عمرو بن جناده انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
(مقاله جدید)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{infobox person
{{جعبه اطلاعات افراد
|name=عمرو بن جناده انصاری
| نام                = عمرو بن جناده انصاری
|birth_place=عراق
| نام_تصویر          = Moharram(173)-shohada.jpg
|death_place=کربلا، عراق
| جایگزین تصویر      = نمایی از ضریحی در حرم امام حسین که به محل دفن کشتگان نبرد کربلا اختصاص دارد
|death_cause=
| توضیح_تصویر        = ضریح [[کشتگان نبرد کربلا]] نصب شده در [[حرم امام حسین]] که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
|death_date=عاشورای ۶۱ ه‍. ق
| نام‌های دیگر      = عمر بن جناده
|spouse=
| تاریخ_مرگ          = ۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق
|known_for=حضور در [[نبرد کربلا]]
| محل_مرگ            = [[کربلا]]، [[عراق]]
|religion=[[اسلام]]
| آرامگاه            = [[حرم امام حسین]]
|opponents=[[بنی امیه]]
| مادر              = بحریه بنت مسعود خزرجی
| پدر                = [[جنادة بن حارث انصاری]]
| دین                = [[اسلام]]
| denomination      = [[شیعه]]
}}
}}
'''عَمرو بن جُناده انصاری''' از یاران حسین بن علی و کشته‌شدگان نبرد کربلا در روز عاشوراست.


== زندگینامه ==
'''عَمرو بن جُناده انصاری''' که با نام '''عمر بن جنادة''' نیز شناخته می‌شود، از یاران [[حسین بن علی]] بود که به همراه پدر و مادرش در [[نبرد کربلا]] حضور داشت و در این روز [[عاشورا]] کشته شد. نام او در زیارت‌نامه‌های مربوط به [[کشتگان سپاه حسین در نبرد کربلا|کشتگان کربلا]] نیامده است، اما [[رجز|رجزهایی]] را به او نسبت داده‌اند.
پدرش جناده بن حرث انصاری از کشته‌شدگان واقعه [[کربلا]] و از یاران [[پیامبر اسلام]] و جز یاران [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابیطالب]] در جنگ [[نبرد صفین|صفین]] بوده<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=رسولی محلاتی، زندگانی امام حسین علیه‌السلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۲- ۴۵۳.}}</ref> و مادرش بحریه دختر مسعود خزرجی از زنانی است که در کربلا حضور داشت<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، نجف، ج۲، ص۳۲۷.}}</ref>.
{{حسین بن علی}}


== حضور در واقعه کربلا ==
گزارش شده است که پس از مرگ پدرش به میدان نبرد رفت و پس از کشته شدنش، مادرش به انتقام او، دو تن از سپاهیان [[عمر بن سعد]] را به قتل رسانید. پدر او در منابع مختلف با نام‌های [[جنادة بن حارث سلمانی|جنادة بن حارث]]، جنادة بن حرث و حباب یا حسان بن حارث نیز یاد شده‌است.
عمرو به همراه پدر و مادرش از مکه تا کربلا همراه [[حسین بن علی]] بودند<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سماوی، ابصارالعین، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۵۹.}}</ref>و در روز [https://fa.wikihussain.com/view/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7 عاشورا] بعد از کشته شدن پدرش با امر مادر و اجازه حسین بن علی به میدان نبرد با سپاه دشمن رفت.


