عمرو بن قرظه انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{infobox person
{{جعبه اطلاعات افراد
|name=عمرو بن قرظه انصاری
| نام                = عمرو بن قرظه انصاری
|birth_place=عراق
| نام_تصویر          = Moharram(173)-shohada.jpg
|death_place=کربلا، عراق
| جایگزین تصویر      = نمایی از ضریحی در حرم امام حسین که به محل دفن کشتگان نبرد کربلا اختصاص دارد
|death_cause=
| توضیح_تصویر        = ضریح [[کشتگان نبرد کربلا]] نصب شده در [[حرم امام حسین]] که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
|death_date=عاشورای ۶۱ ه‍. ق
| نام‌های دیگر      = عمر و عمیر
|spouse=|known_for=حضور در [[نبرد کربلا]]
| تاریخ_مرگ          = ۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق
|religion=[[اسلام]]
| محل_مرگ            = [[کربلا]]، [[عراق]]
|opponents=[[بنی امیه]]
| آرامگاه            = [[حرم امام حسین]]
| پدر                = [[قرضه بن کعب انصاری]]
| دین                = [[اسلام]]
| denomination      = [[شیعه]]
}}
}}
'''عمرو‌ بن‌ قرظه انصاری،''' از افراد حاضر در سپاه حسین بن علی در روز عاشورا و از کشته‌شدگان نبرد کربلا در سال 61 قمری است.


== زندگینامه ==
'''عمر''' یا '''عمرو بن قرظه انصاری،''' از افراد حاضر در سپاه [[حسین بن علی]] در روز [[عاشورا]] و از [[کشتگان سپاه حسین در نبرد کربلا|کشتگان نبرد کربلا]] در سال ۶۱ ه‍.ق است. پدرش از [[صحابه]] به نام [[محمد|پیامبر اسلام]] بود که فتوحاتی به او نسبت داده شده است. عمرو که اصالتی مدنی داشت، در [[کوفه]] زندگانی می‌کرد و در [[نبرد کربلا]]، حال پیغام [[حسین بن علی]] به [[عمر بن سعد]] و تدارک جلسه حسین بن علی و عمر بن سعد بود.
عَمرو بن قَرَظَة بن کعب خزرجی انصاری کوفی، از یاران [[محمد|پیامبر اسلام]]، [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابیطالب]] و اصحاب [[حسین بن علی]] در نبرد [[کربلا]] است. پدرش [[قرظه بن کعب]] از یاران پیامبر [[اسلام]] و از راویان حدیثی بود که در جنگ‌های بدر و احد شرکت داشته است<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=الاصابه فی تمییز الصحابه،ج۵، ص۳۲۹}}</ref>. پدرش از کسانی بود که در دوران خلافت علی بن ابیطالب دارای منصب‌های دولتی و در جنگ‌ها در کنار علی بن ابیطالب بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ الإسلام، ذهبی،ج‌۳، ص۶۶۲}}</ref>


قرظه بن کعب دو پسر به نام‌های عمرو و زبیر داشت که در نبرد [https://fa.wikihussain.com/view/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7 کربلا] عمرو در سپاه حسین بن علی و زبیر در سپاه [[عمر بن سعد]] حضو داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 – 2000 م.، ج3، ص339.}}</ref>{{حسین بن علی}}
== نام و تبار ==
نام او را عمرو بن قرضه بن کعب انصاری گزارش کرده‌اند. نام او در کتاب ''[[الاقبال]]''، عمیر و در ''[[روضة الشهدا|روضةالشهدا]]'' عمر گزارش شده است.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref> نام کاملش، عمرو بن قرضه بن کعب بن عمرو بن عائذ بن زید بن مناة بن ثعلبة بن کعب بن خزرج الانصاری خزرجی مدنی کوفی نوشته‌اند.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref>


== حضور در واقعه کربلا ==
پدر او، [[قرضة بن کعب انصاری|قرضة بن کعب انصاری خزرجی]] بود که یکی از صحابه پیامبر به‌شمار رفته است. او در [[غزوه احد|جنگ احد]] و چند [[غزوه]] دیگر شرکت داشته و در شمار یاران [[علی بن ابی‌طالب]] یاد شده است. بنابر گزارشی در ''[[ابصار العین]]''، او در [[خلافت علی بن ابی‌طالب|حکومت علی بن ابی‌طالب]] به حکومت فارس منصوب شده بود.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref> [[فتح ری]] در سال ۲۴ ه‍.ق نیز به قرظه انصاری نسبت داده شده است.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref>
روز ششم [[محرم (ماه)|ماه محرم]]، عمرو بن قرظه به سپاه حسین بن علی پیوست و به همراه سعید بن عبدالله وظیفه پاسداری از جان حسین را به عهده گرفتند.  


