غیراستاندارد

علی خامنه‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''سید علی حسینی خامنه،''' (۱۳۱۸ - ش) معروف به سید علی خامنه ای دومین رهبر جمهوری اسلامی [[ایران]] و از مراجع بزرگ [[شیعه]] است. او در پیروزی انقلاب اسلامی نقش مؤثری داشته و بعد از انقلاب نیز متصدی مسؤلیت‌های مهمی مانند ریاست جمهوری شد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://wiki.ahlolbait.com/سید_علی_حسینی_خامنه_ای|عنوان=دانشنامه اسلامی}}</ref>
{{تغییر مسیر|خامنه‌ای}}
{{Infobox Officeholder
| honorific-prefix =
| name = علی خامنه‌ای
| image = Khamenei meets with members of parliament 2022 D.jpeg
| caption = خامنه‌ای در سال ۱۴۰۱
| office1 = دومین [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]
| term_start1 = ۱۵ مرداد ۱۳۶۸{{-}}{{کوچک|سرپرست: ۱۴ خرداد–۱۵ مرداد ۱۳۶۸}}
| term_end1 =
| president1 = [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]{{-}}[[محمد خاتمی]]{{-}}[[محمود احمدی‌نژاد]]{{-}}[[حسن روحانی]]{{-}}[[ابراهیم رئیسی]]
| predecessor1 = [[روح‌الله خمینی]]
| successor1 =
| office2 = [[فهرست رئیس‌جمهورهای ایران|سومین]] [[رئیس‌جمهور ایران]]
| term_start2 = ۱۷ مهر ۱۳۶۰
| term_end2 = ۲۵ مرداد ۱۳۶۸
| leader2 = [[روح‌الله خمینی]]
| primeminister2 = [[میرحسین موسوی]]
| predecessor2 = [[محمدعلی رجایی]]
| successor2 = [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]
| office3 = نخستین [[مجمع تشخیص مصلحت نظام#رئیسان مجمع|رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام]]
| term_start3 = ۱۸ بهمن ۱۳۶۶
| term_end3 = ۱۴ خرداد ۱۳۶۸
| leader3 = [[روح‌الله خمینی]]
| successor3 = [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]
| office4 = [[فهرست نمایندگان مجلس خبرگان رهبری|نماینده مجلس خبرگان رهبری]]{{-}}{{کوچک|[[فهرست نمایندگان دوره نخست مجلس خبرگان رهبری|دوره نخست]]}}
| term_start4 = ۲۴ مرداد ۱۳۶۲
| term_end4 = ۱۴ خرداد ۱۳۶۸
| constituency4 = [[استان تهران]]
| majority4 = ۲٬۸۰۰٬۳۵۳ (۸۸٪)
| office5 = [[نماینده مجلس|نماینده]] [[مجلس شورای اسلامی]]{{-}}{{کوچک|[[فهرست نمایندگان دوره نخست مجلس شورای اسلامی|دوره نخست]]}}
| term_start5 = ۷ خرداد ۱۳۵۹
| term_end5 = ۲۱ مهر ۱۳۶۰
| constituency5 = [[حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس|تهران، ری و شمیران]]
| majority5 = ۱٬۴۰۵٬۹۷۶ (۶۵٫۱٪)
| birth_name = علی حسینی خامنه‌ای
| birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۸|۱|۲۹|گاه‌شمار=خورشیدی}}
| birth_place = [[مشهد]]، [[ایران پهلوی|ایران]]
| death_date =
| death_place =
| death_cause =
| burial_place =
| party = [[حزب جمهوری اسلامی]] {{کوچک|(۱۳۶۶–۱۳۵۷)}}{{-}}[[جامعه روحانیت مبارز]] {{کوچک|(۱۳۶۸–۱۳۵۶)}}
| otherparty = [[ائتلاف بزرگ]] {{کوچک|(۱۳۵۸)}}
| spouse = [[منصوره خجسته باقرزاده]]
| children = ۶، شامل [[مصطفی خامنه‌ای|مصطفی]]، [[مجتبی خامنه‌ای|مجتبی]] و [[مسعود خامنه‌ای|مسعود]]
| parents = [[جواد خامنه‌ای]] (پدر){{سخ}}[[خدیجه میردامادی]] (مادر)
| relatives = {{plainlist|
* [[محمد خامنه‌ای|محمد]] (برادر)
* [[هادی خامنه‌ای|هادی]] (برادر)
* [[محمدحسن خامنه‌ای|حسن]] (برادر)
* [[علی تهرانی]] (شوهر خواهر)
* [[فریده مرادخانی]] (خواهرزاده)
}}
| residence = [[بیت رهبری]]، [[تهران]]
| cabinet = [[دولت سوم جمهوری اسلامی ایران|دولت سوم]]{{-}}[[دولت چهارم جمهوری اسلامی ایران|دولت چهارم]]
| signature = امضای آیت‌الله خامنه‌ای.png
| website = {{نشانی وب|http://farsi.khamenei.ir}}
| allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]]
| branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]]{{-}}[[ستاد جنگ‌های نامنظم]]{{-}}[[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]
| serviceyears = ۱۳۵۸؛{{-}}۱۳۶۰–۱۳۵۹؛{{-}}۱۳۶۲–۱۳۶۰
| commands = [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی#دوره فعالیت فرماندهی موقت|سپاه پاسداران]]{{-}}[[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]
| battles = [[شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران|شورش ۱۳۵۷ کردها]]{{-}}[[جنگ ایران و عراق]]
| module = {{Infobox | decat = yes | child = yes
  | title = '''پیشینه فقهی'''
  | label1= دین
  | data1 = [[اسلام]]
  | label2= [[مذاهب اسلامی|مذهب]]
  | data2 = [[شیعه دوازده‌امامی]]
  | label3= زمینه‌ها
  | data3 = [[اصول فقه]]، [[تفسیر قرآن]]
  | label4= تحصیلات
  | data4 = [[درجات حوزه علمیه#سطح عالی|درس سطح]]، [[درس خارج]]
  | label5= [[آلما ماتر|محل تحصیل]]
  | data5 = [[حوزه علمیه قم]]{{-}}[[حوزه علمیه نجف]]{{-}}[[حوزه علمیه خراسان]]
  | label6= استادان
  | data6 = {{collapsible list |[[جواد خامنه‌ای]] |[[حسینعلی منتظری]]|[[هاشم قزوینی]] |[[محمدهادی میلانی]] |[[محسن حکیم]] |[[ابوالقاسم خویی]] |[[محمود حسینی شاهرودی]] |[[حسین طباطبایی بروجردی]] |[[سد روح‌الله خمینی]] |[[مرتضی حائری یزدی]] |[[محمد محقق داماد]] |[[محمدحسین طباطبایی]]}}
  | label7= مرتبه [[حوزه علمیه|حوزوی]]
  | data7 = [[آیت‌الله العظمی]]
}}
}}
'''سید علی حسینی خامنه‌ای''' (زادهٔ ۲۹ فروردین ۱۳۱۸) از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] [[شیعه دوازده‌امامی]] و دومین [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]] است. او طبق [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، عالی‌ترین مقام [[ایران|کشور]] و فرمانده کل نیروهای مسلح محسوب می‌شود. او [[امام جمعه|امام جمعهٔ تهران]] است و ریاست [[بنیاد دایرةالمعارف اسلامی]] را نیز بر عهده دارد.


== نام و نسب ==
خامنه‌ای از چهار سالگی در مکتب‌خانه شروع به تحصیل کرد. سپس به دبستان رفت و پس از پایان تحصیلات ابتدایی وارد [[حوزه علمیه|حوزهٔ علمیه]] شد. تحصیلات کلاسیک را تا سال دوم متوسطه ادامه داد. او تحصیلات حوزوی خود را در حوزه‌های علمیهٔ [[مشهد]]، [[نجف]] و [[قم]] فرا گرفت و توانست از [[محمدهادی میلانی]] اجازه روایت بگیرد. خامنه‌ای در نوجوانی با [[مجتبی نواب صفوی]]—[[طلبه]] و بنیان‌گذار و رهبر [[فدائیان اسلام|جمعیت فدائیان اسلام]]—آشنا شد. به گفتهٔ خودش اولین جرقه‌های انگیزش انقلابی اسلامی را نواب صفوی در وی به وجود آورد. او در سال ۱۳۳۶ با [[روح‌الله خمینی]] دیدار کرد و در سال ۱۳۴۱ همزمان با جریان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به نهضت وی پیوست. او در راستای اهدافِ نهضت خمینی، به فعالیت‌های ضد [[دودمان پهلوی|حکومت پهلوی]] ادامه داد و در جریان این مبارزات، حکومت پهلوی شش بار او را بازداشت کرد. در سال ۱۳۵۶ ژاندارمری او را به مدت سه سال به [[ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)|ایرانشهر]] و بعد از آن [[جیرفت]] [[تبعید]] کرد که با اوج‌گیری اعتراضات مردمی در سال ۱۳۵۷ این حکم بی‌اثر شده و سپس به مشهد بازگشت. او به عنوان مسئول کمیته تبلیغات برای استقبال از خمینی، راهی [[تهران]] شد.
جد بزرگ خامنه ای، سید محمد حسین تفرشی از سادات [[افسطی]] است و تبار او به سلطان سید احمد که نسب او با پنج واسطه به [[سجاد|علی بن الحسین]]، امام چهارم [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان]] می‌رسد. پدرش، سید [[جواد خامنه‌ای]] از علما و مجتهدان عصر خود بود و از [[محمدحسین نائینی]]، [[ابوالحسن اصفهانی]] و [[ضیاءالدین عراقی]]، اجازهٔ [[اجتهاد]] گرفت.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان= «خامنه ای آیت الله سیدعلی»|پیوند=https://www.cgie.org.ir/fa/article/236789/خامنه-ای،-آیت-الله-سیدعلی|نام خانوادگی=ولایتی}}</ref>


== دوران کودکی ==
پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]، خامنه‌ای عضوی از [[شورای انقلاب اسلامی ایران|شورای انقلاب]]، امام جمعه تهران، و معاون وزیر دفاع شد. پس از آن، یک دوره نماینده تهران در [[مجلس شورای اسلامی]] و دو دوره [[رئیس‌جمهور ایران]] شد. او در دورهٔ نمایندگی مجلس به سال ۱۳۶۰، هدف یک [[ترور نافرجام علی خامنه‌ای|ترور نافرجام]] شد که بر اثر آن دست راستش از کار افتاد. در دوران [[ریاست‌جمهوری علی خامنه‌ای|ریاست‌جمهوری خامنه‌ای]]، رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ و اولین رئیس [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] و همچنین نائب رئیس اول شورای بازنویسی قانون اساسی بود. به‌دنبال [[مرگ و تشییع روح‌الله خمینی|مرگ خمینی]] در سال ۱۳۶۸، [[مجلس خبرگان رهبری|مجلس خبرگان]] او را به عنوان دومین رهبر ایران انتخاب کرد. او از سال ۱۳۷۳ به عنوان یکی از مراجع تقلید شیعیان مورد قبول [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] اعلام شد و تاکنون به جای انتشار [[توضیح‌المسائل|توضیح المسائل]]، تنها به انتشار [[فتوا|استفتائات]] اکتفا کرده است. اعلام مرجعیت او با انتقادهایی همراه بود. خامنه‌ای در دوره رهبری خود با امواج اعتراضی گسترده‌ای مواجه شده است.
سید علی خامنه‌ای، در فروردین سال ۱۳۱۸ شمسی متولد شد. زندگی او در کودکی همراه با قناعت و سختی بود. او تحصیل را از چهارسالگی در مکتب‌خانه و با تعلم [[قرآن]] آغاز کرد و پس از مدتی دورهٔ دبستان را در نخستین مدرسهٔ اسلامی مشهد، به نام [[«دارالتعلیم دیانتی»]] گذراند.<ref name=":0"/>


== تحصیلات ==
خامنه‌ای فرهنگ را جزء اساسی مسائل کشور می‌داند و از همین‌رو اقدامات فرهنگی بسیاری را ترتیب داده است؛ [[مجمع جهانی اهل بیت]]، [[جامعة المصطفی العالمیه]]، [[بنیاد دایرةالمعارف اسلامی]]، [[بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس]]، [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]، [[مرکز ملی فضای مجازی|شورای عالی فضای مجازی]]، [[شورای عالی قرآن]] سازمان‌های فرهنگی تأسیس‌شده به‌دست او هستند. او به شعر و ادبیات علاقه‌مند است و [[کتاب‌شناسی علی خامنه‌ای|چند اثر مکتوب]] نیز منتشر کرده است. از دیدگاه‌های مشهور سیاسی او می‌توان به دیدگاه ضد امپریالیسمی و ضد آمریکایی و همین‌طور ضد صهیونیستی وی اشاره کرد. او از منکران [[هولوکاست]] و به [[ولایت مطلقه فقیه]] معتقد است. بنابر فتوای او، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از جمله بمب اتم، از نظر [[اسلام]] ممنوع و [[حرام]] است.
خامنه‌ای از چهار سالگی به همراه برادر بزرگش سید محمد، به مکتب رفت تا الفبا و قرآن را یاد بگیرد. سپس، در مدرسه تازه تأسیس اسلامی «دارالتعلیم دیانتی» دوران تحصیل ابتدایی را گذراند. او در همان زمانی که در حال تحصیل در کلاس پنجم بود تحصیلات حوزوی خود را آغاز کرد و علاقه زیادش به علوم حوزوی به همره تشویق خانواده سبب شد وارد دنیای طلبگی شود. او «شرایع الاسلام» و «شرح لمعه» و بقیه دروس سطح فقه و اصول را نزد پدرش و «رسائل» و «مکاسب» را نزد «هاشم قزوینی» خواند و دوره مقدمات را به صورت کم سابقه و به طرز شگفت‌انگیزی در پنج سال و نیم به اتمام رساند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://wiki.ahlolbait.com/سید_علی_حسینی_خامنه_ای|عنوان=دانشنامه اسلامی}}</ref>


== تالیفات ==
نام خامنه‌ای در سال ۲۰۱۵ میلادی از سوی ''فوربز'' در رتبهٔ ۱۸ فهرست قدرتمندترین افراد جهان قرار گرفت. کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران، از او به عنوان یکی از ۱۰ دشمن آزادی بیان در جهان نام برده است. خامنه‌ای در زمینه چگونگی رهبری و اداره کشور مورد انتقادات بسیاری قرار گرفته است و حکومتش به‌طور معمول دیکتاتوری توصیف شده است. خبرنگاران، وبلاگ‌نویسان و دیگر افراد در ایران به جرم توهین به او محاکمه و به مجازات‌هایی مانند زندان و شلاق محکوم شده‌اند و برخی از آن‌ها نیز در زندان کشته شدند. در ژوئن ۲۰۱۹ نیز [[ایالات متحده آمریکا]]، خامنه‌ای و [[دفتر حفظ و نشر آثار علی خامنه‌ای|دفتر]] او را تحریم کرد. به وی اتهاماتی چون دستور به ترور مشهور به [[ترور میکونوس|میکونوس]] و داشتن دارایی میلیون دلاری در بانک‌های خارجی و داخلی نسبت داده شده است. وضعیت سلامتی او، همواره مورد گمانه‌زنی‌های رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفته است.
خامنه‌ای تحقیق و تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرد و کتاب‌های متعددی به صورت موضوعی از سخنان و پیام‌های مکتوب وی گردآوری و منتشر شده است. <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C|عنوان=کتاب‌شناسی سید علی خامنه‌ای}}</ref>


{| class="wikitable sortable center"
== نام و تبار ==
|-
جد بزرگ خامنه‌ای، محمد حسینی تفرشی، از سلسله [[سادات افطسی]] است. شجرهٔ وی به [[امامزاده سلطان سید احمد|سلطان سید احمد]] می‌رسد که با پنج واسطه از اخلاف [[سجاد|علی بن الحسین]] — [[امام]] چهارم [[شیعه|شیعیان]] — است. جدش حسین خامنه‌ای در خامنه به دنیا آمد و در [[حوزه علمیه نجف|حوزهٔ علمیهٔ نجف]]، در زمرهٔ فقها و مدرسان آن حوزه و از علمای طرف‌دار [[جنبش مشروطه ایران]] بود. پدرش، [[جواد خامنه‌ای|جواد خامنه‌ای]] از علما و مجتهدان عصر خود بود و از [[محمدحسین نائینی]]، [[ابوالحسن اصفهانی]] و [[آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[اجازه اجتهاد]] داشت.<ref name=":9">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
! colspan="7" | کتاب‌شناسی
|-
|bgcolor="#fcda6c"|نام||bgcolor="#fcda6c"|سال تألیف||bgcolor="#fcda6c"|سال انتشار||bgcolor="#fcda6c"| ناشر ||bgcolor="#fcda6c"|توضیحات
|-
| | ''پیشوای صادق || ۱۳۵۰–۱۳۴۵ || ۱۳۶۰–۱۳۵۸ ||<small>انتشارات سید جمال|| کتاب شامل چند سخنرانی از خامنه‌ای دربارهٔ تحلیل زندگانی امام ششم [[شیعیان]] [[جعفر صادق]] در قبل پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]] است که توسط خود او تنظیم گردیده است. این کتاب بعد از انقلاب تحت عنوان «پیشوای صادق (ع)» توسط انتشارات سید جمال و با همکاری واحد ایدئولوژی روزنامه جمهوری اسلامی تنظیم و منتشر گردید. این سخنرانی‌ها بین سالهای ۴۵–۵۰ شمسی بوده است. کتاب در فاصله سالهای ۵۸ تا ۶۰ شمسی منتشر شده است. <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=بازار کتاب قائمیه|نشانی=https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_dbook&task=viewbook&book_id=2265&lang=fa|عنوان=پیشوای صادق علیه السلام}}</ref>
|-
| | ''گزارشی از حوزه علمیه مشهد || ۱۳۴۶ || ۱۳۶۵ || کنگره جهانی حضرت رضا (ع) || این کتاب در تیرماه ۱۳۶۵ از سوی کنگره جهانی حضرت رضا در ۱۴۰ صفحه و شمارگان ۵۰۰۰ نسخه منتشر شد. این کتاب پیرامون تاریخ اجتماعی [[مشهد]] و به‌طور خاص حوزه علمیه آن است. جمع‌آوری و پیش‌نویس مطالب کتاب مربوط به دوران قبل از انقلاب ایران است. این کتاب از سوی مؤسسه چاپ و انتشارات [[آستان قدس رضوی]] منتشر شد.<ref name="قدس"/>
|-


| | ''۴ کتاب اصلی علم رجال || ۱۳۵۱–۱۳۴۸ || ۱۳۶۹ || دفتر نشر فرهنگ اسلامی<ref name="کتاب">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.ibna.ir/fa/doc/report/42113/کتاب-شناسي-حضرت-آيت-الله-العظمي-خامنه |عنوان = کتاب‌شناسی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای| ناشر = [[خبرگزاری کتاب ایران]] |تاریخ = ۱۳ خرداد ۱۳۸۸ |تاریخ بازدید = ۵ مارس ۲۰۱۸}}</ref>|| این اثر یکی از تألیف‌های خامنه‌ای است که بخش‌هایی از آن ابتدا با عنوان «چهره رجالی شیخ طوسی» به پیشنهاد دانشکده الهیات مشهد برای ارائه به هزاره جهانی [[شیخ طوسی]] در سال ۱۳۴۸ نوشته شد اما به ستاد کنگره داده نشد و بعدها در میان «چهار کتاب اصلی علم رجال» منتشر شد. در سال ۱۳۵۱ به درخواست [[سید جعفر شهیدی]] یا [[محمدرضا حکیمی]] دو کتاب از چهار کتاب اصلی علم رجال طی مقاله مفصلی در جلد اول یادنامه [[علامه امینی]]، صاحب کتاب [[الغدیر]] به چاپ رسید. در این کتاب به مسائلی نظیر موضوع، تاریخچه و فایده [[علم رجال]]، آغاز و انگیزه تدوین هر یک از رشته‌های علم رجال پرداخته شده است. اصول اربعه شامل کتاب‌های اختیار الرجال، [[الفهرست (شیخ طوسی)|الفهرست]]، الرجال از تألیفات شیخ طوسی و کتاب فهرست معروف به [[رجال نجاشی]] تألیف [[احمد بن علی نجاشی]] است. این کتاب دربرگیرنده معرفی تفصیلی دو کتاب اول (اختیار الرجال و الفهرست) بود و در مجلد اول یادنامه عبدالحسین امینی به چاپ رسید و در سال ۱۳۶۹ نیز ضمن یک کتاب مستقل در ۶۲ صفحه رقعی توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به فارسی منتشر شد.<ref name="قدس"/>
[[هاشم میردامادی]]، پدربزرگ مادری خامنه‌ای، مفسر [[قرآن]] و [[امام جماعت]] [[مسجد گوهرشاد]] بوده که در زمان [[رضاشاه]] به علت اعتراض به کشتار مردم در [[واقعه مسجد گوهرشاد]]، به [[سمنان]] تبعید می‌شود. به گفته [[علی‌اکبر ولایتی]] در ''[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]''، سلسلهٔ نسب خامنه‌ای از سوی مادر به [[جعفر صادق]]، امام ششم [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان دوازده‌امامی]]، می‌رسد.<ref name=":10">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> بنا به گفتهٔ مراد ویسی در رادیو فردا، پدر بزرگ مادری او، زاده و بزرگ‌شدهٔ نجف و دانش‌آموختهٔ حوزهٔ علمیهٔ نجف و نیز از [[سادات میردامادی اصفهانی]] و مشخصاً [[نجف‌آباد]]ی بود. او حدوداً در ۴۰ سالگی به ایران مهاجرت کرد و در مشهد به تبلیغات مذهبی و تحصیل و تدریس و نوشتن کتاب‌های اسلامی مشغول بود. وی سالیان بسیار امام جماعت مسجد گوهرشاد بود و به [[تفسیر قرآن]] اشتغال داشت و کتاب تفسیر قرآن ''خلاصةالبیان'' را نوشت. او در زمان [[کشف حجاب در ایران|کشف حجاب]] در حکومت رضاشاه در مسجد گوهرشاد مبارزاتی کرد و پس از مخالفت با این طرح به سمنان تبعید شد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا|ک=رادیوفردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای}}</ref>
|-


| | ''از ژرفای نماز || || ۱۳۵۱ || انتشارات بعثت<ref name="کتاب"/> || این کتاب، مجموعه چند سخنرانی کوتاه است که در سال ۱۳۵۱ شب‌ها بعد از نماز در مسجد کرامت مشهد ایراد شده است. در این سخنرانی‌ها ضمن ترجمه و تفسیر سوره حمد مباحثی چون [[توحید (اسلام)|توحید]]، تسبیحات اربعه، ارکان و واجبات [[نماز]] مطرح شده است. کتاب اولین بار قبل انقلاب در سال ۱۳۵۲ توسط نشر بعثت در ۶۸ صفحه منتشر شد و پس از آن در بیش از ۱۵۰ هزار نسخه در ۲۷ چاپ توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است. محتوای کتاب به گونه‌ای بود که بر اساس مکاتبات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر شاهنشاهی با کتابخانه ملی در خصوص اجرای مراحل ثبت، سانسور و چاپ دوم کتاب «از ژرفای نماز» اثر سید علی خامنه‌ای از انتشارات بعثت و چاپخانه نیلوفر با شرط اصلاحات و سانسور، مجوز چاپ گرفت.<ref name="قدس"/><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4040141 |عنوان = ممیزی و چاپ کتاب "از ژرفای نماز" [سند] |ناشر = [[سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۵ مارس ۲۰۱۸ |archive-date = ۲۷ فوریه ۲۰۱۸ |archive-url = https://web.archive.org/web/20180227213812/http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4040141 |url-status = dead}}</ref>
== پیش از ریاست‌جمهوری ==
|-
=== سرگذشت در سال‌های ابتدایی ===
==== تولد و کودکی ====
[[پرونده:Childhood photo of Seyed Ali Khamenei.jpg|بندانگشتی|ایستاده|راست|علی خامنه‌ای در دوران کودکی]]
علی خامنه‌ای در [[مشهد]] متولد شد. تاریخ تولد او در شناسنامه ۲۴ تیرماه ۱۳۱۸ ه‍.ش مصادف با ۱۶ ژوئیهٔ ۱۹۳۹ میلادی ثبت شده است، اما خود او تاریخ صحیح زادروزش را ۲۹ فروردین همان سال می‌داند.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> خانواده او اصالتاً آذری و از شهر خامنه هستند.<ref name=":283">{{پک/بن|The Oxford Encyclopedia of the Islamic World۱|ک=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|ف=Khameneʿi, ʿAlī.}}</ref> او از دوران کودکی در خانواده‌ای فقیر پرورش یافت. بنابر گزارش خود او از دوران کودکی‌اش، این دوران در فقر گذشت و تا حدود پنج سالگی در خانه‌ای نسبتاً کوچک در محله‌ای فقیرنشین در مشهد ساکن بود که فقط یک اتاق و یک زیرزمین داشت. بعدها جمعی از ارادتمندان به جواد خامنه‌ای زمین کوچکی را در کنار آن خانه خریداری و هدیه کردند و خانه‌اش دارای سه اتاق شد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۲|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای - دوران کودکی و مدرسه}}</ref> او تحصیل را از چهار سالگی به همراه [[سید محمد خامنه‌ای|محمد]]، برادر بزرگش در مکتب‌خانه و با فراگیری قرآن آغاز کرد و پس از مدتی دورهٔ دبستان را در نخستین مدرسهٔ اسلامی مشهد، به نام «دارالتعلیم دیانتی» گذراند. در همین روزها، یادگیری قرائت و [[تجوید]] قرآن را نزد برخی قاریان قرآن مشهد آغاز کرد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>


| | ''[[طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن]] || ۱۳۵۳ || ۱۳۵۴ || انتشارات صهبا ۱۳۹۲<ref name="فارس">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920213000405 |عنوان = ۱۰ ویژگی سخنانی که بعد از ۴۰ سال منتشر شد/ پایه‌های فکری برای ایجاد یک نظام اسلامی |ناشر = [[خبرگزاری فارس]] |تاریخ = ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازدید = ۵ مارس ۲۰۱۸}}{{پیوند مرده|date=ژوئن 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> || پس از تعطیلی جلسات خامنه‌ای در [[مسجد کرامت]] [[مشهد]] در اسفند سال ۱۳۵۲ به وسیلهٔ ساواک، وی در جلسات مختلفی به سخنرانی می‌پرداخت. با تعطیلی مسجد کرامت، او در مسجد امام حسن مجتبی به اقامهٔ نماز جماعت و طرح تازه‌ای برای سخنرانی‌هایش در آن مسجد پرداخت که عنوان آن «طرح تبیین رئوس و اصول کلی اندیشهٔ اسلامی با تکیه بر قرآن کریم» بود. در این طرح قرار بود اصول اصلی [[اعتقادات]] اسلامی مستند به آیات قرآن بررسی و تبیین شود؛ این مباحث در ماه [[رمضان]] سال ۱۳۵۳ شمسی مطرح شد. مجموعهٔ این مباحث در چند مرحله برای چاپ آماده شد و به انتشار رسید. در ابتدا کتابچه‌ای از خلاصهٔ مباحث در سال ۱۳۵۴ منتشر شد؛ اما صورت کامل و پیاده‌شدهٔ همهٔ سخنرانی‌ها بعد از انقلاب انجام شد. مجموعهٔ سخنرانی‌ها در سال ۱۳۹۲ در قالب کتابی با نام «طرح کلی اندیشهٔ اسلامی در قرآن» از سوی «مرکز صهبا» منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = حیدرزاده، محمدرضا |نشانی = http://www.ettelaat.com/etiran/?p=169079 |عنوان = ماجرای کتاب رهبری | ناشر = وبگاه [[روزنامه اطلاعات]] |تاریخ = ۱۷ آذر ۱۳۹۴|تاریخ بازدید = ۷ مارس ۲۰۱۸}}</ref>
==== تحصیلات حوزوی ====
|-
خامنه‌ای آموزش دینی خود را از سن چهار سالگی در خانه آغاز کرد و پدرش جواد خامنه‌ای اولین مربی او بود و به او قرآن آموزش می‌داد.<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=62|زبان=en}}</ref> او با علاقه شخصی و تشویق والدین، هم‌زمان با تحصیل در کلاس پنجم دبستان، تحصیلات مقدماتی حوزوی را در [[مدرسه سلیمان‌خان|مدرسهٔ سلیمان‌خان]] مشهد آغاز کرد. وی بخشی از مقدمات را نزد پدرش آموخت. به اعتقاد وی تحصیلش در مدرسه سلیمان‌خان در سال‌های اول دهه ۱۳۳۰ ه‍.ش که همزمان با حضور [[مجتبی نواب صفوی|نواب صفوی]] در مشهد بود، تأثیر زیادی در آینده سیاسی او داشت.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۱|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای}}</ref><ref name=":282">{{پک/بن|The Oxford Encyclopedia of the Islamic World۱|ک=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|ف=Khameneʿi, ʿAlī.}}</ref> او ادامه تحصیلاتش را در [[مدرسه نواب|مدرسهٔ نواب]] گذراند و دورهٔ سطح را در آنجا به پایان رساند. او همچنین هم‌زمان با تحصیلات حوزوی، دورهٔ دبیرستان را تا سال دوم متوسطه ادامه داد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>


| | ''گفتاری در باب صبر || ۱۳۵۳ || ۱۳۵۴ || انتشارات غدیر || این کتاب خلاصه چند سخنرانی کوتاه در موضوع صبر در بهمن‌ماه ۱۳۵۲ است که بنا به رسم و سنتی خاص هر شب پس از [[نماز جماعت]] در مسجد کرامت به وسیله سید علی خامنه‌ای گفته می‌شده است. این مطالب در سال ۱۳۵۴ برای اولین بار ویرایش شد و توسط انتشارات غدیر در ۱۰۹ صفحه در چاپخانه مشعل آزادی به چاپ رسید. پس از انقلاب کتاب حاضر توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی دو بار در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۵ چاپ شده است.<ref name="قدس"/>
خامنه‌ای ''[[معالم الاصول]]'' را نزد جلیل حسینی سیستانی، ''[[شرح لمعه]]'' را نزد پدر و میرزا احمد حسینی سیستانی، ''[[فرائدالاصول]]''، ''[[مکاسب]]'' و ''[[کفایة الاصول|کفایه الاصول]]'' را نیز نزد پدر و [[هاشم قزوینی]] آموخت. وی در سال ۱۳۳۴ ه‍.ش در درس [[درس خارج|خارج فقه]] [[محمدهادی میلانی|محمدهادی میلانی]] حاضر شد. پس از آن در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش طی سفر کوتاهی همراه خانواده به [[نجف]] رفت و در دروس مُدَرسانِ بنام حوزه علمیه نجف، ازجمله [[محسن حکیم|محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خویی|ابوالقاسم خویی]]، [[محمود حسینی شاهرودی|محمود شاهرودی]]، [[میرزا باقر زنجانی]] و [[میرزا حسن بجنوردی]] شرکت کرد؛ ولی به دلیل عدم تمایل پدرش برای اقامت در نجف، به مشهد بازگشت. در همین سال و پیش از رفتن به قم، محمدهادی میلانی به او [[اجازه روایت]] داد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref name=":28">{{پک/بن|The Oxford Encyclopedia of the Islamic World۱|ک=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|ف=Khameneʿi, ʿAlī.}}</ref>
|-


| | ''روح توحید نفی عبودیت غیر خدا || ۱۳۵۶ || ۱۳۶۰ || مؤسسه انجام کتاب || این مقاله در سال ۱۳۵۶ در مجموعه «دیدگاه توحیدی» به همراه مقالاتی از غلامعباس توسلی، [[سید محمد بهشتی]]، [[مرتضی مطهری]]، مجتهد زنجانی جمع‌آوری و چاپ شده است.<ref name="قدس"/><ref name="تمهید"/> بعد از انقلاب این اثر در قالب کتابی مستقل و در سال ۱۳۶۰ در ۳۲ صفحه رقعی توسط مؤسسه انجام کتاب در ده هزار نسخه منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/93066/1 |عنوان = کتاب روح توحید نفی عبودیت غیر خدا| ناشر = [[مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان|کتابخانه دیجیتالی تبیان]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۵ مارس ۲۰۱۸}}</ref> «روح توحید» در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جامعه مدرسین]] نیز منتشر شد.<ref name="قدس"/>
خامنه‌ای، در اواخر سال ۱۳۳۷ ه‍.ش در ۱۹ سالگی به قم رفت. در هنگام ورودش به [[حوزه علمیه قم]] در [[مدرسه حجتیه]] مستقر شد و حجره گرفت.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۳|ک=رادیو فردا|ف= «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای - شیفته نواب صفوی»}}</ref> دوران اقامتش در قم با شرکت در درس استادانی همچون [[سید حسین طباطبایی بروجردی|حسین بروجردی]]، [[سید روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]]، [[مرتضی حائری یزدی]] و [[سید محمد محقق داماد|محمد محقق داماد]] در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[سید محمدحسین طباطبایی|محمدحسین طباطبایی]] در [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] گذشت.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۱|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای}}</ref> و بیشتر وقتش در این دوره را به تحقیق، مطالعه و تدریس می‌گذراند و در مجموع پنج سال بین سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۳ ه‍.ش را در قم ماند.<ref name=":7">{{پک/بن|رادیوفردا۱|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای}}</ref> در سال ۱۳۴۳ ه‍.ش با نابینا شدن یکی از چشمان پدرش به دلیل آب‌مروارید، برای کمک به پدر به مشهد بازگشت و در آنجا بار دیگر در جلسات درس هادی میلانی حضور یافت که تا ۱۳۴۹ ه‍.ش تداوم داشت.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
|-
|}


== منابع ==
=== سرگذشت در تحولات پیش از انقلاب اسلامی ===
{{پانویس|۲}}
هرچند سابقه کنش‌های سیاسی وی برگرفته از سابقه خاندان اوست که زمینه‌ای سیاسی و مذهبی را فراهم ساخته بودند اما سه رویداد سیاسی حساس در دوران جوانی خامنه‌ای رخ داد که بر دیدگاه‌های سیاسی او تأثیر گذاشت اصلاحات اجتماعی شاه، تحولات سیاسی ملی شدن نفت ایران توسط [[محمد مصدق|مصدق]] و آشنایی او با نهضت اسلامی نواب صفوی.<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=64|زبان=en}}</ref> اولین باری که خامنه‌ای با فعالیت سیاسی یک روحانی شیعه مواجه شد، آن زمان بود که [[سید ابوالقاسم کاشانی|ابوالقاسم کاشانی]] از نهضت مصدق حمایت می‌کرد.<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=66|زبان=en}}</ref> اما به گفته خودش اولین بارقه برای ورود وی به فعالیت سیاسی با دیدن [[سید مجتبی نواب صفوی|مجتبی نواب صفوی]] در مشهد آغاز شده است.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=|زبان=en}}</ref> تنها دیدار او با نواب صفوی در سال ۱۳۳۱ ه‍.ش و در پی سفر نواب به [[مشهد]] و سخنرانی او در مدرسهٔ سلیمان خان بوده است.<ref>{{پک/بن|خبرگزاری تسنیم۱|ک=خبرگزاری تسنیم۱|ف=خاطرهٔ کمتر شنیده شدهٔ آیت الله خامنه‌ای از رهبر فدائیان اسلام.}}</ref> خامنه‌ای دربارهٔ این دیدار می‌گوید: «همان وقت جرقه‌های انگیزش انقلاب اسلامی به وسیله نواب صفوی در من به وجود آمد و هیچ شکی ندارم که اولین آتش را مرحوم نواب در دل ما روشن کرد.»<ref>{{پک/بن|ایرنا۱|ک=ایرنا|ف=اولین آتش را نواب صفوی در دل ما روشن کرد}}</ref>
 
خامنه‌ای خود را از شاگردان [[فقه|فقهی]]، [[اصولیون|اصولی]]، [[سیاست|سیاسی]] و انقلابی [[سید روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]] می‌داند. گرچه اولین دیدار وی با روح‌الله خمینی در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش صورت پذیرفت اما شخصیت سیاسی خمینی در جریان طرح انجمن‌های ایالتی و ولایتی برای او هویدا شد. خامنه‌ای در سال ۱۳۴۱ ه‍.ش در جریان لایحهٔ انجمن‌های ایالتی و ولایتی به نهضت خمینی پیوست و مبارزه با [[دودمان پهلوی|حکومت پهلوی]] می‌پردازد. [[علی‌اکبر ولایتی|علی اکبر ولایتی]] وی را از نخستین افرادی می‌داند که قبل از [[تظاهرات ۱۵ خرداد|قیام پانزده خرداد سال ۱۳۴۲]] با خمینی همراه شد. در بهمن ۱۳۴۱ ه‍.ق پس از همه‌پرسی آن لایحهٔ، علی خامنه‌ای و برادرش [[سید محمد خامنه‌ای|محمد]] مأمور رساندن گزارش محمدهادی میلانی به خمینی در قالب نامه در مورد واکنش مردم مشهد به این همه‌پرسی شدند. از این پس، خمینی وظیفه رساندن پیام‌هایش به روحانیون خراسان و مردم مشهد را به خامنه‌ای محول کرد. این پیام‌ها شامل ترسیم خط‌مشی مبارزه بود. در یکی از این پیام‌ها، از علما و روحانیون خواسته بود تا از روز هفتم [[ماه محرم|محرم]]، واقعهٔ [[مدرسه فیضیه (قم)|مدرسهٔ فیضیه]] را بازگو کنند تا رفتار رژیم پهلوی با مخالفان برای مردم تبیین شود.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
==== فعالیت‌های سیاسی و بازداشت‌ها ====
[[پرونده:خامنه‌ای زندان.jpg|بندانگشتی|چپ|ایستاده|اولین بازداشت علی خامنه‌ای به دلیل سخنرانی‌هایش دربارهٔ «یورش به مدرسه فیضیه» و «سلطه اسرائیل» در خرداد ۱۳۴۲ ه‍.ش در بیرجند]]
خامنه‌ای در منابر و مجالس برخی شهرهای [[خراسان]] همچون [[بیرجند]]، دربارهٔ مسائلی همچون «یورش به مدرسه فیضیه» و «سلطه [[اسرائیل]] بر جوامع اسلامی» سخنرانی می‌کرد. به دنبال این سخنرانی‌ها حکومت پهلوی وی را برای اولین بار در ۱۲ خرداد ۱۳۴۲ ه‍.ش در بیرجند توسط شهربانی بازداشت و زندانی کرد.<ref>{{پک|بهبودی|۲۰۱۲|ک=شرح اسم|ص=۱۳۴|ج=۱}}</ref> با [[تظاهرات ۱۵ خرداد]] ۱۳۴۲ ه‍.ش او را از بیرجند به [[مشهد]] منتقل و تحویل بازداشتگاه نظامی کردند. مدت حبس او در این بازداشت ۱۰ روز عنوان شده است. وی پس از آزادی اول از زندان، با حضور در جلساتی که در منزل هادی میلانی به منظور تداوم نهضت خمینی در غیاب وی — که در حصر به سر می‌برد — تشکیل شد، ارتباط خود را با میلانی حفظ کرد و پس از مدتی راهی [[قم]] می‌شود و در آنجا فعالیت‌های سیاسی‌اش را ادامه می‌دهد. وی به طرفداری از [[سید محمود طالقانی|محمود طالقانی]]، [[یدالله سحابی]] و [[مهدی بازرگان]]، که به دلیل حمایت از روح‌الله خمینی زندانی بودند، تلگرافی برای این افراد می‌فرستد. او طلاب خراسانی را برای اعتراض به حصر خمینی رهبری کرد و نامه‌ای به [[حسنعلی منصور]] — نخست‌وزیر وقت — نوشت.<ref name=":0">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
بازداشت دوم او مربوط به سفرش به [[زاهدان]] است. وی در دی ۱۳۴۲ ه‍.ش با عده‌ای از دوستانش به [[کرمان]] رفت و پس از سه روز توقف در کرمان و سخنرانی و دیدار با عالمان و طلاب شهر، عازم زاهدان شد. در آن جا نیز به دلیل سخنرانی‌ها و فعالیت سیاسی، مجدد توسط شهربانی بازداشت و در ۱۲ بهمن تحویل ساواک شد و از آنجا به زندان قزل‌قلعه در تهران منتقل شد.<ref>{{پک|بهبودی|۲۰۱۲|ک=شرح اسم|ص=۱۶۲–۱۷۶|ج=۱}}</ref> خامنه‌ای اسفند همان سال با قرار التزام به عدم خروج از تهران آزاد می‌شود و تا پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ همواره تحت کنترل نیروهای امنیتی حکومت پهلوی وقت قرار داشت.<ref name=":111">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
در پاییز ۱۳۴۳ ه‍.ش پس از بازگشت به مشهد، در کنار مراقبت از پدر فعالیت سیاسی خویش را ادامه داد. در ۲۹ بهمن ۱۳۴۳ ه‍.ش به تبعید روح‌الله خمینی در ضمن نامه‌ای خطاب به [[امیرعباس هویدا|امیر عباس هویدا]] اعتراض کرد. وی به همراه روحانیونی چون [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]]، [[سید محمد بهشتی|محمد حسینی بهشتی]]، [[علی مشکینی|علی فیض مشکینی]]، [[احمد آذری قمی]]، [[علی قدوسی]]، [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[سید محمد خامنه‌ای|محمد خامنه‌ای]] و [[محمدتقی مصباح یزدی]] گروه یازده نفره‌ای را شکل دادند که فعالیت‌شان مبارزه با حکومت پهلوی بود. این گروه که به عنوان اولین تشکیلات سرّی [[حوزه علمیه قم|حوزهٔ علمیهٔ قم]] شناخته می‌شود، در اواخر سال ۱۳۴۵ ه‍.ش توسط ساواک کشف شد و خامنه‌ای نیز به همین دلیل مورد تعقیب قرار گرفت. در همین دوران خامنه‌ای به ترجمه کتاب ''[[آینده در قلمرو اسلام]]'' اقدام کرد. ساواک این کتاب را توقیف می‌کند ولی نمی‌تواند او را بازداشت کند. مدتی پس از آن، او [[امام جماعت|امامت]] مسجد امیرالمؤمنین را بر عهده گرفت. وی همچنین در بهار سال ۱۳۴۹ ه‍.ش سلسله جلساتی را برگزار کرد که ایده مبارزاتی آن مبتنی بر تدوین جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی بوده است. با دستگیری حسین قمی و اعتراض خامنه‌ای، ساواک در چهارده فروردین ۱۳۴۶ ه‍.ش وی را در مراسم تشییع [[مجتبی قزوینی]] برای سومین بار دستگیر می‌کند. او تا ۲۶ تیرماه همان سال را در بازداشت سپری کرد.<ref name=":4">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
در پی کشته‌شدن [[سید محمدرضا سعیدی|محمدرضا سعیدی]] در ۲۰ خرداد ۱۳۴۹ ه‍.ش توسط ساواک که از مهم‌ترین مروجین مرجعیت خمینی در آن مقطع بود، خامنه‌ای تلاش کرد به همراه شمار دیگری اعتراضات مردمی به کشته شدن وی را به نفع مبارزه هدایت کند. بر اثر همین فعالیت‌ها بود که عده‌ای از [[روحانی (اسلام)|طلاب]] دست به تهیه و انتشار اعلامیه‌هایی در حمایت از خمینی و انتقاد از حکومت پهلوی و ساواک زدند. به دنبال این فعالیت‌ها و با گسترش اعتراض‌ها و مبارزه‌ها، ساواک در ۲ مهر ۱۳۴۹ ه‍.ش خامنه‌ای را برای بار چهارم دستگیر، و تا ۲۱ دی ماه آن سال در زندان لشکر خراسان در بازداشت نگه‌داشت.<ref>{{پک|بهبودی|۲۰۱۲|ک=شرح اسم|ص=۳۵۵|ج=۱}}</ref> وی پس از آزادی از این حبس، مجدد سخنرانی‌هایی در مخالفت با حکومت در هیئت [[انصار الحسین تهران]] ایراد کرد. خامنه‌ای در نهم شهریور ۱۳۴۹ ه‍.ش به عنوان سرپرست گروه امداد راهی مناطق زلزله زده جنوب خراسان و فردوس می‌شود. وی در این مدت نیز به فعالیت تبلیغی و سیاسی خویش ادامه می‌دهد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
خامنه‌ای در سال ۱۳۵۰ ه‍.ش به درخواست [[سید محمود طالقانی|محمود طالقانی]] سخنرانی‌هایی در [[مسجد هدایت|مسجد هدایت تهران]]، که مورد توجه دانشجویان و جوانان مبارز بود، انجام داد. به مناسبت مخالفت‌ها با جشن‌های ۲۵۰۰ ساله از سوی خمینی، ساواک نسبت به فعالیت روحانیون مبارز بسیار حساس شد. به همین جهت خامنه‌ای در مرداد ۱۳۵۰ ه‍.ش به ساواک مشهد احضار، و مدتی در [[زندان لشکر]] خراسان بازداشت شد. او پس از آزادی، فعالیت‌های خود را ادامه داد و در همان سال دو بار دیگر نیز بازداشت شد؛ یک مرتبه در آبان که بازداشت کوتاه‌مدتی در زندان لشکر خراسان بود. و دیگر بار در ۲۱ آذر که با اتهام اقدام برضد امنیت داخلی به ۳ ماه حبس محکوم شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
[[پرونده:Ebrat-Museum-Tehran-9.jpg|بندانگشتی|راست|ایستاده|[[زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری]] ساواک که خامنه‌ای از دی ماه ۱۳۵۳ تا شهریور ۱۳۵۴ ه‍.ش در آن زندانی بود.]]
 
در خلال سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۳ ه‍.ش درس‌های تفسیر و ایدئولوژی علی خامنه‌ای در سه [[مسجد کرامت]] و امام حسن و میرزا جعفر در مشهد تشکیل می‌شد. این فعالیت‌ها موجب شد که در دی ماه ۱۳۵۳ ه‍.ش ساواک خانه‌اش در مشهد را تفتیش کند، او را دستگیر و بسیاری از یادداشت‌ها و نوشته‌هایش را ضبط کند. خامنه‌ای در فروردین ۱۳۵۲ ه‍.ش برای تبلیغ عازم [[نیشابور]] می‌شود و جلساتی را در مساجد آن شهر برگزار می‌کند. در خرداد ۱۳۵۲ ه‍.ش جلسات تفسیر وی را ساواک در مسجد امام حسن و منزل وی تعطیل می‌کند. در آذر ۱۳۵۲ ه‍.ش به دعوت بانی و واقف مسجد کرامت مشهد، فعالیت خود را در آنجا دنبال می‌کند ولی ساواک او را بازداشت می‌کند. در آبان ۱۳۵۳ ه‍.ش به دعوت [[محمد مفتح]] به سخنرانی در مسجد جاوید تهران می‌پردازد. وی در دی ماه ۱۳۵۳ ه‍.ش دوباره بازداشت می‌شود و به زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری در تهران منتقل می‌شود. بنابر گفته وی، دشوارترین و سخت‌ترین دوران حبس برای او همین دوران بوده است. در نهایت وی در ۲ شهریور ۱۳۵۴ ه‍.ش از زندان آزاد شد.<ref name=":3">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> پس از آزادی از زندان به [[مشهد]] بازگشت و مجدد به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد، اما دیگر امکان تشکیل کلاس‌های سابق به او داده‌نشد. خامنه‌ای دربارهٔ پنجمین بازداشت خویش توسط ساواک می‌نویسد:<ref name=":6">{{پک/بن|همشهری۱|ک=همشهری|ف=زندگی‌نامه رهبرعالی قدر انقلاب}}</ref><blockquote>از سال ۱۳۴۸ ه‍.ش زمینهٔ حرکت مسلحانه در ایران محسوس بود. حساسیت و شدت عمل دستگاه‌های جاری رژیم پیشین نیز نسبت به من، که به قرائن دریافته بودند چنین جریانی نمی‌تواند با افرادی از قبیل من در ارتباط نباشد، افزایش یافت. سال ۱۳۵۰ ه‍.ش مجدداً و برای پنجمین بار به زندان افتادم. برخوردهای خشونت‌آمیز ساواک در زندان آشکارا نشان می‌داد که دستگاه از پیوستن جریان‌های مبارزهٔ مسلحانه به کانون‌های تفکر اسلامی به‌شدت بیمناک است و نمی‌تواند بپذیرد که فعالیت‌های فکری و تبلیغاتی من در مشهد و تهران از آن جریان‌ها بیگانه و به‌کنار است. پس از آزادی، دایرهٔ درس‌های عمومی تفسیر و کلاس‌های مخفی ایدئولوژی و… گسترش بیشتری پیدا کرد.</blockquote>
 
==== بازداشت آخر و تبعید ====
با درگذشت [[سید مصطفی خمینی|مصطفی خمینی]]، مبارزات جدی تر شد. رژیم پهلوی هم در واکنش به این فعالیتها، به‌رغم اعلام سیاست فضای باز سیاسی، به سرکوب مبارزان پرداخت. به دنبال اجرای این سیاست، برخی از مبارزان سرشناس به تبعید محکوم شدند که خامنه‌ای هم جز آنان بود. در اواخر سال ۱۳۵۶ ه‍. ش، نیروهای امنیتی پهلوی وی را دستگیر و از سوی کمیسیون امنیت اجتماعی خراسان به مدت ۳ سال به [[ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)|ایرانشهر]] تبعید شد. وی تا اواخر دوران حکومت پهلوی، به سبب ممانعتی که از خروج وی برای زیارت [[عتبات عالیات]] و دیدار با روح‌الله خمینی صورت گرفت از خروج از کشور منع شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
ودر اواسط سال ۱۳۵۷ ه‍.ش با اوج‌گیری مبارزات انقلاب ایران، از تبعیدگاه آزاد شده به [[مشهد]] بازگشت. به سبب فعالیت‌های مبارزاتی و سیاسی در مسجد آل رسول ایرانشهر و رفت و آمد قشرهای مختلف به منزل وی شدیداً نیروهای امنیتی وی را تحت نظر داشتند. به دنبال کشتار مردم در ۱۹ فروردین ۱۳۵۷ ه‍.ش در یزد، نامه‌ای در محکومیت این حرکت منتشر کرد که در سراسر کشور به صورت اعلامیه پخش شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> در ۲۸ تیر ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش در پی اعتراض طلاب [[حوزه علمیه خراسان|حوزه علمیه مشهد]] به تبعید علی خامنه‌ای، مأموران انتظامی این حرکت را سرکوب کردند.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
به نظر [[علی‌اکبر ولایتی|ولایتی]] در ''[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]''، فعالیت‌های انقلابی و مردمی خامنه‌ای سبب آن شد که محل تبعید وی به جیرفت تغییر یابد. بر همین اساس خامنه‌ای در ۲۲ مرداد به جیرفت تبعید شد و در آنجا نیز به فعالیت خود بر ضد حکومت پهلوی ادامه داد و سخنرانی‌هایی در [[مسجد جامع جیرفت|مسجد جامع]] ایراد کرد از جمله سخنرانی که در پانزدهم شهریور ۱۳۵۷ ه‍.ش صورت گرفت. وی علاوه بر نوشتن نامه به [[سید علی‌محمد دستغیب|علی‌محمد دستغیب]] پیرامون حوادث کشور و مبارزه با حکومت پهلوی، راهکارهایی نیز ارائه می‌داد. وی در همین دوره برای فعالیت مبارزاتی علیه حکومت مخفیانه راهی کهنوج شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
در اول مهر ۱۳۵۷ ه‍.ش از کهنوج راهی مشهد شد و روند ساماندهی امور انقلابی و مبارزه را ادامه داد. در هنگام اقامت روح‌الله خمینی در فرانسه، اقامت وی را عاملی برای پدید آمدن موجی از امید و تصمیم در دل مردم دانست و در نهایت خواستار بازگشت خمینی از فرانسه بود. هنگام اقامت در مشهد فعالیت مبارزاتی وی شدت بیشتری به خود گرفت و سخنرانی‌هایی افشاگرانه را ایراد می‌نمود. خمینی نیز با وی در ارتباط بود و خواستار ملاقات با وی و [[محمد صدوقی|صدوقی]] شد. خامنه‌ای در یک سخنرانی که در ورزشگاه سعدآباد مشهد ایراد کرد خواستار بازگشت خمینی شد. به خاطر تشدید فعالیت‌های سیاسی در مشهد، [[قوچان]]، [[شیروان]] و [[بجنورد]] بار دیگر مأموران امنیتی وی را دستگیر کردند. از وی در اسناد ساواک به عنوان یکی از پرچمداران برجسته انقلاب در خراسان نام برده‌اند. در خطبه شب [[عاشورا]] در [[حرم امام رضا]]، بر خلاف سنت قبلی که دعایی برای [[محمدرضا پهلوی]] خوانده می‌شد وی خطبه را به نام روح‌الله خمینی خواند و تظاهرات روز عاشورا در مشهد را نیز سامان‌دهی کرد. وی همچنین از جمله افراد معترض و متحصن به حمله مأموران حکومتی وقت به [[بیمارستان امام رضا (مشهد)|بیمارستان شاهرضای]] مشهد بود. وی همچنین در تظاهراتی که برای همراه ساختن کارکنان استانداری خراسان در جلوی جمعیت حضور داشت و سعی کرد تا از کشتار مردم در ۱۰ دی ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش جلوگیری به عمل آورد. در ۲۲ دی ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش با فرمان خمینی به عنوان یکی از اعضای [[شورای انقلاب اسلامی ایران|شورای انقلاب اسلامی]] انتخاب شد لذا مشهد را ترک کرد و راهی تهران شد. وی پس از استقرار در [[بنیاد فرهنگی رفاه|مدرسه رفاه]] در آغاز پیروزی انقلابی اسلامی ایران، مسئول کمیته تبلیغات برای استقبال از خمینی بود. وی همچنین در تحصن‌ها و نشر اعلامیه و قطعنامه‌هایی که علیه بسته شدن فرودگاه مهرآباد توسط [[شاپور بختیار|بختیار]]، صادر شده بود، نقشی بسیار پر رنگ داشت. محل این تحصن‌ها عمدتاً [[دانشگاه تهران]] بود. وی پس از آن عمدتاً مسئول کمیته دفتر تبلیغات روح‌الله خمینی بود و انتشار نشریه‌ای به نام او را بر عهده گرفت و در آن نیز مقالاتی نگاشت.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
=== سرگذشت در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی ===
[[File:Paper news Khomeini made Council of the Islamic Revolution.jpg|thumb|تیتر روزنامه ''[[اطلاعات (روزنامه)|اطلاعات]]''، دربارهٔ تشکیل رسمی شورای انقلاب اسلامی]]سرانجام، روح‌الله خمینی در ۲۳ دی ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش [[شورای انقلاب اسلامی ایران]] را برای راهبری انقلاب تأسیس کرد و روز بعد از آن [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه]] از کشور خارج شد. با خروج شاه و عدم موفقیت دولت [[شاپور بختیار]]، خمینی در ۱۲ بهمن از تبعید در فرانسه به ایران بازگشت و با اعلام بی‌طرفی ارتش در ۱۵ بهمن، دولت موقت ایران به نخست‌وزیری [[مهدی بازرگان]] شکل گرفت. در نهایت در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ انقلاب به پیروزی رسید.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
==== شورای انقلاب ====
یکی از نخستین عرصه‌های نقش‌آفرینی خامنه‌ای در جمهوری اسلامی، عضویت و فعالیت در شورای انقلاب بود. این شورا به دستور روح‌الله خمینی از اوایل آبان ۱۳۵۷ ه‍.ش شکل گرفت و اعضای آن توسط او به‌تدریج انتخاب شدند، و به صورت رسمی در ۲۲ دی ۱۳۵۷ ه‍.ش تشکیل گردید.<ref name=":16">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> علی خامنه‌ای در اواخر دی ماه به پیشنهاد [[مرتضی مطهری]] در این جلسات حضور پیدا کرد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۲|ک=رادیوفردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش نهم)- جایگاه او در آستانه انقلاب ایران}}</ref> شورا در این مقطع، مسئول تصمیم‌گیری‌های مهم از جملهٔ مذاکره با مقامات حکومت پهلوی و مقامات کشورهای خارجی بود.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
به‌رغم تغییر چندین‌باره ترکیب اعضای شورای انقلاب در ادوار چهارگانهٔ آن تا پایان فعالیتش در ۲۹ تیر ۱۳۵۹ ه‍.ش خامنه‌ای عضو ثابت آن باقی ماند.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> با ادغام دولت موقت و شورای انقلاب در آخر تیر ۱۳۵۸ ه‍.ش برخی اعضای شورای انقلاب از سوی آن شورا به برخی از وزارتخانه‌ها راه یافتند و از جمله خامنه‌ای به معاونت امور انقلاب [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزارت دفاع]] انتخاب گردید.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۳|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش دهم)- راهیابی به حلقه خاص خمینی}}</ref> در این زمان [[مصطفی چمران]] [[وزیر دفاع]] بود. همچنین وی به عضویت کمیسیون وزرای امنیتی که سرپرستی و مسئولیت کلیهٔ امور انتظامی، نظامی و امنیتی داشت انتخاب شد. از دیگر مأموریت‌های او از طرف شورای انقلاب، مسئولیت [[مرکز اسناد انقلاب اسلامی|مرکز اسناد]] و نیز سرپرستی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] انقلاب اسلامی در ۳ آذر ۱۳۵۸ ه‍.ش بود. او در ۵ اسفند ۱۳۵۸ ه‍.ش از مسئولیت سرپرستی سپاه به دلیل نامزدی در انتخابات [[دوره نخست مجلس شورای اسلامی|نخستین دوره مجلس شورای اسلامی]] استعفا کرد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref name=":172">{{پک/بن|رادیوفردا۴|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش یازدهم)-جبهه‌گیری در برابر اولین رئیس‌جمهوری منتخب ایران}}</ref>
 