عمرو هنگامی که برای اذن میدان نزد حسین بن علی رفت، حسین به او اجازه نداد و گفت: «این پسر پدرش کشته شده و شاید مادرش میدان رفتن او را رضایت نداشته باشد». عمرو در جواب گفت:«ای فرزند رسول خدا، مادرم مرا امر کرده شما را یاری کنم و خود، لباس جنگ بر تنم پوشانده است».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حسینی حائری شیرازی، ذخیرة الدارین، انتشارات زمزم هدایت، ج۱، ص۴۳۵.}}</ref>
== نام و تبار ==
نام او را عمرو بن جناده انصاری و در برخی منابع عمر بن جناده گزارش کرده‌اند. پدرش جنادة بن حرث است که یکی از [[صحابه|صحابه پیامبر اسلام]] بود و از [[شیعیان]] [[علی بن ابی‌طالب]] بود که در [[جنگ صفین]] حضور داشت و در [[نبرد کربلا]] کشته شد.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۷۸ و ۷۵۲|ج=۲}}</ref><ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۱}}</ref> پدرش را با نام‌های دیگری چون حسان، حیان، جابر، عباده، حیاة، حباب، جبار، جباد و نام پدربزرگش را حارث یا حرث نیز آورده‌اند. از پدرش با عبارت «حباب بن حارث سلمانی» در ''[[زیارت ناحیه مقدسه]]'' و در ''[[زیارت رجبیه]]'' با عبارت «حسان بن حارث» یاد شده است.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۷۸|ج=۲}}</ref> مادر او را بحریه بنت مسعود خزرجی دانسته‌اند که او نیز به همراه همسر و پسرش در کربلا حضور داشته است.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۱}}</ref> نسب و تیره او، به قبیله سلمان تیره‌ای از قبیله مراد می‌رسد که خود از تیره بزرگتری به نام مذحج بودند.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۷۸|ج=۲}}</ref>


او هنگام حضور در کربلا ۲۱ ساله<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقرم، مقتل الحسین علیه‌السلام، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۵۳.}}</ref> و به نقل دیگری ۱۱ یا ۹ ساله<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، نجف، ج۲، ص۳۲۷.}}</ref> بوده است.
== سرگذشت ==
عمرو را از اهالی [[مدینه]] برشمردند.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref> بر اساس گزارش‌های ''[[تنقیح المقال]]''، عمرو بن جناده به همراه پدر و مادرش در نبرد کربلا حضور داشتند. بر اساس گزارش ''[[ابصار العین]]''، او به همراه پدر و مادرش در [[مکه]] به سپاه حسین ملحق شدند.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۱}}</ref>


نام وی در [[زیارت ناحیه مقدسه]] هم آمده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تنقیح المقال، مامقانى، ج ۲، ص ۳۲۷.}}</ref>
در کتاب ''[[ذخیرةالدارین]]'' آمده است که پس از کشته شدن پدرش در نبرد کربلا، توسط مادرش به حضور در میدان نبرد و کمک به حسین بن علی ترغیب شد و سرآخر به نبرد پرداخت و کشته شد.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۲}}</ref> پدر او در حمله نخستین کشته شد.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref> سن او به هنگام حضورش در نبرد کربلا، با اختلاف مورخان، بین ۹، ۱۱ و ۲۱ گزارش شده است.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۱}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref>


=== رجزخوانی در میدان نبرد ===
[[موفق بن احمد خوارزمی|خوارزمی]] در کتاب ''[[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل الحسین]]'' گزارش می‌کند که مالک بن نسر بدی، سر از تن او جدا کرد و سرش را به سمت سپاه حسین پرتاب کرد. پس از آن مادرش سر فرزندش را برداشت، دعایی برای او کرد و سر را به سمت مالک پرتاب کرد که منجر به مرگ مالک شد. خوارزمی همچنین گزارش می‌کند که مادرش پس از مرگ فرزند، با ستون خیمه به سمت سپاهیان [[عمر بن سعد]] حمله برد و ۲ تن از آنان را به قتل رسانید و به دستور حسین بن علی بازگردانده شد.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۳}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref>
هنگامی که عمرو بن جناده وارد میدان نبرد شد و در برابر سپاه دشمن قرار گرفت؛ این چنین رجزخوانی کرد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حسینی حائری شیرازی، ذخیرة الدارین، انتشارات زمزم هدایت، ج۱، ص۴۳۵.}}</ref>:
{|
|اَمیری‌ حُسَین‌ٌ وَ نِعْم‌َ اْلاَمیر
|سُرُورُ فُوأدِ الْبَشیرِ الْنَّذیر
|-
|عَلِی‌ٌّ وَ فاطِمَة‌ُ والِداهُ
|وَ هَل‌ْ تَعْلَمُون‌َ لَه‌ُ مِن‌ْ نَظیرٍ
|-
|لَه‌ُ طَلْعَة‌ٌ مِثْل‌ُ شَمس‌ِ الضُّحی'
|لَه‌ُ غُرَّة‌ٌ مِثل‌ُ بَدرٍ مُنیرٍ
|}
امیر من حسین و چه خوب امیری است