=== برادر عمرو ===
== سرگذشت ==
زبیر بن قرظه انصاری<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۲}}</ref> برادر عمرو در نبرد کربلا در سپاه عمر بن سعد حضور داشت. وقتی عمرو کشته شد رو به حسین بن علی کرد و گفت: «ای دروغگو! برادرم را گمراه کردی و فریب دادی تا او را کشتی!» حسین بن علی در پاسخ چنین گفت : «خدا برادرت را گمراه نساخت؛ بلکه او را هدایت، و تو را گمراه کرد.»
او اصالتاً اهل مدینه بود ولی در کوقه زندگانی می‌کرد.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref> در ''[[انساب الاشراف]]''، وی از یاران حسین بن علی برشمرده شده است. از جزئیات زندگی او اطلاعات بیشتری گزارش نشده و منابع تنها به کشته شدن او در نبرد کربلا اشاره دارند.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref> سن او به هنگام کشته شدن، ۶۰ سال تخمین زده شده است.<ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref> ''[[تاریخ طبری]]'' می‌نویسد که برادرش علی که در سپاه [[عمر بن سعد]] بود، پس از کشته شدن برادرش، فریاد زد که «ای حسین، برادرم را گمراه کردی و فریفتی و سرانجام به کشتنش دادی». سپس به حسین بن علی حمله برد تا او را بکشد که حمله‌اش توسط [[نافع بن هلال]] دفع شد.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref>


او گفت: «خدا مرا بکشد اگر تو را نکشم!» پس به سوی حسین حمله کرد اما با ضربه [[نافع بن هلال]] زخمی شد و بر زمین افتاد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ طبری، ج۵، ص۴۳۴؛ وقعة الطف، أبو مخنف، ص۲۲۳}}</ref>  
در ''[[تنقیح المقال]]'' آمده است که وی در روز ششم به [[کشتگان سپاه حسین در نبرد کربلا|سپاه حسین بن علی]] پیوست. عمرو در نبرد کربلا، به عنوان حامل پیام حسین بن علی به عمر بن سعد بود و سبب ملاقات بین حسین و عمر را فراهم کرد.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref> در کتاب ''[[لهوف]]'' از جنگاوری او گزارشی آمده و به کشتن تعداد زیادی از سپاهیان عمر بن سعد توسط او اشاره شده است.<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref>


=== پیک امام حسین(ع) به سوی عمر سعد ===
در ''[[زیارت ناحیه مقدسه]]'' به او با عبارت «السلام علی عمرو بن قرظه الانصاری» اشاره شده است. در ''تاریخ طبری''، [[رجز|رجزی]] به او نسبت داده شده است:<ref>{{پک|1=بینش|2=مقیمی فرد|3=رحمتی|4=جمشیدی|5=۱۳۸۵|ک=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|ص=۲۸۸–۲۸۹}}</ref><ref>{{پک|1=سنگری|2=۱۳۸۶|ک=آینه‌داران آفتاب|ص=۹۳۸–۹۳۹|ج=۲}}</ref>
حسین بن علی زمانی که رسیدن کمک‌های عمر بن سعد را دید، پیکی را برای دعوت به مذاکره با این پیام بسوی سپاه عمر سعد فرستاد<ref name=":0" />؛ «من‌ می‌خواهم‌ چند کلمه‌ای‌ با تو گفت‌وگو نمایم‌. بنابراین‌ شب هنگام در محلی‌ بین‌ دو لشکر منتظر تو هستم‌»


عمرو بن قرظه انصاری وظیفه این پیام‌رسانی را بر عهده گرفت و بسوی لشگر دشمن رفت.
{{شعر}}
{{ب|قَدْ عَلِمَتْ کتیبَةُ الانصارِ|ضَرْبَ غُلامٍ غَیرَ نُکسٍ شاری}}
{{ب|اِنّی سَأحْمی حَوْزَةَ الذَّمارِ|دوُنَ حُسَینٍ مُهجَتی وَ داری‌}}
{{پایان شعر}}


عمربن سعد نیز پذیرفت و شبانه با بیست نفر از سپاهیان خود و حسین بن علی نیز با بیست نفر از سپاهیان خود که عمرو بن قرظه نیز از آنان بود، حرکت کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص413؛ فرهنگ جامع سخنان امام حسین (ع) ترجمه موسوعة کلمات الامام الحسین (ع)، گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع)، به کوشش علی مؤیدی و دیگران. قم: نشر مشرقین، 1381 ش.، ص431.}}</ref>
== پانویس ==
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}