==== نمایندگی مجلس ====
[[File:Khamenei in first Islamic Consultative Assembly.jpg|thumb|خامنه‌ای در مجلس اول شورای اسلامی در جلسه استیضاح بنی صدر|ایستاده|چپ]]
خامنه‌ای پس از نامزدی برای [[انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹–۱۳۵۸)|انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی]] در اسفند ۱۳۵۸ ه‍. ش، از سوی ائتلاف بزرگ شامل [[جامعه روحانیت مبارز]] تهران، [[حزب جمهوری اسلامی]] و چندین سازمان و گروه اسلامی دیگر در انتخابات مجلس شورای اسلامی حمایت شد<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> و در اردیبهشت ۱۳۵۹ ه‍.ش بعد از [[فخرالدین حجازی]]، [[حسن حبیبی]]، [[مهدی بازرگان]]، [[علی‌اکبر معین‌فر|علی‌اکبر معین فر]]، در حوزهٔ انتخابیهٔ تهران پنجم شد و به اولین دورهٔ مجلس شورای اسلامی راه یافت.<ref name=":1722">{{پک/بن|رادیوفردا۴|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش یازدهم)-جبهه‌گیری در برابر اولین رئیس‌جمهوری منتخب ایران}}</ref>
 
در مجلس، عضو و رئیس کمیسیون امور دفاعی بود.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> از موضع‌گیری‌های مهم او در طول نمایندگی می‌توان به صحبت‌های او در موافقت با طرح عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر برای ریاست جمهوری اشاره کرد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۵|ک=رادیوفردا۵|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوازدهم)-در مجلس اول علیه بنی‌صدر}}</ref> با آغاز [[جنگ ایران و عراق]] در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ه‍.ش و به سبب حضور در جبهه‌های جنگ، در جلسات مجلس شورای اسلامی کمتر حضور یافت و پس از جراحت شدید در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش در موارد معدود در آن حاضر شد. با انتخاب شدن در انتخابات ریاست جمهوری مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش از مجلس خارج شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
==== امامت نماز جمعه ====
{{همچنین ببینید|نماز جمعه تهران}}
[[پرونده:Jumu'ah pray Ali Kamenei as Jumu'ah Imam.jpg|ایستاده|بندانگشتی|راست|خامنه‌ای در حال امامت [[نماز جمعه تهران]] در ۱۳۵۸]]
علی خامنه‌ای از ۲۴ دی ۱۳۵۸ ه‍.ش به عنوان [[امام جمعه|امام جمعه تهران]] توسط روح‌الله خمینی منصوب شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> دوران امامت جمعه او در طول چهل سال گذشته را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد که در طول این سه دوره، بیش از ۲۴۰ بار به اقامه نماز پرداخته است. اولین دوره، از ۲۸ دی ۱۳۵۸ ه‍.ش تا ترور او در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش ادامه داشت. دوره دوم، چند ماه پس از ترور تا انتخاب او به عنوان رهبر ادامه پیدا کرد.<ref name=":182">{{پک/بن|همشهری۲|ک=همشهری|ف=تصویر اولین حضور آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه تهران {{!}} ۲۴۰ بار اقامه نماز در ۴۰ سال}}</ref> در این دوره در [[بمب‌گذاری نمازجمعه تهران ۱۳۶۳|نماز جمعه ۲۴ اسفند ۱۳۶۳]] ه‍.ش که به امامت او بود بمب‌گذاری شد و طی آن ۱۴ نفر کشته و ۸۸ تن زخمی شدند.<ref>{{پک/بن|تسنیم|ک=تسنیم|ف=گزارش: انفجار در نمازجمعه تهران؛ از استقامت آیت‌الله خامنه‌ای تا شعار مردم علیه منافقین}}</ref> دوره سوم، امامت او از دوران رهبری تا کنون است. نماز جمعه ۲۷ خرداد ۱۳۹۸ ه‍.ش اولین نماز جمعه او از بهمن ۱۳۹۰ ه‍.ش به بعد است.<ref name=":18">{{پک/بن|همشهری۲|ک=همشهری|ف=تصویر اولین حضور آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه تهران {{!}} ۲۴۰ بار اقامه نماز در ۴۰ سال}}</ref>
 
==== ترور در مسجد ابوذر ====
{{همچنین ببینید|ترور نافرجام سید علی خامنه‌ای}}
[[پرونده:Ayatolla_Ali_Khamenei_in_Hospital_after_Assassination_by_khamenei.ir02.jpg|بندانگشتی|بازدید [[محمدعلی رجایی|محمد علی رجایی]] از خامنه‌ای بر روی تخت بیمارستان|چپ]]
خامنه‌ای در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش در هنگام سخنرانی هدف ترور قرار گرفت. او در آن زمان نماینده مجلس شورای اسلامی و امام جمعه تهران بود. سوءقصد به خامنه‌ای حدود یک هفته بعد از عزل ابوالحسن بنی‌صدر از مقام ریاست‌جمهوری از سوی مجلس صورت گرفت. یک روز بعد از این واقعه، انفجار در مقر حزب جمهوری اسلامی در تهران به کشته شدن شمار زیادی از اعضای این حزب، از جمله [[سید محمد بهشتی|محمد بهشتی]] انجامید.<ref name=":193">{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲|ک=بی‌بی‌سی|ف=ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد}}</ref>
 
ضبط صوت، که درون آن بمب جاسازی شده بود، در سمت چپ نزدیک به قلب سخنران گذاشته شده بوده است. یکی از محافظان ضبط صوت را قدری به سمت راست جابه‌جا می‌کند و خامنه‌ای هم از میکروفون فاصله می‌گیرد. پس از چند دقیقه از شروع سخنرانی بمب منفجر می‌شود. خامنه‌ای به شدت مجروح و بیهوش شد، او را به بیمارستان بهارلو سپس برای مراقبت بیشتر به بیمارستان قلب تهران منتقل کردند. یکی از محافظان می‌گوید بعد از اینکه خود را به تریبون رساند، دید که روی جداره داخلی ضبط نوشته شده بود «اولین عیدی [[گروه فرقان]] به جمهوری اسلامی!». با وجود تلاش پزشکان برای ترمیم پوست دست راست او، دست راست او از کار افتاد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۲|ک=رادیو فردا|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش چهاردهم)- روزی که خامنه‌ای ترور شد}}</ref>
 
[[احمد قدیریان]] این ترور را کار [[جواد قدیری]] و [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] می‌داند.<ref>{{پک/بن|خبرآنلاین|ک=خبرآنلاین|ف=عامل و طراح سوءقصد به جان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسی بود؟ /شباهت‌های دو گروه تروریستی}}</ref> [[ایرج مصداقی]] ضمن رد وجود عاملی به نام قدیری عامل ترور را از فردی به نام اروج امیرخان‌زاده، عضو گروه رهروان فرقان، می‌داند. امیرخان‌زاده گفته بود که در بنیان‌گذاری رهروان فرقان با شخص دیگری به نام ایرج افشاری مشارکت کرده است.<ref name=":19">{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲|ک=بی‌بی‌سی|ف=ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد}}</ref>
 
==== در جنگ ایران و عراق ====
[[پرونده:Ali Khamenei (right) in trench during Iran-Iraq war.jpg|307x307px|بندانگشتی|حضور خامنه‌ای در جبهه در اوایل [[جنگ ایران و عراق]]|راست]]
به گفته علی اکبر ولایتی، خامنه‌ای از نخستین ساعات آغاز [[جنگ ایران و عراق]]، در مسائل جنگ به ایفای نقش پرداخت. ساعاتی پس از شروع حمله [[عراق]] به ایران اولین اطلاعیه در مورد حمله ارتش عراق به ایران را از رادیو اعلام کرد. در ۵ مهر ۱۳۵۹ ه‍.ش در جبهه‌های جنگ حضور یافت تا گزارشی از وضعیت جبهه‌ها و امکانات نیروهای ایرانی منطقهٔ مورد حمله نیروهای عراقی تهیه نموده و به سازمان‌دهی نیروها برای مقابله با دشمن کمک کند. بر این اساس راهی جبههٔ جنوب شد و تا اواسط بهار سال ۱۳۶۰ ه‍.ش در آن جبهه استقرار داشت. پس از آن، در جبههٔ غرب حاضر شد، حضور او در جبهه‌ها تمام وقت نبود و برای کارهایی مانند اقامه نماز جمعه به تهران می‌آمد و برمی‌گشت. بیشتر وقت او در جبهه‌ها برای هدایت، پشتیبانی و طراحی عملیات ستاد جنگ‌های نامنظم صرف می‌شد. از اقدامات این ستاد که خامنه‌ای در آن نقش داشت، تشکیل گروه‌های نظامی مخصوص شکار [[تانک]] بود. در پشتیبانی از جبهه‌های [[خرمشهر]]، [[آبادان]] و [[سوسنگرد]] نقش مؤثری داشت و در تقویت نیروهای نظامی مردمی مثل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]] و [[بسیج]] و تهیهٔ نیازمندی‌های فنی و تجهیزاتی آنها نقش بسیاری ایفا نمود. از دیگر تلاش‌های وی ایجاد هماهنگی بین سپاه و [[ارتش جمهوری اسلامی ایران|ارتش]] در جبهه‌ها و عملیات نظامی بود. به فرمان روح‌الله خمینی در ۲۰ مهر ۱۳۵۹ ه‍.ش [[شورای عالی دفاع ملی]] عهده‌دار کلیهٔ امور جنگ شد و خامنه‌ای در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ ه‍.ش نمایندهٔ خمینی در این شورا و نیز سخن‌گوی آن شد. در این مدت مشاور خمینی در امور و مسائل جنگ نیز بود. خامنه‌ای در عملیات [[عملیات ثامن‌الائمه|شکستن حصر آبادان]] حضور مستقیم داشت.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
[[پرونده:Ayatollah_Khamenei_Visiting_Division_31_of_Ashura_in_1988_by_Khamenei.ir_12_(c).jpg|بندانگشتی|خامنه‌ای به‌عنوان رئیس‌جمهور در جمع سپاهیان لشکر ۳۱ عاشورا در مرداد ۱۳۶۷]]
بنا بر ادعای [[سید ابوالحسن بنی‌صدر|ابوالحسن بنی‌صدر]]، که در آن زمان فرماندهی کل قوا را بر عهده داشته است، خامنه‌ای در نبرد کرخه کور در جبهه جنگ حضور یافته اما فرار وی از منطقه عملیاتی موجب تضعیف روحیه و فرار سربازان شده است.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی|ک=بی‌بی‌سی|ف=بنی صدر: آقای خامنه‌ای از روحانیان انقلابی خیلی عقب‌تر بود}}</ref> از سوی دیگر سایت [[مشرق‌نیوز]] به نقل از [[امیرحسین ثابتی]] ادعا دارد که در جریان جنگ اساساً چنین اتفاقی نیافتاده است، و در خاطرات هیچ‌کدام از رزمندگان به این موضوع اشاره نشده است. همچنین چند تن از نمایندگان مجلس در سال ۱۳۶۰ ه‍.ش از خامنه‌ای دربارهٔ علت شکست جنگ و نه فرار او، سؤال می‌کنند. خامنه‌ای در اینباره و در جلسه مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ ه‍.ش می‌گوید: «در آن ماجرا هیچ‌کس مقصر نبوده و همه تلاش خود را کردند و خیانتی مشاهده نکردم.»<ref>{{پک/بن|مشرق|ک=مشرق|ف=دروغ‌های بنی صدر پیرامون امام خامنه ای}}</ref>
 
در تابستان ۱۳۶۷ ه‍.ش با پذیرش [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت|قطعنامهٔ ۵۹۸]] توسط ایران، جنگ به پایان رسید. پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ در جلسه‌ای به ریاست خامنه‌ای و با حضور مسئولان عالی‌رتبه در ۲۶ تیر ۱۳۶۷ ه‍.ش به تصویب رسید و خمینی نیز این مسئله را قبول کرد. به دنبال این تصمیم علی خامنه‌ای به عنوان رئیس‌جمهور در نامه‌ای در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ ه‍.ش به دبیرکل وقت سازمان ملل متحد، خاویر پرز دکوئیار، پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ سازمان ملل از سوی ایران را اعلام کرد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
== دوران ریاست‌جمهوری ==
{{اصلی|ریاست‌جمهوری علی خامنه‌ای}}
[[پرونده:Ali_Khamenei_first_presidency_decree_by_Rohullah_Khomeini_(8).jpg|بندانگشتی|مراسم [[تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری در ایران|تنفیذ]] حکم ریاست جمهوری علی خامنه‌ای در سال ۱۳۶۰|راست]]
پس از [[انفجار در دفتر نخست‌وزیری جمهوری اسلامی ایران|قتل و ترور]] [[محمدعلی رجایی]]، دومین رئیس‌جمهور ایران، شورای مرکزی [[حزب جمهوری اسلامی]] و نیز [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] به اتفاق آرا علی خامنه‌ای را به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری انتخاب کردند، روح‌الله خمینی که با تصدی روحانیون در مقام ریاست جمهوری موافق نبود، با نامزدی او موافقت کرد. از مهم‌ترین حامیان او در انتخابات ائتلاف بزرگ نیروهای خط امام بود. انتخابات در ۱۰ مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش برگزار شد و خامنه‌ای با کسب اکثریت آراء (۱۱/ ۹۵٪) به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد. در ۱۷ مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش روح‌الله خمینی حکم ریاست‌جمهوری وی را [[تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری در ایران|تنفیذ]] کرد و او در ۲۱ مهر به عنوان سومین رئیس‌جمهور اسلامی ایران در مجلس شورای اسلامی سوگند یاد کرد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> خامنه‌ای در ۲۷ مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش [[علی‌اکبر ولایتی]] را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد، ولی نتوانست اکثریت آرا نمایندگان را کسب کند. در ۴ آبان ۱۳۶۰ ه‍.ش [[میرحسین موسوی]] را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس معرفی کرد و او توانست اکثریت آرا نمایندگان مجلس را کسب کند.<ref name=":202">{{پک/بن|رادیوفردا۹|ک=رادیو فردا|ف=اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟}}</ref><ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
[[پرونده:Ali_Khamenei_(Left)_-_Mir-Hossein_Mousavi_(Right)_(2).jpg|بندانگشتی|سید علی خامنه‌ای در کنار [[میرحسین موسوی]]]]
خامنه‌ای ریاست‌جمهوری خود را در حالی آغاز کرد که نهاد ریاست‌جمهوری دارای ساختار مناسبی نبود. گروه‌های مشاور و کارگروه‌ها برای کمک به رئیس‌جمهور هنوز تشکیل نشده بود و این امر مشکلات فراوانی را برای عملکرد رئیس‌جمهور پدیدمی‌آورد. به تدریج، دفتر ریاست‌جمهوری با چندین مشاور و کارگروه شکل گرفت. خامنه‌ای در ابتدا بخشی از تلاش‌های خود را معطوف ساختار سازی برای دفتر رئیس‌جمهور و نهاد ریاست‌جمهوری کرد. بعدها در پی ابهام در شرح وظایف رئیس‌جمهور که کاستی آن در تعامل با نخست‌وزیر در طول دوره اول آشکار شده بود، قانون اختیارات رئیس‌جمهور تهیه و تدوین شد و در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۶۵ ه‍.ش به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. خامنه‌ای با موسوی در موضوعات مختلفی از جمله دیدگاه اقتصادی و انتخاب وزرا اختلاف نظر داشتند.<ref name=":203">{{پک/بن|رادیوفردا۹|ک=رادیو فردا|ف=اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟}}</ref> به گفته [[سید مصطفی میرسلیم|مصطفی میرسلیم]] خامنه‌ای معتقد بود بخش خصوصی باید در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت بیشتری داشته باشند اما موسوی مخالف بود.<ref>{{پک/بن|خبر۵۳۳|ک=خبرآنلاین|ف=روایت میرسلیم از اختلاف نظرها بین خامنه‌ای و موسوی|زبان=}}</ref> در پی این اختلاف نظرها در چهارساله اول ریاست‌جمهوری، خامنه‌ای مایل نبود برای دومین بار در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند، اما پس از آنکه خمینی آن را تکلیف شرعی او دانست، تصمیم گرفت که در انتخابات چهارمین دوره ریاست‌جمهوری نامزد شود و از خمینی خواست که در انتخاب نخست‌وزیر مختار باشد و او هم پذیرفت.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> پس از انتخاب مجدد به عنوان رئیس‌جمهور، و در آستانه انتخاب نخست‌وزیر وقتی معلوم شد می‌خواهد فرد دیگری را برای نخست‌وزیری معرفی کند، برخی نظامیان و در راس آنها [[محسن رضایی]] به خمینی گفتند که پیشرفت در جبهه‌های جنگ منوط به نخست‌وزیری دوباره میرحسین موسوی است.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref>{{پک/بن|مرکز اسناد انقلاب اسلامی|ک=مرکز اسناد انقلاب اسلامی|ف=ناطق نوری، انتخاب مجدد میرحسین موسوی به نخست‌وزیری و ماجرای ۹۹ نفر}}</ref> خمینی به جهت مصلحت جنگ این نظر را پذیرفت و به خامنه‌ای حکم کرد که موسوی را به عنوان نخست‌وزیر معرفی کند. خامنه‌ای هم با وجود مخالفت خود، موسوی را به مجلس معرفی کرد. ۹۹ نفر از نمایندگان به نخست‌وزیری موسوی رای منفی کردند و خامنه‌ای در سخنرانی‌ای گفت «این‌ها ۹۹ نفر نیستند و با من صد نفر هستیم».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بازخوانی یک واقعه تاریخی / رئیس‌جمهوری که مظلوم بود و به مخالفت با ولایت متهم شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/80674248/بازخواني-يك-واقعه-تاريخي-رييس-جمهوري-كه-مظلوم-بود-و-به-مخالفت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2013-05-27|بازبینی=2022-10-11|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> در دوره دوم ریاست‌جمهوری اختلافات رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ادامه یافت و در مواردی مانند معرفی اعضای کابینه، تشدید هم شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref name=":20">{{پک/بن|رادیوفردا۹|ک=رادیو فردا|ف=اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟}}</ref>
 
او طی ۷ سال از دوران ریاست‌جمهوری‌اش که مقارن با جنگ بود، بخش زیادی از مذاکرات خارجی خود را به مذاکره با هیئت‌های صلح که مأموریت [[میانجیگری|میانجی‌گری]] داشتند، اختصاص داد. در دوره ریاست‌جمهوری به دلیل مخالفت خمینی با حضور در جبهه‌های جنگ، فقط به بازدیدهای محدود می‌رفت. خامنه‌ای در این دوره رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ بود. این شورا به دلیل شرایط خاص جنگ در ۱۳۶۵ ه‍.ش و به منظور به‌کارگیری هرچه بهتر امکانات کشور در خدمت جنگ و انجام دادن اقدامات مؤثر در بسیج نیروها و امکانات برای رفع نیازمندی‌های جبهه‌های جنگ تشکیل شد. روح‌الله خمینی در پاسخ به استعلام او در ۱۹ بهمن ۱۳۶۶ ه‍.ش مصوبات آن شورا را تا پایان جنگ لازم‌الاجرا اعلام کرد.<ref name=":15">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> خمینی در حکمی در ۴ اردیبهشت ۱۳۶۸ ه‍.ش خامنه‌ای شورای بازنگری قانون اساسی متشکل از ۲۰ نفر ازجمله او، به عنوان نائب رئیس اول، را تعیین نمود تا به بازنگری و تکمیل قانون اساسی بپردازند.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
[[پرونده:President_Ali_Khamenei_in_42nd_United_Nations_General_Assembly_(1).jpg|بندانگشتی|سخنرانی خامنه‌ای در چهل و دومین اجلاس [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] در ۱۳۶۶|راست]]
 
در دوران هشت‌ساله ریاست جمهوری علی خامنه‌ای دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی ایران فعال‌تر شد. او در دوره اول ریاست‌جمهوری از ۱۵ تا ۲۰ شهریور ۱۳۶۳ ه‍.ش به کشورهای [[سوریه]]، [[لیبی]] و [[الجزایر]] و در دوره دوم از ۲۳ دی تا ۳ بهمن ۱۳۶۴ ه‍.ش به کشورهای [[پاکستان]]، [[تانزانیا]]، [[زیمبابوه]]، [[آنگولا]] و [[موزامبیک]] سفر کرد. برای شرکت در هشتمین اجلاس سران [[جنبش عدم تعهد]] در [[هراره]] مجدداً به زیمبابوه سفر کرد. در این سفر در اجلاس سران سخنرانی کرد و با برخی از سران این کشورها گفت‌وگو کرد. از ۲ تا ۶ اسفند ۱۳۶۷ ه‍.ش به کشورهای [[یوگسلاوی]] و [[رومانی]] و از ۱۹ تا ۲۶ اردیبهشت ۱۳۶۸ ه‍.ش به کشورهای [[چین]] و [[کره شمالی]] سفر کرد. علی خامنه‌ای در ۳۱ شهریور ۱۳۶۶ ه‍.ش در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد و در سخنرانی خود دیدگاه‌ها و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد. این سفر او با استقبال ایرانیان و مسلمانان مقیم [[نیویورک]] و مطبوعات بین‌المللی مواجه شد. از اقدامات دیگر خامنه‌ای در زمینه سیاست خارجی می‌توان به برقراری ارتباط با گروه‌های سیاسی شیعی در [[افغانستان]]، [[عراق]] و [[لبنان]] و ایجاد تفاهم بین آن‌ها و تشکیل [[مجلس اعلای اسلامی عراق]] اشاره کرد. در این دوره، به دامنه حمایت ایران از مبارزان اسلامی در لبنان، [[فلسطین]]، عراق و افغانستان افزوده شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
دیدار با قشرهای مختلف مردم، بازدید از مؤسسات و سازمانهای گوناگون، شرکت در مراسم افتتاح طرح‌ها، شرکت در همایش‌ها و سفرهای استانی از دیگر برنامه‌های خامنه‌ای در دوره ریاست‌جمهوری بود. به گفته ولایتی سفرهای خامنه‌ای به استان‌ها و مناطق مختلف کشور، با هدف ملاقات با قشرهای مختلف مردم، رفع اختلافات مقامات محلی، پیگیری مسائل مربوط به جنگ و همکاری سپاه و ارتش، دیدار با علما و بزرگان شهرها و روستاها، بررسی مسائل و مشکلات اقتصادی و مانند آن ازجمله فعالیت‌های مستمر او بود.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
=== ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی ===
{{همچنین ببینید|شورای عالی انقلاب فرهنگی}}
در ۸ شهریور ۱۳۶۲ ه‍.ش خامنه‌ای، اولین ترمیم عمده در ستاد انقلاب فرهنگی و تقویت آن با حضور مسئولان اجرایی با پیشنهاد خود را براساس حکم روح‌الله خمینی عهده‌دار شد. و به دنبال آن برخی مسئولان اجرایی مانند نخست‌وزیر، وزرای فرهنگ و آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و دو نفر دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهی به ستاد اضافه شد. درپی بازگشایی دانشگاه‌ها و افزایش مراکز آموزشی و گسترش فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی؛ خامنه‌ای دومین ترمیم در ستاد انقلاب فرهنگی را بر اساس پیام خمینی در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ ه‍. ش، صورت داد. در این ترمیم، ستاد انقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر نام یافت، شورا با ترکیب جدیدی از اعضا تشکیل شد و رئیس‌جمهور رئیس این شورا شد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref name=":212">{{پک/بن|ایرنا|ک=ایرنا|ف=تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی}}</ref> سومین دوره شورای انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۷۵ه‍.ش در دوران رهبری او تشکیل شد. و او طی حکمی اعضای جدید شورا را تعیین و بر اهمیت جایگاه و وظایف شورا تأکید کرد.<ref name=":21">{{پک/بن|ایرنا|ک=ایرنا|ف=تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی}}</ref>
 
=== ریاست مجمع تشخیص مصلحت ===
{{همچنین ببینید|مجمع تشخیص مصلحت نظام}}
در پی اختلافات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در تصویب لوایح مختلف، روح‌الله خمینی در پاسخ به نامه سران کشور، در ۱۷ بهمن ۱۳۶۶ ه‍.ش با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت موافقت کردند. بر این اساس، علی خامنه‌ای اولین رئیس مجمع تشخیص شد. او این سمت را تا پایان دورهٔ ریاست جمهوری عهده‌دار بود.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
== دوران رهبری ==
{{اصلی|رهبری علی خامنه‌ای}}
 
پیش از درگذشت خمینی به‌عنوان نخستین رهبر جمهوری اسلامی، [[حسینعلی منتظری]] برای جانشینی او برگزیده شده بود. اما در ۶ فروردین ۱۳۶۸ ه‍.ش و همزمان با درگیری منتظری با سران نظام، خمینی او را از این سمت عزل کرد و منتظری نیز استعفا داد.<ref>{{پک/بن|فارس۱|ک=فارس|ف=نامه امام در عزل آقای منتظری}}</ref> پس از درگذشت خمینی، اعضاء [[مجلس خبرگان رهبری]] در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ ه‍. ش، خامنه‌ای را که در آن زمان [[رئیس‌جمهور ایران]] بود، به سمت رهبر موقت جمهوری اسلامی ایران برگزیدند.<ref>{{پک/بن|تسنیم۲|ک=تسنیم|ف=پاسخ به چند سؤال دربارهٔ انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان رهبر انقلاب در سال ۶۸}}</ref> به گفتهٔ ولایتی، انتخاب خامنه‌ای به مقام رهبری بعد از درگذشت خمینی، یکی از فرازهای مهم تاریخ جمهوری اسلامی ایران است. عدم انتخاب جانشین برای خمینی از یک طرف و حساسیت‌های ناشی از شرایط «نه جنگ و نه صلح» بین ایران و عراق و تداوم دشمنی بین قدرت‌های جهانی و جمهوری اسلامی، به این دوره از تاریخ ایران حساسیت ویژه‌ای داد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
=== برگزیدگی به رهبری ===
[[پرونده:Ali Khamenei reading Will of Ruhollah Khomeini in Majlis.jpg|بندانگشتی|ایستاده|خامنه‌ای در حال خواندن وصیت خمینی در مجلس خبرگان رهبری]]
پس از مرگ روح‌الله خمینی، مجلس خبرگان جلسه فوق‌العاده‌ای در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ ه‍. ش، تشکیل داد. در این جلسه نخست با اکثریت آرا به استعفای [[حسینعلی منتظری]] رسمیت داده شد.<ref>{{پک/بن|خبر۶۴۰|ک=خبرآنلاین|ف=ناشنیده‌هایی از نشست مجلس خبرگان}}</ref><ref>{{پک/بن|فردا۰۰۴|ک=رادیو فردا|ف=رأی‌گیری بر سر «استعفای آیت‌الله منتظری»}}</ref> سپس، در خصوص انتخاب یک [[مرجع تقلید]] بالفعل، که در آن زمان تنها [[سید محمدرضا گلپایگانی|محمدرضا گلپایگانی]] مطرح بود، بحث شد و در این خصوص توافق حاصل نشد.<ref>{{پک/بن|خبر۶۴۰|ک=خبرآنلاین|ف=ناشنیده‌هایی از نشست مجلس خبرگان}}</ref> در ادامه، موضوع رهبری شورایی مطرح شد، که نتوانست آرای کافی را بدست بیاورد. با مطرح شدن نام خامنه‌ای برای رهبری فردی، هاشمی رفسنجانی به درخواست حاضران خاطراتی از خمینی دربارهٔ صلاحیت خامنه‌ای برای رهبری آینده نظام می‌گوید. در نهایت ۶۰ نفر از ۷۴ عضو حاضر رأی به رهبری موقت علی خامنه‌ای دادند، هرچند که خود وی صراحتاً مخالف بود و خود را شایسته این مقام نمی‌دانست.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲|ک=بی‌بی‌سی|ف=سال سرنوشت ساز ۶۸: تصویر آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات هاشمی رفسنجانی}}</ref><ref>{{پک/بن|تسنیم۵۰۵|ک=تسنیم|ف=روزی که آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انتخاب شد}}</ref> پس از بازنگری در قانون اساسی و انجام همه‌پرسی، مجلس خبرگان بار دیگر براساس قانون اساسی جدید در مورد رهبری خامنه‌ای رأی‌گیری کرد که اکثریت خامنه‌ای را به رهبری انتخاب کردند.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
=== سیاست داخلی و خارجی ===
سیاست داخلی در این دوره با پنجمین دور انتخابات ریاست‌جمهوری و نیز همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی شروع می‌شود. از آغاز [[رهبری علی خامنه‌ای|دوره رهبری خامنه‌ای]]، ۹ دولت تشکیل شده است.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> [[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]] و خامنه‌ای رابطه خوبی در دوران ریاست جمهوری داشتند. رفسنجانی از چهره‌های انقلابی بود که به او نزدیک بود. روابط خامنه‌ای با رئیس‌جمهور اصلاح طلب [[محمد خاتمی|محمد خاتمی]] تحت فشار و تنش بود. در مقابل محافظه کاری خامنه‌ای و بی‌اعتمادی عمیق به آمریکا، خاتمی طرفدار نزدیکی با آمریکا بود. رهبری خامنه‌ای قوی‌ترین چالش خود را در جریان انتخابات ۸۸ مشاهده کرد. مخالفان با مشکوک بودن به تقلب، نتیجه را رد کردند و برای اعتراض تجمع کردند.<ref>{{پک/بن|بریتانیکا|ک=britannica|ف=Ali Khamenei|زبان=en}}</ref> خامنه‌ای در واکنش گفت «ساز و کارهای قانونی انتخابات در کشور ما اجازهٔ تقلب نمی‌دهد.»<ref>{{پک/بن|فردا۶۴|ک=رادیو فردا|ف=نظر آقای رئیس‌جمهور به نظر بنده نزدیک‌تر است|زبان=}}</ref> روابط خامنه‌ای و [[محمود احمدی‌نژاد|احمدی‌نژاد]] در دوره دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد برخلاف دوره اول تیره شد. در دوره [[حسن روحانی]]، مذاکرات برای دستیابی به توافق هسته‌ای، منجر به توافقی بین‌المللی با نام «برجام» شد. اما مزایای لغو تحریم‌ها و حل مسئله هسته‌ای کوتاه مدت بود. سرآخر این توافق از جانب آمریکا لغو شد.<ref>{{پک/بن|بریتانیکا|ک=britannica|ف=Ali Khamenei|زبان=en}}</ref> در ۱۹ دی ۱۳۹۹ خامنه‌ای واردات واکسن کرونا از آمریکا و انگلیس را ممنوع اعلام کرد و گفت با توجه به پرونده خون‌های آلوده به واردات واکسن از فرانسه هم خوشبین نیست. همچنین خامنه‌ای از ساخت واکسن در ایران حمایت کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=آیت‌الله خامنه‌ای ورود واکسن کرونا از آمریکا و بریتانیا را ممنوع کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55585724|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-11-09|زبان=fa}}</ref> از جمله موضوعات مورد تأکید او در حوزه سیاست داخلی در دوره رهبری، اشتغال و [[اقتصاد مقاومتی]] بوده است.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۱۰|ک=رادیوفردا|ف=خامنه‌ای تقصیر وضعیت وخیم اقتصادی را متوجه «مسئولان دهه ۹۰» دانست.}}</ref> وی مردم و دولت را به قناعت و پرهیز از اسراف برای حل مشکلات اقتصادی توصیه می‌کند.<ref>{{پک/بن|middle-east-online۱|ک=middle-east-online|ف=Khamenei plays down Iran’s economic woes}}</ref> خامنه‌ای حامی پیشرفت علمی در ایران بوده است. او یکی از اولین روحانیون اسلامی بود که اجازه تحقیقات سلول‌های بنیادی و شبیه‌سازی درمانی را داد.<ref>{{پک/بن|Boston Globe۱|ک=Boston Globe|ف=Iran looks to science as source of pride}}</ref><ref>{{پک/بن|channel4news۱|ک=channel4news|ف=Science over ethics?}}</ref> خامنه‌ای «مسئولیت مستقیم» سیاست خارجی را بر عهده دارد و «بدون نظر و تأیید مستقیم او تصمیمی گرفته می‌شود.»<ref>{{پک|Majd,|2008|ک=The Ayatollah Begs to Differ|زبان=en|ج=|ص=59}}</ref><ref>{{پک|Amin Saikal|2019|ک=Iran Rising: The Survival and Future of the Islamic Republic|زبان=en|ج=|ص=95}}</ref> او سیاست خارجی جمهوری اسلامی را اینگونه تشریح می‌کند: «سیاست ما دفاع از مسلمان‌ها و دفاع از ملت مظلوم را جزو سیاست‌های اصولی خودمان می‌دانیم و از آن عدول نمی‌کنیم. ما طرفدار اسلام و طرفدار مسلمان‌ها و طرفدار [[بیداری اسلامی]] هستیم و با تغذیه قدرت‌های استثمارگر از منابع و غنیمتهای مظلوم مخالفیم، با استعمار و با استثمار مخالفیم و این مخالفت در زبان و حرف هم نیست. اعتقاد ما این است و قالب سیاست خارجی ما هم همین است.»<ref>{{پک|اسد|۱۳۹۳|ف=تحلیل گفتمانی سیاست خارجی آیت الله خامنه ای|ک=پژوهش‌های سیاست اسلامی}}</ref> گفته می‌شود که او سیاست خارجی را به سمتی هدایت می‌کند که از رویارویی یا سازش با غرب اجتناب می‌کند. خامنه‌ای مداخله [[عربستان سعودی]] در [[یمن]] را محکوم کرد و عربستان را با [[اسرائیل]] مقایسه کرد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=The Guardian|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2015/apr/09/iranian-president-rouhani-yemen-ceasefire|عنوان=Iran's supreme leader accuses Saudis of 'genocide' in Yemen}}</ref> به گفته خامنه‌ای سیاست منطقه‌ای ایران عکس سیاست آمریکا است و ایران از مقاومت در منطقه و کسانی که علیه اسرائیل می‌جنگند حمایت می‌کند.<ref>{{پک/بن|carin1|ک=carin|ف=L’Iran et les EtatsUnis après l’accord sur le nucléaire: paix froide ou réconciliation?}}</ref> همچنین به گفته او جمهوری اسلامی ایران کمک به دولت و ملت سوریه را حمایت از [[محور مقاومت]] می‌داند و به انجام آن افتخار می‌کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Assad meets Khamenei in first Iran visit since Syrian war began|نشانی=https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-assad-idUSKCN1QE24G|کوشش=Reuters|تاریخ=2019-02-25|تاریخ بازبینی=2022-11-10|زبان=en}}</ref> خامنه‌ای آزار و شکنجه [[مسلمانان روهینگیا]] در میانمار را محکوم کرد و رهبر دوفاکتو میانمار و برنده جایزه صلح نوبل، آنگ سانگ سوچی را «زن بی‌رحم» خواند.<ref>{{پک/بن|خبر۹۰|ک=NY Daily News|ف=The Latest: Indonesia sends 34 tons of aid for Rohingya|زبان=en}}</ref>
 
=== اعتراضات در دوران رهبری ===
دوران رهبری خامنه‌ای با اعتراضات گسترده‌ای همراه بوده است اما او این رخدادها را به رسمیت نمی‌شناسد و دستور سرکوب آن‌ها را می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-features-63100098 |عنوان =واکنش خامنه‌ای در سه دهه حکمرانی به اعتراضات چه بوده؟ | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۱۱ مهر ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> در جریان [[قتل‌های زنجیره‌ای ایران]] در دههٔ ۱۳۷۰، برخی از دگراندیشان و مخالفان حکومت جمهوری اسلامی به دست نیروهای [[وزارت اطلاعات]] کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-46297953|عنوان=قتل‌های زنجیره‌ای ایران، بیست سال بعد|ناشر=بی‌بی‌سی|تاریخ=۳۰ آبان ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی=۱۸ بهمن ۱۴۰۰}}</ref> خامنه‌ای این قتل‌ها را حوادثی بسیار بد و نفرت‌آور توصیف کرد و آن‌ها را غیرقانونی خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیت‌الله خامنه‌ای و «قتل‌های زنجیره‌ای»|نشانی=https://old.iranintl.com/ايران/آیت‌الله-خامنه‌ای-و-%C2«Ù‚تل‌های-زنجیره‌‌ای%C2»|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2018-11-29|بازبینی=2022-11-20|کد زبان=fa}}</ref> در تیر ۱۳۷۸، پس از اعتراضات به توقیف روزنامهٔ ''[[سلام (روزنامه)|سلام]]'' لباس شخصی‌ها و مأموران امنیتی به [[کوی دانشگاه]] حمله کرده و به ضرب و شتم و بازداشت شماری از دانشجویان پرداختند. اعتراض‌ها در بسیاری از شهرهای کشور تا ۲۳ تیر ادامه یافت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://ir.voanews.com/a/major-protests-in-iran-post-revolution/6316847.html|عنوان=مروری بر اعتراضات مردمی پس از انقلاب اسلامی ایران؛ از مبارزه با حجاب اجباری تا مطالبات معیشتی|ناشر=voanews|تاریخ=|تاریخ بازبینی=}}</ref> بر پایه یکی از سخنرانی‌های خامنه‌ای، شمار قابل توجهی از روزنامه‌ها به گونه فله‌ای توقیف شدند و نزدیک به هزار روزنامه‌نگار، بیکار شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-52388017|عنوان=۲۰ سالگی توقیف مطبوعات؛ 'غمی که دائمی شد'|ناشر=bbc|تاریخ=|تاریخ بازبینی=}}</ref> از ۹ مرداد ۱۳۹۷ با افزایش قیمت طلا و کاهش شدید ارزش ریال در برابر دلار [[اعتراضات ۱۳۹۷ ایران|اعتراضات ۱۳۹۷]] انجام شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.voanews.com/a/iran-protests-spread-to-10-cities-in-widest-unrest-since-january/4511936.html|عنوان=Iran Protests Spread to 10 Cities in Widest Unrest Since January}}</ref> در پی افزایش قیمت ناگهانی بنزین در آبان ۱۳۹۸، [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران|تظاهرات گسترده‌ای]] در چندین شهر آغاز شد. به گفته [[علی شمخانی]]، خامنه‌ای گفت شهروندان عادی که بدون داشتن هیچ‌گونه نقشی و در میانه درگیری‌ها جان باخته‌اند در حکم شهید محسوب شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=موافقت رهبر ایران با 'شهید' خواندن بعضی کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-50659530|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2019-12-04|بازبینی=2022-01-26|کد زبان=fa}}</ref> در دی ۱۳۹۸، [[قاسم سلیمانی]]، فرماندهٔ [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در [[حمله ۲۰۲۰ به فرودگاه بین‌المللی بغداد|حمله هوایی ایالات متحده به فرودگاه بین‌المللی بغداد]] کشته شد،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Department of State|نشانی=https://www.state.gov/|وبگاه=United States Department of State|بازبینی=2020-01-03|کد زبان=en-US}}</ref> و در پی آن ایران [[پایگاه هوایی عین الاسد|پایگاه عین‌الاسد]] آمریکا را با موشک بالستیک هدف قرارداد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سپاه از حمله سنگین موشکی به پایگاه هوایی آمریکا در عراق خبر داد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/36141/سپاه-از-حمله-سنگین-موشکی-به-پایگاه-هوایی-آمریکا-در-عراق-خبر-داد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2020-01-08|بازبینی=2020-01-07|کد زبان=fa}}</ref> به‌دنبال پنهان‌کاری شلیک موشک به [[پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین|هواپیمایی اوکراینی]] توسط سپاه، تظاهرات دی ۱۳۹۸ روی داد که شعارهای بیشتری علیه خامنه‌ای گفته شد.<ref name="ir.voanews.com">{{یادکرد وب|عنوان=ادامه اعتراضات دانشجویان به شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی؛ دست‌کم ۴ دانشجو در اعتراضات بازداشت شدند|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-protests/5243237.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-01-17|کد زبان=fa}}</ref> پس از [[کشته‌شدن مهسا امینی|کشته شدن مهسا امینی]]، اعتراضات در اکثر شهرها از شهریور ۱۴۰۱ شروع و همچنان ادامه دارد. به گفته ''[[گاردین (وبگاه)|گاردین]]'' این اعترضات بزرگ‌ترین چالش حکومت از اول انقلاب است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Fresh protests erupt in Iran’s universities and Kurdish region|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2022/nov/06/iran-fresh-protests-universities-kurdish-region|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2022-11-06|بازبینی=2022-11-19|کد زبان=en|نام=Agence|نام خانوادگی=France-Presse}}</ref>
 
== خانواده ==
پدر خامنه‌ای، [[سید جواد خامنه‌ای|جواد]] و پدربزرگ پدریش [[سید حسین خامنه‌ای|حسین خامنه‌ای]] از روحانیان آذری مقیم [[نجف]] بودند و جد او از [[تفرش]] به [[آذربایجان]] هجرت کرده بود. حسین خامنه در شمار فقها و مدرسان برجسته [[حوزه علمیه نجف]] به‌شمار می‌آمده است. حسین همچنین از مدرسان مدرسه [[علمیه طالبیه تبریز|علمیه طالبیه]] [[تبریز]] بوده است و امامت [[مسجد جامع تبریز|مسجد جامع]] آن شهر را نیز به عهده داشته است.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> جواد خامنه‌ای، زاده [[نجف]] است و در کودکی از نجف به تبریز آمد. پس از به پایان رساندن دروس مقدماتی حوزه در نجف، در بازگشت به ایران در [[مشهد]] زندگی کرد و در کنار تدریس، به عنوان امام جماعت مسجد صدیقی‌های بازار مشهد و [[مسجد گوهرشاد]] فعالیت می‌کند. عموی وی، محمد خامنه‌ای، و شوهر عمه‌اش، [[محمد خیابانی]]، از طرفداران [[جنبش مشروطه ایران]] بوده‌اند.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۸|ک=بی‌بی‌سی|ف=خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند}}</ref><ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> مادرش [[خدیجه میردامادی]]، دو ماه بعد از شروع رهبری او درگذشت. او دختر [[سید هاشم میردامادی|هاشم میردامادی]] بود، که اصالتاً [[اصفهانی]] و مقیم مشهد بود.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۲۱|ک=رادیوفردا|ف=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش نخست)- تولد و والدین}}</ref>
 
جواد خامنه‌ای از ازدواج اولش سه دختر به نام‌های علویه، بتول و فاطمه‌سلطان داشت که همگی فوت کرده‌اند. پس از درگذشت همسر اولش با خدیجه میردامادی، ازدواج کرد که از این ازدواج دارای چهار پسر به نام‌های [[سید محمد خامنه‌ای|محمد]]، علی، [[سید هادی خامنه‌ای|هادی]] و [[سید محمدحسن خامنه‌ای|حسن]] و یک دختر به نام [[بدری خامنه‌ای|بدری]] شد. محمد، برادر بزرگتر، عضو [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] بود. او در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی نماینده مشهد بود. او در دوران نمایندگی‌اش ترور شد اما از این ترور جان سالم بدر برد. در حال حاضر ریاست [[بنیاد حکمت اسلامی صدرا]] را بر عهده دارد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۲۲|ک=رادیوفردا|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم)- معرفی برادران و خواهران}}</ref> هادی، برادر کوچکتر، نیز روحانی و فعال سیاسی عضو [[مجمع روحانیون مبارز]] است، که در سال ۱۳۷۹ روزنامهٔ ''[[حیات نو]]'' را منتشر کرد، که بعداً به خاطر کاریکاتور اهانت آمیز به دستور [[دادگاه ویژه روحانیت|دادگاه ویژهٔ روحانیت]] توقیف شد.<ref>{{پک/بن|صدای آمریکا۲|ک=صدای آمریکا|ف=توضیحات هادی خامنه‌ای در مجلس راجع به کاریکاتور اهانت‌آمیز}}</ref><ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۹|ک=بی‌بی‌سی|ف=کاریکاتور روزولت در ایران بحران آفرید}}</ref> خواهر تنی او، بدری، همسر [[علی تهرانی]] است. در آذر ۱۴۰۱، بدری خامنه‌ای در جریان [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] از خامنه‌ای و «خلافت مستبدانه» او اعلام برائت کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/ali-khamenei-s-sister-openly-opposes-her-brother-s-authoritarian-policies/32165370.html |عنوان =اعلام برائت خواهرِ خامنه‌ای از «خلافت مستبدانه» رهبر جمهوری اسلامی | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۱۶ آذر ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۷ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref> تهرانی روحانی فعّال در دوران انقلاب ۱۳۵۷ بود که به [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] گرایید و به [[عراق]] پناهنده شد. او در سال ۱۳۷۴ به همراه خانواده‌اش به ایران بازگشت.<ref>{{پک/بن|نیویورک تایمز۱|ک=نیویورک تایمز|ف=خواهر رئیس‌جمهور ایران برای پیوستن به شوهرش در عراق از کشور گریخت}}</ref> حسن، تنها برادر غیر روحانی، مسئول هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری [[وزارت نفت (ایران)|وزارت نفت]] و نمایندهٔ وزیر نفت در این هیئت، و عضو شورای پروانه نمایش در ایران است.<ref>{{پک/بن|مشرق نیوز۲|ک=مشرق نیوز|ف=اعضای شورای نمایش معرفی شدند}}</ref><ref name=":2">{{پک/بن|رادیوفردا۲۲|ک=رادیوفردا|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم)- معرفی برادران و خواهران}}</ref>
 
=== همسر و فرزندان ===
همسر او [[منصوره خجسته باقرزاده]] متولد ۱۳۲۶ در [[مشهد]] است.<ref>{{پک/بن|اسپوتنیک۱|ک=اسپوتنیک|ف=همسران رؤسای جمهور ایران -- منصوره خجسته باقرزاده}}</ref><ref>{{پک/بن|مشرق نیوز۵|ک=مشرق نیوز|ف=ماجرای ازدواج سیدعلی}}</ref><ref>{{پک/بن|صبح نو۲|ک=صبح نو|ف=زنان رؤسای جمهور از چه جایگاهی برخوردار هستند؟}}</ref> او در خانواده‌ای بازاری و مذهبی اهل مشهد بزرگ شده<ref>{{پک/بن|عصرایران۱|ک=عصرایران|ف=همه همسران رؤسای جمهور ایران -- منصوره خجسته باقرزاده}}</ref> و بنا به تأکید علی خامنه‌ای تاکنون فعالیت سیاسی رسمی نداشته است. اما معمولاً به دیدار خانواده کشتگان جنگ ایران و عراق می‌رود.<ref name=":8">{{پک/بن|ایسنا۱|ک=ایسنا|ف=همه همسران رؤسای جمهور ایران}}</ref> تاکنون هیچ تصویری از او در رسانه‌ها به‌طور رسمی منتشر نشده است.<ref name=":82">{{پک/بن|ایسنا۱|ک=ایسنا|ف=همه همسران رؤسای جمهور ایران}}</ref><ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲۰|ک=بی‌بی‌سی|ف=آلبوم عکس: همه همسران سران}}</ref>
 
خامنه‌ای دارای ۶ فرزند، دو دختر و چهار پسر است. نام دخترانش [[بشری خامنه‌ای|بشری]] و [[هدی خامنه‌ای|هدی]]، و پسرانش [[مصطفی خامنه‌ای|مصطفی]]، [[مجتبی خامنه‌ای|مجتبی]]، [[مسعود خامنه‌ای|مسعود]] (محسن) و [[میثم خامنه‌ای|میثم]] است. [[سید مصطفی خامنه‌ای|مصطفی]] بزرگ‌ترین پسر علی خامنه‌ای است. او بیشتر به [[حوزه علمیه|مطالعات حوزوی]] مشغول است. [[مجتبی خامنه‌ای|مجتبی]]، همچون پدرش به جبهه [[جنگ ایران و عراق]] رفته و در چند عملیات هم شرکت کرده است. ارتباطی نزدیک با بسیج و سپاه دارد.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲۱|ک=بی‌بی‌سی|ف=خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند}}</ref> از مجتبی خامنه‌ای به‌عنوان یکی از گزینه‌های محتمل رهبری نام برده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هشدار میرحسین موسوی دربارهٔ "توطئه رهبری موروثی" در ایران|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/هشدار-میرحسین-موسوی-درباره-توطئه-رهبری-موروثی-در-ایران/a-62759848|وبگاه=dw.com|بازبینی=2022-11-10|کد زبان=fa}}</ref> [[مسعود خامنه‌ای|مسعود]] که به نام محسن هم شناخته می‌شود، عضو [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|جامعه مدرسین قم]] است. او بیشتر به جمع‌آوری خاطرات پدر و اداره سایت او مشغول است. خامنه‌ای پسرانش را از فعالیت‌های اقتصادی یا داشتن مناسبت‌های حکومتی منع کرده است.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲۱|ک=بی‌بی‌سی|ف=خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند}}</ref>
 
== فعالیت‌های علمی ==
=== تدریس ===
[[File:Classroom_of_Sayyed_Ali_Khamenei_Seminary_2.jpg|thumb|کلاس [[درس خارج]] علی خامنه‌ای در [[بیت رهبری]]، شهریور ۱۳۹۸]]
علی خامنه‌ای از زمان حضور در مشهد به کار تدریس مشغول بوده است. ابتدا تدریس در [[سطوح عالی حوزه علمیه|سطوح عالی]] — تدریس کتاب‌های ''[[فرائدالاصول|رسائل]]''، ''[[مکاسب]]'' و ''[[کفایة الاصول|کفایه]]'' — را انجام داد. وی پس از انقلاب نیز در طول دوره ریاست جمهوری‌اش تدریس [[تفسیر قرآن|تفسیر]] را ادامه داد. از سال ۱۳۶۹ ه‍.ش تا کنون وی تدریس [[درس خارج|دروس خارج]] فقه را آغاز کرد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> او تاکنون مباحث ''[[جهاد]]'' و ''[[قصاص]]'' را تدریس کرده و در حال تدریس ''[[مکاسب|مکاسب محرمه]]'' است. کلاس‌های او با حدود ۵۰۰ نفر برگزار می‌شود.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۳۱|ک=رادیوفردا|ف=درس خارج فقه آیت‌الله خامنه‌ای و تربیت تکنیسین‌های دیوانسالاری مذهبی}}</ref>
 