او مایه شادی دل پیامبر، بشارت دهنده و انذار کننده
در زیارت‌نامه‌های مربوط به کشتگان کربلا، از او نام برده نشده است<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref> اما در منابع دیگر، رجزهایی به او نسبت داده شده است. در کتاب ''[[ذخیرة الدارین]]'' رجز منسوب به او چنین است:<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۳}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref>


پدرش [[علی بن ابی‌طالب|علی]] و مادرش [[فاطمه زهرا|فاطمه]] است
{{شعر}}
{{ب|اَمیری حُسَینٌ وَ نِعْمَ اْلاَمیر|سُرُورُ فُوأدِ الْبَشیرِ الْنَّذیر}}
{{ب|عَلِیٌّ وَ فاطِمَةُ والِداهُ|وَ هَلْ تَعْلَمُونَ لَهُ مِنْ نَظیرٍ}}
{{ب|لَهُ طَلْعَةٌ مِثْلُ شَمسِ الضُّحی'|لَهُ غُرَّةٌ مِثلُ بَدرٍ مُنیرٍ}}
{{پایان شعر}}در ''[[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل الحسین]]'' اما رجز منسوب به او چنین است:<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۳}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref>


آیا نظیری برای او سراغ دارید؟
{{شعر}}
{{ب|اضِقُ الخِناقَ مِنَ ابْنِ هِنْدٍ وَ ارْمِهِ|فی عَتْرِهِ بِفَوارِسِ الانْصارِ}}
{{ب|و مُهاجرینَ مُخَضِّبینَ رِماحَهُمْ|تَحْتَ الْعِجاجَةِ مِنْ دَمِ الْکفَّارِ}}
{{ب|خُضِبَتْ عَلی عَهْدِ النَّبِی محمّدٍ|فَالْیومَ تُخْضَبُ مِنْ دَمِ الْفُجّارِ}}
{{ب|وَالْیوْمَ تُخْضَبُ مِنْ دِماء مَعاشِرٍ|رَفَضُوا الْقُرآنَ لِنُصْرَةِ الاشْرارِ}}
{{ب|طَلَبُوا بِثارِهِمْ بِبَدرٍ وَانْثَنُوا|بِالْمُرْهِفاتِ وَبالْقَنَا الْخَطّارِ}}
{{ب|وَالله رَبّی لا ازالُ مُضارباً|لِلْفاسقینَ بِمُرْهَفٍ بَتَّارِ}}
{{ب|هذا عَلی الْیوْمَ حَقَّ واجِبٌ|فی کلِّ یوْمٍ تعانُقٌ وَحَوارِ}}
{{پایان شعر}}


او چهره‌ای همچون [[خورشید]] و پیشانی‌ای چون [[ماه]] دارد
در ''[[مقتل الحسین (خوارزمی)|مقتل الحسین]]''، رجزی نیز به مادر او نسبت داده شده است که به هنگام انتقام از خون پسرش چنین می‌گفت:<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۳}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۷۵۲|ج=۲}}</ref>


به نقلی دیگر وی اینگونه رجزخوانی کرد:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خوارزمی، مقتل الحسین علیه‌السلام، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۲۵.}}</ref>
{{شعر}}
{|
{{ب|انَا عَجُوزٌ فِی النِّساء ضَعیفَةٌ|بالِیةٌ خاویةٌ نَحیفَةٌ}}
!'''اضِقُ الخِناقَ مِنَ ابْنِ هِنْدٍ وَ ارْمِهِ'''
{{ب|ضْرِبُکمْ بِضَرْبَةٍ عَنیفَةٍ|دُونَ بَنی فاطِمَةِ الشَّریفَةِ}}
!فی عَتْرِهِ بِفَوارِسِ الانْصارِ
{{پایان شعر}}
|-
|و مُهاجرینَ مُخَضِّبینَ رِماحَهُمْ
|تَحْتَ الْعِجاجَةِ مِنْ دَمِ الْکفَّارِ
|-
|خُضِبَتْ عَلی عَهْدِ النَّبِی محمّدٍ
|فَالْیومَ تُخْضَبُ مِنْ دَمِ الْفُجّارِ
|-
|وَالْیوْمَ تُخْضَبُ مِنْ دِماء مَعاشِرٍ
|رَفَضُوا الْقُرآنَ لِنُصْرَةِ الاشْرارِ
|-
|طَلَبُوا بِثارِهِمْ بِبَدرٍ وَانْثَنُوا
|بِالْمُرْهِفاتِ وَبالْقَنَا الْخَطّارِ
|-
|وَالله رَبّی‌ لا ازالُ مُضارباً
|لِلْفاسقینَ بِمُرْهَفٍ بَتَّارِ
|-
|هذا عَلی الْیوْمَ حَقَّ واجِبٌ
|فی‌ کلِّ یوْمٍ تعانُقٌ وَحَوارِ
|}
راه نفس را بر پسر [[هند]] تنگ می‌کنم و تیر به گلوی او می‌زنم، به کمک سواران [[انصار]] و مهاجرانی که نیزه‌هاشان را در زیر گرد و غبار -میدان جنگ‌- از خون کافران رنگین کردند؛در زمان پیامبر خدا محمد (ص) -نیزه‌ها- رنگین شد و امروز –نیز- از خون فاسقان رنگین می‌شود؛امروز از خون جماعتی رنگین می‌شود که قرآن را برای یاری اشرار رها کردند؛ و در صدد انتقام خون‌های ریخته شده‌شان در -جنگ‌- بدر هستند و آن را در زیر شمشیرهای بران و نیزه‌های برافراشته پنهان کردند به خدا سوگند پیوسته فاسقان را با شمشیر تیز و بُران خواهم زد امروز این کار بر من حق و واجب است؛در هر روزی، رو به رو شدن و یاری کردنی است.


