بود.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> این فرقه، در خصوص [[رجعت]] ساکت بودند و نه آن را تایید می‌کردند و نه منکر آن بودند.<ref>{{پک|1=کریمی|2=طاوسی مسرور|3=۱۳۸۸|ک=علوم حدیث|ف=بررسی دیدگاه های رجالی اهل سنت درباره جابر جعفی}}</ref> در منابع مختلف، از دیگر عقاید این فرقه، الوهیت‌بخشی امامان، [[مهدویت]] نفس زکیه، [[حلول]]، [[تناسخ]]، تقدس اعداد و حروف، و معتقد به ترور و افکار [[تصوف|صوفیانه]] عنوان شده‌است.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref>
پیروان این فرقه، بعد از امامت [[سجاد]] و محمد باقر، مغیره را امام خود می‌دانستند و منتظر [[ظهور]] او بودند. خوردن آب [[فرات]] و هر آبی که نجاستی بر آن بیافتد، از نظر این فرقه [[حرام]] بود.<ref>{{پک|1=مشکور|2=۱۳۷۲|ک=فرهنگ فرق اسلامی|ص=۴۲۳}}</ref> رهبر فرقه، مهدویت [[نفس زکیه|محمد بن عبدالله بن حسن بن]] [[حسن مجتبی]] را به عنوان مهدی آخرالزمان تبلیغ می‌کرد. پیروان مغیره، او را صاحب اسم اعظم می‌دانستند و همین دانش او را، [[معجزه]] قلمداد می‌کردند که می‌توانست به آن سبب، مردگان را زنده کند.<ref>{{پک|1=خمینی|2=۱۳۹۶|ک=فرهنگ جامع فرق اسلامی|ف=مغیریه}}</ref> پیروان او، گزارش‌های زیادی از وی نقل کرده‌اند که بیشتر در زمینه توهین، [[لعن]] و اعلام بیزاری از ابوبکر، عمر و عثمان بود.<ref>{{پک|1=معلمی|2=هاشمی خانعباسی|3=۱۳۹۲|ک=فقه و تاریخ تمدن|ف=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب}}</ref> این فرقه، در خصوص [[رجعت]] ساکت بودند و نه آن را تأیید می‌کردند و نه منکر آن بودند.<ref>{{پک|1=کریمی|2=طاوسی مسرور|3=۱۳۸۸|ک=علوم حدیث|ف=بررسی دیدگاه‌های رجالی اهل سنت دربارهٔ جابر جعفی}}</ref> در منابع مختلف، از دیگر عقاید این فرقه، الوهیت‌بخشی امامان، [[مهدویت]] نفس زکیه، [[حلول]]، [[تناسخ]]، تقدس اعداد و حروف، و معتقد به ترور و افکار [[تصوف|صوفیانه]] عنوان شده است.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref> گزارش شده‌است که در ابتدای کار، تعداد کثیری از مردم با او بیعت کردند۔ بعدها فرقه [[غرابیه]] نیز از اعتقادات فرقه مغیریه اقتباس کرده و منشعب شد۔<ref>{{پک|1=یمنی|2=زربان غامدی|3=۱۴۱۴|ک=عقائد الثلاث و السبعین فرقة|ص=۴۶۹_۴۷۰|ج=۱}}</ref>