=== مرجعیت ===
در آذر سال ۱۳۷۳ ه‍. ش، با درگذشت [[محمدعلی اراکی]] — یکی از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] وقت — موضوع مرجع تقلید بعدی مطرح شد. در این زمان برخی از روحانیون نظیر [[یوسف صانعی]]،<ref>{{پک/بن|خبرآنلاین۳۱|ک=خبرآنلاین|ف=تأیید رهبری آیت‌الله خامنه‌ای از سوی علمای بزرگ}}</ref> [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]<ref name=":113">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> [[محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی]]،<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۴۰|ک=رادیوفردا|ف=هاشمی شاهرودی؛ حذف شده در دوره خمینی، مقبول خامنه‌ای}}</ref> [[محمدعلی تسخیری|تسخیری]]، [[جلال‌الدین طاهری|جلال‌الدین طاهری]]، [[رضا استادی]]،<ref>{{پک/بن|صالحات۲|ک=صالحات|ف=نظرات آقایان آیات استادی، محسنی گرکانی، هاشمی، و مجتهدی در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای}}</ref> [[سید محمدباقر حکیم|محمدباقر حکیم]]،<ref>{{پک/بن|صالحات۳|ک=صالحات|ف=ظرات آقایان آیات حکیم، نجفی خوانساری، شفیعی، و قزلجه ای در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای}}</ref> [[حسین راستی کاشانی]]، [[هادی روحانی]] و [[محمد مؤمن]]<ref name=":110">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> بر مرجعیت وی گواهی دادند.<ref>{{پک/بن|صالحات۴|ک=صالحات|ف=اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از خامنه‌ای}}</ref> همچنین [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] و [[جامعه روحانیت مبارز|جامعه روحانیت مبارز تهران]] فهرستی از افراد صاحب صلاحیت برای مرجعیت را منتشر کردند که یکی از این افراد علی خامنه‌ای بود.<ref name=":112">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> در مقابل برخی از علما شیعه همچون [[حسینعلی منتظری]]، [[محمدحسین فضل‌الله|محمدحسین فضل‌الله]]،<ref>{{پک/بن|دویچه‌وله۲۰|ک=دویچه‌وله|ف=فضل‌الله هرگز مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای را نپذیرفت}}</ref> [[احمد آذری قمی]]،<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۵۰|ک=بی‌بی‌سی|ف=آذری قمی از چه کسی عذرخواهی کرد؛ آیت‌الله خامنه‌ای یا مردم؟}}</ref> [[ابوالقاسم خزعلی]]<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۶۰|ک=رادیوفردا|ف=مهدی خزعلی: پدرم مخالف مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای بود و زیر فشار دفتر رهبری استعفا کرد}}</ref> وی را حائز صلاحیت مرجعیت نمی‌دانستند. به گفته محسن کدیور در آذرماه ۱۳۷۳ [[حسن طاهری خرم‌آبادی|طاهری خرم‌آبادی]] و مؤمن قمی در هنگام انتخاب علی خامنه‌ای به اعتراض جلسهٔ جامعه را ترک کردند اما بعدها مؤمن این موضوع را تکذیب کرد.<ref>{{پک/بن|۱kadivar.com|ک=سایت شخصی کدیور|ف=مخالفان مرجعیت رهبری در جامعهٔ مدرسین}}</ref> مؤمن به همراه هشت نفر دیگر عضو شورای ۹ نفره افتای خامنه‌ای بودند که به همراه محمود شاهرودی مباحث فقهی را در قالب مباحثه با خامنه‌ای آموزش می‌دادند.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۷۰|ک=رادیوفردا|ف=آیت الله مؤمن، فقیهی دوچهره}}</ref> اولین کتاب [[فتوا|استفتا]] خامنه‌ای نیز به نام ''[[درر الفوائد فی اجوبه القائد]]'' در سال ۱۳۷۱ ه‍.ش چاپ شد.<ref>{{پک|خامنه‌ای||ک=درر الفوائد فی اجوبه القائد}}</ref>
 
به نوشته آبراهامیان، بعد از برگزیده شدن «حجت‌الاسلام سیدعلی خامنه‌ای» به عنوان رهبر ایران، رسانه‌های حکومتی، او و [[اکبر هاشمی رفسنجانی|علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی]] را به عنوان «آیت‌الله» معرفی کردند.<ref>{{پک|Abrahamian|2008|ک=A History of Modern Iran|زبان=en|ص=۱۸۲}}</ref> [[حسین باستانی]] در گزارشی تثبیت خامنه‌ای به عنوان رهبر جدید و دادن لقب آیت‌الله به او را نتیجه یک عملیات رسانه‌ای در ابتدای دوران مسئولیت او می‌داند.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۸۰|ک=بی‌بی‌سی|ف=مستندات یک عملیات رسانه‌ای: تثبیت رهبری 'آیت‌الله خامنه‌ای'}}</ref> انتخاب خامنه‌ای برای رهبری بحث‌برانگیز بود. و از آنجایی آغاز شد که خامنه‌ای با انتخاب خویش به عنوان رهبری با استدلال فقهی مخالفت شدید کرد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۸۰|ک=رادیوفردا|ف=جلسه خبرگان رهبری و انتخاب علی خامنه ای به رهبری}}</ref> بر اساس اصل صد و نهم قانون اساسی — قبل از همه‌پرسی ۱۳۶۸ — یکی از شرایط رهبر صلاحیت علمی و تقوایی لازم برای افتا و مرجعیت عنوان شده بود که خامنه‌ای تا آن زمان مشمول آن شرط نبود.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۸۰|ک=بی‌بی‌سی|ف=سال سرنوشت ساز ۶۸: تصویر آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات هاشمی رفسنجانی}}</ref> [[روح‌الله خمینی|خمینی]] خواستار اصلاح قانون اساسی بود و بر همین اساس شورایی برای بازنگری در قانون اساسی تشکیل داد. او همچنین در ۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ ه‍.ش در نامه‌ای به [[علی مشکینی]] — رئیس شورای بازنگری قانون اساسی — نوشته بود: «... برای رهبری شرط مرجعیت لازم نیست. مجتهد عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور، کفایت می‌کند.»<ref>{{پک/بن|مهرنیوز۲۰|ک=مهرنیوز|ف=نگاهی تاریخی به حذف شرط مرجعیت از شروط مورد نیاز رهبری}}</ref>
 
=== آثار و تالیفات ===
{{همچنین ببینید|کتاب‌شناسی علی خامنه‌ای}}
[[پرونده:انسان 250 ساله.jpg|بندانگشتی|ایستاده|جلد کتاب ''انسان ۲۵۰ ساله'' اثری از خامنه‌ای]]
خامنه‌ای تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرد. قبل از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی]] چند کتاب تألیف کرد از جمله: چهار کتاب اصلی علم رجال، [[طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن]] و پیشوای صادق. گفتار در باب صبر، وحدت و تهذب، هنر از دیدگاه آیت الله خامنه‌ای، درست فهمیدن دین، مجموعه پیام، مبارزات امامان شیعه، ذات وحدت خدا، ضرورت بازگشت به قرآن، امام سجاد، امام رضا و انتساب وی به ولایت العهدی،<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=103|زبان=en}}</ref> در همان دوره چند کتاب را پس از افزودن تحقیقات خود به آن‌ها، ترجمه و منتشر کرد، از جمله: آینده در قلمرو اسلام، نوشته [[سید قطب]]<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=70|زبان=en}}</ref>؛ صلح امام حسن، نوشته راضی آل‌یاسین؛ مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان، نوشته [[عبدالمنعم نمر]].<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=80|زبان=en}}</ref> ادعانامه علیه تمدن غرب.<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=103|زبان=en}}</ref>
 
همچنین از گردآوری سخنرانی‌های او چند کتاب تألیف شده است از جمله: [[انسان ۲۵۰ ساله]]،<ref>{{پک/بن|تسنیم۴۰|ک=تسنیم|ف=انسان 250 ساله» چگونه خلق شد؟}}</ref> تهاجم فرهنگی،<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=103|زبان=en}}</ref>[[غنا (کتاب)|غنا]]،<ref>{{پک/بن|تسنیم۵۰|ک=تسنیم|ف=متن درس خارج فقه رهبر انقلاب در موضوع غنا و موسیقی منتشر شد}}</ref> فلسطین از منظر آیت الله خامنه‌ای<ref>{{پک/بن|ایسنا۵۰|ک=ایسنا|ف=کتاب «فلسطین» از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر شد}}</ref> و دو امام مجاهد.<ref>{{پک/بن|مهرنیوز۶۰|ک=مهرنیوز|ف=کتاب «دو امام مجاهد» به چاپ یازدهم رسید}}</ref>
 
=== نامه به جوانان غربی ===
خامنه‌ای، دو نامه سرگشاده خطاب به جوانان کشورهای غربی منتشر کرده است. این دومین نامه در نوع خود است، اولین نامه در ژانویه ۲۰۱۵ منتشر شد و دومین نامه در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۵، هر دو از طریق حساب‌های کاربری او در رسانه‌های اجتماعی مختلف از جمله توییتر، فیس بوک و اینستاگرام منتشر شدند.<ref>{{پک/بن|نیویورک تایمز۲۰|ک=The New York Times|ف=Ayatollah Khamenei Appeals to Western Youth on Islam and Prejudice|زبان=en}}</ref>
 
== فعالیت‌های فرهنگی ==
خامنه‌ای فرهنگ را جزو اساسی‌ترین مسائل کشور به‌شمار می‌آورد. او تهدیدات و آسیب‌های فرهنگی را با عناوینی چون «تهاجم فرهنگی»، «شبیخون فرهنگی»، «غارت فرهنگی»، «ناتوی فرهنگی» و «تهدید نرم» بیان کرده است.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> و در قالب «جهاد تبیین» و «تهاجم ترکیبی» خواستار مقابله با آن شده است.<ref>{{پک/بن|آمریکا۰۱۰|ک=صدای آمریکا|ف= «تهاجم ترکیبی» رمز عملیات جدید خامنه‌ای}}</ref><ref>{{پک/بن|اعتماد۷۷۷|ک=روزنامه اعتماد|ف=فرمان تهاجم ترکیبی و جهاد تبیین}}</ref>
 
=== سازمان‌ها ===
[[مجمع جهانی اهل بیت]]،<ref>{{پک/بن|دایره۱|ک=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|ف=تأسیس مجمع جهانی اهل بیت (ع)}}</ref> [[جامعة المصطفی العالمیه]]،<ref>{{پک/بن|تسنیم۰۱۰|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=رئیس جدید دانشگاه المصطفی را بشناسید}}</ref> [[بنیاد دایرةالمعارف اسلامی]]،<ref>{{پک|آذرنگ|۱۳۸۴|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=بنیاد دایرةالمعارف اسلامی}}</ref> [[بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس]]،<ref>{{پک/بن|تسنیم۰۱۱|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس}}</ref> [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]،<ref>{{پک/بن|ایرنا۰۱۰|ک=ایرنا|ف=مجمع تقریب مذاهب تشکیل شد}}</ref> [[مرکز ملی فضای مجازی|شورای عالی فضای مجازی]]،<ref>{{پک/بن|وایجی۴|ک=باشگاه خبرنگاران جوان|ف=همه چیز دربارهٔ شورای عالی فضای مجازی}}</ref> [[شورای عالی قرآن]] سازمان‌های فرهنگی تأسیس شده توسط خامنه‌ای هستند.<ref>{{پک/بن|تسنیم۰۱۴|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=شورای عالی قرآن}}</ref>
 
=== ادبیات ===
[[پرونده:Ali Khamenei reading Ahmad Shamlu at the 32nd Tehran book fair.jpg|بندانگشتی|خامنه‌ای در حال خواندن شعر [[احمد شاملو]]. بازدید از نمایشگاه کتاب تهران، ۱۳۹۸|جایگزین=|250x250پیکسل]]
خامنه‌ای با سبک‌های ادبی آشناست و از دوران کودکی تاکنون به مطالعه رمان و داستان علاقه‌مند بوده، و بسیاری از رمان‌ها و داستان‌های معتبر دنیا را مطالعه کرده است. این علاقه با مطالعه رمان‌ها و آثار ادبی نویسندگان بزرگ جهان و تاریخ و فرهنگ ملل شرق و غرب تداوم پیدا کرد. خامنه‌ای در مورد اهمیت و جایگاه زبان فارسی معتقد است که هرکس به معارف بشری علاقه‌مند باشد، باید برای زبان فارسی مرتبتی خاص قائل باشد، زیرا این زبان توانسته است بخش عظیمی از مناطق جغرافیایی جهان را تحت سیطره معنوی خود درآورد و با قدرت بلاغت خود در دل ملت‌ها جا باز کند و برای آنان فرهنگ، دین، معرفت و تمدن به ارمغان بیاورد.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> خامنه‌ای در سال ۱۳۹۸ گفت که راجع به زبان فارسی نگران است زیرا زبان فارسی در حال فرسایش است. همچنین به گفته او از صدا و سیما به جای ترویج زبان صحیح گاهی از تعابیر و لغات خارجی استفاده می‌کند.<ref>{{پک/بن|ایرنا۰۱۲|ک=ایرنا|ف=فرسایش زبان فارسی}}</ref>
 
=== شعر ===
[[File:Khamenei meeting with poets in 2016.jpg|thumb|250x250پیکسل|دیدار خامنه‌ای با شاعران تیر ۱۳۹۵]]
خامنه‌ای در هنگامی که در شهر مشهد، حضور داشته در انجمن‌های ادبی از جمله انجمن ادبی فردوسی و انجمن ادبی فرخ عضو بوده و اشعاری نیز دارد. وی در دوره ای دفترچه‌ای با خود داشت که نامش را «سفینه غزل» گذاشته بود که در آن اشعار جدید برای او جالب بود را می‌نوشت. در آخرین بازداشتش ساواک دفتر شعر او را مصادره کرد و هرگز به او پس نداد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح اسم، زندگی‌نامه آیت الله سید علی حسینی خامنه ای 71-72}}</ref> تخلص وی در اشعارش «امین» است.<ref name=":13">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> نمونه شعر:<ref>{{پک/بن|خامنه۱|ک=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|ف=مطروحه‌ای از رهبر انقلاب}}</ref>
{{شعر}}
{{ب|درنگی کرده بودم کاش در بزم جنون من هم | لبی تر کرده زان صهبای جام پرفسون من هم}}
{{ب|هزاران کام در راه است و دل مشتاق و من حیران | که ره چون می‌توانم یافتن سوی درون من هم}}
{{پایان شعر}}
 
به گزارش تسنیم، دیدار شاعران با خامنه‌ای از دوره ریاست جمهوری بوده و در زمان رهبری نیز ادامه داشته است. به گفته تسنیم دیدار شاعران با خامنه‌ای که هرساله در نیمه ماه رمضان برگزار می‌شد، از جمله دیدارهای قدیمی است که دیگر به یک سنت میان اهالی ادب تبدیل شده است.<ref>{{پک/بن|تسنیم۰۱۵|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=نگاه رهبر انقلاب به زبان فارسی}}</ref> به گزارش نسیم آنلاین، برخی برگزاری این جلسات را فرایندی دستوری و یک‌طرفه می‌دانند که به موجب آن قرار است شاعران، مجری اوامر بخشنامه‌ای وی باشند.<ref>{{پک/بن|نسیم۴۴۴|ک=نسیم آنلاین|ف=علاقه آیت‌الله خامنه‌ای به شعر و ادبیات}}</ref>
 
خبرگزاری تسنیم گزارش کرده است که، آثار متعددی از جمله ''شب شاعران بی‌دل'' و ''با کاروان شعر فارسی'' دربارهٔ این جلسات و اشعار خوانده شده نوشته شده است. به غیر از شاعران ایرانی، شاعرانی از کشورهای افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، آذربایجان، عراق، هند، اوکراین و ترکیه در این دیدار شرکت کرده و شعر خوانده‌اند. غیر از سه شاعر از کشورهای ترکیه، عراق و آذربایجان که شعرهای خود را به‌زبان خود خوانده‌اند، دیگر شاعران شعر خود را به‌زبان فارسی خوانده‌اند.<ref>{{پک/بن|تسنیم۰۱۵|ک=خبرگزاری تسنیم|ف=نگاه رهبر انقلاب به زبان فارسی}}</ref>
 
== دیدگاه‌ها ==
=== دیدگاه‌های اقتصادی ===
به اعتقاد علی خامنه‌ای [[اقتصاد اسلامی]] بر دوپایه اصلی «افزایش ثروت ملی» و «توزیع عادلانه و رفع محرومیت در درون جامعهٔ اسلامی» قرار دارد و هر نسخه اقتصادی که این دوپایه را بتواند تأمین کند؛ معتبر است.<ref>{{پک/بن|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۳|ک=دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای|ف=اقتصاد اسلامی}}</ref> وی در سال ۱۳۸۹ برای اولین بار [[اقتصاد مقاومتی]] را مطرح و پس از آن در سخنرانی‌های متعدد بر آن تأکید کرد.<ref>{{پک/بن|فرهنگ دردانشگاه اسلامی۱|ک=فرهنگ دردانشگاه اسلامی|ف=طراحی مدل تعاملی گونه‌های فرهنگ سازمانی}}</ref> او اقتصاد مقاومتی را اینگونه تعریف می‌کند: «اقتصاد مقاومتی؛ معنایش آن است که ما یک اقتصاد داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند؛ هم با تحریکات جهانی آسیب‌پذیری کمتری داشته باشد. اقتصادی است متکی به مردم.»<ref>{{پک/بن|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۴|ک=دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای|ف=اقتصاد مقاومتی، قرارگاه اقتصاد مقاومتی}}</ref> از دیدگاه او جهش تولید اهمّیّت دارد «اگر واقعاً تولید را بتوانید جهش بدهید، همهٔ شاخص‌های اقتصادی مهم کشور تغییر پیدا می‌کند، تحول پیدا می‌کند؛ یعنی اشتغال پایدار به وجود می‌آید، بیکاری کاهش پیدا می‌کند، صادرات رونق پیدا می‌کند، درآمد ارزی برای کشور فراهم می‌شود، نرخ تورم کاهش پیدا می‌کند؛ علاوهٔ بر اینها استقلال اقتصادی در کشور به وجود می‌آید.»<ref>{{پک/بن|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای105|ک=دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای|ف=جهش تولید}}</ref>
 
=== دیدگاه‌های نظامی ===
[[پرونده:Khamenei_at_Imam_Hassan_Mojtabi_University_2022_(K).jpeg|بندانگشتی|خامنه‌ای در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح در ۱۱ مهر ۱۴۰۱]]
خامنه‌ای معتقد است ایران باید قدرت نظامی خود را افزایش دهد تا از وقوع جنگ جلوگیری کند.<ref>{{پک/بن|reuters20|ک=reuters20|ف=Khamenei says Iran should increase military might to prevent war}}</ref> به گفته خامنه‌ای حضور منطقه‌ای و توانایی‌های موشکی ایران غیرقابل مذاکره است.<ref>{{پک/بن|Washington Institute1|ک=Washington Institute|ف=khamenei's First Speech of 2021: Reemphasizing U.S. Weakness, Iranian Self-Reliance}}</ref> پس از کشته شدن [[قاسم سلیمانی]]، خامنه‌ای گفت که انتقام سختی در انتظار کسانی که دست به این کار زده‌اند خواهد بود. او با اشاره به حمله به پایگاه عین الاسد گفت کارهای نظامی به این شکل کفایت نمی‌کند. باید حضور فساد برانگیز آمریکا در این منطقه تمام شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان='انتقام سخت' کشته شدن قاسم سلیمانی؛ 'زمان مناسبی' که نرسید و 'مکان مناسبی' که پیدا نشد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55500811|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-10-13|زبان=fa}}</ref>
 
طبق [[فتوای سید علی خامنه‌ای درباره منع ساخت سلاح هسته‌ای|فتوای خامنه‌ای]] تولید، انباشت و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و دیگر سلاح‌های کشتارجمعی حرام است.<ref>{{پک/بن|تایم۰۱۷|ک=Asia Times|ف="An Iran option the US prefers to ignore"|زبان=en}}</ref><ref>{{پک/بن|فورس۹|ک=Foreign Policy|ف=When the Ayatollah Said No to Nukes|زبان=en}}</ref> از طرفی، خامنه‌ای بر اهمیت فناوری هسته‌ای برای مقاصد غیرنظامی تأکید دارد، زیرا به گفته او «ذخایر نفت و گاز نمی‌تواند برای همیشه باقی بماند.»<ref>{{پک/بن|Reuters۲۰|ک=Reuters|ف=Iran says will not halt uranium enrichment}}</ref> ولی این که این فتوا چقدر قابل استناد است مورد مناقشه است، به‌طور مثال آیا اینکه وی حق چنین فتوایی دارد یا اینکه بر هر دلیلی این فتوا می‌تواند لغو شود.<ref>{{پک/بن|واشنگ۴۰|ک=Washington Post|ف=Did Iran’s supreme leader issue a fatwa against|زبان=en}}</ref>
 
=== دیدگاه نسبت به ولایت فقیه ===
علی خامنه‌ای، معتقد است: «اختیارات [[ولایت فقیه|ولی فقیه]] در صورت تعارض با اراده و اختیار مردم، بر اختیارات و تصمیمات مردم، مقدم و حاکم است.»<ref>{{پک/بن|بی بی۰۱۹|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=ولی فقیه، مشروعیت خود را از مردم می‌گیرد یا خدا؟|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|خامنه۳|ک=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|ف=ولایت فقیه و حکم حاکم|زبان=}}</ref> او عقیده دارد در نظام «[[ولایت مطلقه فقیه]]» ولی فقیه همان حاکم اسلامی است و حکومتش تا [[قیامت]] ادامه پیدا می‌کند. از نظر او این حکومت و حاکمیت نه تنها اختیاری نیست، بلکه تحت عناوینی چون «مصلحت»، «حفاظت امت از دشمنان» و «اجرای حکم اسلام» گریز و چاره‌ای از آن نیست. او همچنین اعتقاد دارد دایرهٔ این حاکمیت می‌تواند تا آزادی شخصی افراد پیش برود. خامنه‌ای همچنین از «[[واجب|واجب بودن]]» اقدام علیه خواسته و صلاحدید مردم، در شرایطی که آن را مخالف با آنچه که او «مصالح عمومی اسلام و مسلمین» می‌نامد، سخن به میان می‌آورد و حتی بیان می‌دارد که این تشخیص مصالح بر دوش حاکم مسلمین یا همان «ولی فقیه» است:<ref>{{پک/بن|حوزه۰۱۰|ک=وبگاه حوزه علمیه|ف=مفهوم اطلاق در نظام‌های سلطنتی و ولایتی|زبان=}}</ref> «همچنین بر حاکم مسلمین پس از عهده‌دار گردیدن وظیفه مهم رهبری واجب است، که عنداللزوم دست به اقدامات مناسب بزند و باید خواسته و صلاحدید حاکم مسلمین در مواردی که به مصالح عامه اسلام و مسلمین مربوط می‌شود، برخاسته و صلاحدید عامه مردم، مقدم گردد.»
 
او در پاسخ به انتقاداتی که می‌شد به ولایت مطلقه فقیه و اینکه ولایت براساس میل فقیه اداره می‌شود گفت «ولایت مطلقه فقیه در دست عالم اگر باشد به میل خود نمی‌تواند عملی را انجام دهد، و گفت ولایت دست کلیددار اصلی نظام حالت انعطاف‌پذیری وجود دارد» بدین معنی که مجموعه دستگاه‌هایی که رهبری در رأس آنها قرار دارد به‌طور دائم با انتخاب آنچه درست‌تر و کامل‌تر است، خود را به‌طور مدام متحول کنند.<ref>{{پک/بن|فردا۰۲۰|ک=رادیو فردا|ف=اظهارات رهبر دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»|زبان=}}</ref> به گفته [[سید حسن فیروزآبادی|حسن فیروزآبادی]]، خامنه‌ای در زمستان ۱۳۹۱ از مسوولان حکومتی جهت عمل نکردن به سخنان او گلایه کرد.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۲۰|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=حرفی نمی‌زنم مگر آنکه دستور باشد|زبان=}}</ref>
 
=== دیدگاه نسبت به هنر و رسانه ===
معیارهای خامنه‌ای در مورد [[حلال (اسلام)|حلال]] یا [[حرام]] بودن [[موسیقی]] معیارهایی متغیر و مبهم است. خامنه‌ای تشخیص حلال یا حرام بودن [[موسیقی در جهان اسلام|موسیقی]] را موکول به نظر عرفی مکلف نموده است. وی، به تبعیت از اکثر فقهای شیعه، سازها را نیز بدون ارائه معیار طبقه‌بندی، به دو نوع «آلات مختص حرام» و «آلات مشترک» تقسیم کرده است.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۲۱|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=عقب‌نشینی فقه سنتی در برابر هنر؟|زبان=}}</ref>
 
او اعتقاد دارد «انقلاب اسلامی»، با آثار سینمایی و رمان به دنیا شناسانده می‌شود. در این خصوص می‌گوید: «انقلاب بدون رمان نمی‌شود. انقلاب روسیه و انقلاب فرانسه با رمان‌هایشان معرفی شدند. یا بدون فیلم خوب نمی‌شود.»<ref>{{پک/بن|خامنه۵|ک=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|ف=در مخاطب‌شناسی دچار توهم بودیم|زبان=}}</ref>
 
=== دیدگاه دربارهٔ ورزش ===
او به‌طور مداوم جوانان ایرانی را به رقابت بین‌المللی برای گسترش آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران در قلب و ذهن جوانان در جامعه جهانی و همچنین معرفی فرهنگ ایرانی و ایرانی تشویق می‌کند. او بر اساس گفتمان‌های عمومی خود، ورزش را به عنوان یک ابزار دیپلماتیک اولیه می‌بیند.<ref dir=ltr>{{پک|Hovsepian-Bearce|2016|ک=Political Ideology…|ص=83|زبان=en}}</ref>
 
=== دیدگاه دربارهٔ زنان ===
خامنه‌ای در سخنرانی‌های خود به مناسبت‌های گوناگون دیدگاه خود دربارهٔ زنان و نقش آنان را در جامعه بیان کرده است.<ref>{{پک/بن|فرانس۵۴۲|ک=رادیو فرانسه فارسی|ف=شاخصه‌های زن در انقلاب اسلامی|زبان=}}</ref> دربارهٔ فعالیت اجتماعی زنان او معتقد است اگر زنان در حرکت اجتماعی یک ملتی حضور نداشته باشند، آن حرکت به جایی نخواهد رسید و موفق نخواهد شد.<ref>{{پک/بن|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۱|ک=دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای|ف=حضور زنان در صحنه}}</ref>به اعتقاد وی بر مبنای اسلام حضور در میدان فعالیت علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را، نباید بر زن تحمیل و اجبار کرد؛ چنان‌که به سد کردن راه او هم نباید پرداخت. اگر خانم‌ها می‌خواهند وارد فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی شوند، مانعی نیست؛<ref name=":1">{{پک/بن|جهاددانشگاهی۱۱|ک=جهاددانشگاهی|ف=راهکارهای مقابله با فرهنگ غرب}}</ref>
 
در ژوئیه ۱۹۹۷، او اندیشهٔ مشارکت برابر زنان در جامعه را منفی و ابتدایی و کودکانه خواند.<ref name=":5">{{پک|Hughes|February 2000|ف=Women and Reform in Iran|ک=University of Rhode Island|زبان=en}}</ref> به باور وی، حضور زنان در پست‌های اجرایی کشور مایه افتخار نیست و نوعی انفعال در برابر گفتمان غربی به‌شمار می‌رود.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۲۵|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=حضور زنان در مناصب اجرایی افتخار ندارد|زبان=}}</ref> به اعتقاد او مهم‌ترین نهاد اجتماعی خانواده است و زن در خانواده نقش مهم‌تری دارد.<ref name=":1"/> او «خانه‌داری» و «فرزندآوری» را مجاهدت و هنر زنان دانسته است.<ref>{{پک/بن|خامنه۶|ک=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|ف=بیانات در دیدار جمعی از مداحان|زبان=}}</ref>
 
در ژوئن ۱۹۹۸، علی خامنه‌ای دستور به «سرکوب رفتارهای سرکشانه زنان» داد و تا میانه اوت همان سال، ۱۸۰۰ زن و مرد به دلیل آنچه «پوشش نامناسب و رفتار هرزه» خوانده شد توسط پلیس دستگیر شدند. این دوره همچنین شاهد سرکوب روزنامه‌نگاران زن و روزنامه‌ها و مجلات ویژهٔ زنان همچون ماهنامهٔ ''زنان'' بود.<ref name=":5"/>
 
=== دیدگاه ضد امپریالیسمی، ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی ===
خامنه‌ای در سخنرانی‌های خود مرتباً به اصل مخالفت قاطع با آمریکا اشاره می‌کند.<ref>{{پک|Sadjadpour, Karim|۲۰۰۹|ف=Reading Khamenei: The World View of Iran's Most Powerful Leader|ک=|ص=}}</ref> او عقیده دارد دشمنی آمریکا با «نظام» و «مردم ایران» انکار کردنی نیست.<ref>{{پک/بن|مشرق۴۵۰|ک=مشرق‌نیوز|ف=وقتی سیا اصطلاح «تئوری توطئه» را اختراع کرد}}</ref> وی در خصوص مذاکره با آمریکا می‌گوید آمریکا می‌تواند وعده‌هایی زیبا بدهد که عمدتاً در عمل محقق نکند؛ بنابراین، تا زمانی که کشور تا حدی قوی نشده که در برابر فشارهای آمریکا حین مذاکرات، یارای مقاومت داشته باشد، مذاکره با آمریکا ممنوع است.<ref>{{پک/بن|ایسنا۰۱۴|ک=ایسنا|ف=امام مذاکره با آمریکا را ممنوع کرد}}</ref> در اسفند ۱۳۵۹، هنگامی که بیش از ۱۰۰ هزار نفر برای گرامی داشت درگذشت مصدق و درخواست تشکیل جمهوری دموکراتیک به جای جمهوری اسلامی در دانشگاه تهران گردهم آمدند، خامنه‌ای به شکل تهدید آمیز گفت: «ما مثل آلنده و مصدق، لیبرال نیستیم که C.I.A بتواند ما را سرکوب کند.»<ref>{{پک|آبراهامیان|۱۳۹۳|ک=کودتا|ص=۳۰۶}}</ref> خامنه‌ای با لفظ انگلیس خبیث از انگلستان یاد می‌کند و می‌گوید «داعش و القاعده را استعمار علل خصوص انگلیس خبیث برای مقابله با جمهوری اسلامی و بیداری اسلامی درست کردند.»<ref>{{پک/بن|فردا۰۱۷|ک=رادیو فردا|ف=انگلیس خبیث داعش را برای مقابله با ایران درست کرد}}</ref> همچنین خامنه‌ای مقصر اختلافات پاکستان و هند بر سر [[کشمیر]] را انگلیس می‌داند.<ref>{{پک/بن|خامنه۲|ک=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|ف=بحران کشمیر؛ نتیجه معاهده انگلیسی}}</ref> او در سخنرانی عید فطر ۱۳۹۷، از سفرهای خارجی غیر ضروری مردم انتقاد کرد.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۱۷|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=خامنه‌ای خواستار خودداری از سفرهای خارجی}}</ref>
 
خامنه‌ای از مخالفان دولت اسرائیل و صهیونیسم است.<ref>{{پک/بن|Atlantic۱|ک=The Atlantic|ف=Why Iran's Anti-Semitism Matters}}</ref> در آذر ۱۳۷۹، خامنه‌ای اسرائیل را «یک غده سرطانی» خواند که «باید از منطقه حذف شود.»<ref>{{پک/بن|CBS News۱|ک=CBS News|ف=Iranian Leader: Israel A "Cancerous Tumor}}</ref> در شهریور ۱۳۹۴، خامنه‌ای در سخنانی دربارهٔ اسرائیل پس از توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران، اظهار داشت: «اسرائیل ۲۵ سال دیگر را نخواهد دید».<ref>{{پک/بن|Al Monitor۱|ک=Al Monitor|ف=Khamenei: Israel will no longer exist in 25 years}}</ref><ref>{{پک|Khameneʿi, ʿAlī|۲۰۰۹|ف=John L. Esposito|ک=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World|زبان=en}}</ref> خامنه‌ای اعتقاد به لزوم گسترش روابط دیپلماتیک با شرق و غرب به جز آمریکا و اسرائیل دارد و توجه به شرق و کشورهای همسایه را در اولویت می‌داند.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی۷|ک=بی‌بی‌سی|ف=آیت الله خامنه ای: باید نگاهمان به شرق باشد}}</ref><ref>{{پک/بن|خبرآنلاین۱|ک=خبرآنلاین|ف=رویکرد نگاه به شرق از دیدگاه رهبر انقلاب}}</ref><ref>{{پک/بن|یورونیوز۱|ک=یورونیوز|ف=رهبر ایران: روابط با شرق و غرب باید تقویت شود}}</ref>
 
در فروردین ۱۳۹۳، خامنه‌ای در یک سخنرانی به مناسبت نوروز، [[هولوکاست]] را زیر سؤال برد. وی گفت: «هولوکاست رویدادی است که واقعیت آن نامشخص است و اگر اتفاق افتاده باشد، معلوم نیست چگونه اتفاق افتاده است.» وی همچنین اظهار داشت: «هیچ‌کس در کشورهای اروپایی جرأت نمی‌کند دربارهٔ هولوکاست صحبت کند» و گفت که «در غرب صحبت در مورد هولوکاست و ایجاد تردید در آن گناه بزرگی است».<ref>{{پک/بن|Jerusalem Post10|ک=Jerusalem Post|ف=Iran's Khamenei questions 'certainty' of Holocaust}}</ref>
 
=== دیدگاه در مورد صحابه محمد و وحدت جهان اسلام ===
در سال ۱۳۸۹، خامنه‌ای فتوایی صادر کرد که بر اساس آن هرگونه توهین به [[همسران محمد]] و همچنین به [[صحابه]] حرام است. این فتوا در پاسخ به [[فتوا|استفتایی]] از سوی جمعی از [[شیعیان عربستان]] بود.<ref>{{پک/بن|reuters20|ک=reuters20|ف=Iran leader wins plaudits over sectarian strife fatwawar}}</ref> خامنه‌ای در رابطه با [[جهان اسلام|دنیای اسلام]] به وحدت، هم‌افزایی، کمک به یکدیگر، دوری از اختلافات مذهبی و فکری تأکید دارد. «اگر این وحدت اتفاق بیفتد، وضعی که امروز مسلمان‌ها دارند دیگر به این شکل نخواهد بود و مسلمان عزت پیدا خواهد کرد. [[شیعه انگلیسی]] و [[سنی آمریکایی]]، دولبهٔ یک قیچی هستند؛ سعیشان این است که مسلمان‌ها را به جان هم بیندازند.»<ref>{{پک/بن|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۶|ک=دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای|ف=وحدت اسلامی}}</ref>
 
== در نگاه دیگران ==
=== جایگاه خامنه‌ای در جهان ===
مطابق شاخص مردم‌سالاری ''اکونومیست''، حکومت خامنه‌ای رژیمی اقتدارگراست.<ref>{{پک|Economist Intelligence|۲۰۲۱|زبان=en|ک=The China challenge}}</ref> طبق گزارش مجلهٔ ''فوربز''، خامنه‌ای در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ به‌ترتیب هجدهمین و هفدهمین فرد قدرتمند در جهان بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=فوربس: پوتین در صدر فهرست قدرتمندترین شخصیت‌های جهان قرار گرفت|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-38327446|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ بازبینی=۲۷ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref>{{پک/بن|فوربس۴۵|ک=forbes|ف=ali hoseini khamenei|زبان=en}}</ref> بر اساس مستندی از بزرگمهر شرف‌الدین در بی‌بی‌سی فارسی، نگاه منطقی و عمل‌گرایانه خامنه‌ای به سیاست او را از اکثر رهبران و حاکمان تاریخ معاصر ایران متمایز کرده است.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۲۶|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=آیت الله خامنه‌ای؛ مرد فضاهای خالی|زبان=}}</ref> بنا به گفته علی‌محمد بشارتی، خاویر پرز دکوئیار، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد، که در دوران ریاست جمهوری خامنه‌ای با او دیدار کرد، دربارهٔ او می‌گوید: «در مدت بیش از سی سال که کار سیاسی کرده‌ام، کمتر شخصیت سیاسی و رئیس‌جمهوری هست که وی را ندیده و با او گفت‌وگو نکرده باشم ولی تا کنون شخصیتی سیاستمدارتر و هوشمندتر از رئیس‌جمهور شما ندیده‌ام!»<ref>{{پک/بن|ایمنا۱|ک=ایمنا|ف=آیت‌الله خامنه‌ای از نگاه خاویر پرز}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=نیم نگاهی به زندگانی مقام معظم رهبری|نام=هادی|نام خانوادگی=قطبی|صفحه=۸۱}}</ref> به گزارش ''دنیای اقتصاد''، [[کوفی عنان]] هفتمین دبیرکل سازمان ملل متحد، دربارهٔ خامنه‌ای می‌گوید: «احساس کردم که کسی را مثل او ندیده‌ام. شخصیت معنوی ایشان چنان مرا گرفت که از خود پرسیدم چرا شخصیتی مثل من دبیرکل سازمان ملل باشد و از معنویات چیزی نداشته باشد؟»<ref>{{پک/بن|دنیای اقتصاد20|ک=دنیای اقتصاد|ف=کوفی عنان دربارهٔ رهبر معظم انقلاب چه گفت؟}}</ref>
 
ازسوی دیگر، عباس میلانی، پژوهشگر تاریخ معاصر، در گفتگویی با بی‌بی‌سی در رابطه با اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران گفت: «خامنه‌ای توان درس گرفتن از اشتباهاتش را ندارد چون خود را یک عقل کل می‌داند.»<ref>{{پک/بن|بی بی۰۲۶|ک=اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی|ف=آقای خامنه‌ای توان درس گرفتن از تاریخ ندارد|زبان=}}</ref> موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی در سال ۲۰۰۸ مقاله‌ای با عنوان «بازخوانی خامنه‌ای: دیدگاه جهانی قدرتمندترین رهبر ایران» به قلم کریم سجادپور نوشته است: «شاید در دنیا هیچ رهبری نباشد که به اندازهٔ علی خامنه‌ای برای مسایل جاری جهان اهمیت داشته باشد اما درعین‌حال تا این حد برای جهانیان ناشناخته باشد». سجادپور ادعا می‌کند که هر رویکرد موفق در قبال ایران باید نقش محوری خامنه‌ای در فرایند تصمیم‌گیری ایران و سوء ظن عمیق او نسبت به ایالات متحده را در نظر بگیرد.<ref>{{پک/بن|کار۵۰۰|ک=موقوفه کارنگی|ف=دیدگاه جهانی قدرتمندترین رهبر ایران|زبان=}}</ref> سجادپور در سال ۲۰۱۹ خامنه‌ای را قدرتمندترین شخص در خاورمیانه نامید و افزود که او قدرتش را به‌وسیلهٔ نهادهایی که افرادشان را خودش انتخاب کرده یا وفادارش هستند، پنهان می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Sadjadpour|نام=Karim |نشانی = https://time.com/magazine/south-pacific/5691730/october-14th-2019-vol-194-no-15-international/ |عنوان =Iranian Supreme Leader Ali Khamenei Is One Despot Trump Might Not Win Over | مجله =Time |تاریخ =۳ اکتبر ۲۰۱۹ |تاریخ بازدید = ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲|زبان=en}}</ref> در گزارش سالانهٔ گزارشگران بدون مرز، خامنه‌ای در «زمره درندگان آزادی رسانه‌ها» در جهان قرار گرفته است.<ref>{{پک/بن|آمریکا۰۲۰|ک=صدای آمریکا|ف=درندگان آزادی رسانه‌ها|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|فردا۰۲۵|ک=رادیو فردا|ف=درندگان آزادی اطلاع‌رسانی در جهان|زبان=}}</ref> در سال ۲۰۰۰، کمیتهٔ حمایت از روزنامه‌نگاران، او را یکی از ۱۰ دشمن آزادی بیان معرفی کرد.<ref>{{پک/بن|پرس۸۰۸|ک=cpj.org|ف=Spotlight on Press Tyrants|زبان=en}}</ref> در همین راستا در اوایل کار مجلس ششم، هنگامی که طرح اصلاح قانون مطبوعات، تهیه شد تا در جلسهٔ علنی مجلس مطرح شود، خامنه‌ای با [[حکم حکومتی]]، دستور داد این طرح مسکوت گذاشته شود.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=مجلس ششم، ضعف نمایندگان یا مشکل ساختاری؟ | وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی | تاریخ=23 مه 2004 | پیوند=http://www.bbc.co.uk/persian/interactivity/debate/story/2004/05/printable/040519_l-cy-6thmajlis-1.shtml | تاریخ بازبینی=27 نوامبر 2022}}</ref> به گفته کاظم علمداری، جامعه‌شناس، ولی فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی دارای اختیارات نامحدود است و قانون اساسی برای رهبر حقوق دیکتاتوری قائل شده است.<ref>{{پک/بن|یورو۰۱۰|ک=euronews|ف=Iran's constitutional dictatorship furthers 'conspiracy'|زبان=en}}</ref> دیوید والچنسکی در کتاب ''بدترین ۲۰ دیکتاتور زنده جهان'' خامنه‌ای را در رده نهم قرارداده است.<ref>{{پک|Wallechinsky|2009|ک=Tyrants, The World's Worst Dictators}}</ref>
 
=== نوع نگرش خامنه‌ای از زبان دیگران ===
به گفته بی‌بی‌سی، در رابطه با فهم دیدگاه‌های او باید تأکید کرد همواره در ایران خبرنگاران حق سؤال پرسیدن از خامنه‌ای را ندارند و البته انتقاد از او هزینه‌های دارد همیشه این گفتگو یک طرفه است خامنه‌ای در منبری می‌نشیند و سخنرانی می‌کند، که دیدگاه‌های او را باید بیشتر در سخنرانی‌های او جست.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۴۲|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=انتقاد از خامنه‌ای چقدر هزینه دارد؟|زبان=}}</ref> از نگاه علی‌اکبر ولایتی، شیوه مبارزاتی خامنه‌ای، بر اساس اندیشه اسلامی و گرفتن مبانی مبارزاتی از منابعی چون قرآن و احادیث در تقابل با اندیشه‌های مادی‌گرایانه، مارکسیستی و لیبرال بوده است. ولایتی از جمله علل موفقیت خامنه‌ای در مبارزات سیاسی را داشتن نگاه چند بعدی، استفاده از شبکه عظیم اطلاع‌رسانی نهضت روح‌الله خمینی و استفاده از منبر و عملگرایی می‌داند.<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> گرت پورتر معتقد است درباب فتوای خامنه‌ای مبنی بر حرام بودن تولید سلاح هسته ای، سابقه عدم تلافی از حملات شیمیایی عراق علیه ایران قویاً نشان می‌دهد که بیزاری رهبر ایران از تولید سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای ریشه‌ای عمیق و صادقانه دارد. به گفته او به نقل از [[محسن رفیق‌دوست]] خمینی نیز در زمان جنگ ایران و عراق با وجود تلاش‌هایی برای ساخت سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای تولید و استفاده از این سلاح‌ها را حرام اعلام کرد. از سال ۲۰۱۲، موضع رسمی دولت [[باراک اوباما]]، استقبال از وجود فتوای ضد هسته‌ای خامنه‌ای بوده است.<ref>{{پک/بن|فورس۹|ک=Foreign Policy|ف=When the Ayatollah Said No to Nukes|زبان=en}}</ref> با این وجود به گفته [[ند پرایس]]، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، فتوای خامنه‌ای، هرگز مبنای تصمیم‌گیری آمریکا برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای نبوده است.<ref>{{پک/بن|آمریکا۰۳۱|ک=صدای آمریکا|ف=فتوای خامنه‌ای هرگز مبنای تصمیم آمریکا نبوده است|زبان=}}</ref> [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر سابق اسرائیل، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اکتبر ۲۰۱۵ با نشان دادن کتاب فلسطین وی می‌گوید؛ «این کتاب آیت الله علی خامنه‌ای رهبر ایران است که در آن سخنرانی‌هایی برای ریشه کن کردن اسرائیل «طی ۲۵ سال» وجود دارد.»<ref>{{پک/بن|تایمز۵۰۳|ک=timesofisrael|ف=netanyahu-whips-out-book-of-khameneis-speeches|زبان=en}}</ref>
 
مایک پومپئو دربارهٔ دیدگاه خامنه‌ای دربارهٔ هولوکاست می‌گوید: «ایالات متحده، اظهارات منزجرکننده و یهودی‌ستیزانهٔ خامنه‌ای را محکوم می‌کند؛ این اظهارات، جایی در توییتر یا سایر شبکه‌های اجتماعی ندارد. ما می‌دانیم که ادبیات سخیف (لفاظی‌های خبیثانه<ref>{{پک/بن|میلیون۴۰۰|ک=سایت میلیون ایران|ف=لفاظی‌های خبیثانه خامنه‌ای|زبان=}}</ref>) خامنه‌ای، بازتاب سنت رواداری مردم ایران نیست».<ref>{{پک/بن|دویچ۰۱۰|ک=دویچه‌وله|ف=واکنش‌ها به کاربرد کلیدواژه یهودی‌ستیزانه|زبان=}}</ref> به گفته حمید کیهان در بی‌بی‌سی، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در اواخر سال ۱۳۹۲ و هم‌زمان با شدت گرفتن مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌های خارجی در ۲۴ ماده برای اجرا به دولت ابلاغ شد. به گفته او بخش عمده این سند شامل شعارهایی در مورد اهدافی ماهیتا مطلوب اما عمدتاً غیراجرایی است و در بخش‌های دیگر نیز موضوعاتی به عنوان راهبرد عنوان شده که دستیابی به آنها در شرایط کنونی ایران ناممکن است. به گفته او شاید بخش‌هایی از آن از لحاظ منطق اقتصاد با مشکلاتی روبرو باشد اما بخش‌های دیگری از آن دست کم به‌طور تلویحی حاوی راهبردهای اجرایی است.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۴۰|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=اقتصاد مقاومتی|زبان=}}</ref> به گفته فریدون خاوند در مجموع این سیاست‌ها فهرستی مرکب از هدف‌های بسیار بدیهی است که در برنامه اقتصادی خیلی از کشورها می‌توان دید. به گفته او این که چرا این سیاست‌ها پیش از این اجرا نشده جای سؤال است.<ref>{{پک/بن|فردا۰۴۱|ک=رادیو فردا|ف=بینش «قلعه‌ای» خامنه‌ای|زبان=}}</ref>
 
=== نوع عملکرد خامنه‌ای از زبان دیگران ===
محمود وحیدنیا که دانشجوی رشتهٔ ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف و برنده مدال طلای المپیاد ریاضی ایران معرفی شد،<ref>{{پک/بن|همه۰۴۳|ک=سایت همه|ف=محمود وحیدنیا|زبان=}}</ref> در روز ۶ آبان ۱۳۸۸ در دیدار رودرروی جمعی از نخبگان کشور با خامنه‌ای از عملکرد وی انتقاد کرد.<ref>{{پک/بن|فرارو۰۴۴|ک=فرارو|ف=انتقاد از رهبری در حضور رهبری|زبان=}}</ref> انتقادهای وی شامل انتقاد از عملکرد صدا و سیما، انتقاد از نبود آزادی بیان، انتقاد از قابل نقد نبودن رهبری، انتقاد از روش سرکوب معترضان توسط نیروهای نظامی و انتقاد از نهادهای حکومتی مختلف بود. علی خامنه‌ای در پاسخ به دانشجو از وی تشکر کرد و به برخی از نقدهایش پاسخ داد. وی اضافه کرد: «خیال نکنید من از شنیدن اینجور حرفها ناراحت می‌شوم. نه من از اینکه این حرفها زده نشود، ناراحت می‌شوم.»<ref>{{پک/بن|الف۰۴۶|ک=الف|ف=واکنش رهبر به انتقادات صریح یکی از نخبگان|زبان=}}</ref> سرژ میشل و پائولو وودز بر این باورند که سخنرانی‌های خامنه‌ای مجموعه‌ای است از «تهدیدها و شعارهای تو خالی» که با اعتقاد بر تئوری توطئه و روحیهٔ شدید ضد آمریکایی همراه است، او همه جا «دسیسهٔ دشمنان» را می‌بیند و قدرت‌های خارجی را «مستکبر»، «شیطانی»، «آزمند»، «منفور»، «واپس‌گرا»، «برتری‌طلب»، «سرطانی»، «ستمکار»، «زهرآگین» و «تجسم شیطان» توصیف می‌کند. این صفات هم به دولت‌های غربی و هم به سرویس‌های اطلاعاتی‌شان سیا، موساد، اینتلیجنت سرویس، اطلاق می‌شود.<ref>{{پک|میشل|وودز|۲۰۱۰|ک=رهبر|ص=۳۵۱–۳۵۲}}</ref> دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا در نقد عملکرد خامنه‌ای می‌گوید: «مردم نجیب ایران، که آمریکا را دوست دارند، سزاوار دولتی هستند که بیش از تمرکز بر کشتن آن‌ها به جرم احترام‌خواهی، به آن‌ها کمک کند تا به رؤیاهایشان دست یابند. رهبران ایران به جای آنکه ایران را به سمت ویرانی بکشانند، باید هراس‌افکنی را کنار بنهند و ایران را دوباره باعظمت کنند»<ref>{{پک/بن|فردا۰۴۷|ک=رادیو فردا|ف=ترامپ به توییت خامنه‌ای به فارسی پاسخ داد|زبان=}}</ref>
 
=== دیدگاه دربارهٔ رهبری خامنه‌ای ===
خامنه‌ای تا کنون چندین بار در زمینه چگونگی رهبری و اداره کشور مورد انتقاد قرار گرفته است. به نوشته جلال کیهان منش، اغلب مخالفان وی در ایران را دستگاه‌های اطلاعاتی دستگیر، زندانی، محصور، یا حذف می‌کنند.<ref>{{پک/بن|کیهان۰۴۰|ک=روزآنلاین|ف=سرنوشت منتقدین آِیت الله خامنه‌ای|زبان=}}</ref> تاکنون روزنامه‌نگاران بسیاری به دلیل انتقاد از او یا سازمان‌های زیر نظر او دستگیرشده و به زندان افتاده‌اند.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۵۰|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=ایران بزرگ‌ترین زندان روزنامه‌نگاران بعد از چین|زبان=}}</ref> از این میان می‌توان به [[احمد زیدآبادی]]، [[عبدالله نوری]]، [[محمد نوری‌زاد|محمد نوری زاد]]، [[عیسی سحرخیز]]، [[محسن سازگارا]] و [[اکبر گنجی]] اشاره کرد.<ref>[http://www.carnegieendowment.org/files/sadjadpour_iran_final2.pdf The world view of iran's most powerful leader] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110506210735/http://www.carnegieendowment.org/files/sadjadpour_iran_final2.pdf|date=6 مه 2011}}</ref> پس از انتخابات جنجال‌برانگیز ۱۳۸۸ در ایران، انتقاد از روش رهبری خامنه‌ای بالاتر گرفت. کسانی چون [[محمد نوری‌زاد]] و [[مهدی خزعلی]] از جمله کسانی بودند که با نوشتن نامه‌های انتقادی از او، روش برخورد نیروهای زیر فرمانش را در برخورد و کشتن معترضان به انتخابات زیر سؤال بردند. پاسخ حکومت به این افراد دستگیری و شکنجه آن‌ها بوده است؛ به گونه‌ای که نیروهای اطلاعاتی نوری‌زاد و خزعلی را بارها دستگیر و مورد ضرب و شتم قرار دادند.<ref>{{پک/بن|فردا۰۵۰|ک=رادیو فردا|ف=مهدی خزعلی بازداشت شد|زبان=}}</ref> در یکی از واپسین نامه‌های خود به خامنه‌ای، نوری‌زاد او را به دلیل کارنامه سیاسی اش به عدم کفایت سیاسی و توانایی رهبری کشور متهم کرد.<ref>{{پک/بن|فرانس۰۴۰|ک=رادیو فرانسه|ف=عدم کفایت خامنه‌ای برای رهبری قطعی است|زبان=}}</ref> بیانیه ۱۴ فعال سیاسی که در خرداد ۹۸ منتشر شد، امضاکنندگان خواستار تغییر قانون اساسی و استعفای رهبری شدند.<ref>{{پک/بن|فردا۰۵۱|ک=رادیو فردا|ف=کنشگران، خواستار استعفای خامنه‌ای|زبان=}}</ref> ۱۴ تن از فعال حوزه زنان نیز با انتشار بیانیه‌ای مشابه خواستار «استعفای خامنه‌ای» و «گذار از جمهوری اسلامی» شدند.<ref>{{پک/بن|فردا۰۵۲|ک=رادیو فردا|ف=۱۴ فعال حوزه زنان خواستار استعفای خامنه‌ای|زبان=}}</ref> افراد مختلفی از جمله ابوالفضل قدیانی، کاظم علمداری، دیوید والچنسکی حکومت خامنه‌ای را استبدادی و دیکتاتوری می‌دانند.<ref>{{پک/بن|amp.dw.com100|ک=amp.dw.com|ف=قدیانی: سلطه خامنه‌ای و استبداد دینی مشکلی بزرگ‌تر از کرونا}}</ref><ref>{{پک|Wallechinsky|2009|ک=Tyrants, The World's Worst Dictators}}</ref><ref>{{پک/بن|euronews100|ک=euronews|ف=Iran's constitutional dictatorship furthers 'conspiracy'}}</ref>به گفته پوریا ماهرویان در بی‌بی‌سی، خامنه‌ای در سه دهه رهبری خود چندین بار از حکم حکومتی استفاده کرده است. به گفته او، حکم حکومتی، دخالت مستقیم برخلاف روند آنچه در قانون اساسی و وظایف سه قوه و ارکان دیگر پیش‌بینی شده است؛ مخالفان آن را خلاف اصول دموکراسی می‌دانند و موافقانش آن را از اختیارات ولی فقیه برای باز کردن بن‌بست و عبور از بحران برمی‌شمارند.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۵۵۲|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=حکم حکومتی رهبر ایران|زبان=}}</ref> به گفته حسین باستانی، استفاده از حکم حکومتی باعث تضعیف قوای سه‌گانه می‌شود و می‌تواند به انهدام کلی ساختار مدیریتی جمهوری اسلامی منجر شود.<ref>{{پک/بن|بی بی۰۵۵۳|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=انهدام ساختار جمهوری اسلامی ایران|زبان=}}</ref>
 