=== نحوه کشته شدن و قاتل ===
== پانویس ==
سرِ عمرو بن جناده توسط مالک بن نسر بدی از بدن جدا و به سوی سپاه حسین بن علی پرتاب شده است. مادرش سر فرزندش را برداشته و به سوی یکی از افراد سپاه دشمن پرتاب نمود و این شعر را خواند:
=== ارجاعات ===
{|
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
|انَا عَجُوزٌ فِی النِّساء ضَعیفَةٌ
|بالِیةٌ خاویةٌ نَحیفَةٌ
|-
|اضْرِبُکمْ بِضَرْبَةٍ عَنیفَةٍ
|دُونَ بَنی‌ فاطِمَةِ الشَّریفَةِ
|}
من در میان زنان، ضعیف و پیر هستم، اما در راه دفاع از فرزندان فاطمه شریف ضربه محکم بر شما می‌زنم.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=خوارزمی، مقتل الحسین علیه‌السلام، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۲۶.}}</ref>


مادرش سپس عمود خیمه خود را کشید و قصد میدان نبرد کرد که حسین او را برگرداند و برای او و فرزندش دعا نمود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حسینی حائری شیرازی، ذخیرة الدارین، انتشارات زمزم هدایت، ج۱، ص۴۳۵.}}</ref>
=== منابع ===
{{آغاز پانویس|35em}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|سال=۱۳۸۵|مکان=قم|ناشر=زمزم هدایت|پیوند=https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773|نام خانوادگی۱=بینش|نام خانوادگی۵=شاکر|نام خانوادگی۴=جمشیدی|نام خانوادگی۳=رحمتی|نام خانوادگی۲=مقیمی فرد|نام۴=سعید|نام۵=ابوالقاسم|نام۳=رضا|نام۲=سیدعلی|نام۱=عبدالحسین}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سنگری|نام=محمدرضا|عنوان=آیینه‌داران آفتاب، پژوهش و نگارش نو از زندگانی و شهادت یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام|سال=۱۳۸۶|مکان=تهران|ناشر=سازمان تبلیغات اسلامی|پیوند نویسنده=محمدرضا سنگری|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/34620/آینه-داران-آفتاب?pageNumber=0&viewType=pdf|شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۰۴-۲۵۱-۶}}
{{پایان پانویس}}


== منبع ==
* سماوی، محمد بن طاهر، إبصارالعین فی أنصارالحسین، قم، دانشگاه شهید محلاتی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
* رسولی محلاتی، سیدهاشم، زندگانی امام حسین علیه‌السلام، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۵ش.
* مامقانی، عبداللّه، [[تنقیح المقال]] فی علم الرجال، [[چاپ سنگی]] نجف، ۱۳۴۹-۱۳۵۲ق.
* مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین (ع)، ترجمه: محمد مهدی عزیز الهی کرمانی، قم، نوید اسلام، ۱۳۸۱ش.
* حسینی حائری شیرازی، عبد المجید بن محمدرضا، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین علیه‌السلام و أصحابه، تحقیق باقر دُرْیاب نجفی، قم، زمزم هدایت، بی‌تا.
* خوارزمی، محمد بن احمد، مقتل الحسین علیه‌السلام، قم، انوار الهدی، ۱۴۲۳ق.
* مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص ۳۷۳-۳۷۵.
{{واقعه کربلا}}
{{واقعه کربلا}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}