== پیامدها ==
== پیامدها ==
به عقیده روح‌الله بهرامی، پیدایش این فرقه، سبب شد تا فرقه و جریان‌های مختلفی با زمینه غلو و الحادانه شکل بگیرند. او معتقد است که بسیاری از فرقه‌های گنوسی، باطنی، رادیکال و غالی از دامن این جریان ریشه گرفته‌اند. با توجه به آرای مغیره در خصوص آفرینش بر اساس حروف، این فرقه را می‌توان از اولین فرقه‌های حروفی‌گری دانست. به عقیده بهرامی، او اولین کسی است که جنبه و ابعاد باطنی حروف را دوره [[سلسله امویان|امویان]] مطرح کرده‌است.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref>
به عقیده روح‌الله بهرامی، پیدایش این فرقه، سبب شد تا فرقه و جریان‌های مختلفی با زمینه غلو و الحادانه شکل بگیرند. او معتقد است که بسیاری از فرقه‌های گنوسی، باطنی، رادیکال و غالی از دامن این جریان ریشه گرفته‌اند. با توجه به آرای مغیره در خصوص آفرینش بر اساس حروف، این فرقه را می‌توان از اولین فرقه‌های حروفی‌گری دانست. به عقیده بهرامی، او اولین کسی است که جنبه و ابعاد باطنی حروف را دوره [[سلسله امویان|امویان]] مطرح کرده است.<ref>{{پک|1=بهرامی|2=۱۳۸۹|ک=مطالعات تاریخ اسلام|ف=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری}}</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
=== ارجاعات ===
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}


=== منابع ===
=== منابع ===
 
{{آغاز پانویس|۴۵em}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=بهرامی|نام=روح‌الله|عنوان=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه ی حروفی گری در عصر امویان|ژورنال=مطالعات تاریخ اسلام|مکان=تهران|شماره=۵|تاریخ=۱۳۸۹|صفحه=۲۹_۵۲|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/969676|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=بهرامی|نام=روح‌الله|عنوان=مغیرة بن سعید و ظهور اندیشهٔ حروفی گری در عصر امویان|ژورنال=مطالعات تاریخ اسلام|مکان=تهران|شماره=۵|تاریخ=۱۳۸۹|صفحه=۲۹_۵۲|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/969676|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=حقانی فضل|نام=مصطفی|عنوان=جابر جعفی؛ غالی یا متهم به غلو|ژورنال=نقد و نظر|مکان=قم|شماره=۱|تاریخ=۱۳۹۱|صفحه=۱۳۱_۱۵۱|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1042817|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=حقانی فضل|نام=مصطفی|عنوان=جابر جعفی؛ غالی یا متهم به غلو|ژورنال=نقد و نظر|مکان=قم|شماره=۱|تاریخ=۱۳۹۱|صفحه=۱۳۱_۱۵۱|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1042817|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=مغیریه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6 }}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=خمینی|نام=حسن|مقاله=مغیریه|دانشنامه=فرهنگ جامع فرق اسلامی|عنوان جلد=فرهنگ جامع فرق اسلامی|سال=۱۳۹۶|ناشر=اطلاعات|مکان=تهران|شابک=978-964-423-923-6}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=کریمی|نام=محمود|نام خانوادگی۲=طاوسی مسرور|نام۲=سعید|عنوان=بررسی دیدگاه های رجالی اهل سنت درباره جابر جعفی|ژورنال=علوم حدیث|مکان=قم|شماره=۵۴|تاریخ=۱۳۸۸|صفحه=۱۸۵_۲۱۰|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/551900|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=کریمی|نام=محمود|نام خانوادگی۲=طاوسی مسرور|نام۲=سعید|عنوان=بررسی دیدگاه‌های رجالی اهل سنت دربارهٔ جابر جعفی|ژورنال=علوم حدیث|مکان=قم|شماره=۵۴|تاریخ=۱۳۸۸|صفحه=۱۸۵_۲۱۰|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/551900|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%81%D8%B1%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C?pageNumber=4&viewType=pdf}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مشکور|نام=محمدجواد|عنوان=فرهنگ فرق اسلامی|سال=۱۳۷۲|مکان=مشهد|ناشر=بنیاد پژوهش‌های اسلامی|کوشش=مدیرشانه‌چی، کاظم|ویراستار=حسینی، محمدجواد|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/1272/فرهنگ-فرق-اسلامی?pageNumber=4&viewType=pdf}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=معلمی|نام=مصطفی|نام خانوادگی۲=هاشمی خانعباسی|نام۲=علی|عنوان=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب|ژورنال=فقه و تاریخ تمدن|مکان=مشهد|شماره=۲|تاریخ=۱۳۹۲|صفحه=۱۱۱_۱۳۴|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1100430|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=معلمی|نام=مصطفی|نام خانوادگی۲=هاشمی خانعباسی|نام۲=علی|عنوان=بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب|ژورنال=فقه و تاریخ تمدن|مکان=مشهد|شماره=۲|تاریخ=۱۳۹۲|صفحه=۱۱۱_۱۳۴|پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1100430|دسترسی پیوند=آبونمان|توسط=[[نورمگز]]}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=یمنی|نام=محمد|عنوان=عقائد الثلاث و السبعین فرقة|سال=۱۴۱۴|مکان=مدینه|ناشر=مکتبة العلوم و الحکم|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/62673?pageNumber=2&viewType=pdf|نام خانوادگی۲=زربان غامدی|نام۲=محمد}}
{{پایان پانویس}}
* {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
[[رده:فرقه‌های غلات]]
[[رده:مذاهب زیرشاخه تشیع]]
[[رده:مذاهب زیرشاخه شیعه دوازده‌امامی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۹

