اسلامیکال:دیدگاه بیطرف: تفاوت میان نسخهها
(+ پیشنویس) |
|||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
*'''زبان قضاوتگرانه نداشته باشید.''' یک دیدگاه بیطرف نسبت به موضوع مقاله (و آنچه منابع معتبر دربارهٔ موضوع مقاله گفتهاند) نه ابراز علاقه میکند نه بیتوجهی، اگر چه این مسئله گاهی باید با شفافیت در تعادل قرار بگیرد. دیدگاهها و یافتههای ناسازگار را با لحنی بیاعتنا بنویسید. | *'''زبان قضاوتگرانه نداشته باشید.''' یک دیدگاه بیطرف نسبت به موضوع مقاله (و آنچه منابع معتبر دربارهٔ موضوع مقاله گفتهاند) نه ابراز علاقه میکند نه بیتوجهی، اگر چه این مسئله گاهی باید با شفافیت در تعادل قرار بگیرد. دیدگاهها و یافتههای ناسازگار را با لحنی بیاعتنا بنویسید. | ||
*'''به دیدگاههای مخالف وزن متناسبی بدهید.''' اطمینان حاصل کنید که گزارش دیدگاههای مختلف راجع به مقاله متناسب است با میزان حمایتی که از این دیدگاهها وجود دارد، و در نتیجه باعث تصور نادرست برابری دیدگاهها یا وزن دادن بیش از اندازه به یکی از دیدگاهها نمیشود. برای مثال، این که بنویسید «[[فرانس بوهل]] مرگ محمد را در سال ۶۳۲ گزارش میکند اما [[استفن شومیکر]] با این نظر مخالف است» باعث میشود این تصور غلط ایجاد شود که این دو دیدگاه (که یکی متعلق به اکثریت و دیگری متعلق به اقلیتی کوچک هستند) وزنی مساوی پیدا کنند؛ چون هر دو فقط به یک نفر منسوب شدهاند. | *'''به دیدگاههای مخالف وزن متناسبی بدهید.''' اطمینان حاصل کنید که گزارش دیدگاههای مختلف راجع به مقاله متناسب است با میزان حمایتی که از این دیدگاهها وجود دارد، و در نتیجه باعث تصور نادرست برابری دیدگاهها یا وزن دادن بیش از اندازه به یکی از دیدگاهها نمیشود. برای مثال، این که بنویسید «[[فرانس بوهل]] مرگ محمد را در سال ۶۳۲ گزارش میکند اما [[استفن شومیکر]] با این نظر مخالف است» باعث میشود این تصور غلط ایجاد شود که این دو دیدگاه (که یکی متعلق به اکثریت و دیگری متعلق به اقلیتی کوچک هستند) وزنی مساوی پیدا کنند؛ چون هر دو فقط به یک نفر منسوب شدهاند. | ||
'''نکته مهم:''' خود منابع لازم نیست بیطرف باشند؛ در واقع بسیاری از منابع، بیطرف نیستند. این وظیفهٔ ما ویرایشگران است که مطالبی که در منابع مختلف آمده را به شکلی بیطرف در مقاله وارد کنیم. | |||
==دستیابی به دیدگاه بیطرف== | ==دستیابی به دیدگاه بیطرف== |
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۴۲
این صفحه یکی از سیاستهای اسلامیکال فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آناند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
این صفحه در یک نگاه: ویراستاران باید مقالهها را از دیدگاهی بیطرف نوشته و دیدگاههای قابل توجه را بدون جانبداری، متناسب و به دور از تعصب بیان کنند. |
سیاستهای اصلی محتوایی |
---|
سایر سیاستهای محتوایی |
دیدگاه بیطرف یعنی ارائه تمام دیدگاههای برجستهٔ منتشر شده در منابع معتبر، بهطور منصفانه، متناسب و تا جای ممکن به دور از تعصب. تمام مقالههای اسلامیکال و کلیه محتویات دانشنامهای دیگر باید از منظر دیدگاه بیطرف نوشته شوند. دیدگاه بیطرف یکی از اصول اساسی اسلامیکال است. این سیاست غیرقابل مناقشهاست و تمام ویراستاران و مقالهها باید از آن پیروی کنند.
«دیدگاه بیطرف» در کنار دو سیاست دیگر ممنوعیت تحقیق دستاول و لزوم اثباتپذیری اصول بنیادین محتوایی اسلامیکال هستند. این سه سیاست اصلی با ترکیب هم نوع و کیفیت محتوای قابلقبول در مقالهها را مشخص میکنند. چون این سیاستها بهطور هماهنگ به کار میروند، نباید جدا از یکدیگر بررسی و تفسیر شوند و ویراستاران باید سعی کنند که خود را با هرسهٔ آنها آشنا کنند. اصولی که این سیاست بر آن استوار شده توسط اجماع کاربران یا هیچ سیاست و رهنمود دیگری نمیتواند نقض شوند.