== پی‌نوشت ==
[[رده:آزاردیدگان توسط مسلمانان]]
<references />
[[رده:افراد مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی]]
 
[[رده:اهالی مدینه]]
[[رده:تاریخ شیعه]]
[[رده:صحابه]]
[[رده:صحابه محبوب شیعه]]
[[رده:شیعیان اهل عراق]]
[[رده:عاشورا]]
[[رده:کشتگان نبرد کربلا]]
[[رده:درگذشتگان ۶۱ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۱ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۸۰ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۸۰ (میلادی)]]
[[رده:زادگان دهه ۶۰۰ (میلادی)]]
[[رده:کشتگان با سلاح برنده]]
[[رده:حسینیه]]
[[رده:کشتگان نبرد کربلا]]
[[رده:مدفونان در حرم امام حسین]]
[[رده:یاران حسین بن علی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۱۳

عمرو بن جناده انصاری
نمایی از ضریحی در حرم امام حسین که به محل دفن کشتگان نبرد کربلا اختصاص دارد
ضریح کشتگان نبرد کربلا نصب شده در حرم امام حسین که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
وفات۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق
کربلا، عراق
آرامگاهحرم امام حسین
دیگر نام‌هاعمر بن جناده
دیناسلام
مذهبشیعه
والدین

عَمرو بن جُناده انصاری که با نام عمر بن جنادة نیز شناخته می‌شود، از یاران حسین بن علی بود که به همراه پدر و مادرش در نبرد کربلا حضور داشت و در این روز عاشورا کشته شد. نام او در زیارت‌نامه‌های مربوط به کشتگان کربلا نیامده است، اما رجزهایی را به او نسبت داده‌اند.

گزارش شده است که پس از مرگ پدرش به میدان نبرد رفت و پس از کشته شدنش، مادرش به انتقام او، دو تن از سپاهیان عمر بن سعد را به قتل رسانید. پدر او در منابع مختلف با نام‌های جنادة بن حارث، جنادة بن حرث و حباب یا حسان بن حارث نیز یاد شده‌است.

نام و تبار

نام او را عمرو بن جناده انصاری و در برخی منابع عمر بن جناده گزارش کرده‌اند. پدرش جنادة بن حرث است که یکی از صحابه پیامبر اسلام بود و از شیعیان علی بن ابی‌طالب بود که در جنگ صفین حضور داشت و در نبرد کربلا کشته شد.[۱][۲] پدرش را با نام‌های دیگری چون حسان، حیان، جابر، عباده، حیاة، حباب، جبار، جباد و نام پدربزرگش را حارث یا حرث نیز آورده‌اند. از پدرش با عبارت «حباب بن حارث سلمانی» در زیارت ناحیه مقدسه و در زیارت رجبیه با عبارت «حسان بن حارث» یاد شده است.[۳] مادر او را بحریه بنت مسعود خزرجی دانسته‌اند که او نیز به همراه همسر و پسرش در کربلا حضور داشته است.[۴] نسب و تیره او، به قبیله سلمان تیره‌ای از قبیله مراد می‌رسد که خود از تیره بزرگتری به نام مذحج بودند.[۵]

سرگذشت

عمرو را از اهالی مدینه برشمردند.[۶] بر اساس گزارش‌های تنقیح المقال، عمرو بن جناده به همراه پدر و مادرش در نبرد کربلا حضور داشتند. بر اساس گزارش ابصار العین، او به همراه پدر و مادرش در مکه به سپاه حسین ملحق شدند.[۷]

در کتاب ذخیرةالدارین آمده است که پس از کشته شدن پدرش در نبرد کربلا، توسط مادرش به حضور در میدان نبرد و کمک به حسین بن علی ترغیب شد و سرآخر به نبرد پرداخت و کشته شد.[۸] پدر او در حمله نخستین کشته شد.[۹] سن او به هنگام حضورش در نبرد کربلا، با اختلاف مورخان، بین ۹، ۱۱ و ۲۱ گزارش شده است.[۱۰][۱۱]