مغیریه
سال تاسیسقرن اول ه‍. ق
مکان تاسیسکوفه
موسسمغیره بن سعید عجلی
مهم‌ترین عقائدامامت و نبوت مغیره، مهدویت نفس زکیه، تقدس حروف و اعداد
منشعب شده ازشیعه امامیه
فرقه‌های زیرشاخهغرابیه
دیگر نام‌هاعجلیه
دین اصلیاسلام


مغیریه، از جمله فرقه‌های غلات شیعی است که در قرن اول هجری تأسیس شد. مؤسس این فرقه مغیره بن سعید عجلی، از مشهورترین غالیان تاریخ اسلام است. پیروان این فرقه، امامت امامان شیعه را تا محمد باقر پذیرفته‌اند و پس از او، به امامت مغیره بن سعید باور پیدا کردند. به عقیده آنان مهدی موعود، نفس زکیه بوده است. این فرقه با نام دیگر عجلیه نیز شناخته می‌شود و به عقیده برخی، در دسته مشبهه قرار دارد.

این فرقه را از اولین فرقه‌های اسلامی می‌دانند که دیدگاه‌های حروفیه را تبلیغ می‌کرده است. در دوران حکومت خالد بن عبدالله قسری بر کوفه، رهبر فرقه دست به قیام زد و همین امر بهانه‌ای برای سرکوب فرقه قرار گرفت. تمام پیروان این فرقه دستگیر شدند و مغیره بن سعید، به اعدام محکوم شد. منابع از سوزانده شدن پیروان این فرقه یاد کرده‌اند. پس از آن و حداقل تا قرن چهارم، از بقایای این فرقه و عقاید آنان گزارش‌هایی شده است.

مشخصات فرقه

مُغِیریه از فرقه‌های غلات شیعی بودند که تا محمد باقر را به عنوان امام پذیرفته و بعد از آن به امامت و سپس نبوت مغیره باورمند شدند. رهبر این فرقه توسط محمد باقر و جعفر صادق مورد لعن قرار گرفته است.[۱][۲] قاضی نعمان مغربی در خصوص لعن محمد باقر آورده است که «چون محمد باقر همچون علی بن ابی‌طالب فرصت مقابله با منحرفان را نداشت، تنها به ابراز بی‌زاری و لعن مغیره بن سعید اکتفا کرد.» مغیره حتی پس از لعن محمد باقر، همچنان خود را شیعه می‌دانست.[۳] بسیاری از فرقه‌نویسان، این فرقه را از مشبهه دانسته‌اند.[۴] نام دیگر این فرقه را عجلیه نیز گزارش کرده‌اند.[۵]