== نبرد با دشمن ==
=== منابع ===
روز [[عاشورا]] عمرو بعد از اقامه نماز ظهر با اجازه از حسین بن علی به میدان نبرد رفت و چندین نفر را از پای درآورد<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عبرات المصطفین فی مقتل الحسین (ع)، محمودی، محمدباقر، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه، 1415 ه ق.، ج2، ص30.}}</ref>، وی این چنین رجز می‌خواند<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عبرات المصطفین فی مقتل الحسین (ع)، محمودی، محمدباقر، قم: مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه، 1415 ه ق.، ج2، ص30.}}</ref>:
{{آغاز پانویس|35em}}
{|
* {{یادکرد کتاب|عنوان=پژوهشی پیرامون شهدای کربلا|سال=۱۳۸۵|مکان=قم|ناشر=زمزم هدایت|پیوند=https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/14773|نام خانوادگی۱=بینش|نام خانوادگی۵=شاکر|نام خانوادگی۴=جمشیدی|نام خانوادگی۳=رحمتی|نام خانوادگی۲=مقیمی فرد|نام۴=سعید|نام۵=ابوالقاسم|نام۳=رضا|نام۲=سیدعلی|نام۱=عبدالحسین}}
|قَدْ عَلِمَت‌ْ کتیبَة‌ُ الانصارِ
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سنگری|نام=محمدرضا|عنوان=آیینه‌داران آفتاب، پژوهش و نگارش نو از زندگانی و شهادت یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام|سال=۱۳۸۶|مکان=تهران|ناشر=سازمان تبلیغات اسلامی|پیوند نویسنده=محمدرضا سنگری|پیوند=https://noorlib.ir/book/view/34620/آینه-داران-آفتاب?pageNumber=0&viewType=pdf|شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۰۴-۲۵۱-۶}}
|-
{{پایان پانویس}}
|ضَرْب‌َ غُلام‌ٍ غَیرَ نُکس‌ٍ شاری
|-
|اِنّی‌ سَأحْمی‌ حَوْزَة‌َ الذَّمارِ
|-
|دوُن‌َ حُسَین‌ٍ مُهجَتی‌ وَ داری‌
|}
ترجمه: سپاه‌ انصار دانسته‌اند که‌ من‌ از کسی‌ که‌ مسئولیت‌ حفظ‌ جانش‌ با من‌ است‌، حمایت‌ و حفاظت‌ می‌کنم‌. ضربه‌های‌ من‌ همانند ضربه‌های‌ جوانی‌ است‌ که‌ از صحنه‌ نمی‌گریزد. جان‌ و مال‌ من‌ فدای‌ حسین‌ باد!
 
=== شهادت ===
عمرو بن قرظه مدت زمانی را در میدان نبرد به مبارزه پرداخت و سرانجام با خون‌ریزی فراوان از میدان بازگشت و از حسین بن علی پرسید:‌ «آیا وظیفه خود را بجا آورده‌ام ؟»
 
حسین بن علی گفت: «آری‌! سلام‌ مرا به‌ رسول‌ الله (ص) برسان‌ که‌ من‌ نیز به‌ زودی‌ در پیشگاه‌ او حاضر خواهم‌ شد.»
 
عمرو بن قرظه بعد از این گفتگو به کشته شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=فرهنگ جامع سخنان امام حسین (ع) ترجمه موسوعة کلمات الامام الحسین (ع)، گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع)، به کوشش علی مؤیدی و دیگران. قم: نشر مشرقین، 1381 ش.، ص496-497.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=لهوف، ص۱۰۷-۱۰۸}}</ref>
 
=== نام او در زیارت‌نامه‌ها ===
در [[زیارت رجبیه]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به وی این چنین سلام داده شده است: «السَّلامُ عَلَی عَمرِو بنِ قُرَظَةِ اَو قُرطَةِ اَنصاری»
 
== پی‌نوشت ==
{{پانویس}}
 
== منبع ==
* الإصابة فی تمییز الصحابة، ابن حجر عسقلانی‏، دار الكتب العلمیة، بیروت‏، اول، ۱۴۱۵ق‏.
* تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام‏، شمس الدین ذهبی‏، دار الكتاب العربی‏، بیروت‏، دوم، ۱۴۰۹ق‏.
* تاریخ الأمم و الملوك‏، محمد بن جریر طبری‏، دار التراث‏، بیروت‏، دوم، ۱۳۸۷ ق‏.
* أنساب الأشراف، احمد بن یحیی بلاذری،‌دار الفکر، اول، بیروت،۱۴۱۷ق.
* وقعة الطف‏، ابومخنف كوفی‏، جامعه مدرسین‏، قم‏، سوم، ۱۴۱۷ق.
* مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص ۴۰۹-۴۱۲.