=== دیدگاه دربارهٔ مرجعیت خامنه‌ای ===
پس از درگذشت خمینی و در پی انتشار فهرستی از سوی [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] که در آن نام [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] آورده شده بود، خامنه‌ای به عنوان مرجع تقلید معرفی شد. چنین چیزی واکنش تعدادی از مراجع تقلید را دربرداشت. منتقدین بر این باور بودند که خامنه‌ای درجه مرجعیت ندارد. در سال ۱۳۷۶ و چند ماه پس از انتخابات دوم خرداد، [[حسینعلی منتظری]] که یکی از استادان او بود، در یک سخنرانی به شدت از خامنه‌ای انتقاد کرد و شیوه رفتار دفتر او در پاسخ به استفتائات را مبتذل کردن مرجعیت قلمداد کرد.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی600|ک=بی‌بی‌سی|ف= «قدرت سیاسی پس از انقلاب، با حوزه رابطه ای برقرار کرد که نهاد مرجعیت، به عنوان کانون اقتدار سنتی حوزه علمیه نمی‌توانست از آن برکنار بماند»}}</ref>درحالی خامنه‌ای حرف از انعطاف به میان آورده است که منتقدان او را به دیکتاتوری متهم می‌کنند او با انتقاد از تناقض ذاتی در فهم «دشمنان» از مفهوم ولایت فقیه اشاره داشته. حسینعلی منتظری در سخنرانی سیزدهم رجب خود در سال ۱۳۷۶ اعلمیت خامنه‌ای را مورد تردید قرار داده وی را از ورود به وادی مرجعیت به دلیل نداشتن صلاحیت منع کرده بود.<ref>{{پک/بن|فردا۰۶۰|ک=رادیو فردا|ف=اظهارات رهبر جمهوری اسلامی دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»|زبان=}}</ref> این سخنرانی (معروف به سخنرانی ۱۳ رجب) بعدها حصر منتظری را در پی داشت. منتظری تا هنگام مرگ در آذر سال ۱۳۸۸ منتقد رهبری خامنه‌ای باقی ماند و در سخنرانی‌هایش درخواست انتخابات آزاد، واگذاری قدرت و اجازه انتقاد از او داشت.<ref>{{پک/بن|BBC10|ک=BBC|ف=Iran's dissident ayatollah}}</ref>مؤمن دلیل رای ندادن به رهبری خامنه‌ای در جلسه ۱۴ خرداد را اینطور توضیح داد که هنوز قانون اساسی جدید که در آن شرط مرجعیت حذف شد، به تصویب نرسیده بود.<ref>{{پک/بن|دنیای اقتصاد۲۰|ک=دنیای اقتصاد|ف=چرا آیت‌الله مؤمن به رهبر شدن آیت‌الله خامنه‌ای رای نداد؟}}</ref> از این رو او بعدها از شایستگی خامنه‌ای برای احراز مقام رهبری دفاع می‌کرد.<ref name=":12">{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref>
 
در شهریور ۱۴۰۱، [[سید کاظم حائری|کاظم حائری]] از مراجع شیعه [[عراق]] به دلیل بیماری و ناتوانی جسمی از مرجعیت کناره‌گیری کرد و از مقلدین خود خواست به جای مراجع شیعه عراقی در شهر نجف، از خامنه‌ای پیروی کنند و او را «شایسته‌ترین فرد برای رهبری امت اسلام» توصیف کرد.<ref>{{پک/بن|یورونیوز۳۰|ک=یورونیوز|ف=مقتدی صدر با استعفای آیت‌الله حائری از مرجعیت: برای همیشه از سیاست کناره‌گیری می‌کنم}}</ref>
 
== اتهام‌ها، محکومیت‌ها و دارایی ==
=== اتهام‌ها و محکومیت‌ها ===
[[پرونده:Gedenktafel_Prager_Str_2A_(Wilmd)_Restaurant_Mykonos.JPG|بندانگشتی|لوح یادبود قربانیان ترور میکونوس در برلین روبروی رستوران میکونوس]]
۲۶ شهریورماه سال ۱۳۷۱ اعضای هیئت نمایندگی حزب دموکرات کردستان ایران با گروهی از فعالان سیاسی ایرانی در رستورانی به نام میکونوس در شهر برلین نشستی را برگزار کرده بودند، ترور شدند.<ref>{{پک/بن|بی‌بی‌سی601|ک=بی‌بی‌سی|ف=ترور میکونوس پس از ۳۰ سال در روایت‌های مقامات جمهوری اسلامی و مخالفان}}</ref>در ۲۱ فروردین ۱۳۷۶، دادگاهی در آلمان، که به پرونده ترور میکونوس رسیدگی می‌کرد، طی حکمی، ''کمیته امور ویژه جمهوری اسلامی'' را، که علی خامنه‌ای یکی از اعضای آن بود، به دادن دستور ترور میکونوس، متهم کرد.<ref>{{پک/بن|فردا۰۶۱|ک=رادیو فردا|ف=از آزادی هماهنگ‌کننده تیم ترور میکونوس متاسفم|زبان=}}</ref> محمود محمدی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، پس از صدور حکم گفت: ما این نتیجه‌گیری را که غیرمستند و متأثر از کمپین‌های سیاسی در محافل ضدانقلاب و صهیونیستی است، رد می‌کنیم.<ref>{{پک/بن|1The New York Times|ک=The New York Times|ف=BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS ORDERED KILLINGs}}</ref> پس از این حکم، آلمان و ایران سفرای خود در دو کشور را فرا خواندند و آلمان چهار دیپلمات ایرانی را از این کشور اخراج کرد، تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز، سفرای خود را از ایران فراخواندند. ایران نیز در پاسخ به این حرکت اتحادیه اروپا، تمام سفیران خود را از کشورهای عضو این اتحادیه فرا خواند و روابط دو طرف دچار بحران شد.<ref>{{پک/بن|مهرنیوز200|ک=مهرنیوز|ف=اشاره رهبرانقلاب به کدام ماجرا بود/دشمنی مداوم غرب با ایران}}</ref> این اختلاف‌ها تا سه ماه بعد و پیروزی [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]] در انتخابات ریاست جمهوری ادامه داشت.<ref>{{پک/بن|CNN100|ک=CNN|ف=German court implicates Iran leaders in '92 killings}}</ref><ref>{{پک/بن|300New York Times|ک=New York Times|ف=BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS}}</ref> این واقعه، موجی از اعتراضات را در میان مردم ایران علیه آلمان برانگیخت.<ref>{{پک/بن|عصرایران10|ک=عصرایران|ف=جزئیات خواندنی ماجرای میکونوس بعد از ۱۴ سال}}</ref> صدها تن از ایرانیان مخالف حکومت پس از اعلام حکم، به شادمانی و رقص در خیابان‌های آلمان پرداختند و آلمان به شهروندانش درمورد سفر به ایران هشدار داد.<ref>{{پک/بن|CNN40|ک=CNN|ف=German court rules Iranian leaders ordered Berlin slayings}}</ref>
 
بمب‌گذاری در مرکز جامعه یهودیان در بوئنوس آیرس معروف به بمب‌گذاری آمیا در سال ۱۹۹۴ منجر به کشته شدن ۸۵ نفر شد. یک قاضی آرژانتینی در سال ۲۰۰۳ دستور بازداشت چهار مقام دولتی ایران را صادر کرده است که به گفته او در سازماندهی و انجام بمب‌گذاری، کمک کردند. این کیفرخواست واکنش ایران را به همراه داشت، حمیدرضا آصفی، سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت که «هیچ مدرکی دال بر دخالت ایران ارائه نشده است» و اتهامات را «ساخته شده توسط محافل صهیونیستی اسرائیل و آمریکا» خواند. ''نیویورک تایمز'' مدعی است که عبدالقاسم مصباحی — یکی از افراد بلندپایهٔ وزارت اطلاعات ایران که در سال ۱۹۹۶ به آلمان گریخت — در مصاحبه‌ای با بازپرس دادگاه آمیا، که برای رسیدگی به پرونده بمب‌گذاری آمیا برگزار شده بود، خامنه‌ای را متهم کرد که عامل اصلی این ترور بود و ۲۰۰ میلیون دلار از حساب مشترک خود با [[سید احمد خمینی|احمد خمینی]] در بانک سوئیس را صرف این کار کرده است.<ref>{{پک/بن|50New York Times|ک=New York Times|ف=Argentine Judge Indicts 4 Iranian Officials in 1994 Bombing of Jewish Center}}</ref>به گفته رونن برگمن، موساد در گزارشی که در تیر ۱۴۰۱ منتشر کرد گمان‌ها مبنی بر دست داشتن مقامات ایرانی یا آرژانتینی در بمب‌گذاری آمیا را رد کرد و حزب‌الله لبنان را عامل این بمب‌گذاری معرفی می‌کند.<ref>{{پک/بن|600 New York Times|ک=New York Times|ف=Mossad Sheds New Light on Argentina Terrorist Attacks in 1990}}</ref>
 
ایالات متحده در ژوئن ۲۰۱۹ خامنه‌ای و دفتر او را تحریم کرد. دونالد ترامپ گفت: «تحریم‌ها از طریق حکم اجرایی اعمال خواهد شد… و رهبر عالی و دفتر رهبری و آن‌هایی که با او و دفترش در ارتباط نزدیکی هستند، هدف قرار می‌دهد و آن‌ها را از دسترسی به منابع مالی کلیدی و پشتیبانی محروم خواهد کرد».<ref>{{پک/بن|خراج۲|ک=thedailybeast.com|ف=U.S. Sanctions Supreme Leader of Iran|زبان=en}}</ref><ref>{{پک/بن|خراج۴|ک=reuters.com|ف=Trump puts sanctions on Iranian supreme leader, other top officials|زبان=en}}</ref><ref>{{پک/بن|آمریکا۷۰۱|ک=صدای آمریکا|ف=فرمان اجرایی پرزیدنت ترامپ|زبان=}}</ref> ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۱، هفده سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی به رهبری تد کروز، سناتور ایالت تگزاس، طرحی را به مجلس سنا جهت اعمال تحریم علیه خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی ارائه کردند. تد کروز دربارهٔ این تحریم‌ها، خامنه‌ای را متهم به «فساد، خشونت و دزدیدن اموال ایرانیان» کرد.<ref>{{پک/بن|دویچ۸۰۰|ک=دویچه‌وله|ف=سناتورهای آمریکایی خواهان تحریم خامنه‌ای و رئیسی شدند|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|فردا۸۰۱|ک=رادیو فردا|ف=سناتورهای جمهوری‌خواه خواستار تحریم حقوق بشری خامنه‌ای|زبان=}}</ref>
 
در آبان سال ۱۳۹۸ اعلام ناگهانی افزایش قیمت بنزین به موجی از اعتراضات انجامید و به سرعت به اعتراض‌های گسترده ضد حکومتی در سراسر ایران تبدیل شد.<ref>{{پک/بن|DW10|ک=DW|ف=تاکید دادگاه بین‌المللی آبان بر محاکمه ۱۳ مقام جمهوری اسلامی}}</ref>در پی این اتفاق هیئت قضات دادگاه بین‌المللی مردمی آبان اعلام کردند که از نظر آن‌ها در جریان اعتراضات آبان ۹۸، دولت علل خصوص ۱۳ تن از سران جمهوری اسلامی، از جمله خامنه‌ای را به جنایت علیه بشریت محکوم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran committed 'crimes against humanity' in 2019 crackdown: lawyers|نشانی=https://www.france24.com/en/live-news/20220930-iran-committed-crimes-against-humanity-in-2019-crackdown-lawyers|وبگاه=France 24|تاریخ=2022-09-30|بازبینی=2022-10-19|کد زبان=en}}</ref> به گفته بی‌بی‌سی حکم این دادگاه لازم‌الاجرا نیست.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=حکم دادگاه نمادین آبان: دولت و نیروهای امنیتی ایران به جنایت علیه بشریت دست زده‌اند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-63091454|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-10-19|زبان=fa}}</ref>
 
=== دارایی‌ها ===
به گفته [[محمدحسن رحیمیان]] و [[احمد مروی]]، از مسئولان سابق [[بیت رهبری]] زندگی شخصی خامنه‌ای بیشتر با استفاده از [[نذر|نذورات]] مردمی می‌گذرد و حقوقی دریافت نمی‌کند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/3715878/حقوق-رهبر-انقلاب-به-روایت-اطرافیان-چقدر-است حقوق رهبر انقلاب به روایت اطرافیان چقدر است؟]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به سلوک و ساده‌زیستی مقام معظم رهبری- اخبار سیاسی تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/03/13/390623/نگاهی-به-سلوک-و-ساده-زیستی-مقام-معظم-رهبری|وبگاه=خبرگزاری تسنیم|بازبینی=2022-10-20|کد زبان=fa}}</ref> [[محمد محمدی گلپایگانی]]، رئیس دفتر علی خامنه‌ای نیز سطح زندگی وی را پایین‌تر از حد متوسط ایران توصیف کرده است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran-49082436 رئیس دفتر آیت‌الله خامنه‌ای: رهبر زیر خط متوسط زندگی می‌کند]</ref> [[حیدر رحیم‌پور ازغدی|حیدر رحیم پور ازغدی]] و [[غلامعلی حداد عادل]] می‌گویند که وی زندگی ساده‌ای دارد و اوایل در دهه ۶۰ کل وسایل زندگی وی در حد یک وانت بوده است و غذایشان ساده‌تر از حالت معمول است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/03/13/390623/نگاهی-به-سلوک-و-ساده-زیستی-مقام-معظم-رهبری نگاهی به سلوک و ساده‌زیستی مقام معظم رهبری]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=روایتی از ساده زیستی مقام معظم رهبری/ تعبیر جالب دکتر شریعتی دربارهٔ رهبر انقلاب|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/6574647|وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ=۱۳۹۷-۰۴-۰۳|بازبینی=2022-10-19|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> کریم سجادپور، مشاور بنیاد کارنگی، نیز وی را ساده زیست توصیف کرده است.<ref>[https://www.jamnews.com/detail/Video/963053 روایت مشاور ارشد بنیاد آمریکایی کارنگی از ساده‌زیستی رهبر انقلاب]</ref> همچنین بنا بر گزارش ''رویترز''، این خبرگزاری هیچ سندی یافت نکرده که نشان دهد علی خامنه‌ای از اموالی که تحت اختیار وی در بیت رهبری قرار دارد، برای زندگی شخصی استفاده کرده باشد.<ref>[https://www.reuters.com/investigates/iran/images/part3/persian.pdf ایران برای تحکیم قدرت رهبر بر اقتصاد قانون خود را اصلاح کرد]</ref>
 
برخی خبرگزاری‌ها، ادعای ساده‌زیستی خامنه‌ای را رد کرده و دارایی امپراتوری مالی وی را «۲۰۰ میلیارد دلار» می‌دانند.<ref>{{پک/بن|آمریکا۷۰۵|ک=صدای آمریکا|ف=دارایی ۲۰۰ میلیاردی رهبر جمهوری اسلامی|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|بی بی۶۶|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=برآوردی از ثروت یکی از نهادهای زیر نظر رهبر ایران|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|توانا۵۰۰|ک=توانا|ف=پنج چهره فاسد جمهوری اسلامی|زبان=}}</ref> در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ خبرگزاری رویترز، پس از تحقیقات شش‌ماهه خود گزارش داد که علی خامنه‌ای، ۹۵ میلیارد دلار را در کنترل و مدیریت خود دارد. اصلی‌ترین کانون این دارایی «ستاد اجرایی فرمان امام» می‌باشد. این کانون اقتصادی تقریباً بخش‌های اصلی اقتصاد ایران از صنایع نفت تا بازار پول و ارتباطات و… را در دست دارد. این ستاد سرمایه اولیه‌اش را از طریق ضبط و مصادرهٔ اموال مردم عادی ایران، از اعضای اقلیت‌های دینی گرفته تا تجار و ایرانیان خارج از کشور، تشکیل داده است.<ref>{{پک/بن|آمریکا۷۰۳|ک=صدای آمریکا|ف=امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|فردا۹۰۵|ک=رادیو فردا|ف=امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|العربیه۸۰|ک=العربیه|ف=امپراتوری اقتصادی رهبر ایران افشا شد|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|دویچ۶۵|ک=دویچه‌وله|ف=گزارش اختصاصی رویترز از "امپراتوری مالی خامنه‌ای"|زبان=}}</ref> به گفته [[بهزاد نبوی]]، چهار نهاد «[[ستاد اجرایی فرمان امام]]»، «[[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء|قرارگاه خاتم‌الانبیاء]]»، «[[آستان قدس رضوی]]» و «[[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی|بنیاد مستضعفان]]» ۶۰ درصد از ثروت ایران را به خود اختصاص داده و در اختیار دارند. این چهار نهاد وابسته به دفتر رهبر جمهوری اسلامی می‌باشد.<ref>{{پک/بن|فردا۷۰۵|ک=رادیو فردا|ف=نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر خامنه‌ای وارد بورس می‌شوند|زبان=}}</ref> [[سید پرویز فتاح|پرویز فتاح]]، رئیس بنیاد مستضعفان، در روز دوشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۹ در یک نشست خبری اعلام کرد که این بنیاد در سال ۱۳۹۸، ۳۶ هزار میلیارد تومان درآمد و ۷ هزار میلیارد تومان سود از گردش مالی این بنیاد داشته است.<ref>{{پک/بن|آمریکا۷۰۲|ک=صدای آمریکا|ف=۳۶ هزار میلیارد تومان درآمد در یک سال|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|ایلنا۷۰۰|ک=خبرگزاری ایلنا|ف=پولی از بنیاد، وارد انتخابات نمی‌شود|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|خبر۷۰۱|ک=خبر دات آس|ف=گوشه‌ای از امپراتوری مالی خامنه‌ای|زبان=}}</ref> توکلی در گفتگویی با روزنامه ''اعتماد'' در مرداد ۹۹ با اشاره به ۳۶ هزار میلیارد تومان گردش مالی بنیاد مستضعفان در سال، گفت، برای به اجرا درآمدن طرح شفافیت مالی کشور باید از دفتر علی خامنه‌ای شروع شود، در حالی که این دفتر مانع‌تراشی کرده و نمی‌گذارد این طرح پیش رود.<ref>{{پک/بن|ارفا۱|ک=اراف‌آی|ف=گردش مالی بنیاد مستضعفان|زبان=}}</ref> به گفته صدای آمریکا به نقل از رویترز، خرید سهام یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی، و خرید سهام بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی کشور در سال ۲۰۰۹ میلادی، یکی از اقدامات خامنه‌ای بود که توسط ستاد اجرایی فرمان امام اجرا شد و در نتیجه این ستاد بعنوان یکی از صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری خصوصی جهان در سال ۲۰۱۰ درآمد.<ref>{{پک/بن|آمریکا۷۰۳|ک=صدای آمریکا|ف=امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری|زبان=}}</ref>
 
== وضعیت جسمانی ==
[[پرونده:Ayatolla Ali Khamenei in Hospital after Assassination Attempt by khamenei.ir03.jpg|بندانگشتی|250px|خامنه‌ای بر تخت بیمارستان پس از [[ترور نافرجام سید علی خامنه‌ای|ترور نافرجام]]]]
خامنه‌ای در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش در هنگام سخنرانی هدف ترور ناموفق قرار گرفت.<ref name=":192">{{پک/بن|بی‌بی‌سی۲|ک=بی‌بی‌سی۲|ف=ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد}}</ref> او از ناحیه سینه، کتف و دست راست آسیب جدی دید<ref>{{پک|ولایتی|۱۳۹۲|ف=خامنه‌ای|ک=دبا|ص=}}</ref> و دست راست او از کار افتاد.<ref>{{پک/بن|رادیوفردا۲|ک=رادیوفردا۲|ف=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش چهاردهم)- روزی که خامنه‌ای ترور شد}}</ref> در صبح ۱۷ شهریور ۱۳۹۳، وبگاه رسمی خامنه‌ای از عمل جراحی پروستات وی خبر داد. [[سید علیرضا مرندی|علیرضا مرندی]]، رئیس تیم معالج وی اعلام کرد: «مدتی بود که این عارضه در رهبر انقلاب ایجاد شده بود و نظر پزشکان این بود که اکنون زمان مناسبی برای عمل است و رهبر معظم انقلاب نیز از نظر پزشکان معالج تبعیت کردند». خامنه‌ای پس از هفت روز بستری، در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۹۳ از بیمارستان مرخص شد.<ref>{{پک/بن|انتخاب۸۰۱|ک=خبرگزاری انتخاب|ف=عمل جراحی موفقیت‌آمیز رهبر معظم انقلاب|زبان=}}</ref> او پیش از رفتن به بیمارستان در مصاحبه با شبکهٔ خبر گفت: «جای نگرانی نیست. این به معنای آن نیست که مردم دعا نکنند، لیکن ان‌شاالله جای نگرانی نیست و یک عمل خیلی معمولی و عادی است.»<ref>{{پک/بن|بی بی۵۰|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=آیت‌الله خامنه‌ای در بیمارستان بستری شد|زبان=}}</ref>
 
=== شایعات و گمانه‌زنی‌ها ===
در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۰، ویکی‌لیکس بخش‌هایی از اسناد و گزارش‌های طبقه‌بندی شده وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا را افشا کرد. در یکی از اسناد، یک پیام در تابستان سال ۲۰۰۹ توسط کنسولگری آمریکا در استانبول ارسال شده است. در این پیام یک تاجر که نام و هویتش فاش نشده و از نزدیکان [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] است، گفته است که علی خامنه‌ای به نوع نادری از سرطان خون مبتلاست و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده بمیرد.<ref>{{پک/بن|ویکیل۸۰۰|ک=ویکی‌لیکس|ف=هاشمی رفسنجانی منتظر مرگ خامنه‌ای است|زبان=}}</ref><ref>{{پک/بن|فرانسه۵۵|ک=رادیو بین‌المللی فرانسه|ف=سندی دربارهٔ سرطان خون آیت‌الله خامنه ای|زبان=}}</ref> در سال ۲۰۱۵، روزنامه فرانسوی ''فیگارو'' ادعا کرد که خامنه‌ای مبتلا به سرطان درجه چهار پروستات است و این خبر را از «چندین منبع در محافل اطلاعاتی غربی» به دست آورده است.<ref>{{پک/بن|لفیگ۴|ک=lefigaro.fr|ف=Iran: guerre de succession en vue au sommet de l'État|زبان=en}}</ref> مرحله چهارم این نوع سرطان وخیم‌ترین مرحله تلقی می‌شود و به گفته این روزنامه، منابع پزشکی اعتقاد داشتند که خامنه‌ای بیش از ۲ سال عمر نخواهد کرد.<ref>{{پک/بن|بی بی۴۰|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=ماجرای گزارش‌ها دربارهٔ 'بیماری و وخامت حال' آیت‌الله خامنه‌ای چه بود؟|زبان=fa}}</ref>
 
بنابر گزارش بی‌بی‌سی و بازنشر آن توسط وبگاه ''نیوزویک'' و ''سان'' در آذر ۱۳۹۹، یک کاربر تأیید شده از سوی توییتر با حدود ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده به اسم «محمد مجید» — با نام کاربری محمد اهوازی — نوشت که حال خامنه‌ای رو به وخامت است و به این علت، دیدار او با حسن روحانی در روز جمعه لغو شده و مسئولیت بیت رهبر به [[سید مجتبی خامنه‌ای|مجتبی خامنه‌ای]] منتقل شده است. او نوشت که اطرافیان وی، این دفعه نگران شده‌اند و پزشکان ارشد بیمارستان مسیح دانشوری برای معاینه حضور یافتند.<ref>{{پک/بن|بی بی۴۰|ک=بی‌بی‌سی فارسی|ف=ماجرای گزارش‌ها دربارهٔ 'بیماری و وخامت حال' آیت‌الله خامنه‌ای چه بود؟|زبان=fa}}</ref><ref>{{پک/بن|نیوزویک۴۰|ک=newsweek.com|ف=Journalist Claims Iran's Supreme Leader Transfers Power to Son as Health Deteriorates|زبان=en}}</ref><ref>{{پک/بن|دسدس۱۰۰|ک=thesun.co.uk|ف=POWER STRUGGLE Iran’s supreme leader|زبان=en}}</ref> با این وجود؛ مهدی فضائلی، از چهره اصولگرایان و از اعضای دفتر خامنه‌ای این موضوع را تکذیب کرد.<ref>{{پک/بن|فردا۸۰۰|ک=رادیو فردا|ف= «وخیم شدن» وضعیت سلامتی رهبر تکذیب شد}}</ref>
 
در شهریور ۱۴۰۱، پس از انتشار فیلم حضور علی خامنه‌ای در [[حرم امام رضا]] که طبق گفتهٔ وب‌سایت ''ایرانیان انگلستان'' و ''خبرنامهٔ گویا''، حاکی از ضعف جسمانی او بود<ref>{{پک/بن|ایرانیان۹۰۰|ک=ایرانیان انگلستان|ف=کاهش وزن بسیار مشهود علی خامنه‌ای}}</ref><ref>{{پک/بن|گویا۸۰۰|ک=خبرنامهٔ گویا|ف=ویدیویی که از کاهش وزن شدید خامنه‌ای پرده برداشت}}</ref> و همین‌طور لغو دیدار سالانه با اعضای مجلس خبرگان رهبری، گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ وخامت حال خامنه‌ای آغاز شد.<ref>{{پک/بن|العربیه۹۹۸|ک=العربیه فارسی|ف=گمانه‌زنی دربارهٔ وخامت حال خامنه‌ای}}</ref><ref>{{پک/بن|آمریکا۱|ک=صدای آمریکا|ف=لغو ناگهانی دیدار اعضای مجلس خبرگان با خامنه‌ای}}</ref> دیلی اکسپرس انگلستان در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲ مصادف با ۲۰ شهریور ۱۴۰۱، در گزارشی نوشت: «علی خامنه‌ای، رهبر ایران، به‌دلیل سرطان در آستانه مرگ است و رژیم در خطر فروپاشی قرار دارد».<ref>{{پک/بن|دیلی۸۰۰|ک=دیلی اکسپرس|ف=علی خامنه‌ای، به‌دلیل سرطان در آستانه مرگ است}}</ref> ''ایران اینترنشنال'' نیز در روز ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ در گزارشی از احتمال وخامت حال خامنه‌ای خبر داد و به نقل از علیرضا افشار، که برخی رسانه‌ها از جمله سایت العربیه او را محافظ پیشین میرحسین موسوی معرفی کرده‌اند، در صفحه توییتر خود مدعی شد که با گذشت دو شبانه‌روز، شیفت حلقه‌های چهارگانه محافظان خامنه‌ای تعویض نشده؛ در اندرونی بیت رهبری خبری است که نمی‌خواهند فعلاً به بیرون درز کند. ایران اینترنشنال همچنین دربارهٔ خبر منتشر شده در صفحهٔ مجازی برنامهٔ ''بدون تعارف'' مبنی بر دیدار خامنه‌ای با جمعی از ورزشکاران نوشت: «برخی رسانه‌های حکومتی روز دوشنبه اخباری را به نقل از صفحات اینستاگرامی از دیدار خامنه‌ای با شماری از ورزشکاران منتشر کردند که کاربران ارزشی نیز روی آن مانور زیادی دادند اما هنوز هیچ خبر و عکس رسمی‌ای از این دیدار ادعایی منتشر نشده است». پیش از این نیز، در مواردی که حال عمومی رهبر جمهوری اسلامی مناسب نبوده است، دیدارهای عمومی او لغو شده‌اند.<ref>{{پک/بن|اینتر۱|ک=ایران اینترنشنال|ف=بالا گرفتن گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ وضعیت سلامت و حیات خامنه‌ای}}</ref> به گفته ایسنا حضور خامنه‌ای در مراسم عزاداری هیئت‌های دانشجویی به مناسبت اربعین، به شایعات مطرح شده دربارهٔ سلامتی خامنه‌ای پایان داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رهبری؛ ایستاده بدون عصا در مقابل شایعات|نشانی=https://www.isna.ir/news/1401062720051/رهبری-ایستاده-بدون-عصا-در-مقابل-شایعات|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2022-09-18|بازبینی=2022-10-17|کد زبان=fa}}</ref>
 
== پانویس ==
=== ارجاعات ===
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
 
=== منابع ===
{{آغاز پانویس|35em}}
;منابع مکتوب
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=آبراهامیان|نام=یراوند|عنوان=ایران بین دو انقلاب|سال=۱۳۷۷|مکان=تهران|ناشر=نشرنی|کوشش=آبراهامیان، یرواند|مترجم=محمد ابراهیم فتاحی|شناسه={{شناسه یادکرد|آبراهامیان}}}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی=آبراهامیان| نام=یرواند| پیوند نویسنده=یرواند آبراهامیان| عنوان=کودتا| ترجمه=محمدابراهیم فتاحی| سال=۱۳۹۳| ناشر=[[نشر نی]]|مکان=تهران| شابک=978-964-185-342-8}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=آذرنگ|نام=عبدالحسین|مقاله=بنیاد دایرةالمعارف اسلامی|دانشنامه=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۸۴|ناشر=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://rch.ac.ir/article/Details/11749}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=بهبودی|نام=هدایت الله|عنوان=شرح اسم|سال=۲۰۱۲|مکان=تهران|ناشر=موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|پیوند نویسنده=هدایت‌الله بهبودی کلهری|پیوند=https://books.google.com/books?id=FhWgMQEACAAJ&dq=شرح+اسم&hl=fa&sa=X&ved=2ahUKEwjovYvVsY72AhVNQvEDHWaBDVwQ6AF6BAgEEAM|شابک=978-600-5786-17-0}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=خامنه‌ای|نام=علی|عنوان=درر الفوائد فی اجوبه القائد - الخامنئی، السید علی - کتابخانه مدرسه فقاهت|نشانی=https://lib.eshia.ir/10849/1/1|شناسه={{شناسه یادکرد|lib.eshia.ir۱}}|کد وبگاه=lib.eshia.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=فرمان تهاجم ترکیبی و جهاد تبیین|نشانی=http://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/181004/فرمان-تهاجم-ترکیبی-و-جهاد-تبیین|تاریخ بازبینی=2022-02-09|شناسه={{شناسه یادکرد|اعتماد۷۷۷}}|نویسنده=روزنامه اعتماد|وبگاه=etemadnewspaper.ir}}
* {{یادکرد کتاب|فصل=رهبر|کتاب=قدمت روی چشم|نویسنده=سرژ میشل و پائولو وودز |ترجمه=لاله پویا|ناشر=برنارد گراسه|شهر=پاریس|سال=۲۰۱۰|تاریخ=۲۰۱۰|زبان=فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=راهکارهای مقابله با فرهنگ غرب|نشانی=https://www.sid.ir/paper/235526/fa|شناسه={{شناسه یادکرد|جهاددانشگاهی۱۱}}|وبگاه=پاسداری فرهنگ انقلاب اسلامی|نویسنده=سعیدیان، مریم؛ یراقی، سعیده}}
* {{یادکرد کتاب|کتاب=پرتوی از خورشید|سال=۱۳۸۵|نام=علی|نام خانوادگی=شیرازی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=قدرتمندترین انسان‌های جهان|نشانی=http://www.forbes.com/powerful-people/|تاریخ=۱۱ مه ۲۰۱۳|تاریخ بازبینی=۱۴ نوامبر ۲۰۱۱|شناسه={{شناسه یادکرد|فروبس۴۴}}|نویسنده=فوربس|وبگاه=forbes.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20121230133410/http://www.forbes.com/powerful-people/#p_3_s_a0_All%20countries_All%20categories_|تاریخ بایگانی=۳۰ دسامبر ۲۰۱۲}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=ناصر|نام۱=اسد|تاریخ=۱۳۹|عنوان=تحلیل گفتمانی سیاست خارجی آیت الله خامنه ای (گفتمان تعامل گرایی ضد نظام سلطه)|پیوند=http://ensani.ir/fa/article/447280/تحلیل-گفتمانی-سیاست-خارجی-آیت-الله-خامنه-ای-گفتمان-تعامل-گرایی-ضد-نظام-سلطه-|ژورنال=پژوهش‌های سیاست اسلامی|شماره=سی و سوم}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=میشل|نام=سرژ|عنوان=رهبر|سال=۲۰۱۰|مکان=پاریس|ناشر=برنارد گراسه|پیوند نویسنده=ابوعبدالله حاکم نیشابوری|مترجم=لاله پویا|نام۲=پائولو|نام خانوادگی۲=وودز}}
* {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی=ولایتی |نام=علی‌اکبر |پیوند نویسنده=علی‌اکبر ولایتی |سال=۱۳۹۲ |نام ویراستار=کاظم |نام خانوادگی ویراستار=موسوی بجنوردی |پیوند ویراستار=سید محمدکاظم موسوی بجنوردی |مقاله=خامنه‌ای، آیت‌الله سیدعلی |پیوند مقاله=https://www.cgie.org.ir/fa/article/236789 |دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] |جلد=۲۱ |مکان=تهران |ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] |صفحات=۶۷۳–۷۰۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۱۹-۱}}
 