رهبر فرقه

مغیره بن سعید عجلی کوفی که به ابوعبدالله نیز شناخته می‌شد، رهبر پیروان این گروه بود.[۶][۷] برخی منابع نام او را مغیره بن ابی‌سعید مولی بنی بجیله[۸][۹] و گروهی مغیره بن سعد نیز گزارش کرده‌اند.[۱۰] به‌جلی دیگر لقبی است که برخی منابع برایش مدعی شده‌اند.[۱۱] او از مدعیان نبوت بود و اعلام کرده بود که به اسم اعظم آگاه است. او خدا را شبیه به مردی از نور توصیف می‌کرد که حروف هجا، به مشابه اندام‌های او هستند. بر این اساس حرف «الف»، پاهای خدا، «عین»، چشمش و «ها» نیز فرج اوست. وی از مجسمه به‌شمار می‌رفت و ابوبکر، عمر و عثمان را کافر می‌دانست. وی معتقد بود که اگر علی می‌خواست، می‌توانست قوم عاد و ثمود را زنده کند. مغیره در خصوص خلقت آسمان، زمین، بشر و دیگر مخلوقات، بر این باور بود که خداوند، اعمال بندگان را می‌نوشت و به جهت تعدد گناهان، عرقی بر او حادث شد و از این عرق، دو دریای شیرین و شور به وجود آمد که مؤمنان از آب شیرین و کافران از آب شور آفریده شدند. او سرانجام در دوران حکومت خالد بن عبدالله قسری در کوفه خروج کرد. در نهایت قسری بر او دست یافت و در سال ۱۱۹ ه‍.ق او را به دار کشید و پنج تن از یارانش را نیز بسوزاند.[۱۲] بلاذری گزارش می‌کند که او را زنده، سوزاندند.[۱۳] بنابر گزارش‌هایی، تمامی اعضاء این فرقه، اعدام شدند.[۱۴] به گزارش فرقه‌نویسان اهل سنت، پس از مغیره، جابر جعفی جانشین او شد. اما منابع شیعی این دیدگاه را قبول نکرده‌اند و ارتباطی بین جابر و فرقه مغیریه را رد می‌کنند.[۱۵][۱۶] به هر روی، این فرقه پس از سرکوب پیروانش پس از کشته شدن مؤسس آن در سال ۱۱۹ ه‍. ق، تا قرن سوم و چهارم، پیروان و طرفدارانی داشته است و توسط نوبختی و اشعری گزارش شده‌اند.[۱۷]

عقائد

پیروان این فرقه، بعد از امامت سجاد و محمد باقر، مغیره را امام خود می‌دانستند و منتظر ظهور او بودند. خوردن آب فرات و هر آبی که نجاستی بر آن بیافتد، از نظر این فرقه حرام بود.[۱۸] رهبر فرقه، مهدویت محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن مجتبی را به عنوان مهدی آخرالزمان تبلیغ می‌کرد. پیروان مغیره، او را صاحب اسم اعظم می‌دانستند و همین دانش او را، معجزه قلمداد می‌کردند که می‌توانست به آن سبب، مردگان را زنده کند.[۱۹] پیروان او، گزارش‌های زیادی از وی نقل کرده‌اند که بیشتر در زمینه توهین، لعن و اعلام بیزاری از ابوبکر، عمر و عثمان بود.[۲۰] این فرقه، در خصوص رجعت ساکت بودند و نه آن را تأیید می‌کردند و نه منکر آن بودند.[۲۱] در منابع مختلف، از دیگر عقاید این فرقه، الوهیت‌بخشی امامان، مهدویت نفس زکیه، حلول، تناسخ، تقدس اعداد و حروف، و معتقد به ترور و افکار صوفیانه عنوان شده است.[۲۲] گزارش شده‌است که در ابتدای کار، تعداد کثیری از مردم با او بیعت کردند۔ بعدها فرقه غرابیه نیز از اعتقادات فرقه مغیریه اقتباس کرده و منشعب شد۔[۲۳]

پیامدها

به عقیده روح‌الله بهرامی، پیدایش این فرقه، سبب شد تا فرقه و جریان‌های مختلفی با زمینه غلو و الحادانه شکل بگیرند. او معتقد است که بسیاری از فرقه‌های گنوسی، باطنی، رادیکال و غالی از دامن این جریان ریشه گرفته‌اند. با توجه به آرای مغیره در خصوص آفرینش بر اساس حروف، این فرقه را می‌توان از اولین فرقه‌های حروفی‌گری دانست. به عقیده بهرامی، او اولین کسی است که جنبه و ابعاد باطنی حروف را دوره امویان مطرح کرده است.[۲۴]

