ابوبکر بن حسین

ابوبکر بن حسین
ضریح کشتگان نبرد کربلا نصب شده در حرم امام حسین که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
وفات	۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق کربلا، عراق
آرامگاه	حرم امام حسین
دین	اسلام
مذهب	شیعه
والدین	حسین بن علی (پدر) ام‌ولد (مادر)

ابوبکر بن حسین فرزند حسین بن علی و مادرش اُمِّ ولد گزارش شده است که در روز عاشورا و نبرد کربلا با تیر عبداللّه بن عقبه غنوی یا حرمله کاهلی کشته شد. منابع در خصوص یکی بودن او با ابوبکر بن حسن به جهت شباهت نام قاتل و شعر در وصف او، دچار تردید و اختلاف‌اند.

نام و تبار

منابع نام او را ابوبکر بن حسین بن علی گزارش کرده‌اند. پدر او حسین بن علی است. پدرش، فرزند فاطمه زهرا دختر محمد و علی بن ابی‌طالب — خلیفه چهارم از خلفای راشدین — است. حسین امام سوم شیعیان دوازده‌امامی است که به سال ۶۱ ه‍.ق در نبرد کربلا، به دست سپاهیان عمر سعد و به فرمان یزید، کشته شد. به‌نوشتهٔ ویلفرد مادلونگ، حسین بن علی در ضمن خاندان محمد که با عنوان اهل‌بیت شناخته می‌شوند، مکرراً از سوی محمّد ستایش می‌شد. محمّد در واقعه‌هایی مانند رویداد مُباهِله و حدیث آل‌عبا از این خانواده یاد کرده است. در قرآن نیز در موارد متعددی مانند آیهٔ تَطهیر، از اهل‌بیت به بزرگی یاد شده است. حسن و حسین تنها نوادگان مرد پیامبر اسلام بودند که نسل‌های بعدی از آن‌ها به‌وجود آمدند. ازاین‌رو، هر شخصی که می‌گوید نسب او به پیامبر می‌رسد، یا با حسن نسبت دارد یا با حسین. حسن و حسین از این نظر با برادرخوانده‌های خود، نظیر محمدِ حَنَفیّه، هم تفاوت دارند. افزون بر امامان شیعهٔ دوازده‌امامی، همهٔ امامان اسماعیلیه نیز به‌واسطهٔ جعفر صادق، از نسل حسین بن علی هستند. مادر ابوبکر را ام‌ولد گزارش کرده‌اند و نامش در منابع ذکر نشده است.

سرگذشت

از وی اطلاعات چندانی در منابع وجود ندارد تا جایی که برخی همچون صاحب کتاب ریاض الشهاده، او را همان ابوبکر بن حسن دانسته‌اند که به اشتباه، ابوبکر بن حسین نوشته شده است. منابع از حضور او در کربلا و کشته شدنش با تیر عبدالله بن عقبه غنوی یا حرمله کاهلی گزارش داده‌اند؛ بنابراین سال درگذشت او، ۶۱ ه‍.ق است. منابعی که از حضور او در نبرد کربلا یاد کرده‌اند، عبارتند از مقاتل الطالبین اثر ابوالفرج اصفهانی، المعجم الکبیر اثر طبرانی و شرح الاخبار اثر قاضی نعمان مغربی۔

شاعری که در تاریخ طبری، به نام سلیمان بن قته نام برده شده است، در وصف او یا ابوبکر بن حسن چنین سرده است:

وَ عِنْدَ غَنیٍّ قَطْرَةٌ مِنْ دِمائنا		وَفِی اسدٍ اُخْری تُعَدُّ وَ تُذْکَرُ
قطره‌ای از خون ما در قبیله غنّی است		و در قبیله اسد نیز خون دیگری از ما است که فراموشش نمی‌کنیم

پانویس

منابع

منابع فارسی

• بلوکباشی، علی؛ بهرامیان، علی؛ پاکتچی، احمد؛ حاج‌منوچهری، فرامرز؛ مسعودی آرانی، عبدالله (۱۳۹۲). «حسین (ع)، امام». در موسوی بجنوردی، کاظم. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۲۰. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۶۶۴–۷۱۵. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۱۹-۱.
• بینش، عبدالحسین؛ مقیمی فرد، سیدعلی؛ رحمتی، رضا؛ جمشیدی، سعید؛ شاکر، ابوالقاسم (۱۳۸۵). پژوهشی پیرامون شهدای کربلا. قم: زمزم هدایت.
• دفتری، فرهاد (۱۳۷۷). «اسماعیلیه». در موسوی بجنوردی، کاظم. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۸. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۶۸۱–۷۰۲. شابک ۹۶۴-۷۰۲۵-۴۱-۶.

منابع انگلیسی

• Haider, Najam I. (2016). "al-Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib". In Fleet, K.; Krämer, G.; Matringe, D.; Nawas, J.; Rowson, E. (eds.). Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. 34 (3nd ed.). Brill.
• Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate (به انگلیسی). Cambridge: Cambridge University Press.