;منابع آنلاین
* {{یادکرد وب|عنوان=همسران رؤسای جمهور ایران -- منصوره خجسته باقرزاده|نشانی=https://bokroom.ir/news/31729/کتاب-شناسی-امام-رضا-ع|شناسه={{شناسه یادکرد|اسپوتنیک۱}}|وبگاه=bokroom.ir|نویسنده=اسپوتنیک}}
* {{یادکرد وب|عنوان=احمد توکلی: گردش مالی بنیاد مستضعفان ۳۶ هزار میلیارد تومان است، شفافیت مالی باید از دفتر خامنه‌ای شروع شود|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/ایران/20200816-احمد-توکلی-گردش-مالی-بنیاد-مستضعفان-۳۶-هزار-میلیارد-تومان-است-شفافیت-مالی-باید-از-دفتر-خامنه-ای-شروع-شود|تاریخ=2020-08-16|تاریخ بازبینی=2020-08-19|شناسه={{شناسه یادکرد|ارفا۱}}|نویسنده=اراف‌آی|وبگاه=rfi.fr|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=امپراتوری اقتصادی رهبر ایران افشا شد|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/fa/iran/2013/11/11/امپراتوری-اقتصادی-رهبر-ایران-افشا-شد.html|تاریخ=2013-11-11|تاریخ بازبینی=2019-12-30|شناسه={{شناسه یادکرد|العربیه۸۰}}|نویسنده=العربیه|وبگاه=alarabiya.net|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=گمانه‌زنی دربارهٔ وخامت حال خامنه‌ای در پی لغو دیدار او با اعضای خبرگان|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/iran/2022/09/12/گمانی-زنی-درباره-وخامت-حال-خامنه-ای-در-پی-لغو-دیدار-او-با-اعضای-خبرگان|تاریخ بازبینی=۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲|شناسه={{شناسه یادکرد|العربیه۹۹۸}}|نویسنده=العربیه|وبگاه=farsi.alarabiya.net}}
* {{یادکرد وب|عنوان=واکنش رهبر انقلاب به انتقادات صریح یکی از نخبگان|نشانی=http://old.alef.ir/vdcfexdt.w6dvcagiiw.html?56087|تاریخ بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۰|شناسه={{شناسه یادکرد|الف۰۴۶}}|نویسنده=الف|وبگاه=alef.ir|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=عمل جراحی موفقیت‌آمیز رهبر معظم انقلاب/عیادت روحانی و آیت‌الله هاشمی از حضرت آیت‌الله خامنه ای/دکتر مرندی: وضعیت عمومی رهبری کاملاً خوب است/ایشان بعد از طی دوران نقاهت به منزل منتقل می‌شوند|نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/180065/عمل-جراحی-موفقیت-آمیز-رهبر-معظم-انقلابعیادت-روحانی-و-آیت-الله-هاشمی-از-حضرت-ایت-الله-خامنه-ایدکتر-مرندی-وضعیت-عمومی-رهبری-کاملاً-خوب-استایشان-بعد-از-طی-دوران-نقاهت-به-منزل-منتقل-می‌شوند|تاریخ=۱۷ شهریور ۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۱ فروردین ۱۴۰۰|شناسه={{شناسه یادکرد|انتخاب۸۰۱}}|نویسنده=انتخاب|وبگاه=entekhab.ir|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=همه همسران رؤسای جمهور ایران|نشانی=https://www.isna.ir/fa/news/93072714902/همه-همسران-رؤسای-جمهور-ایران-تصاویر|تاریخ=۱۳۹۳|شناسه={{شناسه یادکرد|ایسنا۱}}|وبگاه=isna.ir|نویسنده=ایسنا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=کتاب «فلسطین» از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر شد|نشانی=https://www.isna.ir/news/9007-06078/كتاب-فلسطين-از-منظر-رهبر-معظم-انقلاب-اسلامي-منتشر-شد|شناسه={{شناسه یادکرد|ایسنا۵۰}}|وبگاه=isna.ir|نویسنده=ایسنا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=امام مذاکره با آمریکا را ممنوع کرد و من هم ممنوع می‌کنم|نشانی=https://www.isna.ir/news/97052211640/امام-مذاکره-با-آمریکا-را-ممنوع-کرد-و-من-هم-ممنوع-می-کنم|تاریخ بازبینی=2022-08-27|شناسه={{شناسه یادکرد|ایسنا۰۱۴}}|نویسنده=ایسنا|وبگاه=isna.ir|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مجمع تقریب مذاهب بنا به درخواست شیعیان جهان از رهبری، تشکیل شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/83607482/مجمع-تقریب-مذاهب-بنا-به-درخواست-شیعیان-جهان-از-رهبری-تشکیل-شد|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|ایرنا۰۱۰}}|نویسنده=ایرنا|وبگاه=irna.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=دغدغه‌های رهبر انقلاب دربارهٔ فرسایش زبان فارسی|نشانی=https://www.irna.ir/amp/83323866/|تاریخ بازبینی=2022-09-18|شناسه={{شناسه یادکرد|ایرنا۰۱۲}}|نویسنده=ایرنا|وبگاه=irna.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آیت‌الله خامنه‌ای از نگاه خاویر پرز|نشانی=https://www.imna.ir/news/470300/آیت-الله-خامنه-ای-از-نگاه-خاویر-پرز|شناسه={{شناسه یادکرد|ایمنا۱}}|وبگاه=imna.ir|نویسنده=ایمنا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=کاهش وزن بسیار مشهود علی خامنه ای در ویدیوی غبار روبی حرم امام رضا در مشهد|نشانی=https://iranianuk.com/20220829232146053/کاهش-وزن-بسیار-مشهود-علی-خامنه-ای-در-ویدیوی-غبار-روبی-حرم-امام-رضا-در-مشهد|تاریخ بازبینی=۸ شهریور ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|ایرانیان۹۰۰}}|نویسنده=ایرانیان انگلستان|وبگاه=iranianuk.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=بالا گرفتن گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ وضعیت سلامت و حیات خامنه‌ای؛ آیا او در بستر بیماری است؟|نشانی=https://www.iranintl.com/202209134598|تاریخ=۱۳۹۴|شناسه={{شناسه یادکرد|اینتر۱}}|نویسنده=ایران اینترنشنال|وبگاه=iranintl.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اولین آتش را نواب صفوی در دل ما روشن کرد|نشانی=https://www.irna.ir/news/30767868/اولین-آتش-را-نواب-صفوی-در-دل-ما-روشن-کرد|تاریخ=۱۳۹۴|شناسه={{شناسه یادکرد|ایرنا۱}}|وبگاه=irna.ir|نویسنده=ایرنا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=دربارهٔ شورای عالی انقلاب فرهنگی|نشانی=https://www.irna.ir/news/83585931/درباره-شورای-عالی-انقلاب-فرهنگی|شناسه={{شناسه یادکرد|ایرنا}}|وبگاه=irna.ir|نویسنده=ایرنا}}
* {{یادکرد وب|عنوان= «آقای خامنه‌ای توان درس گرفتن از تاریخ ندارد چون خود را عقل کل می‌داند»|نشانی=https://www.instagram.com/reel/CjC6KIJop2B/|تاریخ بازبینی=2022-10-02|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۲۹}}|نویسنده=اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=Instagram.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=باستانی|نام=حسین|عنوان=توصیف جدید رهبر ایران از جایگاه خود: حرفی نمی‌زنم مگر آنکه دستور باشد|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/03/130312_l39_analysis_khamenei_orders.shtml|تاریخ=۲۲ اسفند ۱۳۹۱|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۲۰}}|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20130315003130/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/03/130312_l39_analysis_khamenei_orders.shtml|تاریخ بایگانی=۱۵ مارس ۲۰۱۳}}
* {{یادکرد وب|عنوان=همه چیز دربارهٔ شورای عالی فضای مجازی؛ تکلیف مطالبات بر زمین مانده رهبرانقلاب چه می‌شود؟|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/7274074|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|وایجی۴}}|نویسنده=باشگاه خبرنگاران جوان|وبگاه=yjc.news}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ماجرای گزارش‌ها دربارهٔ 'بیماری و وخامت حال' آیت‌الله خامنه‌ای چه بود؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-55235527|تاریخ=۱۸ آذر ۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=۱ فروردین ۱۴۰۰|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۴۰}}|نویسنده=بی‌بی‌سی|کد زبان=fa|وبگاه=bbc.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=برآوردی از ثروت یکی از نهادهای زیر نظر رهبر ایران|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2013/11/131111_u1_setad|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۶۶}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آیت‌الله خامنه‌ای در بیمارستان بستری شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2014/09/140908_l57_khamenei_health|تاریخ=۱۷ شهریور ۱۳۹۳|تاریخ بازبینی=۱ فروردین ۱۴۰۰|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۵۰}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2016/06/160626_l10_ha_khamenei_assassination_attempt|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۲}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=بنی صدر: آقای خامنه‌ای از روحانیان انقلابی خیلی عقب‌تر بود|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/09/110916_l13_banisadr_interview_on_khamenei.shtml|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی}}|وبگاه=bbc.com|archive-date=۱ سپتامبر ۲۰۱۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20120901140325/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/09/110916_l13_banisadr_interview_on_khamenei.shtml|url-status=bot: unknown|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آیت الله خامنه ای: باید نگاهمان به شرق باشد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-45890257|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۷}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=کاریکاتور روزولت در ایران بحران آفرید|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/030112_a-iran-qom1.shtml|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۹}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|archive-date=۱۳ سپتامبر ۲۰۰۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20080913215009/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/030112_a-iran-qom1.shtml|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=سال سرنوشت ساز ۶۸: تصویر آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات هاشمی رفسنجانی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran/2013/03/130304_l23_hashemi_rafsanjani_khamenei_khomeini_1368|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۲}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2011/09/110916_l13_khamenie_family_connection|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۸}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آلبوم عکس: همه همسران سران|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran/2013/07/130709_nm_iran_first_lady_pic|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۲۰}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2011/09/110916_l13_khamenie_family_connection|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۲۱}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=سال سرنوشت ساز ۶۸: تصویر آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات هاشمی رفسنجانی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran/2013/03/130304_l23_hashemi_rafsanjani_khamenei_khomeini_1368|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۸۰}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مستندات یک عملیات رسانه‌ای: تثبیت رهبری 'آیت‌الله خامنه‌ای'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-48351971|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۸۰}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آذری قمی از چه کسی عذرخواهی کرد؛ آیت‌الله خامنه‌ای یا مردم؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-59518047|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی۵۰}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اقتصاد مقاومتی 'بازگشت پیروزمندانه' به قبل از انقلاب است|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-39489230|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۴۰}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=انتقاد از آیت‌الله خامنه‌ای چقدر هزینه دارد؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-61289510|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۴۲}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=انهدام ساختار جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-51744791|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۵۵۳}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان= «قدرت سیاسی پس از انقلاب، با حوزه رابطه ای برقرار کرد که نهاد مرجعیت، به عنوان کانون اقتدار سنتی حوزه علمیه نمی‌توانست از آن برکنار بماند»|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/08/050815_mj-az-shahr-e-khoda8|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی600}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارس}}
* {{یادکرد وب|عنوان=کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران: ایران بزرگ‌ترین زندان روزنامه‌نگاران بعد از چین|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/02/100216_l17_cpj_journalist_jail_iran.shtml|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۵۰}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20110124011822/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/02/100216_l17_cpj_journalist_jail_iran.shtml|تاریخ بایگانی=24 ژانویه 2011|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان='حکم حکومتی' رهبر ایران؛ مغایر با دموکراسی یا عبور از بحران؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-51722306|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۵۵۲}}|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|وبگاه=bbc.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ترور میکونوس پس از ۳۰ سال در روایت‌های مقامات جمهوری اسلامی و مخالفان|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c6pz3y53wyno|شناسه={{شناسه یادکرد|بی‌بی‌سی601}}|وبگاه=bbc.com|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آیت‌الله خامنه‌ای خواستار خودداری از سفرهای خارجی شد|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran-44493394|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۱۷}}|نویسنده=بی‌بی‌سی|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20180617125251/http://www.bbc.com/persian/iran-44493394|تاریخ بایگانی=17 ژوئن 2018}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ولی فقیه، مشروعیت خود را از مردم می‌گیرد یا خدا؟|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/07/090719_si_ir88_islam_election.shtml|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۱۹}}|نویسنده=بی‌بی‌سی|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20090721152857/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/07/090719_si_ir88_islam_election.shtml|تاریخ بایگانی=21 ژوئیه 2009}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رهبر ایران: حضور زنان در مناصب اجرایی افتخار ندارد|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/05/130511_l45_khamenei_women.shtml|تاریخ=۱۱ مه ۲۰۱۳|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۲۵}}|نویسنده=بی‌بی‌سی|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20130608065041/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/05/130511_l45_khamenei_women.shtml|تاریخ بایگانی=۸ ژوئن ۲۰۱۳}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مجلس ششم، ضعف نمایندگان یا مشکل ساختاری؟|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/interactivity/debate/story/2004/05/printable/040519_l-cy-6thmajlis-1.shtml|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۳۰}}|نویسنده=بی‌بی‌سی|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20111024181600/http://www.bbc.co.uk/persian/interactivity/debate/story/2004/05/printable/040519_l-cy-6thmajlis-1.shtml|تاریخ بایگانی=24 اکتبر 2011}}
* {{یادکرد وب|عنوان=چگونه آیت الله خامنه‌ای رهبر شد؟|نشانی=https://www.porseman.com/article/چگونه-آیت-الله-خامنه‌ای-رهبر-شد؟/144300|شناسه={{شناسه یادکرد|پرسمان۱}}|وبگاه=porseman.com|نویسنده=پرسمان}}
* {{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/10/27/1630785/خاطره-ی-کمتر-شنیده-شده-ی-آیت-الله-خامنه-ای-از-رهبر-فدائیان-اسلام|تاریخ=۱۳۹۴|شناسه={{شناسه یادکرد|خبرگزاری تسنیم۱}}|وبگاه=tasnimnews.com|نویسنده=تسنیم}}
* {{یادکرد وب|عنوان=پاسخ به چند سؤال دربارهٔ انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان رهبر انقلاب در سال ۶۸|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/10/19/1623655/پاسخ-به-چند-سؤال-درباره-انتخاب-آیت-الله-خامنه-ای-به-عنوان-رهبر-انقلاب-در-سال-68|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۲}}|وبگاه=tasnimnews.com|نویسنده=تسنیم}}
* {{یادکرد وب|عنوان=گزارش: انفجار در نمازجمعه تهران؛ از استقامت آیت‌الله خامنه‌ای تا شعار مردم علیه منافقین|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/12/24/1969374/گزارش-انفجار-در-نمازجمعه-تهران-از-استقامت-آیت-الله-خامنه-ای-تا-شعار-مردم-علیه-منافقین|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم}}|وبگاه=tasnimnews.com|نویسنده=تسنیم}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رئیس جدید دانشگاه المصطفی را بشناسید|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/08/28/1879319/رئیس-جدید-دانشگاه-المصطفی-را-بشناسید|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۰۱۰}}|نویسنده=تسنیم|وبگاه=tasnimnews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=انسان 250 ساله» چگونه خلق شد؟|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/11/2001008/انسان-250-ساله-چگونه-خلق-شد|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۴۰}}|وبگاه=tasnimnews.com|نویسنده=تسنیم}}
* {{یادکرد وب|عنوان=متن درس خارج فقه رهبر انقلاب در موضوع غنا و موسیقی منتشر شد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/03/07/2020706/متن-درس-خارج-فقه-رهبر-انقلاب-در-موضوع-غنا-و-موسیقی-منتشر-شد|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۵۰}}|وبگاه=tasnimnews.com|نویسنده=تسنیم}}
* {{یادکرد وب|عنوان=همه‌چیز دربارهٔ روزی که آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انتخاب شد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/03/15/1742904/گزارش-تسنیم-همه-چیز-درباره-روزی-که-آیت-الله-خامنه-ای-به-رهبری-انتخاب-شد|تاریخ بازبینی=2022-10-05|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۵۰۵}}|نویسنده=تسنیم|وبگاه=tasnimnews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=روایت شاعران غیرایرانی از حضور در جلسات نیمه رمضان/ نگاه رهبر انقلاب به زبان فارسی نگاه به یک زبان محدود منطقه‌ای نیست- اخبار ادبیات و نشر|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/07/2492446/روایت-شاعران-غیرایرانی-از-حضور-در-جلسات-نیمه-رمضان-نگاه-رهبر-انقلاب-به-زبان-فارسی-نگاه-به-یک-زبان-محدود-منطقه-ای-نیست|تاریخ بازبینی=2022-09-01|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۰۱۵}}|نویسنده=تسنیم|وبگاه=tasnimnews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=شورای عالی قرآن|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/keyword/3102/شورای-عالی-قرآن|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۰۱۴}}|نویسنده=تسنیم|وبگاه=tasnimnews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/keyword/2376/بنیاد-حفظ-آثار-و-نشر-ارزش-های-دفاع-مقدس|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|تسنیم۰۱۱}}|نویسنده=تسنیم|وبگاه=tasnimnews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=پنج چهره فاسد جمهوری اسلامی|نشانی=https://tavaana.org/fa/Economic_corruption_in_the_Islamic_Republic|شناسه={{شناسه یادکرد|توانا۵۰۰}}|نویسنده=توانا|وبگاه=tavaana.org|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مطروحه‌ای از رهبر انقلاب برای شاعران مذهبی‌سرا|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=35791|شناسه={{شناسه یادکرد|خامنه۱}}|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|وبگاه=Khamenei.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=بحران کشمیر؛ نتیجه معاهده انگلیسی|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=43385|تاریخ=۱۳۹۸-۰۶-۱۲|شناسه={{شناسه یادکرد|خامنه۲}}|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|وبگاه=Khamenei.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=در مخاطب‌شناسی دچار توهم بودیم|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=24174|شناسه={{شناسه یادکرد|خامنه۵}}|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|وبگاه=Khamenei.ir|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160811155132/http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=24174|تاریخ بایگانی=۵ ژوئیه ۲۰۱۶}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اقتصاد اسلامی|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1161&npt=8|شناسه={{شناسه یادکرد|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۳}}|وبگاه=khamenei.ir|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اقتصاد مقاومتی، قرارگاه اقتصاد مقاومتی|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=12471&npt=1|شناسه={{شناسه یادکرد|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۴}}|وبگاه=khamenei.ir|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=حضور زنان در صحنه|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=4004|شناسه={{شناسه یادکرد|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۱}}|وبگاه=khamenei.ir|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=جهش تولید|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/search-result?q=جهش%20تولید&nt=99,101,2,4,9,1,16,|شناسه={{شناسه یادکرد|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای105}}|وبگاه=khamanei.ir|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ولایت فقیه و حکم حاکم|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?uid=1&tid=8|شناسه={{شناسه یادکرد|خامنه۳}}|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|وبگاه=Khamenei.ir|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20100831134656/http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?uid=1&tid=8|تاریخ بایگانی=31 اوت 2010}}
* {{یادکرد وب|عنوان=جهش تولید|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=49494|شناسه={{شناسه یادکرد|دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای۵}}|وبگاه=Khamenei.ir|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=وحدت اسلامی|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=35186|شناسه={{شناسه یادکرد|دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای۱۰۶}}|وبگاه=khamenei.ir|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=بیانات در دیدار جمعی از مداحان|نشانی=http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22443|شناسه={{شناسه یادکرد|خامنه۶}}|نویسنده=خامنه‌ای دات‌آی‌آر|وبگاه=Khamenei.ir|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130514010532/http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22443|تاریخ بایگانی=۱۴ مه ۲۰۱۳}}
* {{یادکرد وب|عنوان=عامل و طراح سوءقصد به جان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسی بود؟ /شباهت‌های دو گروه تروریستی|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1383865/عامل-و-طراح-سوءقصد-به-جان-آیت-الله-خامنه-ای-چه-کسی-بود-شباهت-های|شناسه={{شناسه یادکرد|خبرآنلاین}}|وبگاه=khabaronline.ir|نویسنده=خبرآنلاین}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ناشنیده‌هایی از جزئیات نشست داغ مجلس خبرگان در ۱۴ خرداد سال ۶۸ / چگونه توافق مسئولین ارشد نظام بر شورای رهبری، تعییر کرد؟|نشانی=https://www.khabaronline.ir/amp/1637613/|تاریخ بازبینی=2022-10-05|شناسه={{شناسه یادکرد|خبر۶۴۰}}|نویسنده=خبرآنلاین|وبگاه=khabaronline.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رویکرد نگاه به شرق از دیدگاه رهبر انقلاب|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1596089/رویکرد-نگاه-به-شرق-از-دیدگاه-رهبر-انقلاب|شناسه={{شناسه یادکرد|خبرآنلاین۱}}|وبگاه=khabaronline.ir|نویسنده=خبرآنلاین}}
* {{یادکرد وب|عنوان=تأیید رهبری آیت‌الله خامنه‌ای از سوی علمای بزرگ|نشانی=https://www.khabaronline.ir/amp/781761/|شناسه={{شناسه یادکرد|خبرآنلاین۳۱}}|وبگاه=khabaronline.ir|نویسنده=خبرآنلاین}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نباید املاک بنیاد مستضعفان در اختیار شخصیت‌ها و نهادها باشد/ پولی از بنیاد، وارد انتخابات نمی‌شود/ تمام ۶۰۰ میلیون دلار ارز صادرات را وارد کشور کردیم|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-اقتصادی-4/945664-نباید-املاک-بنیاد-مستضعفان-در-اختیار-شخصیت-ها-نهادها-باشد-پولی-از-بنیاد-وارد-انتخابات-نمی-شود-تمام-میلیون-دلار-ارز-صادرات-را-وارد-کشور-کردیم|تاریخ بازبینی=2020-07-29|شناسه={{شناسه یادکرد|ایلنا۷۰۰}}|نویسنده=خبرگزاری ایلنا|وبگاه=ilna.news|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=گوشه‌ای از امپراتوری مالی خامنه‌ای به روایت رئیس بنیاد مستضعفان: ۳۶ هزار میلیارد تومان درآمد در یک سال!|نشانی=https://khabar.us/news/88917/گوشه-ای-از-امپراتوری-مالی-خامنه-ای-به-روایت-رئیس-بنیاد-مستضعفان-۳۶-هزار-میلیارد-تومان-درآمد-در-یک-سال|تاریخ بازبینی=2020-07-29|شناسه={{شناسه یادکرد|خبر۷۰۱}}|نویسنده=خبر دات آس|وبگاه=khabar.us|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اشاره رهبر انقلاب به کدام ماجرا بود/دشمنی مداوم غرب با ایران|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3972668/اشاره-رهبرانقلاب-به-کدام-ماجرا-بود-دشمنی-مداوم-غرب-با-ایران|تاریخ=2017-05-07|تاریخ بازبینی=2019-05-16|شناسه={{شناسه یادکرد|مهر۵۵۰}}|نویسنده=خبرگزاری مهر|وبگاه=mehrnews.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20170812204929/http://www.mehrnews.com/news/3972668/اشاره-رهبرانقلاب-به-کدام-ماجرا-بود-دشمنی-مداوم-غرب-با-ایران|تاریخ بایگانی=۱۲ اوت ۲۰۱۷}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ویدیویی که از کاهش وزن شدید خامنه‌ای پرده برداشت|نشانی=https://news.gooya.com/2022/08/post-67691.php|تاریخ بازبینی=۲۹ اوت ۲۰۲۲|شناسه={{شناسه یادکرد|گویا۸۰۰}}|نویسنده=خبرنامهٔ گویا|وبگاه=news.gooya.com}}
* {{یادکرد کتاب|نویسنده=دفتر نشر و حفظ آثار آیت‌الله خامنه‌ای|عنوان=استمداد از خدا|نشریه=[[روزنامه همشهری]]|تاریخ=۱۸ خرداد ۱۳۸۸|شماره=شماره ۴۸۵۳|صفحه=صفحه ۱۷}}
* {{یادکرد وب|عنوان=کوفی عنان دربارهٔ رهبر معظم انقلاب چه گفت؟|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3429340-کوفی-عنان-درباره-رهبر-معظم-انقلاب-چه-گفت|شناسه={{شناسه یادکرد|دنیای اقتصاد20}}|وبگاه=donya-e-eqtesad|نویسنده=دنیای اقتصاد}}
* {{یادکرد وب|عنوان=چرا آیت‌الله مؤمن به رهبر شدن آیت‌الله خامنه‌ای رای نداد؟|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3660037-چرا-آیت-الله-مومن-به-رهبر-شدن-آیت-الله-خامنه-ای-رای-نداد|شناسه={{شناسه یادکرد|دنیای اقتصاد۲۰}}|وبگاه=donya-e-eqtesad.com|نویسنده=دنیای اقتصاد}}
* {{یادکرد وب|عنوان=سناتورهای آمریکایی خواهان تحریم خامنه‌ای و رئیسی شدند|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/سناتورهای-آمریکایی-خواهان-تحریم-خامنهای-و-رئیسی-شدند/a-58291399|تاریخ بازبینی=2021-07-18|شناسه={{شناسه یادکرد|دویچ۸۰۰}}|نویسنده=دویچه‌وله|وبگاه=dw.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=گزارش اختصاصی رویترز از امپراتوری مالی خامنه‌ای|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/گزارش-اختصاصی-رویترز-از-امپراتوری-مالی-خامنهای/a-17220410|تاریخ بازبینی=2019-12-30|شناسه={{شناسه یادکرد|دویچ۶۵}}|نویسنده=دویچه‌وله|وبگاه=dw.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=فضل‌الله هرگز مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای را نپذیرفت|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/فضلالله-هرگز-مرجعیت-آیتالله-خامنهای-را-نپذیرفت/a-5760162|شناسه={{شناسه یادکرد|دویچه‌وله۲۰}}|وبگاه=dw.com|نویسنده=دویچه‌وله}}
* {{یادکرد وب|عنوان=قدیانی: سلطه خامنه‌ای و استبداد دینی مشکلی بزرگ‌تر از کرونا|نشانی=https://amp.dw.com/fa-ir/قدیانی-سلطه-خامنهای-و-استبداد-دینی-مشکلی-بزرگتر-از-کرونا/a-53272386|شناسه={{شناسه یادکرد|amp.dw.com100}}|وبگاه=amp.dw.com|نویسنده=دویچه‌وله}}
* {{یادکرد وب|عنوان=تاکید دادگاه بین‌المللی آبان بر محاکمه ۱۳ مقام جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/دادگاه-بینالمللی-آبان-محاکمه-۱۳-مقام-جمهوری-اسلامی-ضروری-است/a-63299400|شناسه={{شناسه یادکرد|DW10}}|وبگاه=dw.com|نویسنده=دویچه‌وله}}
* {{یادکرد وب|عنوان=واکنش‌ها به کاربرد کلیدواژه یهودی‌ستیزانه نازی‌ها در پوستر سایت خامنه‌ای|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشها-به-کاربرد-کلیدواژه-یهودیستیزانه-نازیها-در-پوستر-سایت-خامنهای/a-53523423|شناسه={{شناسه یادکرد|دویچ۰۱۰}}|نویسنده=دویچه‌وله|وبگاه=dw.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=علی خامنه‌ای، رهبر ایران، به‌دلیل سرطان در آستانه مرگ است و رژیم در خطر فروپاشی قرار دارد|نشانی=https://www.express.co.uk/news/world/1667757/Iran-Supreme-Leader-Ali-Khamenei-heath-fears-dead-cancer-regime-collapse-Ayatollah/amp|تاریخ بازبینی=۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲|شناسه={{شناسه یادکرد|دیلی۸۰۰}}|نویسنده=دیلی اکسپرس|وبگاه=express.co.uk}}
* {{یادکرد وب|عنوان=سندی دربارهٔ سرطان خون آیت الله خامنه ای|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/سندی-در-بارۀ-سرطان-خون-آیت-الله-خامنه-ای-20101130/ایران|تاریخ=۳۰ نوامبر ۲۰۱۰|تاریخ بازبینی=۴ ژانویه ۲۰۲۰|شناسه={{شناسه یادکرد|فرانسه۵۵۰}}|نویسنده=رادیو فرانسه|وبگاه=rfi.fr|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210104125716/https://www.rfi.fr/fa/سندی-در-بارۀ-سرطان-خون-آیت-الله-خامنه-ای-20101130/ایران|تاریخ بایگانی=۲۰۲۰}}
* {{یادکرد وب|عنوان=شاخصه‌های زن در انقلاب اسلامی براساس دیدگاه‌های سید علی خامنه‌ای تدوین شد|نشانی=http://www.persian.rfi.fr/node/90681|تاریخ=۲۰ آوریل ۲۰۱۳|تاریخ بازبینی=۱۲ مه ۲۰۱۳|شناسه={{شناسه یادکرد|فرانس۵۴۲}}|نویسنده=رادیو فرانسه|وبگاه=persian.rfi.fr|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20130424021018/http://www.persian.rfi.fr/node/90681|تاریخ بایگانی=۲۴ آوریل ۲۰۱۳}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نوری‌زاد خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای: عدم کفایت شما برای رهبری قطعی و محرز است|نشانی=http://www.persian.rfi.fr/نوری-زاد-خطب-به-آیت-الله-خامنه-ای-عدم-کفایت-شما-برای-رهبری-قطعی-و-محرزاست-20140201/ایران|شناسه={{شناسه یادکرد|فرانس۰۴۰}}|نویسنده=رادیو فرانسه|وبگاه=persian.rfi.fr|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=عضو دفتر نشر آثار خامنه‌ای اخبار «وخیم شدن» وضعیت سلامتی رهبر جمهوری اسلامی را تکذیب کرد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/30987968.html|تاریخ بازبینی=۲۵ اسفند ۱۳۹۹|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۸۰۰}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=۱۷ سناتور جمهوری‌خواه طرح تحریم حقوق بشری خامنه‌ای و رئیسی ارائه دادند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31361269.html|تاریخ بازبینی=2021-07-18|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۸۰۱}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر خامنه‌ای وارد بورس می‌شوند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-khamenei-office-economic-venture-ipo-stock/30388897.html|تاریخ بازبینی=2020-01-21|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۷۰۵}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اقتصاد مقاومتی، برآمده از بینش «قلعه‌ای» خامنه‌ای|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/f2-iran-khamenei-opposition-economy-plan-analysis/25270492.html|تاریخ بازبینی=2022-10-06|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۴۱}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مهدی خزعلی، وبلاگ‌نویس منتقد، بازداشت شد|نشانی=http://www.radiofarda.com/archive/news/20120109/143/143.html?id=24446558|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۵۰}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20140203094524/http://www.radiofarda.com/archive/news/20120109/143/143.html?id=24446558|تاریخ بایگانی=۳ فوریه ۲۰۱۴|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اظهارات رهبر جمهوری اسلامی دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/o2_absolute_mandate_supreme_jurist/24322544.html|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۶۰}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20180818150726/https://www.radiofarda.com/a/o2_absolute_mandate_supreme_jurist/24322544.html|تاریخ بایگانی=۱۸ اوت ۲۰۱۸|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=از آزادی هماهنگ‌کننده تیم ترور میکونوس متاسفم|نشانی=http://www.radiofarda.com/Article/2007/12/12/o2_mykonos.html|تاریخ بازبینی=۲۶ نوامبر ۲۰۰۸|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۶۱}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20081211161134/http://www.radiofarda.com/Article/2007/12/12/o2_mykonos.html|تاریخ بایگانی=۱۱ دسامبر ۲۰۰۸|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ترامپ به توییت خامنه‌ای به فارسی پاسخ داد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/trump-retwitting-khamenei/30384135.html&#124;|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۴۷}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=شماری از کنشگران داخل ایران خواستار استعفای خامنه‌ای شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/statement-political-activists-khamenei/29995051.html|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۵۱}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=۱۴ فعال حوزه زنان در ایران خواستار «استعفای علی خامنه‌ای» شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/Iran-female-activists-call-on-Khamenei-to-step-down/30093842.html|تاریخ بازبینی=2022-10-08|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۵۲}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f8_khamenei4/24569202.html|تاریخ=۲۰۲۲|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۱}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اظهارات رهبر جمهوری اسلامی دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/o2_absolute_mandate_supreme_jurist/24322544.html|تاریخ=2011-09-08|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۳۰۲}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20180818150726/https://www.radiofarda.com/a/o2_absolute_mandate_supreme_jurist/24322544.html|تاریخ بایگانی=۱۸ اوت ۲۰۱۸}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رویترز: آیت‌الله خامنه‌ای یک امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری را کنترل می‌کند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f12_reuters_report_on_khamenei_assets/25164738.html|تاریخ=2013-11-11|تاریخ بازبینی=2019-12-30|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۹۰۵}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=از آزادی هماهنگ‌کننده تیم ترور میکونوس متاسفم|نشانی=http://www.radiofarda.com/Article/2007/12/12/o2_mykonos.html|تاریخ=2007-12-12|تاریخ بازبینی=۲۶ نوامبر ۲۰۰۸|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۷۴۸}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20081211161134/http://www.radiofarda.com/Article/2007/12/12/o2_mykonos.html|تاریخ بایگانی=۱۱ دسامبر ۲۰۰۸}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش سوم) دوران کودکی و مدرسه|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_khamenei_biography_third_section/24562488.html-ع|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۲}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش نهم)- جایگاه او در آستانه انقلاب ایران|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/b17-khamenei-biography/24669807.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۲}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش دهم)- راهیابی به حلقه خاص خمینی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/b17_khamenei_biography_32/24689962.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۳}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش یازدهم)-جبهه‌گیری در برابر اولین رئیس‌جمهوری منتخب ایران|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/b17-khamenei-biography-12/24732052.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۴}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوازدهم)-در مجلس اول علیه بنی‌صدر|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_khamenei_life_eleven_part/24732069.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۵}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان= «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش دهم)- راهیابی به حلقه خاص خمینی»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f8_khamenei4/24569202.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۳}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش نخست)- تولد و والدین|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_khamenei_life_first_part/24533640.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۲۱}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم)- معرفی برادران و خواهران|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f12_biography_of_ayatollah_khamenei_part_2/24541382.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۲۲}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رأی‌گیری بر سر «استعفای آیت‌الله منتظری» در نشست انتخاب خامنه‌ای به رهبری|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/28976949.html|تاریخ بازبینی=2022-10-05|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۰۴}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رهبر ایران: نظر آقای رئیس‌جمهور به نظر بنده نزدیک‌تر است|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f2_postelections_Khamenei_Friday_prayers_Tehran/1757852.html|تاریخ بازبینی=2022-10-12|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۶۴۴}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=خامنه‌ای تقصیر وضعیت وخیم اقتصادی را متوجه «مسئولان ده ۹۰» دانست|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31678211.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۱۰}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_khameni_mousavi_30yearshistory/2136548.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۹}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=هاشمی شاهرودی؛ حذف شده در دوره خمینی، مقبول خامنه‌ای|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/hashmi-shahroudi-Iraq-born-who-failed-to-be-Iran-supreme-leader/29673232.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۴۰}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آیت الله مؤمن، فقیهی دوچهره|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Hypocritical-cleric-mohammad-momen/29787007.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۷۰}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=خامنه‌ای: انگلیس خبیث داعش را برای مقابله با ایران درست کرد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f12-khamenei-says-britain-made-isis-against-iran/26634692.html|تاریخ بازبینی=2022-10-12|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۱۷}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اظهارات رهبر جمهوری اسلامی دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/o2_absolute_mandate_supreme_jurist/24322544.html|تاریخ=2011-09-08|تاریخ بازبینی=2022-10-12|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۲۰}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20180818150726/https://www.radiofarda.com/a/o2_absolute_mandate_supreme_jurist/24322544.html|تاریخ بایگانی=۱۸ اوت ۲۰۱۸}}
* {{یادکرد وب|عنوان= «درندگان آزادی اطلاع‌رسانی در جهان»؛ تصویر خامنه‌ای در کنار رهبران ۳۶ کشور دیگر|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/rsf-s-2021-press-freedom-predators-gallery/31344034.html|تاریخ=2011-09-08|تاریخ بازبینی=2021-07-07|شناسه={{شناسه یادکرد|فردا۰۲۵}}|نویسنده=رادیو فردا|وبگاه=radiofarda.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مهدی خزعلی: پدرم مخالف مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای بود و زیر فشار دفتر رهبری استعفا کرد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3-khazali-vs-khamenei/28005230.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۶۰}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان= «درس خارج فقه آیت‌الله خامنه‌ای و تربیت تکنیسین‌های دیوانسالاری مذهبی»|نشانی=https://radiofarda.com/a/f35_Khamenei_Seminary_Com/2030152.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۳۱}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=جلسه خبرگان رهبری و انتخاب علی خامنه ای به رهبری|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/khamenei-new-film/28964129.html|شناسه={{شناسه یادکرد|رادیوفردا۸۰}}|وبگاه=radiofarda.com|نویسنده=رادیو فردا}}
* {{یادکرد وب|عنوان=محمود وحیدنیا|نشانی=http://haamee.org/vahidnia/|تاریخ بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۰|شناسه={{شناسه یادکرد|همه۰۴۳}}|نویسنده=سایت همه|وبگاه=haamee.org|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=سرکوهی|نام=فرج|عنوان=موسیقی و مجسمه؛ عقب‌نشینی فقه سنتی در برابر هنر؟|نشانی=http://www.bbc.com/persian/arts/2011/10/111011_music_courses_religeous_schools.shtml|تاریخ=2011-10-11|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۲۱}}|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20160914191800/http://www.bbc.com/persian/arts/2011/10/111011_music_courses_religeous_schools.shtml|تاریخ بایگانی=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۶}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=شرف‌الدین|نام=بزرگمهر|عنوان=آیت الله خامنه‌ای؛ مرد فضاهای خالی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/iran/2011/09/110917_bsh_khamenei.shtml|تاریخ=17 سپتامبر 2011|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۰۲۶}}|وبگاه=bbc.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20160703214802/http://www.bbc.com/persian/iran/2011/09/110917_bsh_khamenei.shtml|تاریخ بایگانی=۳ ژوئیه ۲۰۱۶}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نظرات آقایان آیات هاشمی شاهرودی، تسخیری، بنی فضل، موسوی همدانی + نظر طاهری اصفهانی در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای|نشانی=http://salehat.ir/index.php/component/content/article/96-khamenei/feghahat/142|شناسه={{شناسه یادکرد|صالحات۱}}|وبگاه=salehat.ir|نویسنده=صالحات}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نظرات آقایان آیات استادی، محسنی گرکانی، هاشمی، و مجتهدی در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای|نشانی=http://salehat.ir/index.php/component/content/article/96-khamenei/feghahat/142|شناسه={{شناسه یادکرد|صالحات۲}}|وبگاه=salehat.ir|نویسنده=صالحات}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ظرات آقایان آیات حکیم، نجفی خوانساری، شفیعی، و قزلجه ای در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای|نشانی=http://salehat.ir/index.php/component/content/article/96-khamenei/feghahat/143|شناسه={{شناسه یادکردصالحات۳}}|وبگاه=salehat.ir|نویسنده=صالحات}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نظرات آقایان آیات جناتی، راستی کاشانی، فقیه ایمانی و روحانی در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای|نشانی=http://salehat.ir/index.php/component/content/article/96-khamenei/feghahat/144--1373-v15-144|شناسه={{شناسه یادکرد|صالحات۴}}|وبگاه=salehat.ir|نویسنده=صالحات}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زنان رؤسای جمهور از چه جایگاهی برخوردار هستند؟|نشانی=https://sobhe-no.ir/newspaper/print/227-1/6/8551|شناسه={{شناسه یادکرد|صبح نو۲}}|وبگاه=sobhe-no.ir|نویسنده=صبح نو}}
* {{یادکرد وب|عنوان=فرمان اجرایی پرزیدنت ترامپ؛ دارایی‌های آیت‌الله علی خامنه‌ای و دفتر او تحریم شدند|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-iran-trump/4971539.html|تاریخ بازبینی=2019-12-27|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۷۰۱}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=به بهانه تحریم خامنه‌ای توسط آمریکا؛ رهبری که با ادعای ساده‌زیستی، مالک امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری است {{!}} صدای آمریکا فارسی|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannews/iran-leader-khamenei|تاریخ بازبینی=2020-06-28|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۷۰۳}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=سفارت آمریکا در عراق از دارایی ۲۰۰ میلیاردی رهبر جمهوری اسلامی نوشت|نشانی=https://ir.voanews.com/latestnews/us-iran-46|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۷۰۵}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=۳۶ هزار میلیارد تومان درآمد در یک سال؛ گوشه‌ای از امپراتوری مالی خامنه‌ای به روایت رئیس بنیاد مستضعفان {{!}} صدای آمریکا فارسی|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-khamenei-asset|تاریخ بازبینی=2020-07-29|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۷۰۲}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=محسن سازگارا: لغو ناگهانی دیدار اعضای مجلس خبرگان با خامنه‌ای احتمالاً مرتبط با سلامت او بوده است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/voa-farsi-guest-interview-mohsen-sazghara-analyst-political-activist/6740193.html|تاریخ بازبینی=۲۰ شهریور ۱۴۰۱|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۱}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان= «تهاجم ترکیبی» رمز عملیات جدید خامنه‌ای در برابر تهاجم فرهنگی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-khamenei-hybrid-warfare/6432860.html|تاریخ بازبینی=2022-02-09|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۰۱۰}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=گزارشگران بدون مرز نام آیت‌الله خامنه‌ای را در میان «درندگان آزادی رسانه‌ها» قرار داد|نشانی=https://ir.voanews.com/latestnews/iran-journalist-humanrights-khamenei-rsf|تاریخ بازبینی=2021-07-07|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۰۲۰}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ند پرایس می‌گوید فتوای خامنه‌ای هرگز مبنای تصمیم آمریکا برای جلوگیری از دستیابی به سلاح هسته‌ای نبوده است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-iran-ned-price-khamenei-fatva/6394845.html|تاریخ بازبینی=2022-10-03|شناسه={{شناسه یادکرد|آمریکا۰۳۱}}|نویسنده=صدای آمریکا|وبگاه=voanews.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=توضیحات هادی خامنه‌ای در مجلس راجع به کاریکاتور اهانت‌آمیز|نشانی=http://www.voanews.com/persian/archive/2003-01/a-2003-01-12-25-1.cfm|شناسه={{شناسه یادکرد|صدای آمریکا۲}}|وبگاه=voanews.com|نویسنده=صدای آمریکا|archive-date=۱۴ سپتامبر ۲۰۰۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914185552/http://www.voanews.com/persian/archive/2003-01/a-2003-01-12-25-1.cfm|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=جزئیات خواندنی ماجرای میکونوس بعد از ۱۴ سال|نشانی=http://www.asriran.com/view.php?id=1661|شناسه={{شناسه یادکرد|عصر۶۰}}|نویسنده=عصر ایران|وبگاه=asriran.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20111111191516/http://www.asriran.com/view.php?id=1661|تاریخ بایگانی=11 نوامبر 2011}}
* {{یادکرد وب|عنوان=همه همسران رؤسای جمهور ایران -- منصوره خجسته باقرزاده|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/361288/همه-همسران-رؤسای-جمهور-ایران-عکس|شناسه={{شناسه یادکرد|عصرایران۱}}|وبگاه=asriran.com|نویسنده=عصرایران}}
* {{یادکرد وب|عنوان=جزئیات خواندنی ماجرای میکونوس بعد از 14 سال|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1661/جزئیات-خواندنی-ماجرای-میکونوس-بعد-از-14-سال|شناسه={{شناسه یادکرد|عصرایران10}}|وبگاه=asriran.com|نویسنده=عصرایران}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نامه امام در عزل آقای منتظری|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13951225000940/نامه-امام-در-عزل-آقای-منتظری|شناسه={{شناسه یادکرد|فارس۱}}|وبگاه=farsnews.ir|نویسنده=فارس}}
* {{یادکرد وب|عنوان=دست کم برای نخستین بار در تاریخ معاصر ایران صورت گرفت؛ انتقاد از رهبری در حضور رهبری و پاسخ رهبری|نشانی=http://www.fararu.com/vdcivzap.t1a5p2bcct.html|تاریخ=۷ آبان ۱۳۸۸|تاریخ بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۰|شناسه={{شناسه یادکرد|فرارو۰۴۴}}|نویسنده=فرارو|وبگاه=fararu.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20140328135103/http://fararu.com/vdcivzap.t1a5p2bcct.html|تاریخ بایگانی=۲۸ مارس ۲۰۱۴|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=کریم‌پور|نام=سجاد|عنوان=بازخوانی خامنه‌ای: دیدگاه جهانی قدرتمندترین رهبر ایران|نشانی=http://www.carnegieendowment.org/publications/index.cfm?fa=view&id=19975&prog=zgp&proj=zme|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|کار۵۰۰}}|وبگاه=carnegieendowment.org|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20080410182647/https://www.carnegieendowment.org/publications/index.cfm?fa=view&id=19975&prog=zgp&proj=zme|تاریخ بایگانی=۱۰ آوریل ۲۰۰۸}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مخالفان مرجعیت رهبری در جامعهٔ مدرسین|نشانی=https://kadivar.com/12614/|شناسه={{شناسه یادکرد|kadivar.com۱}}|وبگاه=kadivar.com|نویسنده=کدیور، محسن}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=کیهان‌منش|نام=جلال|عنوان=سرنوشت منتقدین آِیت الله خامنه‌ای|نشانی=http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/article/-f473b4f15d.html|تاریخ=۹ آبان ۱۳۸۸|تاریخ بازبینی=۱۲ بهمن ۱۳۹۲|شناسه={{شناسه یادکرد|کیهان۰۴۰}}|وبگاه=roozonline.com|تاریخ بایگانی=۳ فوریه ۲۰۱۴|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140203211804/http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/article/-f473b4f15d.html}}
* {{یادکرد وب|عنوان=دروغ‌های بنی صدر پیرامون امام خامنه ای|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/68892/دروغ-های-بنی-صدر-پیرامون-امام-خامنه-ای|شناسه={{شناسه یادکرد|مشرق}}|وبگاه=mashreghnews.ir|نویسنده=مشرق نیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اعضای شورای نمایش معرفی شدند|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/253025/اعضای-شورای-نمایش-معرفی-شدند|شناسه={{شناسه یادکرد|مشرق نیوز۲}}|وبگاه=mashreghnews.ir|نویسنده=مشرق نیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=وقتی سیا اصطلاح «تئوری توطئه» را اختراع کرد|نشانی=http://www.mashreghnews.ir/fa/news/571438/وقتی-سیا-اصطلاح-تئوری-توطئه-را-اختراع-کرد-عکس-و-فیلم|شناسه={{شناسه یادکرد|مشرق۴۵۰}}|نویسنده=مشرق‌نیوز|وبگاه=mashreghnews.ir|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20161016115327/http://www.mashreghnews.ir/fa/news/571438/وقتی-سیا-اصطلاح-تئوری-توطئه-را-اختراع-کرد-عکس-و-فیلم|تاریخ بایگانی=۱۶ اکتبر ۲۰۱۶}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ماجرای ازدواج سیدعلی|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/172679/ماجرای-ازدواج-سیدعلی-خطبه-عقد-را-چه-كسي-خواند|شناسه={{شناسه یادکرد|مشرق نیوز۵}}|وبگاه=mashreghnews.ir|نویسنده=مشرق نیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ناطق نوری، انتخاب مجدد میرحسین موسوی به نخست‌وزیری و ماجرای ۹۹ نفر|نشانی=https://www.irdc.ir/fa/content/4913/default.aspx|شناسه={{شناسه یادکرد|مرکز اسناد انقلاب اسلامی}}|وبگاه=irdc.ir|نویسنده=مرکز اسناد انقلاب اسلامی}}
* {{یادکرد وب|عنوان=تأسیس مجمع جهانی اهل بیت (ع) (1369ش)|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/212079/تأسیس-مجمع-جهانی-اهل-بیت(ع)-(1369ش)|تاریخ بازبینی=2022-08-30|شناسه={{شناسه یادکرد|دایره۱}}|نویسنده=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی|وبگاه=cgie.org.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=نگاهی تاریخی به حذف شرط مرجعیت از شروط مورد نیاز رهبری|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4686993/نگاهی-تاریخی-به-حذف-شرط-مرجعیت-از-شروط-مورد-نیاز-رهبری|شناسه={{شناسه یادکرد|مهرنیوز۲۰}}|وبگاه=mehrnews.com|نویسنده=مهرنیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=اشاره رهبرانقلاب به کدام ماجرا بود/دشمنی مداوم غرب با ایران|نشانی=http://www.mehrnews.com/news/3972668/اشاره-رهبرانقلاب-به-کدام-ماجرا-بود-دشمنی-مداوم-غرب-با-ایران|شناسه={{شناسه یادکرد|مهرنیوز20}}|وبگاه=mehrnews.com|نویسنده=مهرنیوز|archive-date=۱۲ اوت ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812204929/http://www.mehrnews.com/news/3972668/%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=کتاب «دو امام مجاهد» به چاپ یازدهم رسید|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5570457/کتاب-دو-امام-مجاهد-به-چاپ-یازدهم-رسید|شناسه={{شناسه یادکرد|مهرنیوز۶۰}}|وبگاه=mehrnews.com|نویسنده=مهرنیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مایک پمپئو: لفاظی‌های خبیثانه خامنه‌ای، نماینده سنت رواداری مردم ایران نیست|نشانی=https://melliun.org/iran/232576|شناسه={{شناسه یادکرد|میلیون۴۰۰}}|نویسنده=میلیون ایران|وبگاه=melliun.org}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های خارجی دربارهٔ علاقه آیت‌الله خامنه‌ای به شعر و ادبیات چه می‌گویند؟|نشانی=http://nasimonline.ir/Content/Detail/2041365/رسانه-های-خارجی-درباره-علاقه-آیت-الله-خامنه-ای-به-شعر-و-ادبیات-چه-می-گویند|تاریخ بازبینی=۳۰ فروردین ۱۴۰۰|شناسه={{شناسه یادکرد|نسیم۴۴۴}}|نویسنده=نسیم آنلاین|وبگاه=nasimonline.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=خواهر رئیس‌جمهور ایران برای پیوستن به شوهرش در عراق از کشور گریخت|نشانی=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0CE2DC173BF930A35756C0A963948260|شناسه={{شناسه یادکرد|نیویورک تایمز۱}}|وبگاه=nytimes.com|نویسنده=نیویورک تایمز|archive-date=۱ ژانویه ۲۰۰۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20080101143534/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0CE2DC173BF930A35756C0A963948260|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مقایسه تطبیقی مفهوم اطلاق در نظام‌های سلطنتی و ولایتی|نشانی=http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=6246&MagazineArticleID=67150|تاریخ=۱۳۹۸-۰۶-۱۲|شناسه={{شناسه یادکرد|حوزه۰۱۰}}|نویسنده=وبگاه حوزه علمیه|وبگاه=hawzah.net|تاریخ بایگانی=13 نوامبر 2012|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121113013628/http://www.hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineID=0&MagazineNumberID=6246&MagazineArticleID=67150}}
* {{یادکرد وب|عنوان=هاشمی رفسنجانی منتظر مرگ خامنه‌ای است و اقدامات بعدی او|نشانی=http://cablegate.wikileaks.org/cable/2009/08/09ISTANBUL336.html|تاریخ=۲۸ اوت ۲۰۰۹|تاریخ بازبینی=۲۸ نوامبر ۲۰۱۰|شناسه={{شناسه یادکرد|ویکیل۸۰۰}}|نویسنده=ویکی‌لیکس|وبگاه=cablegate.wikileaks.org|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20101129181924/https://cablegate.wikileaks.org/cable/2009/08/09ISTANBUL336.html|تاریخ بایگانی=۲۹ نوامبر ۲۰۱۰}}
* {{یادکرد وب|عنوان=زندگی‌نامه رهبرعالی قدر انقلاب|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/32246/زندگینامه-رهبر-عالیقدر-حضرت-آیت-الله-سیدعلی-خامنه-ای|شناسه={{شناسه یادکرد|همشهری۱}}|وبگاه=hamshahrionline.ir|نویسنده=همشهری}}
* {{یادکرد وب|عنوان=تصویر اولین حضور آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه تهران {{!}} ۲۴۰ بار اقامه نماز در ۴۰ سال|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/amp/478658/|شناسه={{شناسه یادکرد|همشهری۲}}|وبگاه=hamshahrionline.ir|نویسنده=همشهری آنلاین}}
* {{یادکرد وب|عنوان=رهبر ایران: روابط با شرق و غرب باید تقویت شود|نشانی=https://fa.euronews.com/2018/07/15/khamenei-meeting-with-cabinet-underlines-the-importance-of-diplomatic-relation-with-west|شناسه={{شناسه یادکرد|یورونیوز۱}}|وبگاه=euronews.com|نویسنده=یورونیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مقتدی صدر با استعفای آیت‌الله حائری از مرجعیت: برای همیشه از سیاست کناره‌گیری می‌کنم|نشانی=https://per.euronews.com/2022/08/29/sadr-dominant-iraqi-political-leader-quits-politics|شناسه={{شناسه یادکرد|یورونیوز۳۰}}|وبگاه=euronews.com|نویسنده=یورونیوز}}
* {{یادکرد وب|عنوان=همسر نوری زاد: نگران سرانجام مصیبتی که بر سر افراد خیرخواه کشور آورده‌اند، هستم|نشانی=http://www.free-journalists.net/live/index.php/2010-11-09-01-35-41/537-2011-03-28-08-28-39.html|شناسه={{شناسه یادکرد|جرونال۰۴۰}}|نویسنده=free-journalists|وبگاه=free-journalists.net|تاریخ بایگانی=1 اوت 2011|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110801224629/http://www.free-journalists.net/live/index.php/2010-11-09-01-35-41/537-2011-03-28-08-28-39.html}}
* {{یادکرد وب|عنوان=یادمان اسرای جنبش سبز/ احمد زیدآبادی تاوان انتقاد خود از رهبر را پس می‌دهد|نشانی=http://www.mowjcamp.com/article/id/50953|شناسه={{شناسه یادکرد|موج۰۴۰}}|نویسنده=mowjcamp|وبگاه=mowjcamp.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20100407130015/http://www.mowjcamp.com/article/id/50953|تاریخ بایگانی=7 آوریل 2010|پیوند نویسنده=}}
 
;منابع انگلیسی
{{آغاز چپ‌چین}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Algar |نام=Hamid |پیوند نویسنده=حامد الگار |سال=2020 |نام خانوادگی ویراستار=Daniel |نام ویراستار=Elton L. |پیوند ویراستار=التون دانیل |مدخل=KHOMEINI, RUHOLLAH MUSAVI |پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/*-COM_12401 |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |جلد=Volume XVI, Fascicle 5–6 |مکان=Leiden |ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]] |صفحات=542–590 |شابک=978-90-04-44192-7 |زبان=en}}
* {{cite book |last1=Hovsepian-Bearce |first1=Yvette |title=The Political Ideology of Ayatollah Khamenei: Out of the Mouth of the Supreme Leader of Iran |date=2016 |publisher=[[روتلج|Routledge]] |location=Abingdon, Oxon |isbn=978-1-138-81310-6}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی=Garver| نام=John W| عنوان=China and Iran: ancient partners in a post-imperial world| نشانی=http://books.google.com/books?id=u2X1DNUATjkC&pg=PA100&lpg=PA100&dq=Patrice+Lumumba+khamenei&source=bl&ots=uGq2nUviOn&sig=xHPHP62oRl636yKuBzt2tej0ras&hl=en&sa=X&ei=XGRFT9iIJMrr0gGv0ezpAw&redir_esc=y#v=onepage&q=Patrice%20Lumumba%20khamenei&f=false| تاریخ=۲۰۰۶| ناشر=University of Washington Press| مکان=Washington| زبان=en| شابک=978-0-295-98631-9| صفحات=۴۰۵}}
* {{یادکرد وب | نام خانوادگی=Zucker| نام=Daniel M| عنوان=Iran’s VEVAK: Disinformation, Inc. | نشانی=http://www.ocnus.net/cgi-bin/exec/view.cgi?archive=106&num=27144 | بازبینی=۲۴ فوریه ۲۰۱۲ | تاریخ=Dec 17, 2006| ناشر=Ocnus| کد زبان=en}}
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی=Berman| نام=Ilan| عنوان=Tehran Rising: Iran's Challenge to the United States| نشانی=http://books.google.com/books?id=ihhZ8K0dawwC&pg=PA12&lpg=PA12&dq=Patrice+Lumumba+khamenei&source=bl&ots=qLyoKX8g_P&sig=tifA0F6gGWFusnGINh6vgT79bfc&hl=en&sa=X&ei=XGRFT9iIJMrr0gGv0ezpAw&redir_esc=y#v=onepage&q=Patrice%20Lumumba%20khamenei&f=false| تاریخ=۲۰۰۵| ناشر=Rowman & Littlefield| مکان=Maryland| زبان=en| شابک=978-0-7425-4904-3 | صفحات=۲۲۳}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=TIMMERMAN| نام=KENNETH R | عنوان=Iran’s “Moderates” Are No Reformer| ژورنال=The Brown journal of world affairs | سری=۹| ناشر=Institute for International Studies (Brown University)| تاریخ=۲۰۰۲| زبان=en | پیوند=http://www.watsoninstitute.org/bjwa/archive/9.2/Iran/Timmerman.pdf| تاریخ دسترسی=۲۴ فوریه ۲۰۱۲}}{{پیوند مرده|date=February 2019}}
* {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=Wihbey| نام=Paul Michael| عنوان=The Southern Eurasian Great Game| ژورنال=IASPS Research Papers in Strategy| شماره=۸ | ناشر=Institute for Advanced Strategic and Political Studies | تاریخ=۱۹۹۹| زبان=en| پیوند=http://www.iasps.org/strategic8/eurasia.htm| تاریخ دسترسی=۲۴ فوریه ۲۰۱۲}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Pro Iran's dissident ayatollah|نشانی=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/2699541.stm|تاریخ=30 January 2003|تاریخ بازبینی=1 February 2014|شناسه={{شناسه یادکرد|بی بی۶۲}}|نویسنده=bbc|کد زبان=en|وبگاه=bbc.co.uk|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=German court rules Iranian leaders ordered Berlin slayings|نشانی=http://www.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran.pm/index.html|شناسه={{شناسه یادکرد|cnn۵۰}}|نویسنده=cnn|کد زبان=en|وبگاه=cnn.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20150924191734/http://www.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran.pm/index.html|تاریخ بایگانی=24 سپتامبر 2015}}
* {{یادکرد وب|عنوان=German court implicates Iran leaders in '92 killings|نشانی=http://www.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran/|تاریخ=April ۱۰, ۱۹۹۷|تاریخ بازبینی=۲۶ نوامبر ۲۰۰۸|شناسه={{شناسه یادکرد|سیان۵}}|نویسنده=cnn|کد زبان=en|وبگاه=cnn.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20090212161046/http://www.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran/|تاریخ بایگانی=۱۲ فوریه ۲۰۰۹}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=Gélie|نام=Philippe|عنوان=Iran: guerre de succession en vue au sommet de l'État|نشانی=https://www.lefigaro.fr/international/2015/02/27/01003-20150227ARTFIG00350-iran-vers-une-revolution-au-sommet.php|تاریخ=۲۷ فوریه ۲۰۱۵|تاریخ بازبینی=۲۰ مارس ۲۰۲۱|شناسه={{شناسه یادکرد|لفیگ۴}}|کد زبان=en|وبگاه=lefigaro.fr}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=Keane|نام=Dan|عنوان=POWER STRUGGLE Iran’s supreme leader ‘handing power to son as health deteriorates’ & tensions rise over scientist’s assassination|نشانی=https://www.thesun.co.uk/news/13397245/iran-supreme-leader-hands-power-son-health/|تاریخ=۶ دسامبر ۲۰۲۰|تاریخ بازبینی=۲۰ مارس ۲۰۲۱|شناسه={{شناسه یادکرد|دسدس۱۰۰}}|کد زبان=en|وبگاه=thesun.co.uk}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=ROCHE|نام=DARRAGH|عنوان=Journalist Claims Iran's Supreme Leader Transfers Power to Son as Health Deteriorates|نشانی=https://www.newsweek.com/fakhrizadeh-iran-1552586|تاریخ=۵ دسامبر ۲۰۲۰|تاریخ بازبینی=۲۰ مارس ۲۰۲۱|شناسه={{شناسه یادکرد|نیوزویک۴۰}}|کد زبان=en|وبگاه=newsweek.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Trump puts sanctions on Iranian supreme leader, other top officials|نشانی=https://www.reuters.com/article/us-mideast-iran-usa-idUSKCN1TP13D|تاریخ=2019-06-25|تاریخ بازبینی=2019-12-27|شناسه={{شناسه یادکرد|خراج۴}}|نویسنده=Reuters|کد زبان=en|وبگاه=reuters.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=U.S. Sanctions Supreme Leader of Iran|نشانی=https://www.thedailybeast.com/us-sanctions-ayatollah-ali-khamenei-supreme-leader-of-iran|تاریخ=2019-06-24|تاریخ بازبینی=2019-12-27|شناسه={{شناسه یادکرد|خراج۲}}|نویسنده=thedailybeast|کد زبان=en|وبگاه=thedailybeast.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Argentine Judge Indicts 4 Iranian Officials in 1994 Bombing of Jewish Center|نشانی=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=940DE7DF163EF933A25750C0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=all|تاریخ=March ۱۰, ۲۰۰۳|تاریخ بازبینی=۲۶ نوامبر ۲۰۰۸|شناسه={{شناسه یادکرد|تایمز۵۰}}|نویسنده=The New York Times|کد زبان=en|وبگاه=nytimes.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS ORDERED KILLINGS|نشانی=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E00E6D9103CF932A25757C0A961958260&sec=&spon=&pagewanted=all|تاریخ=April ۱۱, ۱۹۹۷|شناسه={{شناسه یادکرد|تایمز۸۹}}|نویسنده=The New York Times|کد زبان=en|وبگاه=nytimes.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Spotlight on Press Tyrants: CPJ Names Ten Worst Enemies of the Press|نشانی=http://cpj.org/reports/2000/05/enemies-00.php|شناسه={{شناسه یادکرد|پرس۸۰۸}}|کد زبان=en|وبگاه=cpj.org|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20111129052317/http://www.cpj.org/reports/2000/05/enemies-00.php|تاریخ بایگانی=29 نوامبر 2011}}
* {{یادکرد وب|عنوان="An Iran option the US prefers to ignore"|نشانی=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HC17Ak02.html|شناسه={{شناسه یادکرد|تایم۰۱۷}}|نویسنده=Asia Times|کد زبان=en|وبگاه=atimes.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20060316201913/http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HC17Ak02.html|تاریخ بایگانی=17 ژوئن 2018}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=Kheradpir|نام=Ali|عنوان=Iran's constitutional dictatorship furthers 'conspiracy'|نشانی=https://www.euronews.com/2013/06/12/iran-s-constitutional-dictatorship-furthers-conspiracy|تاریخ=2013-06-12|تاریخ بازبینی=2022-10-10|شناسه={{شناسه یادکرد|یرو۰۱۰}}|کد زبان=en|وبگاه=euronews.com|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=ali hoseini khamenei|نشانی=http://www.forbes.com/profile/ali-hoseini-khamenei/|شناسه={{شناسه یادکرد|فوربس۴۵}}|نویسنده=forbes|کد زبان=en|وبگاه=forbes.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20130819084700/http://www.forbes.com/profile/ali-hoseini-khamenei/|تاریخ بایگانی=19 اوت 2013}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Al-Azhar Chancellor, Religious Leaders Hail Ayatollah Khamenei's Fatwa|نشانی=http://www.aimislam.com/al-azhar-chancellor-religious-leaders-hail-ayatollah-khameneis-fatwa|شناسه={{شناسه یادکرد|آسیا۰۰۱}}|نویسنده=Aimislam|کد زبان=en|وبگاه=Aimislam.com|نشانی بایگانی=https://archive.today/20140101080029/http://www.aimislam.com/al-azhar-chancellor-religious-leaders-hail-ayatollah-khameneis-fatwa/|تاریخ بایگانی=}}
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=Porter|نام=Gareth|عنوان=When the Ayatollah Said No to Nukes|ناشر=[[Foreign Policy]]|نشانی=https://foreignpolicy.com/2014/10/16/when-the-ayatollah-said-no-to-nukes/|تاریخ=16 October 2014|تاریخ بازبینی=21 August 2015|شناسه={{شناسه یادکرد|فورس۹}}|کد زبان=en|وبگاه=foreignpolicy.com|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20170921001025/https://foreignpolicy.com/2014/10/16/when-the-ayatollah-said-no-to-nukes/|تاریخ بایگانی=21 September 2017|پیوند نویسنده=گرت پورتر}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Did Iran’s supreme leader issue a fatwa against the development of nuclear weapons|نشانی=https://www.washingtonpost.com/news/fact-checker/wp/2013/11/27/did-irans-supreme-leader-issue-a-fatwa-against-the-development-of-nuclear-weapons/|تاریخ بازبینی=2022-10-02|شناسه={{شناسه یادکرد|واشنگ۴۰}}|نویسنده=Washington Post|کد زبان=en|وبگاه=washingtonpost.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=Hughes|نام۱=Donna M.|تاریخ=February 2000|عنوان=Women and Reform in Iran|پیوند=http://womenfreedomforum.com/socialactivity2/women-reform-iran-donna-hughes/|ژورنال=University of Rhode Island|کد زبان=en|تاریخ بازبینی=12 May 2013}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی۱=Wallechinsky|نام۱=David|عنوان=Tyrants, The World's Worst Dictators|سال=2009|زبان=en|پیوند=https://www.google.co.jp/books/edition/Tyrants/LzRxIZEE9BYC?hl=en&gbpv=ظالمان}}
* {{یادکرد وب|عنوان=netanyahu-whips-out-book-of-khameneis-speeches|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-whips-out-book-of-khameneis-speeches/|شناسه={{شناسه یادکرد|تایمز۵۰۳}}|نویسنده=timesofisrael|کد زبان=en|وبگاه=timesofisrael.com|پیوند نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran's dissident ayatollah|نشانی=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/2699541.stm|شناسه={{شناسه یادکرد|BBC10}}|وبگاه=BBC|نویسنده=}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی۱=Abrahamian|نام۱=Ervand|عنوان=A History of Modern Iran|سال=2008|ناشر=Cambridge University Press|زبان=en}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Ali Khamenei|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Ali-Khamenei|تاریخ بازبینی=2022-10-12|شناسه={{شناسه یادکرد|بریتانیکا۵}}|نویسنده=britannica|کد زبان=en|وبگاه=britannica.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran's supreme leader accuses Saudis of 'genocide' in Yemen|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2015/apr/09/iranian-president-rouhani-yemen-ceasefire|شناسه={{شناسه یادکرد|گاردین۸۰۸}}|نویسنده=The Guardian|کد زبان=en|وبگاه=theguardian.com}}
* {{یادکرد وب|عنوان=The Latest: Indonesia sends 34 tons of aid for Rohingya|نشانی=http://www.nydailynews.com/newswires/news/world/latest-indonesia-sends-34-tons-aid-rohingya-article-1.3488890|شناسه={{شناسه یادکرد|خبر۹۰۹}}|نویسنده=NY Daily News|کد زبان=en|وبگاه=nydailynews.com|archive-date=۱۶ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170916023438/http://www.nydailynews.com/newswires/news/world/latest-indonesia-sends-34-tons-aid-rohingya-article-1.3488890|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Khamenei plays down Iran’s economic woes|نشانی=http://www.middle-east-online.com/english/business/?id=25619|شناسه={{شناسه یادکرد|middle-east-online۱}}|وبگاه=middle-east-online|archive-date=۱۸ ژوئن ۲۰۰۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20090618105603/http://www.middle-east-online.com/english/business/?id=25619|url-status=dead}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran looks to science as source of pride|نشانی=https://www.boston.com/news/world/middleeast/articles/2006/08/22/iran_looks_to_science_as_source_of_pride|تاریخ=26 May 2009|شناسه={{شناسه یادکرد|Boston Globe۱}}|وبگاه=Boston Globe}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Science over ethics?|نشانی=http://www.channel4.com/news/special-reports/special-reports-storypage.jsp?id=1907|شناسه={{شناسه یادکرد|channel4news}}|وبگاه=channel4news۱|archive-date=۱۹ آوریل ۲۰۰۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20070419194851/http://www.channel4.com/news/special-reports/special-reports-storypage.jsp?id=1907|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد ژورنال|نام۱=Karim|نام خانوادگی۱=Sadjadpour|عنوان=Reading Khamenei: The World View of Iran's Most Powerful Leader|تاریخ=۲۰۰۹|ژورنال=Carnegie Endowment for International Peace. Archived|پیوند=http://www.internetdownloadmanager.com/register/new_faq/chrome_extension2.html}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Why Iran's Anti-Semitism Matters|نشانی=https://www.theatlantic.com/international/archive/2015/08/iran-israel-obama-kerry-jews/400895/|تاریخ=۲۰۱۷|شناسه={{شناسه یادکرد|Atlantic۱}}|وبگاه=The Atlantic}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iranian Leader: Israel A "Cancerous Tumor|نشانی=https://www.cbsnews.com/news/iranian-leader-israel-a-cancerous-tumor/|تاریخ=۲۰۱۵|شناسه={{شناسه یادکرد|CBS News۱}}|وبگاه=CBS News}}
* {{یادکرد وب|عنوان=German court rules Iranian leaders ordered Berlin slayings|نشانی=http://edition.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran.pm/index.html|شناسه={{شناسه یادکرد|CNN40}}|وبگاه=CNN|نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran's Supreme Leader Ayatollah Seyed Ali Khamenei blasts Israel in sermon|نشانی=https://www.thetimes.co.uk/|شناسه={{شناسه یادکرد|The Times۱}}|وبگاه=The Times}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Khamenei: Israel will no longer exist in 25 years|نشانی=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/09/khamenei-negotiation-us.html|تاریخ=۲۰۱۵|شناسه={{شناسه یادکرد|Al Monitor۱}}|وبگاه=Al Monitor.|archive-date=۳ آوریل ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160403070907/http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/09/khamenei-negotiation-us.html|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran's Khamenei questions 'certainty' of Holocaust|نشانی=http://www.jpost.com/Iranian-Threat/News/Irans-Khamenei-questions-certainty-of-Holocaust-346116|تاریخ=2014|شناسه={{شناسه یادکرد|Jerusalem Post10}}|وبگاه=Jerusalem Post|archive-date=۱ آوریل ۲۰۱۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20140401161103/http://www.jpost.com/Iranian-Threat/News/Irans-Khamenei-questions-certainty-of-Holocaust-346116|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد کتاب|کتاب=[[The Oxford Encyclopedia of the Islamic World]]|سال=۲۰۰۹|نام=John|نام خانوادگی=L. Esposito|ناشر=[[Oxford University Press]]|زبان=en|پیوند ویراستار=چیز رابینسون|فصل=Khameneʿi, ʿAlī|نام ویراستار=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=L’Iran et les EtatsUnis après l’accord sur le nucléaire: paix froide ou réconciliation?|نشانی=https://www.cairn.info/revue-confluences-mediterranee-2015-3-page-107.ht|شناسه={{شناسه یادکرد|carin1}}|وبگاه=carin.info}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Khamenei says Iran should increase military might to prevent war|نشانی=https://www.reuters.com/article/uk-iran-khamenei-idAFKBN2020AV|تاریخ=2020|شناسه={{شناسه یادکرد|reuters20}}|وبگاه=reuters}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran leader wins plaudits over sectarian strife fatwa|نشانی=https://www.reuters.com/article/shiites-sunnis-khamenei-idAFLDE6930AA20101013|تاریخ=2010|شناسه={{شناسه یادکرد|reuters20}}|وبگاه=reuters}}
* {{یادکرد وب|عنوان=khamenei's First Speech of 2021: Reemphasizing U.S. Weakness, Iranian Self-Reliance|نشانی=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/khameneis-first-speech-2021-reemphasizing-us-weakness-iranian-self-reliance|شناسه={{شناسه یادکرد|پاتوق۱}}|وبگاه=Washington Institute}}
* {{یادکرد کتاب|عنوان=Iran Rising: The Survival and Future of the Islamic Republic|سال=2019|زبان=en|نام خانوادگی۱=Saikal|نام۱=Amin}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Iran's constitutional dictatorship furthers 'conspiracy'|نشانی=https://www.euronews.com/2013/06/12/iran-s-constitutional-dictatorship-furthers-conspiracy|تاریخ=2013|شناسه={{شناسه یادکرد|euronews100}}|وبگاه=euronews}}
* {{یادکرد وب|عنوان=German court implicates Iran leaders in '92 killings|نشانی=http://www.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran/|تاریخ=2009|شناسه={{شناسه یادکرد|CNN200}}|وبگاه=CNN|archive-date=۱۲ فوریه ۲۰۰۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20090212161046/http://www.cnn.com/WORLD/9704/10/germany.iran/|url-status=bot: unknown}}
* {{یادکرد وب|عنوان=BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS ORDERED KILLING|نشانی=https://www.nytimes.com/1997/04/11/world/berlin-court-says-top-iran-leaders-ordered-killings.html|شناسه={{شناسه یادکرد|1The New York Times}}|وبگاه=The New York Times|نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS ORDERED KILLINGS|نشانی=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E00E6D9103CF932A25757C0A961958260&sec=&spon=&pagewanted=all|شناسه={{شناسه یادکرد| New York Times300}}|وبگاه=New York Times|نویسنده=}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Argentine Judge Indicts 4 Iranian Officials in 1994 Bombing of Jewish Center|نشانی=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=940DE7DF163EF933A25750C0A9659C8B63&sec=&spon=&pagewanted=all|شناسه={{شناسه یادکرد|500New York Times}}|وبگاه=New York Times}}
* {{یادکرد وب|عنوان=Mossad Sheds New Light on Argentina Terrorist Attacks in 1990s|نشانی=https://www.nytimes.com/2022/07/22/world/middleeast/argentina-mossad-hezbollah-bombings.html|شناسه={{شناسه یادکرد| New York Times 600}}|وبگاه=New York Times}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Economist Intelligence|مکان=|سال=۲۰۲۱|دانشنامه=Economist Intelligence|پیوند مدخل=https://pages.eiu.com/rs/753-RIQ-438/images/eiu-democracy-index-2021.pdf?mkt_tok=NzUzLVJJUS00MzgAAAGDWhBlxfqM9cMZEewC0HoBG0xhm9PFkxb-_IqDsjlxRZgDssKgB0pHGt7yS48UFv94hU4ZW0C_jXaFfmK_5TbL23wtQarQv22nFbg8ZTnHQrrcPg|entry-url-access=subscription|زبان=en|مدخل=The China challenge}}
{{پایان چپ‌چین}}
{{پایان پانویس}}
 
== پیوندهای بیرونی ==
* [http://www.leader.ir/ وبگاه رسمی دفتر رهبری]
* [http://www.khamenei.ir/ وبگاه مرکز نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای]
* [https://web.archive.org/web/20071228115245/http://www.khamenei.ir/FA/Biography/index.jsp زندگی‌نامه برگرفته از وبگاه رسمی]
* [http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/11/141108_l45_obama_khamenei_letters همه نامه‌های باراک اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای] بی‌بی‌سی فارسی
 