خوارزمی در کتاب مقتل الحسین گزارش می‌کند که مالک بن نسر بدی، سر از تن او جدا کرد و سرش را به سمت سپاه حسین پرتاب کرد. پس از آن مادرش سر فرزندش را برداشت، دعایی برای او کرد و سر را به سمت مالک پرتاب کرد که منجر به مرگ مالک شد. خوارزمی همچنین گزارش می‌کند که مادرش پس از مرگ فرزند، با ستون خیمه به سمت سپاهیان عمر بن سعد حمله برد و ۲ تن از آنان را به قتل رسانید و به دستور حسین بن علی بازگردانده شد.[۱۲][۱۳]

در زیارت‌نامه‌های مربوط به کشتگان کربلا، از او نام برده نشده است[۱۴] اما در منابع دیگر، رجزهایی به او نسبت داده شده است. در کتاب ذخیرة الدارین رجز منسوب به او چنین است:[۱۵][۱۶]

اَمیری حُسَینٌ وَ نِعْمَ اْلاَمیرسُرُورُ فُوأدِ الْبَشیرِ الْنَّذیر
عَلِیٌّ وَ فاطِمَةُ والِداهُوَ هَلْ تَعْلَمُونَ لَهُ مِنْ نَظیرٍ
لَهُ طَلْعَةٌ مِثْلُ شَمسِ الضُّحی'لَهُ غُرَّةٌ مِثلُ بَدرٍ مُنیرٍ

در مقتل الحسین اما رجز منسوب به او چنین است:[۱۷][۱۸]

اضِقُ الخِناقَ مِنَ ابْنِ هِنْدٍ وَ ارْمِهِفی عَتْرِهِ بِفَوارِسِ الانْصارِ
و مُهاجرینَ مُخَضِّبینَ رِماحَهُمْتَحْتَ الْعِجاجَةِ مِنْ دَمِ الْکفَّارِ
خُضِبَتْ عَلی عَهْدِ النَّبِی محمّدٍفَالْیومَ تُخْضَبُ مِنْ دَمِ الْفُجّارِ
وَالْیوْمَ تُخْضَبُ مِنْ دِماء مَعاشِرٍرَفَضُوا الْقُرآنَ لِنُصْرَةِ الاشْرارِ
طَلَبُوا بِثارِهِمْ بِبَدرٍ وَانْثَنُوابِالْمُرْهِفاتِ وَبالْقَنَا الْخَطّارِ
وَالله رَبّی لا ازالُ مُضارباًلِلْفاسقینَ بِمُرْهَفٍ بَتَّارِ
هذا عَلی الْیوْمَ حَقَّ واجِبٌفی کلِّ یوْمٍ تعانُقٌ وَحَوارِ

در مقتل الحسین، رجزی نیز به مادر او نسبت داده شده است که به هنگام انتقام از خون پسرش چنین می‌گفت:[۱۹][۲۰]

انَا عَجُوزٌ فِی النِّساء ضَعیفَةٌبالِیةٌ خاویةٌ نَحیفَةٌ
ضْرِبُکمْ بِضَرْبَةٍ عَنیفَةٍدُونَ بَنی فاطِمَةِ الشَّریفَةِ

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۷۸ و ۷۵۲.
  2. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۱.
  3. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۷۸.
  4. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۱.
  5. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۷۸.
  6. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  7. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۱.
  8. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۲.
  9. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  10. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۱.
  11. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  12. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۳.
  13. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  14. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  15. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۳.
  16. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  17. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۳.
  18. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.
  19. ↑ بینش و دیگران، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ۲۸۳.
  20. ↑ سنگری، آینه‌داران آفتاب، ۲:‎ ۷۵۲.

منابع

  • بینش، عبدالحسین؛ مقیمی فرد، سیدعلی؛ رحمتی، رضا؛ جمشیدی، سعید؛ شاکر، ابوالقاسم (۱۳۸۵). پژوهشی پیرامون شهدای کربلا. قم: زمزم هدایت.
  • سنگری، محمدرضا (۱۳۸۶). آیینه‌داران آفتاب، پژوهش و نگارش نو از زندگانی و شهادت یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۴-۲۵۱-۶.
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=عمرو_بن_جناده_انصاری&oldid=27924»