{{واقعه کربلا}}
{{واقعه کربلا}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}


[[رده:آزاردیدگان توسط مسلمانان]]
[[رده:افراد مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی]]
[[رده:اهالی کوفه]]
[[رده:اهالی مدینه]]
[[رده:درگذشتگان ۶۱ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۱ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۸۰ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۸۰ (میلادی)]]
[[رده:شیعیان اهل عراق]]
[[رده:کشتگان با سلاح برنده]]
[[رده:صحابه]]
[[رده:کشتگان نبرد کربلا]]
[[رده:کشتگان نبرد کربلا]]
[[رده:مدفونان در حرم امام حسین]]
[[رده:یاران حسین بن علی]]
[[رده:یاران علی بن ابی‌طالب]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۴۹

عمرو بن قرظه انصاری
نمایی از ضریحی در حرم امام حسین که به محل دفن کشتگان نبرد کربلا اختصاص دارد
ضریح کشتگان نبرد کربلا نصب شده در حرم امام حسین که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
وفات۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق
کربلا، عراق
آرامگاهحرم امام حسین
دیگر نام‌هاعمر و عمیر
دیناسلام
مذهبشیعه
والدین

عمر یا عمرو بن قرظه انصاری، از افراد حاضر در سپاه حسین بن علی در روز عاشورا و از کشتگان نبرد کربلا در سال ۶۱ ه‍.ق است. پدرش از صحابه به نام پیامبر اسلام بود که فتوحاتی به او نسبت داده شده است. عمرو که اصالتی مدنی داشت، در کوفه زندگانی می‌کرد و در نبرد کربلا، حال پیغام حسین بن علی به عمر بن سعد و تدارک جلسه حسین بن علی و عمر بن سعد بود.

نام و تبار

نام او را عمرو بن قرضه بن کعب انصاری گزارش کرده‌اند. نام او در کتاب الاقبال، عمیر و در روضةالشهدا عمر گزارش شده است.[۱] نام کاملش، عمرو بن قرضه بن کعب بن عمرو بن عائذ بن زید بن مناة بن ثعلبة بن کعب بن خزرج الانصاری خزرجی مدنی کوفی نوشته‌اند.[۲]

پدر او، قرضة بن کعب انصاری خزرجی بود که یکی از صحابه پیامبر به‌شمار رفته است. او در جنگ احد و چند غزوه دیگر شرکت داشته و در شمار یاران علی بن ابی‌طالب یاد شده است. بنابر گزارشی در ابصار العین، او در حکومت علی بن ابی‌طالب به حکومت فارس منصوب شده بود.[۳] فتح ری در سال ۲۴ ه‍.ق نیز به قرظه انصاری نسبت داده شده است.[۴]

سرگذشت

او اصالتاً اهل مدینه بود ولی در کوقه زندگانی می‌کرد.[۵] در انساب الاشراف، وی از یاران حسین بن علی برشمرده شده است. از جزئیات زندگی او اطلاعات بیشتری گزارش نشده و منابع تنها به کشته شدن او در نبرد کربلا اشاره دارند.[۶] سن او به هنگام کشته شدن، ۶۰ سال تخمین زده شده است.[۷] تاریخ طبری می‌نویسد که برادرش علی که در سپاه عمر بن سعد بود، پس از کشته شدن برادرش، فریاد زد که «ای حسین، برادرم را گمراه کردی و فریفتی و سرانجام به کشتنش دادی». سپس به حسین بن علی حمله برد تا او را بکشد که حمله‌اش توسط نافع بن هلال دفع شد.[۸][۹]

در تنقیح المقال آمده است که وی در روز ششم به سپاه حسین بن علی پیوست. عمرو در نبرد کربلا، به عنوان حامل پیام حسین بن علی به عمر بن سعد بود و سبب ملاقات بین حسین و عمر را فراهم کرد.[۱۰][۱۱] در کتاب لهوف از جنگاوری او گزارشی آمده و به کشتن تعداد زیادی از سپاهیان عمر بن سعد توسط او اشاره شده است.[۱۲]

در زیارت ناحیه مقدسه به او با عبارت «السلام علی عمرو بن قرظه الانصاری» اشاره شده است. در تاریخ طبری، رجزی به او نسبت داده شده است:[۱۳][۱۴]

قَدْ عَلِمَتْ کتیبَةُ الانصارِضَرْبَ غُلامٍ غَیرَ نُکسٍ شاری
اِنّی سَأحْمی حَوْزَةَ الذَّمارِدوُنَ حُسَینٍ مُهجَتی وَ داری‌

پانویس

ارجاعات

منابع

  • بینش، عبدالحسین؛ مقیمی فرد، سیدعلی؛ رحمتی، رضا؛ جمشیدی، سعید؛ شاکر، ابوالقاسم (۱۳۸۵). پژوهشی پیرامون شهدای کربلا. قم: زمزم هدایت.
  • سنگری، محمدرضا (۱۳۸۶). آیینه‌داران آفتاب، پژوهش و نگارش نو از زندگانی و شهادت یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۴-۲۵۱-۶.