{{Navboxes
|title=سمت‌ها و منصب‌ها
|list1=
{{جعبه آغازی}}
{{S-off}}
{{S-new}}
{{S-ttl|عنوان=معاون امور انقلاب [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزیر دفاع ملی]]|سال‌ها=۱۳۵۸}}
{{S-non|reason=انحلال سمت}}
{{S-bef|قبل=[[محمدعلی رجایی]]}}
{{S-ttl|عنوان=[[رئیس‌جمهور ایران]]|سال‌ها=۱۳۶۸–۱۳۶۰}}
{{S-aft|بعد=[[اکبر هاشمی رفسنجانی]]}}
{{S-bef|قبل=[[سید روح‌الله خمینی]]}}
{{S-ttl|عنوان=[[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]|سال‌ها=اکنون–۱۳۶۸}}
{{S-inc}}
{{S-mil}}
{{S-bef|قبل=[[حسن لاهوتی اشکوری|حسن لاهوتی]]|به عنوان=}}
{{S-ttl|عنوان=[[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی#دوره فعالیت فرماندهی موقت|سرپرستی کل سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۵۸|مجاور=[[جواد منصوری]] به عنوان ''فرمانده سپاه پاسداران''}}
{{S-non|reason=انحلال جایگاه}}
{{S-new}}
{{S-ttl|عنوان=فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]|سال‌ها=۱۳۶۲{{سخ}}۱۳۹۵–۱۳۶۸|ردیف‌ها=۲}}
{{S-aft|بعد=[[اکبر هاشمی رفسنجانی]]}}
{{S-bef|قبل=[[اکبر هاشمی رفسنجانی]]}}
{{S-aft|بعد=[[غلامعلی رشید]]}}
{{S-bef|قبل=[[سید روح‌الله خمینی]]}}
{{S-ttl|عنوان=[[فرمانده کل نیروهای مسلح ایران|فرمانده کل نیروهای مسلح]]|سال‌ها=اکنون–۱۳۶۸}}
{{S-inc}}
{{S-rel|sh}}
{{S-bef|قبل=[[حسینعلی منتظری]]}}
{{S-ttl|عنوان=[[امام جمعه]] [[تهران]]|سال‌ها=اکنون–۱۳۵۸}}
{{S-inc}}
{{S-gov}}
{{S-new|rows=۲}}
{{S-ttl|عنوان=[[شورای عالی دفاع ملی#اعضا|نماینده ولی فقیه در شورای عالی دفاع ملی]]|سال‌ها=۱۳۶۰–۱۳۵۹|مجاور=[[مصطفی چمران|چمران]] (۱۳۶۰–۱۳۵۹) و [[سید موسی نامجو|نامجو]] (۱۳۶۰)}}
{{S-aft|بعد=[[اکبر هاشمی رفسنجانی]]|ردیف‌ها=۲}}
{{S-ttl|عنوان=[[مجمع تشخیص مصلحت نظام#رئیسان مجمع|رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام]]|سال‌ها=۱۳۶۸–۱۳۶۶}}
{{S-par}}
{{S-new}}
{{S-ttl|عنوان=رئیس [[کمیسیون امور دفاعی مجلس شورای اسلامی|کمیسیون امور دفاعی]]|سال‌ها=۱۳۶۰–۱۳۵۹}}
{{S-aft|بعد=[[حسن روحانی]]}}
{{S-ppo}}
{{S-bef|قبل=[[حسن حبیبی]]}}
{{S-ttl|عنوان=نامزد رسمی [[حزب جمهوری اسلامی]] برای [[رئیس‌جمهور ایران|ریاست‌جمهوری]]|سال‌ها=[[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (مهر ۱۳۶۰)|مهر ۱۳۶۰]] و [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۶۴)|۱۳۶۴]]}}
{{S-non|rows=۲|reason=انحلال حزب}}
{{S-bef|قبل=[[محمدجواد باهنر]]}}
{{S-ttl|عنوان=دبیرکل [[حزب جمهوری اسلامی]]|سال‌ها=۱۳۶۶–۱۳۶۰}}
{{S-break}}
{{S-aca}}
{{S-new}}
{{S-ttl|عنوان=رئیس <!--ابر-->[[بنیاد دایرةالمعارف اسلامی]]<!--/ابر-->|سال‌ها=اکنون–۱۳۶۲}}
{{S-inc}}
{{جعبه پایانی}}
}}
{{سید علی خامنه‌ای}}
{{Navboxes
|title=الگوهای وابسته
|list1=
{{رئیس‌جمهورهای ایران}}
{{مراجع تقلید شیعه}}
{{حوزه علمیه خراسان}}
}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=خیر|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
 
{{ترتیب‌پیش‌فرض:خامنه‌ای، سید علی}}
[[رده:علی خامنه‌ای| ]]
[[رده:اصلاح‌گران دینی مسلمان]]
[[رده:اعضای حزب جمهوری اسلامی]]
[[رده:اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران]]
[[رده:اعضای هیئت بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]
[[رده:افراد ایرانی آذری‌تبار]]
[[رده:افراد ایرانی مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا]]
[[رده:افراد پادکمونیست اهل ایران]]
[[رده:افراد جنگ ایران و عراق اهل ایران]]
[[رده:افراد زنده]]
[[رده:افراد مبتلا به سرطان]]
[[رده:افراد مربوط به انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]
[[رده:امامان جمعه شهر تهران]]
[[رده:انقلابیون اهل ایران]]
[[رده:انکارکنندگان هولوکاست اهل ایران]]
[[رده:اهالی تهران]]
[[رده:اهالی خامنه]]
[[رده:اهالی مشهد]]
[[رده:تئوکرات‌ها]]
[[رده:تبعیدشدگان اهل ایران]]
[[رده:خانواده الحسینی]]
[[رده:دانشوران اهل ایران]]
[[رده:دانش‌آموختگان حوزه علمیه قم]]
[[رده:دبیران کل حزب جمهوری اسلامی]]
[[رده:رئیس‌جمهورهای ایران]]
[[رده:روحانیان اهل تهران]]
[[رده:روحانیان شیعه اهل مشهد]]
[[رده:رهبران ایران]]
[[رده:رهبران مذهبی اهل ایران]]
[[رده:رهبران ملی کنونی]]
[[رده:زادگان ۱۳۱۸]]
[[رده:زادگان ۱۹۳۹ (میلادی)]]
[[رده:زندانیان کمیته مشترک ضدخرابکاری]]
[[رده:سیاستمداران آذری‌تبار اهل ایران]]
[[رده:سیاستمدران دارای ناتوانی جسمانی اهل ایران]]
[[رده:شاعران مرد اهل ایران]]
[[رده:فرماندهان قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]
[[رده:فرماندهان کل نیروهای مسلح ایران]]
[[رده:فقیهان اهل ایران]]
[[رده:مترجمان اهل ایران]]
[[رده:مترجمان سده ۲۰ (میلادی)]]
[[رده:مراجع تقلید زنده]]
[[رده:مراجع تقلید شیعه اهل استان تهران]]
[[رده:مراجع تقلید شیعه اهل استان خراسان رضوی]]
[[رده:مراجع تقلید و روحانیون اهل آذربایجان ایران]]
[[رده:نجات‌یافتگان از ترور اهل ایران]]
[[رده:نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی]]
[[رده:نمایندگان مجلس خبرگان رهبری]]
[[رده:نویسندگان متون دینی]]
[[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۴:۰۰

«خامنه‌ای» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها خامنه‌ای (ابهام‌زدایی) را ببینید.
علی خامنه‌ای
خامنه‌ای در سال ۱۴۰۱
دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران
آغاز به کار
۱۵ مرداد ۱۳۶۸
سرپرست: ۱۴ خرداد–۱۵ مرداد ۱۳۶۸
رئیس‌جمهوراکبر هاشمی رفسنجانی
محمد خاتمی
محمود احمدی‌نژاد
حسن روحانی
ابراهیم رئیسی
پس ازروح‌الله خمینی
سومین رئیس‌جمهور ایران
دوره مسئولیت
۱۷ مهر ۱۳۶۰ – ۲۵ مرداد ۱۳۶۸
نخست‌وزیرمیرحسین موسوی
رهبرروح‌الله خمینی
پس ازمحمدعلی رجایی
پیش ازاکبر هاشمی رفسنجانی
نخستین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره مسئولیت
۱۸ بهمن ۱۳۶۶ – ۱۴ خرداد ۱۳۶۸
رهبرروح‌الله خمینی
پیش ازاکبر هاشمی رفسنجانی
نماینده مجلس خبرگان رهبری
دوره نخست
دوره مسئولیت
۲۴ مرداد ۱۳۶۲ – ۱۴ خرداد ۱۳۶۸
حوزه انتخاباتیاستان تهران
اکثریت۲٬۸۰۰٬۳۵۳ (۸۸٪)
نماینده مجلس شورای اسلامی
دوره نخست
دوره مسئولیت
۷ خرداد ۱۳۵۹ – ۲۱ مهر ۱۳۶۰
حوزه انتخاباتیتهران، ری و شمیران
اکثریت۱٬۴۰۵٬۹۷۶ (۶۵٫۱٪)
اطلاعات شخصی
زاده
علی حسینی خامنه‌ای

۲۹ فروردین ۱۳۱۸ ‏(۸۵ سال)
مشهد، ایران
حزب سیاسیحزب جمهوری اسلامی (۱۳۶۶–۱۳۵۷)
جامعه روحانیت مبارز (۱۳۶۸–۱۳۵۶)
دیگر عضویت‌های سیاسیائتلاف بزرگ (۱۳۵۸)
همسر(ان)منصوره خجسته باقرزاده
فرزندان۶، شامل مصطفی، مجتبی و مسعود
والدینجواد خامنه‌ای (پدر)
خدیجه میردامادی (مادر)
خویشاوندان
اقامتگاهبیت رهبری، تهران
هیئت دولتدولت سوم
دولت چهارم
امضاپرونده:امضای آیت‌الله خامنه‌ای.png
وبگاه
خدمات نظامی
وفادارینیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
خدمت/شاخهسپاه پاسداران
ستاد جنگ‌های نامنظم
قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
سال‌های خدمت۱۳۵۸؛
۱۳۶۰–۱۳۵۹؛
۱۳۶۲–۱۳۶۰
فرماندهسپاه پاسداران
قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
جنگ‌ها/عملیات‌شورش ۱۳۵۷ کردها
جنگ ایران و عراق
پیشینه فقهی
دیناسلام
مذهبشیعه دوازده‌امامی
زمینه‌هااصول فقه، تفسیر قرآن
تحصیلاتدرس سطح، درس خارج
محل تحصیلحوزه علمیه قم
حوزه علمیه نجف
حوزه علمیه خراسان
استادان
فهرست
مرتبه حوزویآیت‌الله العظمی

سید علی حسینی خامنه‌ای (زادهٔ ۲۹ فروردین ۱۳۱۸) از مراجع تقلید شیعه دوازده‌امامی و دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران است. او طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، عالی‌ترین مقام کشور و فرمانده کل نیروهای مسلح محسوب می‌شود. او امام جمعهٔ تهران است و ریاست بنیاد دایرةالمعارف اسلامی را نیز بر عهده دارد.

خامنه‌ای از چهار سالگی در مکتب‌خانه شروع به تحصیل کرد. سپس به دبستان رفت و پس از پایان تحصیلات ابتدایی وارد حوزهٔ علمیه شد. تحصیلات کلاسیک را تا سال دوم متوسطه ادامه داد. او تحصیلات حوزوی خود را در حوزه‌های علمیهٔ مشهد، نجف و قم فرا گرفت و توانست از محمدهادی میلانی اجازه روایت بگیرد. خامنه‌ای در نوجوانی با مجتبی نواب صفوی—طلبه و بنیان‌گذار و رهبر جمعیت فدائیان اسلام—آشنا شد. به گفتهٔ خودش اولین جرقه‌های انگیزش انقلابی اسلامی را نواب صفوی در وی به وجود آورد. او در سال ۱۳۳۶ با روح‌الله خمینی دیدار کرد و در سال ۱۳۴۱ همزمان با جریان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به نهضت وی پیوست. او در راستای اهدافِ نهضت خمینی، به فعالیت‌های ضد حکومت پهلوی ادامه داد و در جریان این مبارزات، حکومت پهلوی شش بار او را بازداشت کرد. در سال ۱۳۵۶ ژاندارمری او را به مدت سه سال به ایرانشهر و بعد از آن جیرفت تبعید کرد که با اوج‌گیری اعتراضات مردمی در سال ۱۳۵۷ این حکم بی‌اثر شده و سپس به مشهد بازگشت. او به عنوان مسئول کمیته تبلیغات برای استقبال از خمینی، راهی تهران شد.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، خامنه‌ای عضوی از شورای انقلاب، امام جمعه تهران، و معاون وزیر دفاع شد. پس از آن، یک دوره نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی و دو دوره رئیس‌جمهور ایران شد. او در دورهٔ نمایندگی مجلس به سال ۱۳۶۰، هدف یک ترور نافرجام شد که بر اثر آن دست راستش از کار افتاد. در دوران ریاست‌جمهوری خامنه‌ای، رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ و اولین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین نائب رئیس اول شورای بازنویسی قانون اساسی بود. به‌دنبال مرگ خمینی در سال ۱۳۶۸، مجلس خبرگان او را به عنوان دومین رهبر ایران انتخاب کرد. او از سال ۱۳۷۳ به عنوان یکی از مراجع تقلید شیعیان مورد قبول جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اعلام شد و تاکنون به جای انتشار توضیح المسائل، تنها به انتشار استفتائات اکتفا کرده است. اعلام مرجعیت او با انتقادهایی همراه بود. خامنه‌ای در دوره رهبری خود با امواج اعتراضی گسترده‌ای مواجه شده است.

خامنه‌ای فرهنگ را جزء اساسی مسائل کشور می‌داند و از همین‌رو اقدامات فرهنگی بسیاری را ترتیب داده است؛ مجمع جهانی اهل بیت، جامعة المصطفی العالمیه، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی قرآن سازمان‌های فرهنگی تأسیس‌شده به‌دست او هستند. او به شعر و ادبیات علاقه‌مند است و چند اثر مکتوب نیز منتشر کرده است. از دیدگاه‌های مشهور سیاسی او می‌توان به دیدگاه ضد امپریالیسمی و ضد آمریکایی و همین‌طور ضد صهیونیستی وی اشاره کرد. او از منکران هولوکاست و به ولایت مطلقه فقیه معتقد است. بنابر فتوای او، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی از جمله بمب اتم، از نظر اسلام ممنوع و حرام است.

نام خامنه‌ای در سال ۲۰۱۵ میلادی از سوی فوربز در رتبهٔ ۱۸ فهرست قدرتمندترین افراد جهان قرار گرفت. کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران، از او به عنوان یکی از ۱۰ دشمن آزادی بیان در جهان نام برده است. خامنه‌ای در زمینه چگونگی رهبری و اداره کشور مورد انتقادات بسیاری قرار گرفته است و حکومتش به‌طور معمول دیکتاتوری توصیف شده است. خبرنگاران، وبلاگ‌نویسان و دیگر افراد در ایران به جرم توهین به او محاکمه و به مجازات‌هایی مانند زندان و شلاق محکوم شده‌اند و برخی از آن‌ها نیز در زندان کشته شدند. در ژوئن ۲۰۱۹ نیز ایالات متحده آمریکا، خامنه‌ای و دفتر او را تحریم کرد. به وی اتهاماتی چون دستور به ترور مشهور به میکونوس و داشتن دارایی میلیون دلاری در بانک‌های خارجی و داخلی نسبت داده شده است. وضعیت سلامتی او، همواره مورد گمانه‌زنی‌های رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفته است.

نام و تبار

جد بزرگ خامنه‌ای، محمد حسینی تفرشی، از سلسله سادات افطسی است. شجرهٔ وی به سلطان سید احمد می‌رسد که با پنج واسطه از اخلاف علی بن الحسین — امام چهارم شیعیان — است. جدش حسین خامنه‌ای در خامنه به دنیا آمد و در حوزهٔ علمیهٔ نجف، در زمرهٔ فقها و مدرسان آن حوزه و از علمای طرف‌دار جنبش مشروطه ایران بود. پدرش، جواد خامنه‌ای از علما و مجتهدان عصر خود بود و از محمدحسین نائینی، ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی، اجازه اجتهاد داشت.[۱]

هاشم میردامادی، پدربزرگ مادری خامنه‌ای، مفسر قرآن و امام جماعت مسجد گوهرشاد بوده که در زمان رضاشاه به علت اعتراض به کشتار مردم در واقعه مسجد گوهرشاد، به سمنان تبعید می‌شود. به گفته علی‌اکبر ولایتی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سلسلهٔ نسب خامنه‌ای از سوی مادر به جعفر صادق، امام ششم شیعیان دوازده‌امامی، می‌رسد.[۲] بنا به گفتهٔ مراد ویسی در رادیو فردا، پدر بزرگ مادری او، زاده و بزرگ‌شدهٔ نجف و دانش‌آموختهٔ حوزهٔ علمیهٔ نجف و نیز از سادات میردامادی اصفهانی و مشخصاً نجف‌آبادی بود. او حدوداً در ۴۰ سالگی به ایران مهاجرت کرد و در مشهد به تبلیغات مذهبی و تحصیل و تدریس و نوشتن کتاب‌های اسلامی مشغول بود. وی سالیان بسیار امام جماعت مسجد گوهرشاد بود و به تفسیر قرآن اشتغال داشت و کتاب تفسیر قرآن خلاصةالبیان را نوشت. او در زمان کشف حجاب در حکومت رضاشاه در مسجد گوهرشاد مبارزاتی کرد و پس از مخالفت با این طرح به سمنان تبعید شد.[۳]

پیش از ریاست‌جمهوری

سرگذشت در سال‌های ابتدایی

تولد و کودکی

علی خامنه‌ای در دوران کودکی

علی خامنه‌ای در مشهد متولد شد. تاریخ تولد او در شناسنامه ۲۴ تیرماه ۱۳۱۸ ه‍.ش مصادف با ۱۶ ژوئیهٔ ۱۹۳۹ میلادی ثبت شده است، اما خود او تاریخ صحیح زادروزش را ۲۹ فروردین همان سال می‌داند.[۴] خانواده او اصالتاً آذری و از شهر خامنه هستند.[۵] او از دوران کودکی در خانواده‌ای فقیر پرورش یافت. بنابر گزارش خود او از دوران کودکی‌اش، این دوران در فقر گذشت و تا حدود پنج سالگی در خانه‌ای نسبتاً کوچک در محله‌ای فقیرنشین در مشهد ساکن بود که فقط یک اتاق و یک زیرزمین داشت. بعدها جمعی از ارادتمندان به جواد خامنه‌ای زمین کوچکی را در کنار آن خانه خریداری و هدیه کردند و خانه‌اش دارای سه اتاق شد.[۶] او تحصیل را از چهار سالگی به همراه محمد، برادر بزرگش در مکتب‌خانه و با فراگیری قرآن آغاز کرد و پس از مدتی دورهٔ دبستان را در نخستین مدرسهٔ اسلامی مشهد، به نام «دارالتعلیم دیانتی» گذراند. در همین روزها، یادگیری قرائت و تجوید قرآن را نزد برخی قاریان قرآن مشهد آغاز کرد.[۷]

تحصیلات حوزوی

خامنه‌ای آموزش دینی خود را از سن چهار سالگی در خانه آغاز کرد و پدرش جواد خامنه‌ای اولین مربی او بود و به او قرآن آموزش می‌داد.[۸] او با علاقه شخصی و تشویق والدین، هم‌زمان با تحصیل در کلاس پنجم دبستان، تحصیلات مقدماتی حوزوی را در مدرسهٔ سلیمان‌خان مشهد آغاز کرد. وی بخشی از مقدمات را نزد پدرش آموخت. به اعتقاد وی تحصیلش در مدرسه سلیمان‌خان در سال‌های اول دهه ۱۳۳۰ ه‍.ش که همزمان با حضور نواب صفوی در مشهد بود، تأثیر زیادی در آینده سیاسی او داشت.[۹][۱۰] او ادامه تحصیلاتش را در مدرسهٔ نواب گذراند و دورهٔ سطح را در آنجا به پایان رساند. او همچنین هم‌زمان با تحصیلات حوزوی، دورهٔ دبیرستان را تا سال دوم متوسطه ادامه داد.[۱۱]

خامنه‌ای معالم الاصول را نزد جلیل حسینی سیستانی، شرح لمعه را نزد پدر و میرزا احمد حسینی سیستانی، فرائدالاصول، مکاسب و کفایه الاصول را نیز نزد پدر و هاشم قزوینی آموخت. وی در سال ۱۳۳۴ ه‍.ش در درس خارج فقه محمدهادی میلانی حاضر شد. پس از آن در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش طی سفر کوتاهی همراه خانواده به نجف رفت و در دروس مُدَرسانِ بنام حوزه علمیه نجف، ازجمله محسن حکیم، ابوالقاسم خویی، محمود شاهرودی، میرزا باقر زنجانی و میرزا حسن بجنوردی شرکت کرد؛ ولی به دلیل عدم تمایل پدرش برای اقامت در نجف، به مشهد بازگشت. در همین سال و پیش از رفتن به قم، محمدهادی میلانی به او اجازه روایت داد.[۱۲][۱۳]

خامنه‌ای، در اواخر سال ۱۳۳۷ ه‍.ش در ۱۹ سالگی به قم رفت. در هنگام ورودش به حوزه علمیه قم در مدرسه حجتیه مستقر شد و حجره گرفت.[۱۴] دوران اقامتش در قم با شرکت در درس استادانی همچون حسین بروجردی، روح‌الله خمینی، مرتضی حائری یزدی و محمد محقق داماد در فقه و اصول و محمدحسین طباطبایی در فلسفه گذشت.[۱۵] و بیشتر وقتش در این دوره را به تحقیق، مطالعه و تدریس می‌گذراند و در مجموع پنج سال بین سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۳ ه‍.ش را در قم ماند.[۱۶] در سال ۱۳۴۳ ه‍.ش با نابینا شدن یکی از چشمان پدرش به دلیل آب‌مروارید، برای کمک به پدر به مشهد بازگشت و در آنجا بار دیگر در جلسات درس هادی میلانی حضور یافت که تا ۱۳۴۹ ه‍.ش تداوم داشت.[۱۷]

سرگذشت در تحولات پیش از انقلاب اسلامی

هرچند سابقه کنش‌های سیاسی وی برگرفته از سابقه خاندان اوست که زمینه‌ای سیاسی و مذهبی را فراهم ساخته بودند اما سه رویداد سیاسی حساس در دوران جوانی خامنه‌ای رخ داد که بر دیدگاه‌های سیاسی او تأثیر گذاشت اصلاحات اجتماعی شاه، تحولات سیاسی ملی شدن نفت ایران توسط مصدق و آشنایی او با نهضت اسلامی نواب صفوی.[۱۸] اولین باری که خامنه‌ای با فعالیت سیاسی یک روحانی شیعه مواجه شد، آن زمان بود که ابوالقاسم کاشانی از نهضت مصدق حمایت می‌کرد.[۱۹] اما به گفته خودش اولین بارقه برای ورود وی به فعالیت سیاسی با دیدن مجتبی نواب صفوی در مشهد آغاز شده است.[۲۰][۲۱] تنها دیدار او با نواب صفوی در سال ۱۳۳۱ ه‍.ش و در پی سفر نواب به مشهد و سخنرانی او در مدرسهٔ سلیمان خان بوده است.[۲۲] خامنه‌ای دربارهٔ این دیدار می‌گوید: «همان وقت جرقه‌های انگیزش انقلاب اسلامی به وسیله نواب صفوی در من به وجود آمد و هیچ شکی ندارم که اولین آتش را مرحوم نواب در دل ما روشن کرد.»[۲۳]

خامنه‌ای خود را از شاگردان فقهی، اصولی، سیاسی و انقلابی روح‌الله خمینی می‌داند. گرچه اولین دیدار وی با روح‌الله خمینی در سال ۱۳۳۶ ه‍.ش صورت پذیرفت اما شخصیت سیاسی خمینی در جریان طرح انجمن‌های ایالتی و ولایتی برای او هویدا شد. خامنه‌ای در سال ۱۳۴۱ ه‍.ش در جریان لایحهٔ انجمن‌های ایالتی و ولایتی به نهضت خمینی پیوست و مبارزه با حکومت پهلوی می‌پردازد. علی اکبر ولایتی وی را از نخستین افرادی می‌داند که قبل از قیام پانزده خرداد سال ۱۳۴۲ با خمینی همراه شد. در بهمن ۱۳۴۱ ه‍.ق پس از همه‌پرسی آن لایحهٔ، علی خامنه‌ای و برادرش محمد مأمور رساندن گزارش محمدهادی میلانی به خمینی در قالب نامه در مورد واکنش مردم مشهد به این همه‌پرسی شدند. از این پس، خمینی وظیفه رساندن پیام‌هایش به روحانیون خراسان و مردم مشهد را به خامنه‌ای محول کرد. این پیام‌ها شامل ترسیم خط‌مشی مبارزه بود. در یکی از این پیام‌ها، از علما و روحانیون خواسته بود تا از روز هفتم محرم، واقعهٔ مدرسهٔ فیضیه را بازگو کنند تا رفتار رژیم پهلوی با مخالفان برای مردم تبیین شود.[۲۴]

فعالیت‌های سیاسی و بازداشت‌ها

اولین بازداشت علی خامنه‌ای به دلیل سخنرانی‌هایش دربارهٔ «یورش به مدرسه فیضیه» و «سلطه اسرائیل» در خرداد ۱۳۴۲ ه‍.ش در بیرجند

خامنه‌ای در منابر و مجالس برخی شهرهای خراسان همچون بیرجند، دربارهٔ مسائلی همچون «یورش به مدرسه فیضیه» و «سلطه اسرائیل بر جوامع اسلامی» سخنرانی می‌کرد. به دنبال این سخنرانی‌ها حکومت پهلوی وی را برای اولین بار در ۱۲ خرداد ۱۳۴۲ ه‍.ش در بیرجند توسط شهربانی بازداشت و زندانی کرد.[۲۵] با تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ ه‍.ش او را از بیرجند به مشهد منتقل و تحویل بازداشتگاه نظامی کردند. مدت حبس او در این بازداشت ۱۰ روز عنوان شده است. وی پس از آزادی اول از زندان، با حضور در جلساتی که در منزل هادی میلانی به منظور تداوم نهضت خمینی در غیاب وی — که در حصر به سر می‌برد — تشکیل شد، ارتباط خود را با میلانی حفظ کرد و پس از مدتی راهی قم می‌شود و در آنجا فعالیت‌های سیاسی‌اش را ادامه می‌دهد. وی به طرفداری از محمود طالقانی، یدالله سحابی و مهدی بازرگان، که به دلیل حمایت از روح‌الله خمینی زندانی بودند، تلگرافی برای این افراد می‌فرستد. او طلاب خراسانی را برای اعتراض به حصر خمینی رهبری کرد و نامه‌ای به حسنعلی منصور — نخست‌وزیر وقت — نوشت.[۲۶]

بازداشت دوم او مربوط به سفرش به زاهدان است. وی در دی ۱۳۴۲ ه‍.ش با عده‌ای از دوستانش به کرمان رفت و پس از سه روز توقف در کرمان و سخنرانی و دیدار با عالمان و طلاب شهر، عازم زاهدان شد. در آن جا نیز به دلیل سخنرانی‌ها و فعالیت سیاسی، مجدد توسط شهربانی بازداشت و در ۱۲ بهمن تحویل ساواک شد و از آنجا به زندان قزل‌قلعه در تهران منتقل شد.[۲۷] خامنه‌ای اسفند همان سال با قرار التزام به عدم خروج از تهران آزاد می‌شود و تا پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ همواره تحت کنترل نیروهای امنیتی حکومت پهلوی وقت قرار داشت.[۲۸]

در پاییز ۱۳۴۳ ه‍.ش پس از بازگشت به مشهد، در کنار مراقبت از پدر فعالیت سیاسی خویش را ادامه داد. در ۲۹ بهمن ۱۳۴۳ ه‍.ش به تبعید روح‌الله خمینی در ضمن نامه‌ای خطاب به امیر عباس هویدا اعتراض کرد. وی به همراه روحانیونی چون عبدالرحیم ربانی شیرازی، محمد حسینی بهشتی، علی فیض مشکینی، احمد آذری قمی، علی قدوسی، اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خامنه‌ای و محمدتقی مصباح یزدی گروه یازده نفره‌ای را شکل دادند که فعالیت‌شان مبارزه با حکومت پهلوی بود. این گروه که به عنوان اولین تشکیلات سرّی حوزهٔ علمیهٔ قم شناخته می‌شود، در اواخر سال ۱۳۴۵ ه‍.ش توسط ساواک کشف شد و خامنه‌ای نیز به همین دلیل مورد تعقیب قرار گرفت. در همین دوران خامنه‌ای به ترجمه کتاب آینده در قلمرو اسلام اقدام کرد. ساواک این کتاب را توقیف می‌کند ولی نمی‌تواند او را بازداشت کند. مدتی پس از آن، او امامت مسجد امیرالمؤمنین را بر عهده گرفت. وی همچنین در بهار سال ۱۳۴۹ ه‍.ش سلسله جلساتی را برگزار کرد که ایده مبارزاتی آن مبتنی بر تدوین جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی بوده است. با دستگیری حسین قمی و اعتراض خامنه‌ای، ساواک در چهارده فروردین ۱۳۴۶ ه‍.ش وی را در مراسم تشییع مجتبی قزوینی برای سومین بار دستگیر می‌کند. او تا ۲۶ تیرماه همان سال را در بازداشت سپری کرد.[۲۹]

در پی کشته‌شدن محمدرضا سعیدی در ۲۰ خرداد ۱۳۴۹ ه‍.ش توسط ساواک که از مهم‌ترین مروجین مرجعیت خمینی در آن مقطع بود، خامنه‌ای تلاش کرد به همراه شمار دیگری اعتراضات مردمی به کشته شدن وی را به نفع مبارزه هدایت کند. بر اثر همین فعالیت‌ها بود که عده‌ای از طلاب دست به تهیه و انتشار اعلامیه‌هایی در حمایت از خمینی و انتقاد از حکومت پهلوی و ساواک زدند. به دنبال این فعالیت‌ها و با گسترش اعتراض‌ها و مبارزه‌ها، ساواک در ۲ مهر ۱۳۴۹ ه‍.ش خامنه‌ای را برای بار چهارم دستگیر، و تا ۲۱ دی ماه آن سال در زندان لشکر خراسان در بازداشت نگه‌داشت.[۳۰] وی پس از آزادی از این حبس، مجدد سخنرانی‌هایی در مخالفت با حکومت در هیئت انصار الحسین تهران ایراد کرد. خامنه‌ای در نهم شهریور ۱۳۴۹ ه‍.ش به عنوان سرپرست گروه امداد راهی مناطق زلزله زده جنوب خراسان و فردوس می‌شود. وی در این مدت نیز به فعالیت تبلیغی و سیاسی خویش ادامه می‌دهد.[۳۱]

خامنه‌ای در سال ۱۳۵۰ ه‍.ش به درخواست محمود طالقانی سخنرانی‌هایی در مسجد هدایت تهران، که مورد توجه دانشجویان و جوانان مبارز بود، انجام داد. به مناسبت مخالفت‌ها با جشن‌های ۲۵۰۰ ساله از سوی خمینی، ساواک نسبت به فعالیت روحانیون مبارز بسیار حساس شد. به همین جهت خامنه‌ای در مرداد ۱۳۵۰ ه‍.ش به ساواک مشهد احضار، و مدتی در زندان لشکر خراسان بازداشت شد. او پس از آزادی، فعالیت‌های خود را ادامه داد و در همان سال دو بار دیگر نیز بازداشت شد؛ یک مرتبه در آبان که بازداشت کوتاه‌مدتی در زندان لشکر خراسان بود. و دیگر بار در ۲۱ آذر که با اتهام اقدام برضد امنیت داخلی به ۳ ماه حبس محکوم شد.[۳۲]

زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری ساواک که خامنه‌ای از دی ماه ۱۳۵۳ تا شهریور ۱۳۵۴ ه‍.ش در آن زندانی بود.

در خلال سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۳ ه‍.ش درس‌های تفسیر و ایدئولوژی علی خامنه‌ای در سه مسجد کرامت و امام حسن و میرزا جعفر در مشهد تشکیل می‌شد. این فعالیت‌ها موجب شد که در دی ماه ۱۳۵۳ ه‍.ش ساواک خانه‌اش در مشهد را تفتیش کند، او را دستگیر و بسیاری از یادداشت‌ها و نوشته‌هایش را ضبط کند. خامنه‌ای در فروردین ۱۳۵۲ ه‍.ش برای تبلیغ عازم نیشابور می‌شود و جلساتی را در مساجد آن شهر برگزار می‌کند. در خرداد ۱۳۵۲ ه‍.ش جلسات تفسیر وی را ساواک در مسجد امام حسن و منزل وی تعطیل می‌کند. در آذر ۱۳۵۲ ه‍.ش به دعوت بانی و واقف مسجد کرامت مشهد، فعالیت خود را در آنجا دنبال می‌کند ولی ساواک او را بازداشت می‌کند. در آبان ۱۳۵۳ ه‍.ش به دعوت محمد مفتح به سخنرانی در مسجد جاوید تهران می‌پردازد. وی در دی ماه ۱۳۵۳ ه‍.ش دوباره بازداشت می‌شود و به زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری در تهران منتقل می‌شود. بنابر گفته وی، دشوارترین و سخت‌ترین دوران حبس برای او همین دوران بوده است. در نهایت وی در ۲ شهریور ۱۳۵۴ ه‍.ش از زندان آزاد شد.[۳۳] پس از آزادی از زندان به مشهد بازگشت و مجدد به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد، اما دیگر امکان تشکیل کلاس‌های سابق به او داده‌نشد. خامنه‌ای دربارهٔ پنجمین بازداشت خویش توسط ساواک می‌نویسد:[۳۴]

از سال ۱۳۴۸ ه‍.ش زمینهٔ حرکت مسلحانه در ایران محسوس بود. حساسیت و شدت عمل دستگاه‌های جاری رژیم پیشین نیز نسبت به من، که به قرائن دریافته بودند چنین جریانی نمی‌تواند با افرادی از قبیل من در ارتباط نباشد، افزایش یافت. سال ۱۳۵۰ ه‍.ش مجدداً و برای پنجمین بار به زندان افتادم. برخوردهای خشونت‌آمیز ساواک در زندان آشکارا نشان می‌داد که دستگاه از پیوستن جریان‌های مبارزهٔ مسلحانه به کانون‌های تفکر اسلامی به‌شدت بیمناک است و نمی‌تواند بپذیرد که فعالیت‌های فکری و تبلیغاتی من در مشهد و تهران از آن جریان‌ها بیگانه و به‌کنار است. پس از آزادی، دایرهٔ درس‌های عمومی تفسیر و کلاس‌های مخفی ایدئولوژی و… گسترش بیشتری پیدا کرد.

بازداشت آخر و تبعید

با درگذشت مصطفی خمینی، مبارزات جدی تر شد. رژیم پهلوی هم در واکنش به این فعالیتها، به‌رغم اعلام سیاست فضای باز سیاسی، به سرکوب مبارزان پرداخت. به دنبال اجرای این سیاست، برخی از مبارزان سرشناس به تبعید محکوم شدند که خامنه‌ای هم جز آنان بود. در اواخر سال ۱۳۵۶ ه‍. ش، نیروهای امنیتی پهلوی وی را دستگیر و از سوی کمیسیون امنیت اجتماعی خراسان به مدت ۳ سال به ایرانشهر تبعید شد. وی تا اواخر دوران حکومت پهلوی، به سبب ممانعتی که از خروج وی برای زیارت عتبات عالیات و دیدار با روح‌الله خمینی صورت گرفت از خروج از کشور منع شد.[۳۵]

ودر اواسط سال ۱۳۵۷ ه‍.ش با اوج‌گیری مبارزات انقلاب ایران، از تبعیدگاه آزاد شده به مشهد بازگشت. به سبب فعالیت‌های مبارزاتی و سیاسی در مسجد آل رسول ایرانشهر و رفت و آمد قشرهای مختلف به منزل وی شدیداً نیروهای امنیتی وی را تحت نظر داشتند. به دنبال کشتار مردم در ۱۹ فروردین ۱۳۵۷ ه‍.ش در یزد، نامه‌ای در محکومیت این حرکت منتشر کرد که در سراسر کشور به صورت اعلامیه پخش شد.[۳۶] در ۲۸ تیر ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش در پی اعتراض طلاب حوزه علمیه مشهد به تبعید علی خامنه‌ای، مأموران انتظامی این حرکت را سرکوب کردند.[۳۷]

به نظر ولایتی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، فعالیت‌های انقلابی و مردمی خامنه‌ای سبب آن شد که محل تبعید وی به جیرفت تغییر یابد. بر همین اساس خامنه‌ای در ۲۲ مرداد به جیرفت تبعید شد و در آنجا نیز به فعالیت خود بر ضد حکومت پهلوی ادامه داد و سخنرانی‌هایی در مسجد جامع ایراد کرد از جمله سخنرانی که در پانزدهم شهریور ۱۳۵۷ ه‍.ش صورت گرفت. وی علاوه بر نوشتن نامه به علی‌محمد دستغیب پیرامون حوادث کشور و مبارزه با حکومت پهلوی، راهکارهایی نیز ارائه می‌داد. وی در همین دوره برای فعالیت مبارزاتی علیه حکومت مخفیانه راهی کهنوج شد.[۳۸]

در اول مهر ۱۳۵۷ ه‍.ش از کهنوج راهی مشهد شد و روند ساماندهی امور انقلابی و مبارزه را ادامه داد. در هنگام اقامت روح‌الله خمینی در فرانسه، اقامت وی را عاملی برای پدید آمدن موجی از امید و تصمیم در دل مردم دانست و در نهایت خواستار بازگشت خمینی از فرانسه بود. هنگام اقامت در مشهد فعالیت مبارزاتی وی شدت بیشتری به خود گرفت و سخنرانی‌هایی افشاگرانه را ایراد می‌نمود. خمینی نیز با وی در ارتباط بود و خواستار ملاقات با وی و صدوقی شد. خامنه‌ای در یک سخنرانی که در ورزشگاه سعدآباد مشهد ایراد کرد خواستار بازگشت خمینی شد. به خاطر تشدید فعالیت‌های سیاسی در مشهد، قوچان، شیروان و بجنورد بار دیگر مأموران امنیتی وی را دستگیر کردند. از وی در اسناد ساواک به عنوان یکی از پرچمداران برجسته انقلاب در خراسان نام برده‌اند. در خطبه شب عاشورا در حرم امام رضا، بر خلاف سنت قبلی که دعایی برای محمدرضا پهلوی خوانده می‌شد وی خطبه را به نام روح‌الله خمینی خواند و تظاهرات روز عاشورا در مشهد را نیز سامان‌دهی کرد. وی همچنین از جمله افراد معترض و متحصن به حمله مأموران حکومتی وقت به بیمارستان شاهرضای مشهد بود. وی همچنین در تظاهراتی که برای همراه ساختن کارکنان استانداری خراسان در جلوی جمعیت حضور داشت و سعی کرد تا از کشتار مردم در ۱۰ دی ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش جلوگیری به عمل آورد. در ۲۲ دی ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش با فرمان خمینی به عنوان یکی از اعضای شورای انقلاب اسلامی انتخاب شد لذا مشهد را ترک کرد و راهی تهران شد. وی پس از استقرار در مدرسه رفاه در آغاز پیروزی انقلابی اسلامی ایران، مسئول کمیته تبلیغات برای استقبال از خمینی بود. وی همچنین در تحصن‌ها و نشر اعلامیه و قطعنامه‌هایی که علیه بسته شدن فرودگاه مهرآباد توسط بختیار، صادر شده بود، نقشی بسیار پر رنگ داشت. محل این تحصن‌ها عمدتاً دانشگاه تهران بود. وی پس از آن عمدتاً مسئول کمیته دفتر تبلیغات روح‌الله خمینی بود و انتشار نشریه‌ای به نام او را بر عهده گرفت و در آن نیز مقالاتی نگاشت.[۳۹]

سرگذشت در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی

تیتر روزنامه اطلاعات، دربارهٔ تشکیل رسمی شورای انقلاب اسلامی

سرانجام، روح‌الله خمینی در ۲۳ دی ماه ۱۳۵۷ ه‍.ش شورای انقلاب اسلامی ایران را برای راهبری انقلاب تأسیس کرد و روز بعد از آن محمدرضا شاه از کشور خارج شد. با خروج شاه و عدم موفقیت دولت شاپور بختیار، خمینی در ۱۲ بهمن از تبعید در فرانسه به ایران بازگشت و با اعلام بی‌طرفی ارتش در ۱۵ بهمن، دولت موقت ایران به نخست‌وزیری مهدی بازرگان شکل گرفت. در نهایت در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ انقلاب به پیروزی رسید.[۴۰]

شورای انقلاب

یکی از نخستین عرصه‌های نقش‌آفرینی خامنه‌ای در جمهوری اسلامی، عضویت و فعالیت در شورای انقلاب بود. این شورا به دستور روح‌الله خمینی از اوایل آبان ۱۳۵۷ ه‍.ش شکل گرفت و اعضای آن توسط او به‌تدریج انتخاب شدند، و به صورت رسمی در ۲۲ دی ۱۳۵۷ ه‍.ش تشکیل گردید.[۴۱] علی خامنه‌ای در اواخر دی ماه به پیشنهاد مرتضی مطهری در این جلسات حضور پیدا کرد.[۴۲] شورا در این مقطع، مسئول تصمیم‌گیری‌های مهم از جملهٔ مذاکره با مقامات حکومت پهلوی و مقامات کشورهای خارجی بود.[۴۳]

به‌رغم تغییر چندین‌باره ترکیب اعضای شورای انقلاب در ادوار چهارگانهٔ آن تا پایان فعالیتش در ۲۹ تیر ۱۳۵۹ ه‍.ش خامنه‌ای عضو ثابت آن باقی ماند.[۴۴] با ادغام دولت موقت و شورای انقلاب در آخر تیر ۱۳۵۸ ه‍.ش برخی اعضای شورای انقلاب از سوی آن شورا به برخی از وزارتخانه‌ها راه یافتند و از جمله خامنه‌ای به معاونت امور انقلاب وزارت دفاع انتخاب گردید.[۴۵] در این زمان مصطفی چمران وزیر دفاع بود. همچنین وی به عضویت کمیسیون وزرای امنیتی که سرپرستی و مسئولیت کلیهٔ امور انتظامی، نظامی و امنیتی داشت انتخاب شد. از دیگر مأموریت‌های او از طرف شورای انقلاب، مسئولیت مرکز اسناد و نیز سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۳ آذر ۱۳۵۸ ه‍.ش بود. او در ۵ اسفند ۱۳۵۸ ه‍.ش از مسئولیت سرپرستی سپاه به دلیل نامزدی در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی استعفا کرد.[۴۶][۴۷]

نمایندگی مجلس

خامنه‌ای در مجلس اول شورای اسلامی در جلسه استیضاح بنی صدر

خامنه‌ای پس از نامزدی برای انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی در اسفند ۱۳۵۸ ه‍. ش، از سوی ائتلاف بزرگ شامل جامعه روحانیت مبارز تهران، حزب جمهوری اسلامی و چندین سازمان و گروه اسلامی دیگر در انتخابات مجلس شورای اسلامی حمایت شد[۴۸] و در اردیبهشت ۱۳۵۹ ه‍.ش بعد از فخرالدین حجازی، حسن حبیبی، مهدی بازرگان، علی‌اکبر معین فر، در حوزهٔ انتخابیهٔ تهران پنجم شد و به اولین دورهٔ مجلس شورای اسلامی راه یافت.[۴۹]

در مجلس، عضو و رئیس کمیسیون امور دفاعی بود.[۵۰] از موضع‌گیری‌های مهم او در طول نمایندگی می‌توان به صحبت‌های او در موافقت با طرح عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر برای ریاست جمهوری اشاره کرد.[۵۱] با آغاز جنگ ایران و عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ه‍.ش و به سبب حضور در جبهه‌های جنگ، در جلسات مجلس شورای اسلامی کمتر حضور یافت و پس از جراحت شدید در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش در موارد معدود در آن حاضر شد. با انتخاب شدن در انتخابات ریاست جمهوری مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش از مجلس خارج شد.[۵۲]

امامت نماز جمعه

همچنین ببینید: نماز جمعه تهران
خامنه‌ای در حال امامت نماز جمعه تهران در ۱۳۵۸

علی خامنه‌ای از ۲۴ دی ۱۳۵۸ ه‍.ش به عنوان امام جمعه تهران توسط روح‌الله خمینی منصوب شد.[۵۳] دوران امامت جمعه او در طول چهل سال گذشته را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد که در طول این سه دوره، بیش از ۲۴۰ بار به اقامه نماز پرداخته است. اولین دوره، از ۲۸ دی ۱۳۵۸ ه‍.ش تا ترور او در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش ادامه داشت. دوره دوم، چند ماه پس از ترور تا انتخاب او به عنوان رهبر ادامه پیدا کرد.[۵۴] در این دوره در نماز جمعه ۲۴ اسفند ۱۳۶۳ ه‍.ش که به امامت او بود بمب‌گذاری شد و طی آن ۱۴ نفر کشته و ۸۸ تن زخمی شدند.[۵۵] دوره سوم، امامت او از دوران رهبری تا کنون است. نماز جمعه ۲۷ خرداد ۱۳۹۸ ه‍.ش اولین نماز جمعه او از بهمن ۱۳۹۰ ه‍.ش به بعد است.[۵۶]

ترور در مسجد ابوذر

همچنین ببینید: ترور نافرجام سید علی خامنه‌ای
بازدید محمد علی رجایی از خامنه‌ای بر روی تخت بیمارستان

خامنه‌ای در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش در هنگام سخنرانی هدف ترور قرار گرفت. او در آن زمان نماینده مجلس شورای اسلامی و امام جمعه تهران بود. سوءقصد به خامنه‌ای حدود یک هفته بعد از عزل ابوالحسن بنی‌صدر از مقام ریاست‌جمهوری از سوی مجلس صورت گرفت. یک روز بعد از این واقعه، انفجار در مقر حزب جمهوری اسلامی در تهران به کشته شدن شمار زیادی از اعضای این حزب، از جمله محمد بهشتی انجامید.[۵۷]

ضبط صوت، که درون آن بمب جاسازی شده بود، در سمت چپ نزدیک به قلب سخنران گذاشته شده بوده است. یکی از محافظان ضبط صوت را قدری به سمت راست جابه‌جا می‌کند و خامنه‌ای هم از میکروفون فاصله می‌گیرد. پس از چند دقیقه از شروع سخنرانی بمب منفجر می‌شود. خامنه‌ای به شدت مجروح و بیهوش شد، او را به بیمارستان بهارلو سپس برای مراقبت بیشتر به بیمارستان قلب تهران منتقل کردند. یکی از محافظان می‌گوید بعد از اینکه خود را به تریبون رساند، دید که روی جداره داخلی ضبط نوشته شده بود «اولین عیدی گروه فرقان به جمهوری اسلامی!». با وجود تلاش پزشکان برای ترمیم پوست دست راست او، دست راست او از کار افتاد.[۵۸]

احمد قدیریان این ترور را کار جواد قدیری و سازمان مجاهدین خلق می‌داند.[۵۹] ایرج مصداقی ضمن رد وجود عاملی به نام قدیری عامل ترور را از فردی به نام اروج امیرخان‌زاده، عضو گروه رهروان فرقان، می‌داند. امیرخان‌زاده گفته بود که در بنیان‌گذاری رهروان فرقان با شخص دیگری به نام ایرج افشاری مشارکت کرده است.[۶۰]

در جنگ ایران و عراق

حضور خامنه‌ای در جبهه در اوایل جنگ ایران و عراق

به گفته علی اکبر ولایتی، خامنه‌ای از نخستین ساعات آغاز جنگ ایران و عراق، در مسائل جنگ به ایفای نقش پرداخت. ساعاتی پس از شروع حمله عراق به ایران اولین اطلاعیه در مورد حمله ارتش عراق به ایران را از رادیو اعلام کرد. در ۵ مهر ۱۳۵۹ ه‍.ش در جبهه‌های جنگ حضور یافت تا گزارشی از وضعیت جبهه‌ها و امکانات نیروهای ایرانی منطقهٔ مورد حمله نیروهای عراقی تهیه نموده و به سازمان‌دهی نیروها برای مقابله با دشمن کمک کند. بر این اساس راهی جبههٔ جنوب شد و تا اواسط بهار سال ۱۳۶۰ ه‍.ش در آن جبهه استقرار داشت. پس از آن، در جبههٔ غرب حاضر شد، حضور او در جبهه‌ها تمام وقت نبود و برای کارهایی مانند اقامه نماز جمعه به تهران می‌آمد و برمی‌گشت. بیشتر وقت او در جبهه‌ها برای هدایت، پشتیبانی و طراحی عملیات ستاد جنگ‌های نامنظم صرف می‌شد. از اقدامات این ستاد که خامنه‌ای در آن نقش داشت، تشکیل گروه‌های نظامی مخصوص شکار تانک بود. در پشتیبانی از جبهه‌های خرمشهر، آبادان و سوسنگرد نقش مؤثری داشت و در تقویت نیروهای نظامی مردمی مثل سپاه و بسیج و تهیهٔ نیازمندی‌های فنی و تجهیزاتی آنها نقش بسیاری ایفا نمود. از دیگر تلاش‌های وی ایجاد هماهنگی بین سپاه و ارتش در جبهه‌ها و عملیات نظامی بود. به فرمان روح‌الله خمینی در ۲۰ مهر ۱۳۵۹ ه‍.ش شورای عالی دفاع ملی عهده‌دار کلیهٔ امور جنگ شد و خامنه‌ای در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ ه‍.ش نمایندهٔ خمینی در این شورا و نیز سخن‌گوی آن شد. در این مدت مشاور خمینی در امور و مسائل جنگ نیز بود. خامنه‌ای در عملیات شکستن حصر آبادان حضور مستقیم داشت.[۶۱]

خامنه‌ای به‌عنوان رئیس‌جمهور در جمع سپاهیان لشکر ۳۱ عاشورا در مرداد ۱۳۶۷

بنا بر ادعای ابوالحسن بنی‌صدر، که در آن زمان فرماندهی کل قوا را بر عهده داشته است، خامنه‌ای در نبرد کرخه کور در جبهه جنگ حضور یافته اما فرار وی از منطقه عملیاتی موجب تضعیف روحیه و فرار سربازان شده است.[۶۲] از سوی دیگر سایت مشرق‌نیوز به نقل از امیرحسین ثابتی ادعا دارد که در جریان جنگ اساساً چنین اتفاقی نیافتاده است، و در خاطرات هیچ‌کدام از رزمندگان به این موضوع اشاره نشده است. همچنین چند تن از نمایندگان مجلس در سال ۱۳۶۰ ه‍.ش از خامنه‌ای دربارهٔ علت شکست جنگ و نه فرار او، سؤال می‌کنند. خامنه‌ای در اینباره و در جلسه مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ ه‍.ش می‌گوید: «در آن ماجرا هیچ‌کس مقصر نبوده و همه تلاش خود را کردند و خیانتی مشاهده نکردم.»[۶۳]

در تابستان ۱۳۶۷ ه‍.ش با پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ توسط ایران، جنگ به پایان رسید. پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ در جلسه‌ای به ریاست خامنه‌ای و با حضور مسئولان عالی‌رتبه در ۲۶ تیر ۱۳۶۷ ه‍.ش به تصویب رسید و خمینی نیز این مسئله را قبول کرد. به دنبال این تصمیم علی خامنه‌ای به عنوان رئیس‌جمهور در نامه‌ای در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ ه‍.ش به دبیرکل وقت سازمان ملل متحد، خاویر پرز دکوئیار، پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ سازمان ملل از سوی ایران را اعلام کرد.[۶۴]

دوران ریاست‌جمهوری

مقالهٔ اصلی: ریاست‌جمهوری علی خامنه‌ای
مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری علی خامنه‌ای در سال ۱۳۶۰

پس از قتل و ترور محمدعلی رجایی، دومین رئیس‌جمهور ایران، شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی و نیز جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به اتفاق آرا علی خامنه‌ای را به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری انتخاب کردند، روح‌الله خمینی که با تصدی روحانیون در مقام ریاست جمهوری موافق نبود، با نامزدی او موافقت کرد. از مهم‌ترین حامیان او در انتخابات ائتلاف بزرگ نیروهای خط امام بود. انتخابات در ۱۰ مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش برگزار شد و خامنه‌ای با کسب اکثریت آراء (۱۱/ ۹۵٪) به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد. در ۱۷ مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش روح‌الله خمینی حکم ریاست‌جمهوری وی را تنفیذ کرد و او در ۲۱ مهر به عنوان سومین رئیس‌جمهور اسلامی ایران در مجلس شورای اسلامی سوگند یاد کرد.[۶۵] خامنه‌ای در ۲۷ مهر ۱۳۶۰ ه‍.ش علی‌اکبر ولایتی را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد، ولی نتوانست اکثریت آرا نمایندگان را کسب کند. در ۴ آبان ۱۳۶۰ ه‍.ش میرحسین موسوی را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس معرفی کرد و او توانست اکثریت آرا نمایندگان مجلس را کسب کند.[۶۶][۶۷]