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ خمینی، «مغیریه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
  2. ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳.
  3. ↑ معلمی و هاشمی خانعباسی، «بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب»، فقه و تاریخ تمدن.
  4. ↑ خمینی، «مغیریه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
  5. ↑ معلمی و هاشمی خانعباسی، «بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب»، فقه و تاریخ تمدن.
  6. ↑ خمینی، «مغیریه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
  7. ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳.
  8. ↑ خمینی، «مغیریه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
  9. ↑ یمنی و زربان غامدی، عقائد الثلاث و السبعین فرقة، ۱:‎ ۴۶۹_۴۷۰.
  10. ↑ خمینی، «مغیریه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
  11. ↑ معلمی و هاشمی خانعباسی، «بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب»، فقه و تاریخ تمدن.
  12. ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳.
  13. ↑ معلمی و هاشمی خانعباسی، «بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب»، فقه و تاریخ تمدن.
  14. ↑ بهرامی، «مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری»، مطالعات تاریخ اسلام.
  15. ↑ کریمی و طاوسی مسرور، «بررسی دیدگاه‌های رجالی اهل سنت دربارهٔ جابر جعفی»، علوم حدیث.
  16. ↑ حقانی فضل، «جابر جعفی؛ غالی یا متهم به غلو»، نقد و نظر.
  17. ↑ بهرامی، «مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری»، مطالعات تاریخ اسلام.
  18. ↑ مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲۳.
  19. ↑ خمینی، «مغیریه»، فرهنگ جامع فرق اسلامی.
  20. ↑ معلمی و هاشمی خانعباسی، «بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب»، فقه و تاریخ تمدن.
  21. ↑ کریمی و طاوسی مسرور، «بررسی دیدگاه‌های رجالی اهل سنت دربارهٔ جابر جعفی»، علوم حدیث.
  22. ↑ بهرامی، «مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری»، مطالعات تاریخ اسلام.
  23. ↑ یمنی و زربان غامدی، عقائد الثلاث و السبعین فرقة، ۱:‎ ۴۶۹_۴۷۰.
  24. ↑ بهرامی، «مغیرة بن سعید و ظهور اندیشه حروفی‌گری»، مطالعات تاریخ اسلام.

منابع

  • بهرامی، روح‌الله (۱۳۸۹). «مغیرة بن سعید و ظهور اندیشهٔ حروفی گری در عصر امویان». مطالعات تاریخ اسلام. تهران (۵): ۲۹_۵۲ – به واسطهٔ نورمگز.
  • حقانی فضل، مصطفی (۱۳۹۱). «جابر جعفی؛ غالی یا متهم به غلو». نقد و نظر. قم (۱): ۱۳۱_۱۵۱ – به واسطهٔ نورمگز.
  • خمینی، حسن (۱۳۹۶). «مغیریه». فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: اطلاعات. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۳-۹۲۳-۶.
  • کریمی، محمود؛ طاوسی مسرور، سعید (۱۳۸۸). «بررسی دیدگاه‌های رجالی اهل سنت دربارهٔ جابر جعفی». علوم حدیث. قم (۵۴): ۱۸۵_۲۱۰ – به واسطهٔ نورمگز.
  • مشکور، محمدجواد (۱۳۷۲). حسینی، محمدجواد، ویراستار. فرهنگ فرق اسلامی. به کوشش مدیرشانه‌چی، کاظم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  • معلمی، مصطفی؛ هاشمی خانعباسی، علی (۱۳۹۲). «بررسی نقش غالیان در گسترش فرهنگ توهین و سب». فقه و تاریخ تمدن. مشهد (۲): ۱۱۱_۱۳۴ – به واسطهٔ نورمگز.
  • یمنی، محمد؛ زربان غامدی، محمد (۱۴۱۴). عقائد الثلاث و السبعین فرقة. مدینه: مکتبة العلوم و الحکم.
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=مغیریه&oldid=25964»