سید علی خامنه‌ای در کنار میرحسین موسوی

خامنه‌ای ریاست‌جمهوری خود را در حالی آغاز کرد که نهاد ریاست‌جمهوری دارای ساختار مناسبی نبود. گروه‌های مشاور و کارگروه‌ها برای کمک به رئیس‌جمهور هنوز تشکیل نشده بود و این امر مشکلات فراوانی را برای عملکرد رئیس‌جمهور پدیدمی‌آورد. به تدریج، دفتر ریاست‌جمهوری با چندین مشاور و کارگروه شکل گرفت. خامنه‌ای در ابتدا بخشی از تلاش‌های خود را معطوف ساختار سازی برای دفتر رئیس‌جمهور و نهاد ریاست‌جمهوری کرد. بعدها در پی ابهام در شرح وظایف رئیس‌جمهور که کاستی آن در تعامل با نخست‌وزیر در طول دوره اول آشکار شده بود، قانون اختیارات رئیس‌جمهور تهیه و تدوین شد و در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۶۵ ه‍.ش به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. خامنه‌ای با موسوی در موضوعات مختلفی از جمله دیدگاه اقتصادی و انتخاب وزرا اختلاف نظر داشتند.[۶۸] به گفته مصطفی میرسلیم خامنه‌ای معتقد بود بخش خصوصی باید در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت بیشتری داشته باشند اما موسوی مخالف بود.[۶۹] در پی این اختلاف نظرها در چهارساله اول ریاست‌جمهوری، خامنه‌ای مایل نبود برای دومین بار در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند، اما پس از آنکه خمینی آن را تکلیف شرعی او دانست، تصمیم گرفت که در انتخابات چهارمین دوره ریاست‌جمهوری نامزد شود و از خمینی خواست که در انتخاب نخست‌وزیر مختار باشد و او هم پذیرفت.[۷۰] پس از انتخاب مجدد به عنوان رئیس‌جمهور، و در آستانه انتخاب نخست‌وزیر وقتی معلوم شد می‌خواهد فرد دیگری را برای نخست‌وزیری معرفی کند، برخی نظامیان و در راس آنها محسن رضایی به خمینی گفتند که پیشرفت در جبهه‌های جنگ منوط به نخست‌وزیری دوباره میرحسین موسوی است.[۷۱][۷۲] خمینی به جهت مصلحت جنگ این نظر را پذیرفت و به خامنه‌ای حکم کرد که موسوی را به عنوان نخست‌وزیر معرفی کند. خامنه‌ای هم با وجود مخالفت خود، موسوی را به مجلس معرفی کرد. ۹۹ نفر از نمایندگان به نخست‌وزیری موسوی رای منفی کردند و خامنه‌ای در سخنرانی‌ای گفت «این‌ها ۹۹ نفر نیستند و با من صد نفر هستیم».[۷۳] در دوره دوم ریاست‌جمهوری اختلافات رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ادامه یافت و در مواردی مانند معرفی اعضای کابینه، تشدید هم شد.[۷۴][۷۵]

او طی ۷ سال از دوران ریاست‌جمهوری‌اش که مقارن با جنگ بود، بخش زیادی از مذاکرات خارجی خود را به مذاکره با هیئت‌های صلح که مأموریت میانجی‌گری داشتند، اختصاص داد. در دوره ریاست‌جمهوری به دلیل مخالفت خمینی با حضور در جبهه‌های جنگ، فقط به بازدیدهای محدود می‌رفت. خامنه‌ای در این دوره رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ بود. این شورا به دلیل شرایط خاص جنگ در ۱۳۶۵ ه‍.ش و به منظور به‌کارگیری هرچه بهتر امکانات کشور در خدمت جنگ و انجام دادن اقدامات مؤثر در بسیج نیروها و امکانات برای رفع نیازمندی‌های جبهه‌های جنگ تشکیل شد. روح‌الله خمینی در پاسخ به استعلام او در ۱۹ بهمن ۱۳۶۶ ه‍.ش مصوبات آن شورا را تا پایان جنگ لازم‌الاجرا اعلام کرد.[۷۶] خمینی در حکمی در ۴ اردیبهشت ۱۳۶۸ ه‍.ش خامنه‌ای شورای بازنگری قانون اساسی متشکل از ۲۰ نفر ازجمله او، به عنوان نائب رئیس اول، را تعیین نمود تا به بازنگری و تکمیل قانون اساسی بپردازند.[۷۷]

سخنرانی خامنه‌ای در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۳۶۶

در دوران هشت‌ساله ریاست جمهوری علی خامنه‌ای دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی ایران فعال‌تر شد. او در دوره اول ریاست‌جمهوری از ۱۵ تا ۲۰ شهریور ۱۳۶۳ ه‍.ش به کشورهای سوریه، لیبی و الجزایر و در دوره دوم از ۲۳ دی تا ۳ بهمن ۱۳۶۴ ه‍.ش به کشورهای پاکستان، تانزانیا، زیمبابوه، آنگولا و موزامبیک سفر کرد. برای شرکت در هشتمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در هراره مجدداً به زیمبابوه سفر کرد. در این سفر در اجلاس سران سخنرانی کرد و با برخی از سران این کشورها گفت‌وگو کرد. از ۲ تا ۶ اسفند ۱۳۶۷ ه‍.ش به کشورهای یوگسلاوی و رومانی و از ۱۹ تا ۲۶ اردیبهشت ۱۳۶۸ ه‍.ش به کشورهای چین و کره شمالی سفر کرد. علی خامنه‌ای در ۳۱ شهریور ۱۳۶۶ ه‍.ش در چهل و دومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد و در سخنرانی خود دیدگاه‌ها و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد. این سفر او با استقبال ایرانیان و مسلمانان مقیم نیویورک و مطبوعات بین‌المللی مواجه شد. از اقدامات دیگر خامنه‌ای در زمینه سیاست خارجی می‌توان به برقراری ارتباط با گروه‌های سیاسی شیعی در افغانستان، عراق و لبنان و ایجاد تفاهم بین آن‌ها و تشکیل مجلس اعلای اسلامی عراق اشاره کرد. در این دوره، به دامنه حمایت ایران از مبارزان اسلامی در لبنان، فلسطین، عراق و افغانستان افزوده شد.[۷۸]

دیدار با قشرهای مختلف مردم، بازدید از مؤسسات و سازمانهای گوناگون، شرکت در مراسم افتتاح طرح‌ها، شرکت در همایش‌ها و سفرهای استانی از دیگر برنامه‌های خامنه‌ای در دوره ریاست‌جمهوری بود. به گفته ولایتی سفرهای خامنه‌ای به استان‌ها و مناطق مختلف کشور، با هدف ملاقات با قشرهای مختلف مردم، رفع اختلافات مقامات محلی، پیگیری مسائل مربوط به جنگ و همکاری سپاه و ارتش، دیدار با علما و بزرگان شهرها و روستاها، بررسی مسائل و مشکلات اقتصادی و مانند آن ازجمله فعالیت‌های مستمر او بود.[۷۹]

ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی

همچنین ببینید: شورای عالی انقلاب فرهنگی

در ۸ شهریور ۱۳۶۲ ه‍.ش خامنه‌ای، اولین ترمیم عمده در ستاد انقلاب فرهنگی و تقویت آن با حضور مسئولان اجرایی با پیشنهاد خود را براساس حکم روح‌الله خمینی عهده‌دار شد. و به دنبال آن برخی مسئولان اجرایی مانند نخست‌وزیر، وزرای فرهنگ و آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و دو نفر دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهی به ستاد اضافه شد. درپی بازگشایی دانشگاه‌ها و افزایش مراکز آموزشی و گسترش فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی؛ خامنه‌ای دومین ترمیم در ستاد انقلاب فرهنگی را بر اساس پیام خمینی در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ ه‍. ش، صورت داد. در این ترمیم، ستاد انقلاب فرهنگی به شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر نام یافت، شورا با ترکیب جدیدی از اعضا تشکیل شد و رئیس‌جمهور رئیس این شورا شد.[۸۰][۸۱] سومین دوره شورای انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۷۵ه‍.ش در دوران رهبری او تشکیل شد. و او طی حکمی اعضای جدید شورا را تعیین و بر اهمیت جایگاه و وظایف شورا تأکید کرد.[۸۲]

ریاست مجمع تشخیص مصلحت

همچنین ببینید: مجمع تشخیص مصلحت نظام

در پی اختلافات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در تصویب لوایح مختلف، روح‌الله خمینی در پاسخ به نامه سران کشور، در ۱۷ بهمن ۱۳۶۶ ه‍.ش با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت موافقت کردند. بر این اساس، علی خامنه‌ای اولین رئیس مجمع تشخیص شد. او این سمت را تا پایان دورهٔ ریاست جمهوری عهده‌دار بود.[۸۳]

دوران رهبری

مقالهٔ اصلی: رهبری علی خامنه‌ای

پیش از درگذشت خمینی به‌عنوان نخستین رهبر جمهوری اسلامی، حسینعلی منتظری برای جانشینی او برگزیده شده بود. اما در ۶ فروردین ۱۳۶۸ ه‍.ش و همزمان با درگیری منتظری با سران نظام، خمینی او را از این سمت عزل کرد و منتظری نیز استعفا داد.[۸۴] پس از درگذشت خمینی، اعضاء مجلس خبرگان رهبری در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ ه‍. ش، خامنه‌ای را که در آن زمان رئیس‌جمهور ایران بود، به سمت رهبر موقت جمهوری اسلامی ایران برگزیدند.[۸۵] به گفتهٔ ولایتی، انتخاب خامنه‌ای به مقام رهبری بعد از درگذشت خمینی، یکی از فرازهای مهم تاریخ جمهوری اسلامی ایران است. عدم انتخاب جانشین برای خمینی از یک طرف و حساسیت‌های ناشی از شرایط «نه جنگ و نه صلح» بین ایران و عراق و تداوم دشمنی بین قدرت‌های جهانی و جمهوری اسلامی، به این دوره از تاریخ ایران حساسیت ویژه‌ای داد.[۸۶]

برگزیدگی به رهبری

خامنه‌ای در حال خواندن وصیت خمینی در مجلس خبرگان رهبری

پس از مرگ روح‌الله خمینی، مجلس خبرگان جلسه فوق‌العاده‌ای در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ ه‍. ش، تشکیل داد. در این جلسه نخست با اکثریت آرا به استعفای حسینعلی منتظری رسمیت داده شد.[۸۷][۸۸] سپس، در خصوص انتخاب یک مرجع تقلید بالفعل، که در آن زمان تنها محمدرضا گلپایگانی مطرح بود، بحث شد و در این خصوص توافق حاصل نشد.[۸۹] در ادامه، موضوع رهبری شورایی مطرح شد، که نتوانست آرای کافی را بدست بیاورد. با مطرح شدن نام خامنه‌ای برای رهبری فردی، هاشمی رفسنجانی به درخواست حاضران خاطراتی از خمینی دربارهٔ صلاحیت خامنه‌ای برای رهبری آینده نظام می‌گوید. در نهایت ۶۰ نفر از ۷۴ عضو حاضر رأی به رهبری موقت علی خامنه‌ای دادند، هرچند که خود وی صراحتاً مخالف بود و خود را شایسته این مقام نمی‌دانست.[۹۰][۹۱][۹۲] پس از بازنگری در قانون اساسی و انجام همه‌پرسی، مجلس خبرگان بار دیگر براساس قانون اساسی جدید در مورد رهبری خامنه‌ای رأی‌گیری کرد که اکثریت خامنه‌ای را به رهبری انتخاب کردند.[۹۳]

سیاست داخلی و خارجی

سیاست داخلی در این دوره با پنجمین دور انتخابات ریاست‌جمهوری و نیز همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی شروع می‌شود. از آغاز دوره رهبری خامنه‌ای، ۹ دولت تشکیل شده است.[۹۴] هاشمی رفسنجانی و خامنه‌ای رابطه خوبی در دوران ریاست جمهوری داشتند. رفسنجانی از چهره‌های انقلابی بود که به او نزدیک بود. روابط خامنه‌ای با رئیس‌جمهور اصلاح طلب محمد خاتمی تحت فشار و تنش بود. در مقابل محافظه کاری خامنه‌ای و بی‌اعتمادی عمیق به آمریکا، خاتمی طرفدار نزدیکی با آمریکا بود. رهبری خامنه‌ای قوی‌ترین چالش خود را در جریان انتخابات ۸۸ مشاهده کرد. مخالفان با مشکوک بودن به تقلب، نتیجه را رد کردند و برای اعتراض تجمع کردند.[۹۵] خامنه‌ای در واکنش گفت «ساز و کارهای قانونی انتخابات در کشور ما اجازهٔ تقلب نمی‌دهد.»[۹۶] روابط خامنه‌ای و احمدی‌نژاد در دوره دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد برخلاف دوره اول تیره شد. در دوره حسن روحانی، مذاکرات برای دستیابی به توافق هسته‌ای، منجر به توافقی بین‌المللی با نام «برجام» شد. اما مزایای لغو تحریم‌ها و حل مسئله هسته‌ای کوتاه مدت بود. سرآخر این توافق از جانب آمریکا لغو شد.[۹۷] در ۱۹ دی ۱۳۹۹ خامنه‌ای واردات واکسن کرونا از آمریکا و انگلیس را ممنوع اعلام کرد و گفت با توجه به پرونده خون‌های آلوده به واردات واکسن از فرانسه هم خوشبین نیست. همچنین خامنه‌ای از ساخت واکسن در ایران حمایت کرد.[۹۸] از جمله موضوعات مورد تأکید او در حوزه سیاست داخلی در دوره رهبری، اشتغال و اقتصاد مقاومتی بوده است.[۹۹] وی مردم و دولت را به قناعت و پرهیز از اسراف برای حل مشکلات اقتصادی توصیه می‌کند.[۱۰۰] خامنه‌ای حامی پیشرفت علمی در ایران بوده است. او یکی از اولین روحانیون اسلامی بود که اجازه تحقیقات سلول‌های بنیادی و شبیه‌سازی درمانی را داد.[۱۰۱][۱۰۲] خامنه‌ای «مسئولیت مستقیم» سیاست خارجی را بر عهده دارد و «بدون نظر و تأیید مستقیم او تصمیمی گرفته می‌شود.»[۱۰۳][۱۰۴] او سیاست خارجی جمهوری اسلامی را اینگونه تشریح می‌کند: «سیاست ما دفاع از مسلمان‌ها و دفاع از ملت مظلوم را جزو سیاست‌های اصولی خودمان می‌دانیم و از آن عدول نمی‌کنیم. ما طرفدار اسلام و طرفدار مسلمان‌ها و طرفدار بیداری اسلامی هستیم و با تغذیه قدرت‌های استثمارگر از منابع و غنیمتهای مظلوم مخالفیم، با استعمار و با استثمار مخالفیم و این مخالفت در زبان و حرف هم نیست. اعتقاد ما این است و قالب سیاست خارجی ما هم همین است.»[۱۰۵] گفته می‌شود که او سیاست خارجی را به سمتی هدایت می‌کند که از رویارویی یا سازش با غرب اجتناب می‌کند. خامنه‌ای مداخله عربستان سعودی در یمن را محکوم کرد و عربستان را با اسرائیل مقایسه کرد.[۱۰۶] به گفته خامنه‌ای سیاست منطقه‌ای ایران عکس سیاست آمریکا است و ایران از مقاومت در منطقه و کسانی که علیه اسرائیل می‌جنگند حمایت می‌کند.[۱۰۷] همچنین به گفته او جمهوری اسلامی ایران کمک به دولت و ملت سوریه را حمایت از محور مقاومت می‌داند و به انجام آن افتخار می‌کند.[۱۰۸] خامنه‌ای آزار و شکنجه مسلمانان روهینگیا در میانمار را محکوم کرد و رهبر دوفاکتو میانمار و برنده جایزه صلح نوبل، آنگ سانگ سوچی را «زن بی‌رحم» خواند.[۱۰۹]

اعتراضات در دوران رهبری

دوران رهبری خامنه‌ای با اعتراضات گسترده‌ای همراه بوده است اما او این رخدادها را به رسمیت نمی‌شناسد و دستور سرکوب آن‌ها را می‌دهد.[۱۱۰] در جریان قتل‌های زنجیره‌ای ایران در دههٔ ۱۳۷۰، برخی از دگراندیشان و مخالفان حکومت جمهوری اسلامی به دست نیروهای وزارت اطلاعات کشته شدند.[۱۱۱] خامنه‌ای این قتل‌ها را حوادثی بسیار بد و نفرت‌آور توصیف کرد و آن‌ها را غیرقانونی خواند.[۱۱۲] در تیر ۱۳۷۸، پس از اعتراضات به توقیف روزنامهٔ سلام لباس شخصی‌ها و مأموران امنیتی به کوی دانشگاه حمله کرده و به ضرب و شتم و بازداشت شماری از دانشجویان پرداختند. اعتراض‌ها در بسیاری از شهرهای کشور تا ۲۳ تیر ادامه یافت.[۱۱۳] بر پایه یکی از سخنرانی‌های خامنه‌ای، شمار قابل توجهی از روزنامه‌ها به گونه فله‌ای توقیف شدند و نزدیک به هزار روزنامه‌نگار، بیکار شدند.[۱۱۴] از ۹ مرداد ۱۳۹۷ با افزایش قیمت طلا و کاهش شدید ارزش ریال در برابر دلار اعتراضات ۱۳۹۷ انجام شد.[۱۱۵] در پی افزایش قیمت ناگهانی بنزین در آبان ۱۳۹۸، تظاهرات گسترده‌ای در چندین شهر آغاز شد. به گفته علی شمخانی، خامنه‌ای گفت شهروندان عادی که بدون داشتن هیچ‌گونه نقشی و در میانه درگیری‌ها جان باخته‌اند در حکم شهید محسوب شوند.[۱۱۶] در دی ۱۳۹۸، قاسم سلیمانی، فرماندهٔ نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حمله هوایی ایالات متحده به فرودگاه بین‌المللی بغداد کشته شد،[۱۱۷] و در پی آن ایران پایگاه عین‌الاسد آمریکا را با موشک بالستیک هدف قرارداد.[۱۱۸] به‌دنبال پنهان‌کاری شلیک موشک به هواپیمایی اوکراینی توسط سپاه، تظاهرات دی ۱۳۹۸ روی داد که شعارهای بیشتری علیه خامنه‌ای گفته شد.[۱۱۹] پس از کشته شدن مهسا امینی، اعتراضات در اکثر شهرها از شهریور ۱۴۰۱ شروع و همچنان ادامه دارد. به گفته گاردین این اعترضات بزرگ‌ترین چالش حکومت از اول انقلاب است.[۱۲۰]

خانواده

پدر خامنه‌ای، جواد و پدربزرگ پدریش حسین خامنه‌ای از روحانیان آذری مقیم نجف بودند و جد او از تفرش به آذربایجان هجرت کرده بود. حسین خامنه در شمار فقها و مدرسان برجسته حوزه علمیه نجف به‌شمار می‌آمده است. حسین همچنین از مدرسان مدرسه علمیه طالبیه تبریز بوده است و امامت مسجد جامع آن شهر را نیز به عهده داشته است.[۱۲۱] جواد خامنه‌ای، زاده نجف است و در کودکی از نجف به تبریز آمد. پس از به پایان رساندن دروس مقدماتی حوزه در نجف، در بازگشت به ایران در مشهد زندگی کرد و در کنار تدریس، به عنوان امام جماعت مسجد صدیقی‌های بازار مشهد و مسجد گوهرشاد فعالیت می‌کند. عموی وی، محمد خامنه‌ای، و شوهر عمه‌اش، محمد خیابانی، از طرفداران جنبش مشروطه ایران بوده‌اند.[۱۲۲][۱۲۳] مادرش خدیجه میردامادی، دو ماه بعد از شروع رهبری او درگذشت. او دختر هاشم میردامادی بود، که اصالتاً اصفهانی و مقیم مشهد بود.[۱۲۴]

جواد خامنه‌ای از ازدواج اولش سه دختر به نام‌های علویه، بتول و فاطمه‌سلطان داشت که همگی فوت کرده‌اند. پس از درگذشت همسر اولش با خدیجه میردامادی، ازدواج کرد که از این ازدواج دارای چهار پسر به نام‌های محمد، علی، هادی و حسن و یک دختر به نام بدری شد. محمد، برادر بزرگتر، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود. او در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی نماینده مشهد بود. او در دوران نمایندگی‌اش ترور شد اما از این ترور جان سالم بدر برد. در حال حاضر ریاست بنیاد حکمت اسلامی صدرا را بر عهده دارد.[۱۲۵] هادی، برادر کوچکتر، نیز روحانی و فعال سیاسی عضو مجمع روحانیون مبارز است، که در سال ۱۳۷۹ روزنامهٔ حیات نو را منتشر کرد، که بعداً به خاطر کاریکاتور اهانت آمیز به دستور دادگاه ویژهٔ روحانیت توقیف شد.[۱۲۶][۱۲۷] خواهر تنی او، بدری، همسر علی تهرانی است. در آذر ۱۴۰۱، بدری خامنه‌ای در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران از خامنه‌ای و «خلافت مستبدانه» او اعلام برائت کرد.[۱۲۸] تهرانی روحانی فعّال در دوران انقلاب ۱۳۵۷ بود که به مجاهدین خلق گرایید و به عراق پناهنده شد. او در سال ۱۳۷۴ به همراه خانواده‌اش به ایران بازگشت.[۱۲۹] حسن، تنها برادر غیر روحانی، مسئول هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری وزارت نفت و نمایندهٔ وزیر نفت در این هیئت، و عضو شورای پروانه نمایش در ایران است.[۱۳۰][۱۳۱]

همسر و فرزندان

همسر او منصوره خجسته باقرزاده متولد ۱۳۲۶ در مشهد است.[۱۳۲][۱۳۳][۱۳۴] او در خانواده‌ای بازاری و مذهبی اهل مشهد بزرگ شده[۱۳۵] و بنا به تأکید علی خامنه‌ای تاکنون فعالیت سیاسی رسمی نداشته است. اما معمولاً به دیدار خانواده کشتگان جنگ ایران و عراق می‌رود.[۱۳۶] تاکنون هیچ تصویری از او در رسانه‌ها به‌طور رسمی منتشر نشده است.[۱۳۷][۱۳۸]

خامنه‌ای دارای ۶ فرزند، دو دختر و چهار پسر است. نام دخترانش بشری و هدی، و پسرانش مصطفی، مجتبی، مسعود (محسن) و میثم است. مصطفی بزرگ‌ترین پسر علی خامنه‌ای است. او بیشتر به مطالعات حوزوی مشغول است. مجتبی، همچون پدرش به جبهه جنگ ایران و عراق رفته و در چند عملیات هم شرکت کرده است. ارتباطی نزدیک با بسیج و سپاه دارد.[۱۳۹] از مجتبی خامنه‌ای به‌عنوان یکی از گزینه‌های محتمل رهبری نام برده می‌شود.[۱۴۰] مسعود که به نام محسن هم شناخته می‌شود، عضو جامعه مدرسین قم است. او بیشتر به جمع‌آوری خاطرات پدر و اداره سایت او مشغول است. خامنه‌ای پسرانش را از فعالیت‌های اقتصادی یا داشتن مناسبت‌های حکومتی منع کرده است.[۱۴۱]

فعالیت‌های علمی

تدریس

کلاس درس خارج علی خامنه‌ای در بیت رهبری، شهریور ۱۳۹۸

علی خامنه‌ای از زمان حضور در مشهد به کار تدریس مشغول بوده است. ابتدا تدریس در سطوح عالی — تدریس کتاب‌های رسائل، مکاسب و کفایه — را انجام داد. وی پس از انقلاب نیز در طول دوره ریاست جمهوری‌اش تدریس تفسیر را ادامه داد. از سال ۱۳۶۹ ه‍.ش تا کنون وی تدریس دروس خارج فقه را آغاز کرد.[۱۴۲] او تاکنون مباحث جهاد و قصاص را تدریس کرده و در حال تدریس مکاسب محرمه است. کلاس‌های او با حدود ۵۰۰ نفر برگزار می‌شود.[۱۴۳]

مرجعیت

در آذر سال ۱۳۷۳ ه‍. ش، با درگذشت محمدعلی اراکی — یکی از مراجع تقلید وقت — موضوع مرجع تقلید بعدی مطرح شد. در این زمان برخی از روحانیون نظیر یوسف صانعی،[۱۴۴] فاضل لنکرانی[۱۴۵] هاشمی شاهرودی،[۱۴۶] تسخیری، جلال‌الدین طاهری، رضا استادی،[۱۴۷] محمدباقر حکیم،[۱۴۸] حسین راستی کاشانی، هادی روحانی و محمد مؤمن[۱۴۹] بر مرجعیت وی گواهی دادند.[۱۵۰] همچنین جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز تهران فهرستی از افراد صاحب صلاحیت برای مرجعیت را منتشر کردند که یکی از این افراد علی خامنه‌ای بود.[۱۵۱] در مقابل برخی از علما شیعه همچون حسینعلی منتظری، محمدحسین فضل‌الله،[۱۵۲] احمد آذری قمی،[۱۵۳] ابوالقاسم خزعلی[۱۵۴] وی را حائز صلاحیت مرجعیت نمی‌دانستند. به گفته محسن کدیور در آذرماه ۱۳۷۳ طاهری خرم‌آبادی و مؤمن قمی در هنگام انتخاب علی خامنه‌ای به اعتراض جلسهٔ جامعه را ترک کردند اما بعدها مؤمن این موضوع را تکذیب کرد.[۱۵۵] مؤمن به همراه هشت نفر دیگر عضو شورای ۹ نفره افتای خامنه‌ای بودند که به همراه محمود شاهرودی مباحث فقهی را در قالب مباحثه با خامنه‌ای آموزش می‌دادند.[۱۵۶] اولین کتاب استفتا خامنه‌ای نیز به نام درر الفوائد فی اجوبه القائد در سال ۱۳۷۱ ه‍.ش چاپ شد.[۱۵۷]

به نوشته آبراهامیان، بعد از برگزیده شدن «حجت‌الاسلام سیدعلی خامنه‌ای» به عنوان رهبر ایران، رسانه‌های حکومتی، او و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی را به عنوان «آیت‌الله» معرفی کردند.[۱۵۸] حسین باستانی در گزارشی تثبیت خامنه‌ای به عنوان رهبر جدید و دادن لقب آیت‌الله به او را نتیجه یک عملیات رسانه‌ای در ابتدای دوران مسئولیت او می‌داند.[۱۵۹] انتخاب خامنه‌ای برای رهبری بحث‌برانگیز بود. و از آنجایی آغاز شد که خامنه‌ای با انتخاب خویش به عنوان رهبری با استدلال فقهی مخالفت شدید کرد.[۱۶۰] بر اساس اصل صد و نهم قانون اساسی — قبل از همه‌پرسی ۱۳۶۸ — یکی از شرایط رهبر صلاحیت علمی و تقوایی لازم برای افتا و مرجعیت عنوان شده بود که خامنه‌ای تا آن زمان مشمول آن شرط نبود.[۱۶۱] خمینی خواستار اصلاح قانون اساسی بود و بر همین اساس شورایی برای بازنگری در قانون اساسی تشکیل داد. او همچنین در ۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ ه‍.ش در نامه‌ای به علی مشکینی — رئیس شورای بازنگری قانون اساسی — نوشته بود: «... برای رهبری شرط مرجعیت لازم نیست. مجتهد عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور، کفایت می‌کند.»[۱۶۲]

آثار و تالیفات

همچنین ببینید: کتاب‌شناسی علی خامنه‌ای
جلد کتاب انسان ۲۵۰ ساله اثری از خامنه‌ای

خامنه‌ای تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرد. قبل از انقلاب اسلامی چند کتاب تألیف کرد از جمله: چهار کتاب اصلی علم رجال، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن و پیشوای صادق. گفتار در باب صبر، وحدت و تهذب، هنر از دیدگاه آیت الله خامنه‌ای، درست فهمیدن دین، مجموعه پیام، مبارزات امامان شیعه، ذات وحدت خدا، ضرورت بازگشت به قرآن، امام سجاد، امام رضا و انتساب وی به ولایت العهدی،[۱۶۳] در همان دوره چند کتاب را پس از افزودن تحقیقات خود به آن‌ها، ترجمه و منتشر کرد، از جمله: آینده در قلمرو اسلام، نوشته سید قطب[۱۶۴]؛ صلح امام حسن، نوشته راضی آل‌یاسین؛ مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان، نوشته عبدالمنعم نمر.[۱۶۵][۱۶۶] ادعانامه علیه تمدن غرب.[۱۶۷]

همچنین از گردآوری سخنرانی‌های او چند کتاب تألیف شده است از جمله: انسان ۲۵۰ ساله،[۱۶۸] تهاجم فرهنگی،[۱۶۹]غنا،[۱۷۰] فلسطین از منظر آیت الله خامنه‌ای[۱۷۱] و دو امام مجاهد.[۱۷۲]

نامه به جوانان غربی

خامنه‌ای، دو نامه سرگشاده خطاب به جوانان کشورهای غربی منتشر کرده است. این دومین نامه در نوع خود است، اولین نامه در ژانویه ۲۰۱۵ منتشر شد و دومین نامه در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۵، هر دو از طریق حساب‌های کاربری او در رسانه‌های اجتماعی مختلف از جمله توییتر، فیس بوک و اینستاگرام منتشر شدند.[۱۷۳]

فعالیت‌های فرهنگی

خامنه‌ای فرهنگ را جزو اساسی‌ترین مسائل کشور به‌شمار می‌آورد. او تهدیدات و آسیب‌های فرهنگی را با عناوینی چون «تهاجم فرهنگی»، «شبیخون فرهنگی»، «غارت فرهنگی»، «ناتوی فرهنگی» و «تهدید نرم» بیان کرده است.[۱۷۴] و در قالب «جهاد تبیین» و «تهاجم ترکیبی» خواستار مقابله با آن شده است.[۱۷۵][۱۷۶]

سازمان‌ها

مجمع جهانی اهل بیت،[۱۷۷] جامعة المصطفی العالمیه،[۱۷۸] بنیاد دایرةالمعارف اسلامی،[۱۷۹] بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس،[۱۸۰] مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی،[۱۸۱] شورای عالی فضای مجازی،[۱۸۲] شورای عالی قرآن سازمان‌های فرهنگی تأسیس شده توسط خامنه‌ای هستند.[۱۸۳]

ادبیات

خامنه‌ای در حال خواندن شعر احمد شاملو. بازدید از نمایشگاه کتاب تهران، ۱۳۹۸

خامنه‌ای با سبک‌های ادبی آشناست و از دوران کودکی تاکنون به مطالعه رمان و داستان علاقه‌مند بوده، و بسیاری از رمان‌ها و داستان‌های معتبر دنیا را مطالعه کرده است. این علاقه با مطالعه رمان‌ها و آثار ادبی نویسندگان بزرگ جهان و تاریخ و فرهنگ ملل شرق و غرب تداوم پیدا کرد. خامنه‌ای در مورد اهمیت و جایگاه زبان فارسی معتقد است که هرکس به معارف بشری علاقه‌مند باشد، باید برای زبان فارسی مرتبتی خاص قائل باشد، زیرا این زبان توانسته است بخش عظیمی از مناطق جغرافیایی جهان را تحت سیطره معنوی خود درآورد و با قدرت بلاغت خود در دل ملت‌ها جا باز کند و برای آنان فرهنگ، دین، معرفت و تمدن به ارمغان بیاورد.[۱۸۴] خامنه‌ای در سال ۱۳۹۸ گفت که راجع به زبان فارسی نگران است زیرا زبان فارسی در حال فرسایش است. همچنین به گفته او از صدا و سیما به جای ترویج زبان صحیح گاهی از تعابیر و لغات خارجی استفاده می‌کند.[۱۸۵]

شعر

دیدار خامنه‌ای با شاعران تیر ۱۳۹۵

خامنه‌ای در هنگامی که در شهر مشهد، حضور داشته در انجمن‌های ادبی از جمله انجمن ادبی فردوسی و انجمن ادبی فرخ عضو بوده و اشعاری نیز دارد. وی در دوره ای دفترچه‌ای با خود داشت که نامش را «سفینه غزل» گذاشته بود که در آن اشعار جدید برای او جالب بود را می‌نوشت. در آخرین بازداشتش ساواک دفتر شعر او را مصادره کرد و هرگز به او پس نداد.[۱۸۶] تخلص وی در اشعارش «امین» است.[۱۸۷] نمونه شعر:[۱۸۸]

درنگی کرده بودم کاش در بزم جنون من هم لبی تر کرده زان صهبای جام پرفسون من هم
هزاران کام در راه است و دل مشتاق و من حیران که ره چون می‌توانم یافتن سوی درون من هم

به گزارش تسنیم، دیدار شاعران با خامنه‌ای از دوره ریاست جمهوری بوده و در زمان رهبری نیز ادامه داشته است. به گفته تسنیم دیدار شاعران با خامنه‌ای که هرساله در نیمه ماه رمضان برگزار می‌شد، از جمله دیدارهای قدیمی است که دیگر به یک سنت میان اهالی ادب تبدیل شده است.[۱۸۹] به گزارش نسیم آنلاین، برخی برگزاری این جلسات را فرایندی دستوری و یک‌طرفه می‌دانند که به موجب آن قرار است شاعران، مجری اوامر بخشنامه‌ای وی باشند.[۱۹۰]

خبرگزاری تسنیم گزارش کرده است که، آثار متعددی از جمله شب شاعران بی‌دل و با کاروان شعر فارسی دربارهٔ این جلسات و اشعار خوانده شده نوشته شده است. به غیر از شاعران ایرانی، شاعرانی از کشورهای افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، آذربایجان، عراق، هند، اوکراین و ترکیه در این دیدار شرکت کرده و شعر خوانده‌اند. غیر از سه شاعر از کشورهای ترکیه، عراق و آذربایجان که شعرهای خود را به‌زبان خود خوانده‌اند، دیگر شاعران شعر خود را به‌زبان فارسی خوانده‌اند.[۱۹۱]

دیدگاه‌ها

دیدگاه‌های اقتصادی

به اعتقاد علی خامنه‌ای اقتصاد اسلامی بر دوپایه اصلی «افزایش ثروت ملی» و «توزیع عادلانه و رفع محرومیت در درون جامعهٔ اسلامی» قرار دارد و هر نسخه اقتصادی که این دوپایه را بتواند تأمین کند؛ معتبر است.[۱۹۲] وی در سال ۱۳۸۹ برای اولین بار اقتصاد مقاومتی را مطرح و پس از آن در سخنرانی‌های متعدد بر آن تأکید کرد.[۱۹۳] او اقتصاد مقاومتی را اینگونه تعریف می‌کند: «اقتصاد مقاومتی؛ معنایش آن است که ما یک اقتصاد داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند؛ هم با تحریکات جهانی آسیب‌پذیری کمتری داشته باشد. اقتصادی است متکی به مردم.»[۱۹۴] از دیدگاه او جهش تولید اهمّیّت دارد «اگر واقعاً تولید را بتوانید جهش بدهید، همهٔ شاخص‌های اقتصادی مهم کشور تغییر پیدا می‌کند، تحول پیدا می‌کند؛ یعنی اشتغال پایدار به وجود می‌آید، بیکاری کاهش پیدا می‌کند، صادرات رونق پیدا می‌کند، درآمد ارزی برای کشور فراهم می‌شود، نرخ تورم کاهش پیدا می‌کند؛ علاوهٔ بر اینها استقلال اقتصادی در کشور به وجود می‌آید.»[۱۹۵]

دیدگاه‌های نظامی

خامنه‌ای در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح در ۱۱ مهر ۱۴۰۱

خامنه‌ای معتقد است ایران باید قدرت نظامی خود را افزایش دهد تا از وقوع جنگ جلوگیری کند.[۱۹۶] به گفته خامنه‌ای حضور منطقه‌ای و توانایی‌های موشکی ایران غیرقابل مذاکره است.[۱۹۷] پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، خامنه‌ای گفت که انتقام سختی در انتظار کسانی که دست به این کار زده‌اند خواهد بود. او با اشاره به حمله به پایگاه عین الاسد گفت کارهای نظامی به این شکل کفایت نمی‌کند. باید حضور فساد برانگیز آمریکا در این منطقه تمام شود.[۱۹۸]

طبق فتوای خامنه‌ای تولید، انباشت و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و دیگر سلاح‌های کشتارجمعی حرام است.[۱۹۹][۲۰۰] از طرفی، خامنه‌ای بر اهمیت فناوری هسته‌ای برای مقاصد غیرنظامی تأکید دارد، زیرا به گفته او «ذخایر نفت و گاز نمی‌تواند برای همیشه باقی بماند.»[۲۰۱] ولی این که این فتوا چقدر قابل استناد است مورد مناقشه است، به‌طور مثال آیا اینکه وی حق چنین فتوایی دارد یا اینکه بر هر دلیلی این فتوا می‌تواند لغو شود.[۲۰۲]

دیدگاه نسبت به ولایت فقیه

علی خامنه‌ای، معتقد است: «اختیارات ولی فقیه در صورت تعارض با اراده و اختیار مردم، بر اختیارات و تصمیمات مردم، مقدم و حاکم است.»[۲۰۳][۲۰۴] او عقیده دارد در نظام «ولایت مطلقه فقیه» ولی فقیه همان حاکم اسلامی است و حکومتش تا قیامت ادامه پیدا می‌کند. از نظر او این حکومت و حاکمیت نه تنها اختیاری نیست، بلکه تحت عناوینی چون «مصلحت»، «حفاظت امت از دشمنان» و «اجرای حکم اسلام» گریز و چاره‌ای از آن نیست. او همچنین اعتقاد دارد دایرهٔ این حاکمیت می‌تواند تا آزادی شخصی افراد پیش برود. خامنه‌ای همچنین از «واجب بودن» اقدام علیه خواسته و صلاحدید مردم، در شرایطی که آن را مخالف با آنچه که او «مصالح عمومی اسلام و مسلمین» می‌نامد، سخن به میان می‌آورد و حتی بیان می‌دارد که این تشخیص مصالح بر دوش حاکم مسلمین یا همان «ولی فقیه» است:[۲۰۵] «همچنین بر حاکم مسلمین پس از عهده‌دار گردیدن وظیفه مهم رهبری واجب است، که عنداللزوم دست به اقدامات مناسب بزند و باید خواسته و صلاحدید حاکم مسلمین در مواردی که به مصالح عامه اسلام و مسلمین مربوط می‌شود، برخاسته و صلاحدید عامه مردم، مقدم گردد.»

او در پاسخ به انتقاداتی که می‌شد به ولایت مطلقه فقیه و اینکه ولایت براساس میل فقیه اداره می‌شود گفت «ولایت مطلقه فقیه در دست عالم اگر باشد به میل خود نمی‌تواند عملی را انجام دهد، و گفت ولایت دست کلیددار اصلی نظام حالت انعطاف‌پذیری وجود دارد» بدین معنی که مجموعه دستگاه‌هایی که رهبری در رأس آنها قرار دارد به‌طور دائم با انتخاب آنچه درست‌تر و کامل‌تر است، خود را به‌طور مدام متحول کنند.[۲۰۶] به گفته حسن فیروزآبادی، خامنه‌ای در زمستان ۱۳۹۱ از مسوولان حکومتی جهت عمل نکردن به سخنان او گلایه کرد.[۲۰۷]

دیدگاه نسبت به هنر و رسانه

معیارهای خامنه‌ای در مورد حلال یا حرام بودن موسیقی معیارهایی متغیر و مبهم است. خامنه‌ای تشخیص حلال یا حرام بودن موسیقی را موکول به نظر عرفی مکلف نموده است. وی، به تبعیت از اکثر فقهای شیعه، سازها را نیز بدون ارائه معیار طبقه‌بندی، به دو نوع «آلات مختص حرام» و «آلات مشترک» تقسیم کرده است.[۲۰۸]

او اعتقاد دارد «انقلاب اسلامی»، با آثار سینمایی و رمان به دنیا شناسانده می‌شود. در این خصوص می‌گوید: «انقلاب بدون رمان نمی‌شود. انقلاب روسیه و انقلاب فرانسه با رمان‌هایشان معرفی شدند. یا بدون فیلم خوب نمی‌شود.»[۲۰۹]

دیدگاه دربارهٔ ورزش

او به‌طور مداوم جوانان ایرانی را به رقابت بین‌المللی برای گسترش آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران در قلب و ذهن جوانان در جامعه جهانی و همچنین معرفی فرهنگ ایرانی و ایرانی تشویق می‌کند. او بر اساس گفتمان‌های عمومی خود، ورزش را به عنوان یک ابزار دیپلماتیک اولیه می‌بیند.[۲۱۰]

دیدگاه دربارهٔ زنان

خامنه‌ای در سخنرانی‌های خود به مناسبت‌های گوناگون دیدگاه خود دربارهٔ زنان و نقش آنان را در جامعه بیان کرده است.[۲۱۱] دربارهٔ فعالیت اجتماعی زنان او معتقد است اگر زنان در حرکت اجتماعی یک ملتی حضور نداشته باشند، آن حرکت به جایی نخواهد رسید و موفق نخواهد شد.[۲۱۲]به اعتقاد وی بر مبنای اسلام حضور در میدان فعالیت علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را، نباید بر زن تحمیل و اجبار کرد؛ چنان‌که به سد کردن راه او هم نباید پرداخت. اگر خانم‌ها می‌خواهند وارد فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی شوند، مانعی نیست؛[۲۱۳]

در ژوئیه ۱۹۹۷، او اندیشهٔ مشارکت برابر زنان در جامعه را منفی و ابتدایی و کودکانه خواند.[۲۱۴] به باور وی، حضور زنان در پست‌های اجرایی کشور مایه افتخار نیست و نوعی انفعال در برابر گفتمان غربی به‌شمار می‌رود.[۲۱۵] به اعتقاد او مهم‌ترین نهاد اجتماعی خانواده است و زن در خانواده نقش مهم‌تری دارد.[۲۱۳] او «خانه‌داری» و «فرزندآوری» را مجاهدت و هنر زنان دانسته است.[۲۱۶]

در ژوئن ۱۹۹۸، علی خامنه‌ای دستور به «سرکوب رفتارهای سرکشانه زنان» داد و تا میانه اوت همان سال، ۱۸۰۰ زن و مرد به دلیل آنچه «پوشش نامناسب و رفتار هرزه» خوانده شد توسط پلیس دستگیر شدند. این دوره همچنین شاهد سرکوب روزنامه‌نگاران زن و روزنامه‌ها و مجلات ویژهٔ زنان همچون ماهنامهٔ زنان بود.[۲۱۴]

دیدگاه ضد امپریالیسمی، ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی

خامنه‌ای در سخنرانی‌های خود مرتباً به اصل مخالفت قاطع با آمریکا اشاره می‌کند.[۲۱۷] او عقیده دارد دشمنی آمریکا با «نظام» و «مردم ایران» انکار کردنی نیست.[۲۱۸] وی در خصوص مذاکره با آمریکا می‌گوید آمریکا می‌تواند وعده‌هایی زیبا بدهد که عمدتاً در عمل محقق نکند؛ بنابراین، تا زمانی که کشور تا حدی قوی نشده که در برابر فشارهای آمریکا حین مذاکرات، یارای مقاومت داشته باشد، مذاکره با آمریکا ممنوع است.[۲۱۹] در اسفند ۱۳۵۹، هنگامی که بیش از ۱۰۰ هزار نفر برای گرامی داشت درگذشت مصدق و درخواست تشکیل جمهوری دموکراتیک به جای جمهوری اسلامی در دانشگاه تهران گردهم آمدند، خامنه‌ای به شکل تهدید آمیز گفت: «ما مثل آلنده و مصدق، لیبرال نیستیم که C.I.A بتواند ما را سرکوب کند.»[۲۲۰] خامنه‌ای با لفظ انگلیس خبیث از انگلستان یاد می‌کند و می‌گوید «داعش و القاعده را استعمار علل خصوص انگلیس خبیث برای مقابله با جمهوری اسلامی و بیداری اسلامی درست کردند.»[۲۲۱] همچنین خامنه‌ای مقصر اختلافات پاکستان و هند بر سر کشمیر را انگلیس می‌داند.[۲۲۲] او در سخنرانی عید فطر ۱۳۹۷، از سفرهای خارجی غیر ضروری مردم انتقاد کرد.[۲۲۳]

خامنه‌ای از مخالفان دولت اسرائیل و صهیونیسم است.[۲۲۴] در آذر ۱۳۷۹، خامنه‌ای اسرائیل را «یک غده سرطانی» خواند که «باید از منطقه حذف شود.»[۲۲۵] در شهریور ۱۳۹۴، خامنه‌ای در سخنانی دربارهٔ اسرائیل پس از توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران، اظهار داشت: «اسرائیل ۲۵ سال دیگر را نخواهد دید».[۲۲۶][۲۲۷] خامنه‌ای اعتقاد به لزوم گسترش روابط دیپلماتیک با شرق و غرب به جز آمریکا و اسرائیل دارد و توجه به شرق و کشورهای همسایه را در اولویت می‌داند.[۲۲۸][۲۲۹][۲۳۰]

در فروردین ۱۳۹۳، خامنه‌ای در یک سخنرانی به مناسبت نوروز، هولوکاست را زیر سؤال برد. وی گفت: «هولوکاست رویدادی است که واقعیت آن نامشخص است و اگر اتفاق افتاده باشد، معلوم نیست چگونه اتفاق افتاده است.» وی همچنین اظهار داشت: «هیچ‌کس در کشورهای اروپایی جرأت نمی‌کند دربارهٔ هولوکاست صحبت کند» و گفت که «در غرب صحبت در مورد هولوکاست و ایجاد تردید در آن گناه بزرگی است».[۲۳۱]

دیدگاه در مورد صحابه محمد و وحدت جهان اسلام

در سال ۱۳۸۹، خامنه‌ای فتوایی صادر کرد که بر اساس آن هرگونه توهین به همسران محمد و همچنین به صحابه حرام است. این فتوا در پاسخ به استفتایی از سوی جمعی از شیعیان عربستان بود.[۲۳۲] خامنه‌ای در رابطه با دنیای اسلام به وحدت، هم‌افزایی، کمک به یکدیگر، دوری از اختلافات مذهبی و فکری تأکید دارد. «اگر این وحدت اتفاق بیفتد، وضعی که امروز مسلمان‌ها دارند دیگر به این شکل نخواهد بود و مسلمان عزت پیدا خواهد کرد. شیعه انگلیسی و سنی آمریکایی، دولبهٔ یک قیچی هستند؛ سعیشان این است که مسلمان‌ها را به جان هم بیندازند.»[۲۳۳]

در نگاه دیگران

جایگاه خامنه‌ای در جهان

مطابق شاخص مردم‌سالاری اکونومیست، حکومت خامنه‌ای رژیمی اقتدارگراست.[۲۳۴] طبق گزارش مجلهٔ فوربز، خامنه‌ای در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸ به‌ترتیب هجدهمین و هفدهمین فرد قدرتمند در جهان بود.[۲۳۵][۲۳۶] بر اساس مستندی از بزرگمهر شرف‌الدین در بی‌بی‌سی فارسی، نگاه منطقی و عمل‌گرایانه خامنه‌ای به سیاست او را از اکثر رهبران و حاکمان تاریخ معاصر ایران متمایز کرده است.[۲۳۷] بنا به گفته علی‌محمد بشارتی، خاویر پرز دکوئیار، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد، که در دوران ریاست جمهوری خامنه‌ای با او دیدار کرد، دربارهٔ او می‌گوید: «در مدت بیش از سی سال که کار سیاسی کرده‌ام، کمتر شخصیت سیاسی و رئیس‌جمهوری هست که وی را ندیده و با او گفت‌وگو نکرده باشم ولی تا کنون شخصیتی سیاستمدارتر و هوشمندتر از رئیس‌جمهور شما ندیده‌ام!»[۲۳۸][۲۳۹] به گزارش دنیای اقتصاد، کوفی عنان هفتمین دبیرکل سازمان ملل متحد، دربارهٔ خامنه‌ای می‌گوید: «احساس کردم که کسی را مثل او ندیده‌ام. شخصیت معنوی ایشان چنان مرا گرفت که از خود پرسیدم چرا شخصیتی مثل من دبیرکل سازمان ملل باشد و از معنویات چیزی نداشته باشد؟»[۲۴۰]

ازسوی دیگر، عباس میلانی، پژوهشگر تاریخ معاصر، در گفتگویی با بی‌بی‌سی در رابطه با اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران گفت: «خامنه‌ای توان درس گرفتن از اشتباهاتش را ندارد چون خود را یک عقل کل می‌داند.»[۲۴۱] موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی در سال ۲۰۰۸ مقاله‌ای با عنوان «بازخوانی خامنه‌ای: دیدگاه جهانی قدرتمندترین رهبر ایران» به قلم کریم سجادپور نوشته است: «شاید در دنیا هیچ رهبری نباشد که به اندازهٔ علی خامنه‌ای برای مسایل جاری جهان اهمیت داشته باشد اما درعین‌حال تا این حد برای جهانیان ناشناخته باشد». سجادپور ادعا می‌کند که هر رویکرد موفق در قبال ایران باید نقش محوری خامنه‌ای در فرایند تصمیم‌گیری ایران و سوء ظن عمیق او نسبت به ایالات متحده را در نظر بگیرد.[۲۴۲] سجادپور در سال ۲۰۱۹ خامنه‌ای را قدرتمندترین شخص در خاورمیانه نامید و افزود که او قدرتش را به‌وسیلهٔ نهادهایی که افرادشان را خودش انتخاب کرده یا وفادارش هستند، پنهان می‌کند.[۲۴۳] در گزارش سالانهٔ گزارشگران بدون مرز، خامنه‌ای در «زمره درندگان آزادی رسانه‌ها» در جهان قرار گرفته است.[۲۴۴][۲۴۵] در سال ۲۰۰۰، کمیتهٔ حمایت از روزنامه‌نگاران، او را یکی از ۱۰ دشمن آزادی بیان معرفی کرد.[۲۴۶] در همین راستا در اوایل کار مجلس ششم، هنگامی که طرح اصلاح قانون مطبوعات، تهیه شد تا در جلسهٔ علنی مجلس مطرح شود، خامنه‌ای با حکم حکومتی، دستور داد این طرح مسکوت گذاشته شود.[۲۴۷] به گفته کاظم علمداری، جامعه‌شناس، ولی فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی دارای اختیارات نامحدود است و قانون اساسی برای رهبر حقوق دیکتاتوری قائل شده است.[۲۴۸] دیوید والچنسکی در کتاب بدترین ۲۰ دیکتاتور زنده جهان خامنه‌ای را در رده نهم قرارداده است.[۲۴۹]

نوع نگرش خامنه‌ای از زبان دیگران

به گفته بی‌بی‌سی، در رابطه با فهم دیدگاه‌های او باید تأکید کرد همواره در ایران خبرنگاران حق سؤال پرسیدن از خامنه‌ای را ندارند و البته انتقاد از او هزینه‌های دارد همیشه این گفتگو یک طرفه است خامنه‌ای در منبری می‌نشیند و سخنرانی می‌کند، که دیدگاه‌های او را باید بیشتر در سخنرانی‌های او جست.[۲۵۰] از نگاه علی‌اکبر ولایتی، شیوه مبارزاتی خامنه‌ای، بر اساس اندیشه اسلامی و گرفتن مبانی مبارزاتی از منابعی چون قرآن و احادیث در تقابل با اندیشه‌های مادی‌گرایانه، مارکسیستی و لیبرال بوده است. ولایتی از جمله علل موفقیت خامنه‌ای در مبارزات سیاسی را داشتن نگاه چند بعدی، استفاده از شبکه عظیم اطلاع‌رسانی نهضت روح‌الله خمینی و استفاده از منبر و عملگرایی می‌داند.[۲۵۱] گرت پورتر معتقد است درباب فتوای خامنه‌ای مبنی بر حرام بودن تولید سلاح هسته ای، سابقه عدم تلافی از حملات شیمیایی عراق علیه ایران قویاً نشان می‌دهد که بیزاری رهبر ایران از تولید سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای ریشه‌ای عمیق و صادقانه دارد. به گفته او به نقل از محسن رفیق‌دوست خمینی نیز در زمان جنگ ایران و عراق با وجود تلاش‌هایی برای ساخت سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای تولید و استفاده از این سلاح‌ها را حرام اعلام کرد. از سال ۲۰۱۲، موضع رسمی دولت باراک اوباما، استقبال از وجود فتوای ضد هسته‌ای خامنه‌ای بوده است.[۲۵۲] با این وجود به گفته ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، فتوای خامنه‌ای، هرگز مبنای تصمیم‌گیری آمریکا برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای نبوده است.[۲۵۳] بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر سابق اسرائیل، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اکتبر ۲۰۱۵ با نشان دادن کتاب فلسطین وی می‌گوید؛ «این کتاب آیت الله علی خامنه‌ای رهبر ایران است که در آن سخنرانی‌هایی برای ریشه کن کردن اسرائیل «طی ۲۵ سال» وجود دارد.»[۲۵۴]

مایک پومپئو دربارهٔ دیدگاه خامنه‌ای دربارهٔ هولوکاست می‌گوید: «ایالات متحده، اظهارات منزجرکننده و یهودی‌ستیزانهٔ خامنه‌ای را محکوم می‌کند؛ این اظهارات، جایی در توییتر یا سایر شبکه‌های اجتماعی ندارد. ما می‌دانیم که ادبیات سخیف (لفاظی‌های خبیثانه[۲۵۵]) خامنه‌ای، بازتاب سنت رواداری مردم ایران نیست».[۲۵۶] به گفته حمید کیهان در بی‌بی‌سی، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در اواخر سال ۱۳۹۲ و هم‌زمان با شدت گرفتن مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌های خارجی در ۲۴ ماده برای اجرا به دولت ابلاغ شد. به گفته او بخش عمده این سند شامل شعارهایی در مورد اهدافی ماهیتا مطلوب اما عمدتاً غیراجرایی است و در بخش‌های دیگر نیز موضوعاتی به عنوان راهبرد عنوان شده که دستیابی به آنها در شرایط کنونی ایران ناممکن است. به گفته او شاید بخش‌هایی از آن از لحاظ منطق اقتصاد با مشکلاتی روبرو باشد اما بخش‌های دیگری از آن دست کم به‌طور تلویحی حاوی راهبردهای اجرایی است.[۲۵۷] به گفته فریدون خاوند در مجموع این سیاست‌ها فهرستی مرکب از هدف‌های بسیار بدیهی است که در برنامه اقتصادی خیلی از کشورها می‌توان دید. به گفته او این که چرا این سیاست‌ها پیش از این اجرا نشده جای سؤال است.[۲۵۸]

نوع عملکرد خامنه‌ای از زبان دیگران

محمود وحیدنیا که دانشجوی رشتهٔ ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف و برنده مدال طلای المپیاد ریاضی ایران معرفی شد،[۲۵۹] در روز ۶ آبان ۱۳۸۸ در دیدار رودرروی جمعی از نخبگان کشور با خامنه‌ای از عملکرد وی انتقاد کرد.[۲۶۰] انتقادهای وی شامل انتقاد از عملکرد صدا و سیما، انتقاد از نبود آزادی بیان، انتقاد از قابل نقد نبودن رهبری، انتقاد از روش سرکوب معترضان توسط نیروهای نظامی و انتقاد از نهادهای حکومتی مختلف بود. علی خامنه‌ای در پاسخ به دانشجو از وی تشکر کرد و به برخی از نقدهایش پاسخ داد. وی اضافه کرد: «خیال نکنید من از شنیدن اینجور حرفها ناراحت می‌شوم. نه من از اینکه این حرفها زده نشود، ناراحت می‌شوم.»[۲۶۱] سرژ میشل و پائولو وودز بر این باورند که سخنرانی‌های خامنه‌ای مجموعه‌ای است از «تهدیدها و شعارهای تو خالی» که با اعتقاد بر تئوری توطئه و روحیهٔ شدید ضد آمریکایی همراه است، او همه جا «دسیسهٔ دشمنان» را می‌بیند و قدرت‌های خارجی را «مستکبر»، «شیطانی»، «آزمند»، «منفور»، «واپس‌گرا»، «برتری‌طلب»، «سرطانی»، «ستمکار»، «زهرآگین» و «تجسم شیطان» توصیف می‌کند. این صفات هم به دولت‌های غربی و هم به سرویس‌های اطلاعاتی‌شان سیا، موساد، اینتلیجنت سرویس، اطلاق می‌شود.[۲۶۲] دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا در نقد عملکرد خامنه‌ای می‌گوید: «مردم نجیب ایران، که آمریکا را دوست دارند، سزاوار دولتی هستند که بیش از تمرکز بر کشتن آن‌ها به جرم احترام‌خواهی، به آن‌ها کمک کند تا به رؤیاهایشان دست یابند. رهبران ایران به جای آنکه ایران را به سمت ویرانی بکشانند، باید هراس‌افکنی را کنار بنهند و ایران را دوباره باعظمت کنند»[۲۶۳]

دیدگاه دربارهٔ رهبری خامنه‌ای

خامنه‌ای تا کنون چندین بار در زمینه چگونگی رهبری و اداره کشور مورد انتقاد قرار گرفته است. به نوشته جلال کیهان منش، اغلب مخالفان وی در ایران را دستگاه‌های اطلاعاتی دستگیر، زندانی، محصور، یا حذف می‌کنند.[۲۶۴] تاکنون روزنامه‌نگاران بسیاری به دلیل انتقاد از او یا سازمان‌های زیر نظر او دستگیرشده و به زندان افتاده‌اند.[۲۶۵] از این میان می‌توان به احمد زیدآبادی، عبدالله نوری، محمد نوری زاد، عیسی سحرخیز، محسن سازگارا و اکبر گنجی اشاره کرد.[۲۶۶] پس از انتخابات جنجال‌برانگیز ۱۳۸۸ در ایران، انتقاد از روش رهبری خامنه‌ای بالاتر گرفت. کسانی چون محمد نوری‌زاد و مهدی خزعلی از جمله کسانی بودند که با نوشتن نامه‌های انتقادی از او، روش برخورد نیروهای زیر فرمانش را در برخورد و کشتن معترضان به انتخابات زیر سؤال بردند. پاسخ حکومت به این افراد دستگیری و شکنجه آن‌ها بوده است؛ به گونه‌ای که نیروهای اطلاعاتی نوری‌زاد و خزعلی را بارها دستگیر و مورد ضرب و شتم قرار دادند.[۲۶۷] در یکی از واپسین نامه‌های خود به خامنه‌ای، نوری‌زاد او را به دلیل کارنامه سیاسی اش به عدم کفایت سیاسی و توانایی رهبری کشور متهم کرد.[۲۶۸] بیانیه ۱۴ فعال سیاسی که در خرداد ۹۸ منتشر شد، امضاکنندگان خواستار تغییر قانون اساسی و استعفای رهبری شدند.[۲۶۹] ۱۴ تن از فعال حوزه زنان نیز با انتشار بیانیه‌ای مشابه خواستار «استعفای خامنه‌ای» و «گذار از جمهوری اسلامی» شدند.[۲۷۰] افراد مختلفی از جمله ابوالفضل قدیانی، کاظم علمداری، دیوید والچنسکی حکومت خامنه‌ای را استبدادی و دیکتاتوری می‌دانند.[۲۷۱][۲۷۲][۲۷۳]به گفته پوریا ماهرویان در بی‌بی‌سی، خامنه‌ای در سه دهه رهبری خود چندین بار از حکم حکومتی استفاده کرده است. به گفته او، حکم حکومتی، دخالت مستقیم برخلاف روند آنچه در قانون اساسی و وظایف سه قوه و ارکان دیگر پیش‌بینی شده است؛ مخالفان آن را خلاف اصول دموکراسی می‌دانند و موافقانش آن را از اختیارات ولی فقیه برای باز کردن بن‌بست و عبور از بحران برمی‌شمارند.[۲۷۴] به گفته حسین باستانی، استفاده از حکم حکومتی باعث تضعیف قوای سه‌گانه می‌شود و می‌تواند به انهدام کلی ساختار مدیریتی جمهوری اسلامی منجر شود.[۲۷۵]

دیدگاه دربارهٔ مرجعیت خامنه‌ای

پس از درگذشت خمینی و در پی انتشار فهرستی از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که در آن نام مراجع تقلید آورده شده بود، خامنه‌ای به عنوان مرجع تقلید معرفی شد. چنین چیزی واکنش تعدادی از مراجع تقلید را دربرداشت. منتقدین بر این باور بودند که خامنه‌ای درجه مرجعیت ندارد. در سال ۱۳۷۶ و چند ماه پس از انتخابات دوم خرداد، حسینعلی منتظری که یکی از استادان او بود، در یک سخنرانی به شدت از خامنه‌ای انتقاد کرد و شیوه رفتار دفتر او در پاسخ به استفتائات را مبتذل کردن مرجعیت قلمداد کرد.[۲۷۶]درحالی خامنه‌ای حرف از انعطاف به میان آورده است که منتقدان او را به دیکتاتوری متهم می‌کنند او با انتقاد از تناقض ذاتی در فهم «دشمنان» از مفهوم ولایت فقیه اشاره داشته. حسینعلی منتظری در سخنرانی سیزدهم رجب خود در سال ۱۳۷۶ اعلمیت خامنه‌ای را مورد تردید قرار داده وی را از ورود به وادی مرجعیت به دلیل نداشتن صلاحیت منع کرده بود.[۲۷۷] این سخنرانی (معروف به سخنرانی ۱۳ رجب) بعدها حصر منتظری را در پی داشت. منتظری تا هنگام مرگ در آذر سال ۱۳۸۸ منتقد رهبری خامنه‌ای باقی ماند و در سخنرانی‌هایش درخواست انتخابات آزاد، واگذاری قدرت و اجازه انتقاد از او داشت.[۲۷۸]مؤمن دلیل رای ندادن به رهبری خامنه‌ای در جلسه ۱۴ خرداد را اینطور توضیح داد که هنوز قانون اساسی جدید که در آن شرط مرجعیت حذف شد، به تصویب نرسیده بود.[۲۷۹] از این رو او بعدها از شایستگی خامنه‌ای برای احراز مقام رهبری دفاع می‌کرد.[۲۸۰]

در شهریور ۱۴۰۱، کاظم حائری از مراجع شیعه عراق به دلیل بیماری و ناتوانی جسمی از مرجعیت کناره‌گیری کرد و از مقلدین خود خواست به جای مراجع شیعه عراقی در شهر نجف، از خامنه‌ای پیروی کنند و او را «شایسته‌ترین فرد برای رهبری امت اسلام» توصیف کرد.[۲۸۱]

اتهام‌ها، محکومیت‌ها و دارایی

اتهام‌ها و محکومیت‌ها

لوح یادبود قربانیان ترور میکونوس در برلین روبروی رستوران میکونوس

۲۶ شهریورماه سال ۱۳۷۱ اعضای هیئت نمایندگی حزب دموکرات کردستان ایران با گروهی از فعالان سیاسی ایرانی در رستورانی به نام میکونوس در شهر برلین نشستی را برگزار کرده بودند، ترور شدند.[۲۸۲]در ۲۱ فروردین ۱۳۷۶، دادگاهی در آلمان، که به پرونده ترور میکونوس رسیدگی می‌کرد، طی حکمی، کمیته امور ویژه جمهوری اسلامی را، که علی خامنه‌ای یکی از اعضای آن بود، به دادن دستور ترور میکونوس، متهم کرد.[۲۸۳] محمود محمدی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، پس از صدور حکم گفت: ما این نتیجه‌گیری را که غیرمستند و متأثر از کمپین‌های سیاسی در محافل ضدانقلاب و صهیونیستی است، رد می‌کنیم.[۲۸۴] پس از این حکم، آلمان و ایران سفرای خود در دو کشور را فرا خواندند و آلمان چهار دیپلمات ایرانی را از این کشور اخراج کرد، تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز، سفرای خود را از ایران فراخواندند. ایران نیز در پاسخ به این حرکت اتحادیه اروپا، تمام سفیران خود را از کشورهای عضو این اتحادیه فرا خواند و روابط دو طرف دچار بحران شد.[۲۸۵] این اختلاف‌ها تا سه ماه بعد و پیروزی محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری ادامه داشت.[۲۸۶][۲۸۷] این واقعه، موجی از اعتراضات را در میان مردم ایران علیه آلمان برانگیخت.[۲۸۸] صدها تن از ایرانیان مخالف حکومت پس از اعلام حکم، به شادمانی و رقص در خیابان‌های آلمان پرداختند و آلمان به شهروندانش درمورد سفر به ایران هشدار داد.[۲۸۹]

بمب‌گذاری در مرکز جامعه یهودیان در بوئنوس آیرس معروف به بمب‌گذاری آمیا در سال ۱۹۹۴ منجر به کشته شدن ۸۵ نفر شد. یک قاضی آرژانتینی در سال ۲۰۰۳ دستور بازداشت چهار مقام دولتی ایران را صادر کرده است که به گفته او در سازماندهی و انجام بمب‌گذاری، کمک کردند. این کیفرخواست واکنش ایران را به همراه داشت، حمیدرضا آصفی، سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت که «هیچ مدرکی دال بر دخالت ایران ارائه نشده است» و اتهامات را «ساخته شده توسط محافل صهیونیستی اسرائیل و آمریکا» خواند. نیویورک تایمز مدعی است که عبدالقاسم مصباحی — یکی از افراد بلندپایهٔ وزارت اطلاعات ایران که در سال ۱۹۹۶ به آلمان گریخت — در مصاحبه‌ای با بازپرس دادگاه آمیا، که برای رسیدگی به پرونده بمب‌گذاری آمیا برگزار شده بود، خامنه‌ای را متهم کرد که عامل اصلی این ترور بود و ۲۰۰ میلیون دلار از حساب مشترک خود با احمد خمینی در بانک سوئیس را صرف این کار کرده است.[۲۹۰]به گفته رونن برگمن، موساد در گزارشی که در تیر ۱۴۰۱ منتشر کرد گمان‌ها مبنی بر دست داشتن مقامات ایرانی یا آرژانتینی در بمب‌گذاری آمیا را رد کرد و حزب‌الله لبنان را عامل این بمب‌گذاری معرفی می‌کند.[۲۹۱]

ایالات متحده در ژوئن ۲۰۱۹ خامنه‌ای و دفتر او را تحریم کرد. دونالد ترامپ گفت: «تحریم‌ها از طریق حکم اجرایی اعمال خواهد شد… و رهبر عالی و دفتر رهبری و آن‌هایی که با او و دفترش در ارتباط نزدیکی هستند، هدف قرار می‌دهد و آن‌ها را از دسترسی به منابع مالی کلیدی و پشتیبانی محروم خواهد کرد».[۲۹۲][۲۹۳][۲۹۴] ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۱، هفده سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی به رهبری تد کروز، سناتور ایالت تگزاس، طرحی را به مجلس سنا جهت اعمال تحریم علیه خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی ارائه کردند. تد کروز دربارهٔ این تحریم‌ها، خامنه‌ای را متهم به «فساد، خشونت و دزدیدن اموال ایرانیان» کرد.[۲۹۵][۲۹۶]

در آبان سال ۱۳۹۸ اعلام ناگهانی افزایش قیمت بنزین به موجی از اعتراضات انجامید و به سرعت به اعتراض‌های گسترده ضد حکومتی در سراسر ایران تبدیل شد.[۲۹۷]در پی این اتفاق هیئت قضات دادگاه بین‌المللی مردمی آبان اعلام کردند که از نظر آن‌ها در جریان اعتراضات آبان ۹۸، دولت علل خصوص ۱۳ تن از سران جمهوری اسلامی، از جمله خامنه‌ای را به جنایت علیه بشریت محکوم کرد.[۲۹۸] به گفته بی‌بی‌سی حکم این دادگاه لازم‌الاجرا نیست.[۲۹۹]

دارایی‌ها

به گفته محمدحسن رحیمیان و احمد مروی، از مسئولان سابق بیت رهبری زندگی شخصی خامنه‌ای بیشتر با استفاده از نذورات مردمی می‌گذرد و حقوقی دریافت نمی‌کند.[۳۰۰][۳۰۱] محمد محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر علی خامنه‌ای نیز سطح زندگی وی را پایین‌تر از حد متوسط ایران توصیف کرده است.[۳۰۲] حیدر رحیم پور ازغدی و غلامعلی حداد عادل می‌گویند که وی زندگی ساده‌ای دارد و اوایل در دهه ۶۰ کل وسایل زندگی وی در حد یک وانت بوده است و غذایشان ساده‌تر از حالت معمول است.[۳۰۳][۳۰۴] کریم سجادپور، مشاور بنیاد کارنگی، نیز وی را ساده زیست توصیف کرده است.[۳۰۵] همچنین بنا بر گزارش رویترز، این خبرگزاری هیچ سندی یافت نکرده که نشان دهد علی خامنه‌ای از اموالی که تحت اختیار وی در بیت رهبری قرار دارد، برای زندگی شخصی استفاده کرده باشد.[۳۰۶]

برخی خبرگزاری‌ها، ادعای ساده‌زیستی خامنه‌ای را رد کرده و دارایی امپراتوری مالی وی را «۲۰۰ میلیارد دلار» می‌دانند.[۳۰۷][۳۰۸][۳۰۹] در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ خبرگزاری رویترز، پس از تحقیقات شش‌ماهه خود گزارش داد که علی خامنه‌ای، ۹۵ میلیارد دلار را در کنترل و مدیریت خود دارد. اصلی‌ترین کانون این دارایی «ستاد اجرایی فرمان امام» می‌باشد. این کانون اقتصادی تقریباً بخش‌های اصلی اقتصاد ایران از صنایع نفت تا بازار پول و ارتباطات و… را در دست دارد. این ستاد سرمایه اولیه‌اش را از طریق ضبط و مصادرهٔ اموال مردم عادی ایران، از اعضای اقلیت‌های دینی گرفته تا تجار و ایرانیان خارج از کشور، تشکیل داده است.[۳۱۰][۳۱۱][۳۱۲][۳۱۳] به گفته بهزاد نبوی، چهار نهاد «ستاد اجرایی فرمان امام»، «قرارگاه خاتم‌الانبیاء»، «آستان قدس رضوی» و «بنیاد مستضعفان» ۶۰ درصد از ثروت ایران را به خود اختصاص داده و در اختیار دارند. این چهار نهاد وابسته به دفتر رهبر جمهوری اسلامی می‌باشد.[۳۱۴] پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان، در روز دوشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۹ در یک نشست خبری اعلام کرد که این بنیاد در سال ۱۳۹۸، ۳۶ هزار میلیارد تومان درآمد و ۷ هزار میلیارد تومان سود از گردش مالی این بنیاد داشته است.[۳۱۵][۳۱۶][۳۱۷] توکلی در گفتگویی با روزنامه اعتماد در مرداد ۹۹ با اشاره به ۳۶ هزار میلیارد تومان گردش مالی بنیاد مستضعفان در سال، گفت، برای به اجرا درآمدن طرح شفافیت مالی کشور باید از دفتر علی خامنه‌ای شروع شود، در حالی که این دفتر مانع‌تراشی کرده و نمی‌گذارد این طرح پیش رود.[۳۱۸] به گفته صدای آمریکا به نقل از رویترز، خرید سهام یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی، و خرید سهام بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی کشور در سال ۲۰۰۹ میلادی، یکی از اقدامات خامنه‌ای بود که توسط ستاد اجرایی فرمان امام اجرا شد و در نتیجه این ستاد بعنوان یکی از صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری خصوصی جهان در سال ۲۰۱۰ درآمد.[۳۱۹]

وضعیت جسمانی

خامنه‌ای بر تخت بیمارستان پس از ترور نافرجام

خامنه‌ای در ۶ تیر ۱۳۶۰ ه‍.ش در هنگام سخنرانی هدف ترور ناموفق قرار گرفت.[۳۲۰] او از ناحیه سینه، کتف و دست راست آسیب جدی دید[۳۲۱] و دست راست او از کار افتاد.[۳۲۲] در صبح ۱۷ شهریور ۱۳۹۳، وبگاه رسمی خامنه‌ای از عمل جراحی پروستات وی خبر داد. علیرضا مرندی، رئیس تیم معالج وی اعلام کرد: «مدتی بود که این عارضه در رهبر انقلاب ایجاد شده بود و نظر پزشکان این بود که اکنون زمان مناسبی برای عمل است و رهبر معظم انقلاب نیز از نظر پزشکان معالج تبعیت کردند». خامنه‌ای پس از هفت روز بستری، در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۹۳ از بیمارستان مرخص شد.[۳۲۳] او پیش از رفتن به بیمارستان در مصاحبه با شبکهٔ خبر گفت: «جای نگرانی نیست. این به معنای آن نیست که مردم دعا نکنند، لیکن ان‌شاالله جای نگرانی نیست و یک عمل خیلی معمولی و عادی است.»[۳۲۴]

شایعات و گمانه‌زنی‌ها

در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۰، ویکی‌لیکس بخش‌هایی از اسناد و گزارش‌های طبقه‌بندی شده وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا را افشا کرد. در یکی از اسناد، یک پیام در تابستان سال ۲۰۰۹ توسط کنسولگری آمریکا در استانبول ارسال شده است. در این پیام یک تاجر که نام و هویتش فاش نشده و از نزدیکان اکبر هاشمی رفسنجانی است، گفته است که علی خامنه‌ای به نوع نادری از سرطان خون مبتلاست و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده بمیرد.[۳۲۵][۳۲۶] در سال ۲۰۱۵، روزنامه فرانسوی فیگارو ادعا کرد که خامنه‌ای مبتلا به سرطان درجه چهار پروستات است و این خبر را از «چندین منبع در محافل اطلاعاتی غربی» به دست آورده است.[۳۲۷] مرحله چهارم این نوع سرطان وخیم‌ترین مرحله تلقی می‌شود و به گفته این روزنامه، منابع پزشکی اعتقاد داشتند که خامنه‌ای بیش از ۲ سال عمر نخواهد کرد.[۳۲۸]

بنابر گزارش بی‌بی‌سی و بازنشر آن توسط وبگاه نیوزویک و سان در آذر ۱۳۹۹، یک کاربر تأیید شده از سوی توییتر با حدود ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده به اسم «محمد مجید» — با نام کاربری محمد اهوازی — نوشت که حال خامنه‌ای رو به وخامت است و به این علت، دیدار او با حسن روحانی در روز جمعه لغو شده و مسئولیت بیت رهبر به مجتبی خامنه‌ای منتقل شده است. او نوشت که اطرافیان وی، این دفعه نگران شده‌اند و پزشکان ارشد بیمارستان مسیح دانشوری برای معاینه حضور یافتند.[۳۲۹][۳۳۰][۳۳۱] با این وجود؛ مهدی فضائلی، از چهره اصولگرایان و از اعضای دفتر خامنه‌ای این موضوع را تکذیب کرد.[۳۳۲]

در شهریور ۱۴۰۱، پس از انتشار فیلم حضور علی خامنه‌ای در حرم امام رضا که طبق گفتهٔ وب‌سایت ایرانیان انگلستان و خبرنامهٔ گویا، حاکی از ضعف جسمانی او بود[۳۳۳][۳۳۴] و همین‌طور لغو دیدار سالانه با اعضای مجلس خبرگان رهبری، گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ وخامت حال خامنه‌ای آغاز شد.[۳۳۵][۳۳۶] دیلی اکسپرس انگلستان در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲ مصادف با ۲۰ شهریور ۱۴۰۱، در گزارشی نوشت: «علی خامنه‌ای، رهبر ایران، به‌دلیل سرطان در آستانه مرگ است و رژیم در خطر فروپاشی قرار دارد».[۳۳۷] ایران اینترنشنال نیز در روز ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ در گزارشی از احتمال وخامت حال خامنه‌ای خبر داد و به نقل از علیرضا افشار، که برخی رسانه‌ها از جمله سایت العربیه او را محافظ پیشین میرحسین موسوی معرفی کرده‌اند، در صفحه توییتر خود مدعی شد که با گذشت دو شبانه‌روز، شیفت حلقه‌های چهارگانه محافظان خامنه‌ای تعویض نشده؛ در اندرونی بیت رهبری خبری است که نمی‌خواهند فعلاً به بیرون درز کند. ایران اینترنشنال همچنین دربارهٔ خبر منتشر شده در صفحهٔ مجازی برنامهٔ بدون تعارف مبنی بر دیدار خامنه‌ای با جمعی از ورزشکاران نوشت: «برخی رسانه‌های حکومتی روز دوشنبه اخباری را به نقل از صفحات اینستاگرامی از دیدار خامنه‌ای با شماری از ورزشکاران منتشر کردند که کاربران ارزشی نیز روی آن مانور زیادی دادند اما هنوز هیچ خبر و عکس رسمی‌ای از این دیدار ادعایی منتشر نشده است». پیش از این نیز، در مواردی که حال عمومی رهبر جمهوری اسلامی مناسب نبوده است، دیدارهای عمومی او لغو شده‌اند.[۳۳۸] به گفته ایسنا حضور خامنه‌ای در مراسم عزاداری هیئت‌های دانشجویی به مناسبت اربعین، به شایعات مطرح شده دربارهٔ سلامتی خامنه‌ای پایان داد.[۳۳۹]

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  2. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  3. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای»، رادیوفردا.
  4. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  5. ↑ «Khameneʿi, ʿAlī.»، The Oxford Encyclopedia of the Islamic World.
  6. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای - دوران کودکی و مدرسه»، رادیو فردا.
  7. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  8. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 62.
  9. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای»، رادیو فردا.
  10. ↑ «Khameneʿi, ʿAlī.»، The Oxford Encyclopedia of the Islamic World.
  11. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  12. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  13. ↑ «Khameneʿi, ʿAlī.»، The Oxford Encyclopedia of the Islamic World.
  14. ↑ ««زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای - شیفته نواب صفوی»»، رادیو فردا.
  15. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای»، رادیو فردا.
  16. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای»، رادیو فردا.
  17. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  18. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 64.
  19. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 66.
  20. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  21. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology….
  22. ↑ «خاطرهٔ کمتر شنیده شدهٔ آیت الله خامنه‌ای از رهبر فدائیان اسلام.»، خبرگزاری تسنیم۱.
  23. ↑ «اولین آتش را نواب صفوی در دل ما روشن کرد»، ایرنا.
  24. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  25. ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱:‎ ۱۳۴.
  26. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  27. ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱:‎ ۱۶۲–۱۷۶.
  28. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  29. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  30. ↑ بهبودی، شرح اسم، ۱:‎ ۳۵۵.
  31. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  32. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  33. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  34. ↑ «زندگی‌نامه رهبرعالی قدر انقلاب»، همشهری.
  35. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  36. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  37. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  38. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  39. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  40. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  41. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  42. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش نهم)- جایگاه او در آستانه انقلاب ایران»، رادیوفردا.
  43. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  44. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  45. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش دهم)- راهیابی به حلقه خاص خمینی»، رادیو فردا.
  46. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  47. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش یازدهم)-جبهه‌گیری در برابر اولین رئیس‌جمهوری منتخب ایران»، رادیو فردا.
  48. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  49. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش یازدهم)-جبهه‌گیری در برابر اولین رئیس‌جمهوری منتخب ایران»، رادیو فردا.
  50. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  51. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوازدهم)-در مجلس اول علیه بنی‌صدر»، رادیوفردا۵.
  52. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  53. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  54. ↑ «تصویر اولین حضور آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه تهران | ۲۴۰ بار اقامه نماز در ۴۰ سال»، همشهری.
  55. ↑ «گزارش: انفجار در نمازجمعه تهران؛ از استقامت آیت‌الله خامنه‌ای تا شعار مردم علیه منافقین»، تسنیم.
  56. ↑ «تصویر اولین حضور آیت‌الله خامنه‌ای در نماز جمعه تهران | ۲۴۰ بار اقامه نماز در ۴۰ سال»، همشهری.
  57. ↑ «ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد»، بی‌بی‌سی.
  58. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش چهاردهم)- روزی که خامنه‌ای ترور شد»، رادیو فردا.
  59. ↑ «عامل و طراح سوءقصد به جان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسی بود؟ /شباهت‌های دو گروه تروریستی»، خبرآنلاین.
  60. ↑ «ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد»، بی‌بی‌سی.
  61. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  62. ↑ «بنی صدر: آقای خامنه‌ای از روحانیان انقلابی خیلی عقب‌تر بود»، بی‌بی‌سی.
  63. ↑ «دروغ‌های بنی صدر پیرامون امام خامنه ای»، مشرق.
  64. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  65. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  66. ↑ «اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟»، رادیو فردا.
  67. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  68. ↑ «اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟»، رادیو فردا.
  69. ↑ «روایت میرسلیم از اختلاف نظرها بین خامنه‌ای و موسوی»، خبرآنلاین.
  70. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  71. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  72. ↑ «ناطق نوری، انتخاب مجدد میرحسین موسوی به نخست‌وزیری و ماجرای ۹۹ نفر»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  73. ↑ «بازخوانی یک واقعه تاریخی / رئیس‌جمهوری که مظلوم بود و به مخالفت با ولایت متهم شد». ایرنا. ۲۰۱۳-۰۵-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۱.
  74. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  75. ↑ «اختلافات ۲۹ ساله آیت الله خامنه ای و میر حسین موسوی از کجا آغاز شد؟»، رادیو فردا.
  76. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  77. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  78. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  79. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  80. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  81. ↑ «تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی»، ایرنا.
  82. ↑ «تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی»، ایرنا.
  83. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  84. ↑ «نامه امام در عزل آقای منتظری»، فارس.
  85. ↑ «پاسخ به چند سؤال دربارهٔ انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان رهبر انقلاب در سال ۶۸»، تسنیم.
  86. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  87. ↑ «ناشنیده‌هایی از نشست مجلس خبرگان»، خبرآنلاین.
  88. ↑ «رأی‌گیری بر سر «استعفای آیت‌الله منتظری»»، رادیو فردا.
  89. ↑ «ناشنیده‌هایی از نشست مجلس خبرگان»، خبرآنلاین.
  90. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  91. ↑ «سال سرنوشت ساز ۶۸: تصویر آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات هاشمی رفسنجانی»، بی‌بی‌سی.
  92. ↑ «روزی که آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انتخاب شد»، تسنیم.
  93. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  94. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  95. ↑ “Ali Khamenei”, britannica.
  96. ↑ «نظر آقای رئیس‌جمهور به نظر بنده نزدیک‌تر است»، رادیو فردا.
  97. ↑ “Ali Khamenei”, britannica.
  98. ↑ «آیت‌الله خامنه‌ای ورود واکسن کرونا از آمریکا و بریتانیا را ممنوع کرد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۹.
  99. ↑ «خامنه‌ای تقصیر وضعیت وخیم اقتصادی را متوجه «مسئولان دهه ۹۰» دانست.»، رادیوفردا.
  100. ↑ «Khamenei plays down Iran’s economic woes»، middle-east-online.
  101. ↑ «Iran looks to science as source of pride»، Boston Globe.
  102. ↑ «Science over ethics?»، channel4news.
  103. ↑ Majd,, The Ayatollah Begs to Differ, 59.
  104. ↑ Amin Saikal, Iran Rising: The Survival and Future of the Islamic Republic, 95.
  105. ↑ اسد، «تحلیل گفتمانی سیاست خارجی آیت الله خامنه ای»، پژوهش‌های سیاست اسلامی.
  106. ↑ «Iran's supreme leader accuses Saudis of 'genocide' in Yemen». The Guardian.
  107. ↑ «L’Iran et les EtatsUnis après l’accord sur le nucléaire: paix froide ou réconciliation?»، carin.
  108. ↑ "Assad meets Khamenei in first Iran visit since Syrian war began" (به انگلیسی). 2019-02-25. Retrieved 2022-11-10.
  109. ↑ “The Latest: Indonesia sends 34 tons of aid for Rohingya”, NY Daily News.
  110. ↑ «واکنش خامنه‌ای در سه دهه حکمرانی به اعتراضات چه بوده؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۱ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲.
  111. ↑ «قتل‌های زنجیره‌ای ایران، بیست سال بعد». بی‌بی‌سی. ۳۰ آبان ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۸ بهمن ۱۴۰۰.
  112. ↑ «آیت‌الله خامنه‌ای و «قتل‌های زنجیره‌ای»». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۸-۱۱-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۰. کاراکتر C1 control character در |نشانی= در موقعیت 57 (کمک)
  113. ↑ «مروری بر اعتراضات مردمی پس از انقلاب اسلامی ایران؛ از مبارزه با حجاب اجباری تا مطالبات معیشتی». voanews.
  114. ↑ «۲۰ سالگی توقیف مطبوعات؛ 'غمی که دائمی شد'». bbc.
  115. ↑ «Iran Protests Spread to 10 Cities in Widest Unrest Since January».
  116. ↑ «موافقت رهبر ایران با 'شهید' خواندن بعضی کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان». BBC News فارسی. ۲۰۱۹-۱۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۲۶.
  117. ↑ «U.S. Department of State». United States Department of State (به English). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۳.
  118. ↑ «سپاه از حمله سنگین موشکی به پایگاه هوایی آمریکا در عراق خبر داد». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۰۷.
  119. ↑ «ادامه اعتراضات دانشجویان به شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی؛ دست‌کم ۴ دانشجو در اعتراضات بازداشت شدند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۷.
  120. ↑ France-Presse, Agence (2022-11-06). "Fresh protests erupt in Iran's universities and Kurdish region". the Guardian (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-19.
  121. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  122. ↑ «خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند»، بی‌بی‌سی.
  123. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  124. ↑ «زندگی‌نامه آیت الله خامنه ای (بخش نخست)- تولد و والدین»، رادیوفردا.
  125. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم)- معرفی برادران و خواهران»، رادیوفردا.
  126. ↑ «توضیحات هادی خامنه‌ای در مجلس راجع به کاریکاتور اهانت‌آمیز»، صدای آمریکا.
  127. ↑ «کاریکاتور روزولت در ایران بحران آفرید»، بی‌بی‌سی.
  128. ↑ «اعلام برائت خواهرِ خامنه‌ای از «خلافت مستبدانه» رهبر جمهوری اسلامی». رادیو فردا. ۱۶ آذر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۷ دسامبر ۲۰۲۲.
  129. ↑ «خواهر رئیس‌جمهور ایران برای پیوستن به شوهرش در عراق از کشور گریخت»، نیویورک تایمز.
  130. ↑ «اعضای شورای نمایش معرفی شدند»، مشرق نیوز.
  131. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش دوم)- معرفی برادران و خواهران»، رادیوفردا.
  132. ↑ «همسران رؤسای جمهور ایران -- منصوره خجسته باقرزاده»، اسپوتنیک.
  133. ↑ «ماجرای ازدواج سیدعلی»، مشرق نیوز.
  134. ↑ «زنان رؤسای جمهور از چه جایگاهی برخوردار هستند؟»، صبح نو.
  135. ↑ «همه همسران رؤسای جمهور ایران -- منصوره خجسته باقرزاده»، عصرایران.
  136. ↑ «همه همسران رؤسای جمهور ایران»، ایسنا.
  137. ↑ «همه همسران رؤسای جمهور ایران»، ایسنا.
  138. ↑ «آلبوم عکس: همه همسران سران»، بی‌بی‌سی.
  139. ↑ «خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند»، بی‌بی‌سی.
  140. ↑ «هشدار میرحسین موسوی دربارهٔ "توطئه رهبری موروثی" در ایران». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۰.
  141. ↑ «خویشاوندان آیت‌الله خامنه‌ای چه کسانی هستند»، بی‌بی‌سی.
  142. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  143. ↑ «درس خارج فقه آیت‌الله خامنه‌ای و تربیت تکنیسین‌های دیوانسالاری مذهبی»، رادیوفردا.
  144. ↑ «تأیید رهبری آیت‌الله خامنه‌ای از سوی علمای بزرگ»، خبرآنلاین.
  145. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  146. ↑ «هاشمی شاهرودی؛ حذف شده در دوره خمینی، مقبول خامنه‌ای»، رادیوفردا.
  147. ↑ «نظرات آقایان آیات استادی، محسنی گرکانی، هاشمی، و مجتهدی در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای»، صالحات.
  148. ↑ «ظرات آقایان آیات حکیم، نجفی خوانساری، شفیعی، و قزلجه ای در خصوص اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از آیت‌الله العظمی خامنه ای»، صالحات.
  149. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  150. ↑ «اعلمیت یا اصلح بودن تقلید از خامنه‌ای»، صالحات.
  151. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  152. ↑ «فضل‌الله هرگز مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای را نپذیرفت»، دویچه‌وله.
  153. ↑ «آذری قمی از چه کسی عذرخواهی کرد؛ آیت‌الله خامنه‌ای یا مردم؟»، بی‌بی‌سی.
  154. ↑ «مهدی خزعلی: پدرم مخالف مرجعیت آیت‌الله خامنه‌ای بود و زیر فشار دفتر رهبری استعفا کرد»، رادیوفردا.
  155. ↑ «مخالفان مرجعیت رهبری در جامعهٔ مدرسین»، سایت شخصی کدیور.
  156. ↑ «آیت الله مؤمن، فقیهی دوچهره»، رادیوفردا.
  157. ↑ خامنه‌ای، درر الفوائد فی اجوبه القائد.
  158. ↑ Abrahamian, A History of Modern Iran, 182.
  159. ↑ «مستندات یک عملیات رسانه‌ای: تثبیت رهبری 'آیت‌الله خامنه‌ای'»، بی‌بی‌سی.
  160. ↑ «جلسه خبرگان رهبری و انتخاب علی خامنه ای به رهبری»، رادیوفردا.
  161. ↑ «سال سرنوشت ساز ۶۸: تصویر آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات هاشمی رفسنجانی»، بی‌بی‌سی.
  162. ↑ «نگاهی تاریخی به حذف شرط مرجعیت از شروط مورد نیاز رهبری»، مهرنیوز.
  163. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 103.
  164. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 70.
  165. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  166. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 80.
  167. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 103.
  168. ↑ «انسان 250 ساله» چگونه خلق شد؟»، تسنیم.
  169. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 103.
  170. ↑ «متن درس خارج فقه رهبر انقلاب در موضوع غنا و موسیقی منتشر شد»، تسنیم.
  171. ↑ «کتاب «فلسطین» از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی منتشر شد»، ایسنا.
  172. ↑ «کتاب «دو امام مجاهد» به چاپ یازدهم رسید»، مهرنیوز.
  173. ↑ “Ayatollah Khamenei Appeals to Western Youth on Islam and Prejudice”, The New York Times.
  174. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  175. ↑ ««تهاجم ترکیبی» رمز عملیات جدید خامنه‌ای»، صدای آمریکا.
  176. ↑ «فرمان تهاجم ترکیبی و جهاد تبیین»، روزنامه اعتماد.
  177. ↑ «تأسیس مجمع جهانی اهل بیت (ع)»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  178. ↑ «رئیس جدید دانشگاه المصطفی را بشناسید»، خبرگزاری تسنیم.
  179. ↑ آذرنگ، «بنیاد دایرةالمعارف اسلامی»، دانشنامه جهان اسلام.
  180. ↑ «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس»، خبرگزاری تسنیم.
  181. ↑ «مجمع تقریب مذاهب تشکیل شد»، ایرنا.
  182. ↑ «همه چیز دربارهٔ شورای عالی فضای مجازی»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  183. ↑ «شورای عالی قرآن»، خبرگزاری تسنیم.
  184. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  185. ↑ «فرسایش زبان فارسی»، ایرنا.
  186. ↑ شرح اسم، زندگی‌نامه آیت الله سید علی حسینی خامنه ای 71-72.
  187. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  188. ↑ «مطروحه‌ای از رهبر انقلاب»، خامنه‌ای دات‌آی‌آر.
  189. ↑ «نگاه رهبر انقلاب به زبان فارسی»، خبرگزاری تسنیم.
  190. ↑ «علاقه آیت‌الله خامنه‌ای به شعر و ادبیات»، نسیم آنلاین.
  191. ↑ «نگاه رهبر انقلاب به زبان فارسی»، خبرگزاری تسنیم.
  192. ↑ «اقتصاد اسلامی»، دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای.
  193. ↑ «طراحی مدل تعاملی گونه‌های فرهنگ سازمانی»، فرهنگ دردانشگاه اسلامی.
  194. ↑ «اقتصاد مقاومتی، قرارگاه اقتصاد مقاومتی»، دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای.
  195. ↑ «جهش تولید»، دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای.
  196. ↑ «Khamenei says Iran should increase military might to prevent war»، reuters20.
  197. ↑ «khamenei's First Speech of 2021: Reemphasizing U.S. Weakness, Iranian Self-Reliance»، Washington Institute.
  198. ↑ «'انتقام سخت' کشته شدن قاسم سلیمانی؛ 'زمان مناسبی' که نرسید و 'مکان مناسبی' که پیدا نشد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۳.
  199. ↑ “"An Iran option the US prefers to ignore"”, Asia Times.
  200. ↑ “When the Ayatollah Said No to Nukes”, Foreign Policy.
  201. ↑ «Iran says will not halt uranium enrichment»، Reuters.
  202. ↑ “Did Iran’s supreme leader issue a fatwa against”, Washington Post.
  203. ↑ «ولی فقیه، مشروعیت خود را از مردم می‌گیرد یا خدا؟»، بی‌بی‌سی فارسی.
  204. ↑ «ولایت فقیه و حکم حاکم»، خامنه‌ای دات‌آی‌آر.
  205. ↑ «مفهوم اطلاق در نظام‌های سلطنتی و ولایتی»، وبگاه حوزه علمیه.
  206. ↑ «اظهارات رهبر دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»»، رادیو فردا.
  207. ↑ «حرفی نمی‌زنم مگر آنکه دستور باشد»، بی‌بی‌سی فارسی.
  208. ↑ «عقب‌نشینی فقه سنتی در برابر هنر؟»، بی‌بی‌سی فارسی.
  209. ↑ «در مخاطب‌شناسی دچار توهم بودیم»، خامنه‌ای دات‌آی‌آر.
  210. ↑ Hovsepian-Bearce, Political Ideology…, 83.
  211. ↑ «شاخصه‌های زن در انقلاب اسلامی»، رادیو فرانسه فارسی.
  212. ↑ «حضور زنان در صحنه»، دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای.
  213. ↑ ۲۱۳٫۰ ۲۱۳٫۱ «راهکارهای مقابله با فرهنگ غرب»، جهاددانشگاهی.
  214. ↑ ۲۱۴٫۰ ۲۱۴٫۱ Hughes, “Women and Reform in Iran”, University of Rhode Island.
  215. ↑ «حضور زنان در مناصب اجرایی افتخار ندارد»، بی‌بی‌سی فارسی.
  216. ↑ «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، خامنه‌ای دات‌آی‌آر.
  217. ↑ Sadjadpour, Karim، «Reading Khamenei: The World View of Iran's Most Powerful Leader».
  218. ↑ «وقتی سیا اصطلاح «تئوری توطئه» را اختراع کرد»، مشرق‌نیوز.
  219. ↑ «امام مذاکره با آمریکا را ممنوع کرد»، ایسنا.
  220. ↑ آبراهامیان، کودتا، ۳۰۶.
  221. ↑ «انگلیس خبیث داعش را برای مقابله با ایران درست کرد»، رادیو فردا.
  222. ↑ «بحران کشمیر؛ نتیجه معاهده انگلیسی»، خامنه‌ای دات‌آی‌آر.
  223. ↑ «خامنه‌ای خواستار خودداری از سفرهای خارجی»، بی‌بی‌سی فارسی.
  224. ↑ «Why Iran's Anti-Semitism Matters»، The Atlantic.
  225. ↑ «Iranian Leader: Israel A "Cancerous Tumor»، CBS News.
  226. ↑ «Khamenei: Israel will no longer exist in 25 years»، Al Monitor.
  227. ↑ Khameneʿi, ʿAlī, “John L. Esposito”, The Oxford Encyclopedia of the Islamic World.
  228. ↑ «آیت الله خامنه ای: باید نگاهمان به شرق باشد»، بی‌بی‌سی.
  229. ↑ «رویکرد نگاه به شرق از دیدگاه رهبر انقلاب»، خبرآنلاین.
  230. ↑ «رهبر ایران: روابط با شرق و غرب باید تقویت شود»، یورونیوز.
  231. ↑ «Iran's Khamenei questions 'certainty' of Holocaust»، Jerusalem Post.
  232. ↑ «Iran leader wins plaudits over sectarian strife fatwawar»، reuters20.
  233. ↑ «وحدت اسلامی»، دفترحفظ ونشرآثارآیت الله خامنه ای.
  234. ↑ Economist Intelligence, The China challenge.
  235. ↑ «فوربس: پوتین در صدر فهرست قدرتمندترین شخصیت‌های جهان قرار گرفت». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲.
  236. ↑ “ali hoseini khamenei”, forbes.
  237. ↑ «آیت الله خامنه‌ای؛ مرد فضاهای خالی»، بی‌بی‌سی فارسی.
  238. ↑ «آیت‌الله خامنه‌ای از نگاه خاویر پرز»، ایمنا.
  239. ↑ قطبی، هادی. نیم نگاهی به زندگانی مقام معظم رهبری. ص. ۸۱.
  240. ↑ «کوفی عنان دربارهٔ رهبر معظم انقلاب چه گفت؟»، دنیای اقتصاد.
  241. ↑ «آقای خامنه‌ای توان درس گرفتن از تاریخ ندارد»، اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی.
  242. ↑ «دیدگاه جهانی قدرتمندترین رهبر ایران»، موقوفه کارنگی.
  243. ↑ Sadjadpour, Karim (۳ اکتبر ۲۰۱۹). "Iranian Supreme Leader Ali Khamenei Is One Despot Trump Might Not Win Over". Time (به انگلیسی). Retrieved 27 November 2022.
  244. ↑ «درندگان آزادی رسانه‌ها»، صدای آمریکا.
  245. ↑ «درندگان آزادی اطلاع‌رسانی در جهان»، رادیو فردا.
  246. ↑ “Spotlight on Press Tyrants”, cpj.org.
  247. ↑ «مجلس ششم، ضعف نمایندگان یا مشکل ساختاری؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ مه ۲۰۰۴. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲.
  248. ↑ “Iran's constitutional dictatorship furthers 'conspiracy'”, euronews.
  249. ↑ Wallechinsky، Tyrants, The World's Worst Dictators.
  250. ↑ «انتقاد از خامنه‌ای چقدر هزینه دارد؟»، بی‌بی‌سی فارسی.
  251. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  252. ↑ “When the Ayatollah Said No to Nukes”, Foreign Policy.
  253. ↑ «فتوای خامنه‌ای هرگز مبنای تصمیم آمریکا نبوده است»، صدای آمریکا.
  254. ↑ “netanyahu-whips-out-book-of-khameneis-speeches”, timesofisrael.
  255. ↑ «لفاظی‌های خبیثانه خامنه‌ای»، سایت میلیون ایران.
  256. ↑ «واکنش‌ها به کاربرد کلیدواژه یهودی‌ستیزانه»، دویچه‌وله.
  257. ↑ «اقتصاد مقاومتی»، بی‌بی‌سی فارسی.
  258. ↑ «بینش «قلعه‌ای» خامنه‌ای»، رادیو فردا.
  259. ↑ «محمود وحیدنیا»، سایت همه.
  260. ↑ «انتقاد از رهبری در حضور رهبری»، فرارو.
  261. ↑ «واکنش رهبر به انتقادات صریح یکی از نخبگان»، الف.
  262. ↑ میشل و وودز، رهبر، ۳۵۱–۳۵۲.
  263. ↑ «ترامپ به توییت خامنه‌ای به فارسی پاسخ داد»، رادیو فردا.
  264. ↑ «سرنوشت منتقدین آِیت الله خامنه‌ای»، روزآنلاین.
  265. ↑ «ایران بزرگ‌ترین زندان روزنامه‌نگاران بعد از چین»، بی‌بی‌سی فارسی.
  266. ↑ The world view of iran's most powerful leader بایگانی‌شده در ۶ مه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
  267. ↑ «مهدی خزعلی بازداشت شد»، رادیو فردا.
  268. ↑ «عدم کفایت خامنه‌ای برای رهبری قطعی است»، رادیو فرانسه.
  269. ↑ «کنشگران، خواستار استعفای خامنه‌ای»، رادیو فردا.
  270. ↑ «۱۴ فعال حوزه زنان خواستار استعفای خامنه‌ای»، رادیو فردا.
  271. ↑ «قدیانی: سلطه خامنه‌ای و استبداد دینی مشکلی بزرگ‌تر از کرونا»، amp.dw.com.
  272. ↑ Wallechinsky، Tyrants, The World's Worst Dictators.
  273. ↑ «Iran's constitutional dictatorship furthers 'conspiracy'»، euronews.
  274. ↑ «حکم حکومتی رهبر ایران»، بی‌بی‌سی فارسی.
  275. ↑ «انهدام ساختار جمهوری اسلامی ایران»، بی‌بی‌سی فارسی.
  276. ↑ ««قدرت سیاسی پس از انقلاب، با حوزه رابطه ای برقرار کرد که نهاد مرجعیت، به عنوان کانون اقتدار سنتی حوزه علمیه نمی‌توانست از آن برکنار بماند»»، بی‌بی‌سی.
  277. ↑ «اظهارات رهبر جمهوری اسلامی دربارهٔ «ولایت مطلقه فقیه»»، رادیو فردا.
  278. ↑ «Iran's dissident ayatollah»، BBC.
  279. ↑ «چرا آیت‌الله مؤمن به رهبر شدن آیت‌الله خامنه‌ای رای نداد؟»، دنیای اقتصاد.
  280. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  281. ↑ «مقتدی صدر با استعفای آیت‌الله حائری از مرجعیت: برای همیشه از سیاست کناره‌گیری می‌کنم»، یورونیوز.
  282. ↑ «ترور میکونوس پس از ۳۰ سال در روایت‌های مقامات جمهوری اسلامی و مخالفان»، بی‌بی‌سی.
  283. ↑ «از آزادی هماهنگ‌کننده تیم ترور میکونوس متاسفم»، رادیو فردا.
  284. ↑ «BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS ORDERED KILLINGs»، The New York Times.
  285. ↑ «اشاره رهبرانقلاب به کدام ماجرا بود/دشمنی مداوم غرب با ایران»، مهرنیوز.
  286. ↑ «German court implicates Iran leaders in '92 killings»، CNN.
  287. ↑ «BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS»، New York Times.
  288. ↑ «جزئیات خواندنی ماجرای میکونوس بعد از ۱۴ سال»، عصرایران.
  289. ↑ «German court rules Iranian leaders ordered Berlin slayings»، CNN.
  290. ↑ «Argentine Judge Indicts 4 Iranian Officials in 1994 Bombing of Jewish Center»، New York Times.
  291. ↑ «Mossad Sheds New Light on Argentina Terrorist Attacks in 1990»، New York Times.
  292. ↑ “U.S. Sanctions Supreme Leader of Iran”, thedailybeast.com.
  293. ↑ “Trump puts sanctions on Iranian supreme leader, other top officials”, reuters.com.
  294. ↑ «فرمان اجرایی پرزیدنت ترامپ»، صدای آمریکا.
  295. ↑ «سناتورهای آمریکایی خواهان تحریم خامنه‌ای و رئیسی شدند»، دویچه‌وله.
  296. ↑ «سناتورهای جمهوری‌خواه خواستار تحریم حقوق بشری خامنه‌ای»، رادیو فردا.
  297. ↑ «تاکید دادگاه بین‌المللی آبان بر محاکمه ۱۳ مقام جمهوری اسلامی»، DW.
  298. ↑ "Iran committed 'crimes against humanity' in 2019 crackdown: lawyers". France 24 (به انگلیسی). 2022-09-30. Retrieved 2022-10-19.
  299. ↑ «حکم دادگاه نمادین آبان: دولت و نیروهای امنیتی ایران به جنایت علیه بشریت دست زده‌اند». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۹.
  300. ↑ حقوق رهبر انقلاب به روایت اطرافیان چقدر است؟
  301. ↑ «نگاهی به سلوک و ساده‌زیستی مقام معظم رهبری- اخبار سیاسی تسنیم». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۰.
  302. ↑ رئیس دفتر آیت‌الله خامنه‌ای: رهبر زیر خط متوسط زندگی می‌کند
  303. ↑ نگاهی به سلوک و ساده‌زیستی مقام معظم رهبری
  304. ↑ «روایتی از ساده زیستی مقام معظم رهبری/ تعبیر جالب دکتر شریعتی دربارهٔ رهبر انقلاب». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۳۹۷-۰۴-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۹.
  305. ↑ روایت مشاور ارشد بنیاد آمریکایی کارنگی از ساده‌زیستی رهبر انقلاب
  306. ↑ ایران برای تحکیم قدرت رهبر بر اقتصاد قانون خود را اصلاح کرد
  307. ↑ «دارایی ۲۰۰ میلیاردی رهبر جمهوری اسلامی»، صدای آمریکا.
  308. ↑ «برآوردی از ثروت یکی از نهادهای زیر نظر رهبر ایران»، بی‌بی‌سی فارسی.
  309. ↑ «پنج چهره فاسد جمهوری اسلامی»، توانا.
  310. ↑ «امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری»، صدای آمریکا.
  311. ↑ «امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری»، رادیو فردا.
  312. ↑ «امپراتوری اقتصادی رهبر ایران افشا شد»، العربیه.
  313. ↑ «گزارش اختصاصی رویترز از "امپراتوری مالی خامنه‌ای"»، دویچه‌وله.
  314. ↑ «نهادهای اقتصادی زیر نظر دفتر خامنه‌ای وارد بورس می‌شوند»، رادیو فردا.
  315. ↑ «۳۶ هزار میلیارد تومان درآمد در یک سال»، صدای آمریکا.
  316. ↑ «پولی از بنیاد، وارد انتخابات نمی‌شود»، خبرگزاری ایلنا.
  317. ↑ «گوشه‌ای از امپراتوری مالی خامنه‌ای»، خبر دات آس.
  318. ↑ «گردش مالی بنیاد مستضعفان»، اراف‌آی.
  319. ↑ «امپراتوری ۹۵ میلیارد دلاری»، صدای آمریکا.
  320. ↑ «ترور علی خامنه‌ای، ۳۵ سال بعد»، بی‌بی‌سی۲.
  321. ↑ ولایتی، «خامنه‌ای»، دبا.
  322. ↑ «زندگی‌نامه آیت‌الله خامنه‌ای (بخش چهاردهم)- روزی که خامنه‌ای ترور شد»، رادیوفردا۲.
  323. ↑ «عمل جراحی موفقیت‌آمیز رهبر معظم انقلاب»، خبرگزاری انتخاب.
  324. ↑ «آیت‌الله خامنه‌ای در بیمارستان بستری شد»، بی‌بی‌سی فارسی.
  325. ↑ «هاشمی رفسنجانی منتظر مرگ خامنه‌ای است»، ویکی‌لیکس.
  326. ↑ «سندی دربارهٔ سرطان خون آیت‌الله خامنه ای»، رادیو بین‌المللی فرانسه.
  327. ↑ “Iran: guerre de succession en vue au sommet de l'État”, lefigaro.fr.
  328. ↑ «ماجرای گزارش‌ها دربارهٔ 'بیماری و وخامت حال' آیت‌الله خامنه‌ای چه بود؟»، بی‌بی‌سی فارسی.
  329. ↑ «ماجرای گزارش‌ها دربارهٔ 'بیماری و وخامت حال' آیت‌الله خامنه‌ای چه بود؟»، بی‌بی‌سی فارسی.
  330. ↑ “Journalist Claims Iran's Supreme Leader Transfers Power to Son as Health Deteriorates”, newsweek.com.
  331. ↑ “POWER STRUGGLE Iran’s supreme leader”, thesun.co.uk.
  332. ↑ ««وخیم شدن» وضعیت سلامتی رهبر تکذیب شد»، رادیو فردا.
  333. ↑ «کاهش وزن بسیار مشهود علی خامنه‌ای»، ایرانیان انگلستان.
  334. ↑ «ویدیویی که از کاهش وزن شدید خامنه‌ای پرده برداشت»، خبرنامهٔ گویا.
  335. ↑ «گمانه‌زنی دربارهٔ وخامت حال خامنه‌ای»، العربیه فارسی.
  336. ↑ «لغو ناگهانی دیدار اعضای مجلس خبرگان با خامنه‌ای»، صدای آمریکا.
  337. ↑ «علی خامنه‌ای، به‌دلیل سرطان در آستانه مرگ است»، دیلی اکسپرس.
  338. ↑ «بالا گرفتن گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ وضعیت سلامت و حیات خامنه‌ای»، ایران اینترنشنال.
  339. ↑ «رهبری؛ ایستاده بدون عصا در مقابل شایعات». ایسنا. ۲۰۲۲-۰۹-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۷.

منابع

منابع مکتوب
منابع آنلاین
منابع انگلیسی

پیوندهای بیرونی

برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=علی_خامنه‌ای&oldid=92002»