دیدگاه بیطرف چیست؟
در اسلامیکال اصل بر اثباتپذیری نوشتار است. برای اثباتپذیر کردن مطالب باید دلیل آورد. دلایل معمولاً دارای گسترهٔ اعتبار هستند. این گسترهٔ اعتبار بستگی به دلیلخواهنده دارد.
مثال: شق القمر
فرد شمارهٔ ۱ میگوید: «حضرت محمد ماه را به اشارهٔ انگشت به دو نیم تقسیم کرد»
فرد شمارهٔ ۲ میپرسد: «چطور چنین چیزی امکان دارد؟»
حال فرد شمارهٔ ۱ میتواند دلیل بیاورد که: «این کار معجزهٔ پیامبر بود»
این حرف در صورتی میتواند دلیل خوبی باشد که فرد شمارهٔ ۲ به مسائل زیر اعتقاد داشته باشد:
- اعتقاد به معجزهٔ پیامبران
- اعتقاد به این که محمد، پیامبر بوده
- اعتقاد به این که اصلاً کسی به اسم پیامبر وجود دارد
- اعتقاد به …
اسلامیکال دانشنامهای برای همهٔ آدمیان با تمام گرایشها و مشترکات است. مطالب باید بگونهای بیطرفانه اثباتپذیر باشد. اگر مطلب مربوط به دینی خاص باشد، بهتر است قبل از مطالب اینگونه نوشت «زرتشتیان را باور بر این است که …» یا «مسلمانان عقیده دارند که …». همچنین بهتر است حوزههای بحث نیز مشخص شود؛ مثلاً اگر از منظر جامعهشناسی پیرامون مسئلهای بحث میشود، بهتر است گفته شود: «رویکرد جامعهشناسی چنین است که …».
بهطور کلی، دستیابی به آنچه که در اسلامیکال به عنوان «بیطرفی» شناخته میشود به معنی تحلیل با دقت و نقادانهٔ منابع مختلف و سپس تلاش برای نقل نتایج به خواننده به شکلی واضح و دقیق است. اسلامیکال تلاش میکند که اختلاف نظرها را توضیح دهد، اما در آنها دخالت نکند. قوانین ساده و محکم در این باره محدودند و رعایت بیطرفی عمدتاً وابسته به حسن نیت ویراستاران است که باید تلاش کنند تا اطلاعات را ارائه کنند و نه این که یک دیدگاه خاص را ترویج کنند. با این حال، رعایت اصول زیر همراه با اصول اثباتپذیری به دستیابی به سطحی از بیطرفی که برای یک دانشنامه مناسب است کمک میکند:
- عقاید را به عنوان حقیقت ارائه نکنید. معمولاً مقالهها حاوی اطلاعاتی راجع به اهمیت دیدگاههای ارائه شده راجع به موضوع مقاله هستند. این دیدگاهها نباید به عنوان نظر اسلامیکال راجع به آن موضوع بیان شوند. برعکس، این دیدگاهها باید در متن به منابع مرتبط منتسب شوند یا، در موارد مناسب، به عنوان «دیدگاه عموم» مطرح شوند. به عنوان مثال، یک مقاله نباید بگوید که «گریه کردن در مرگ عزیزان قبیح است»، بلکه باید بگوید که «گریستن در مرگ عزیزان توسط فلان گروه یا شخص به عنوان عملی قبیح توصیف شدهاست».
- از ارائهٔ دیدگاههایی که به شدت مورد جدل هستند به عنوان حقایق خودداری کنید. اگر منابع معتبر گوناگونی نظرات متناقضی در مورد یک موضوع ارائه میکنند، این نظرات را به عنوان دیدگاههای مختلف در مقاله بیان کنید و نه به عنوان حقایق، و هرگز آنها را به صورت عبارات مستقیم ارائه نکنید.
- دیدگاههای به چالش کشیده نشده را تنها به عنوان یک نقطه نظر ارائه نکنید. دیدگاههای به چالش کشیده نشده که بر سر آنها اختلاف نظری وجود ندارد و توسط منابع معتبر مطرح شدهاند معمولاً باید به عنوان دیدگاه اسلامیکال ارائه شوند. مگر در شرایطی که یک عنوان وجود دارد که بهطور خاص به موارد اختلاف نظر در مورد یک دیدگاه میپردازد که عموماً مورد چالش نیست، در سایر شرایط نیازی نیست که منابع خاصی برای آن دیدگاه ارائه شود اگر چه ارائهٔ منبع به حفظ اثباتپذیری کمک میکند. به علاوه، متن نباید به شکلی نوشته شود که القا کند که آن دیدگاه مورد سؤال است.
- زبان قضاوتگرانه نداشته باشید. یک دیدگاه بیطرف نسبت به موضوع مقاله (و آنچه منابع معتبر دربارهٔ موضوع مقاله گفتهاند) نه ابراز علاقه میکند نه بیتوجهی، اگر چه این مسئله گاهی باید با شفافیت در تعادل قرار بگیرد. دیدگاهها و یافتههای ناسازگار را با لحنی بیاعتنا بنویسید.
- به دیدگاههای مخالف وزن متناسبی بدهید. اطمینان حاصل کنید که گزارش دیدگاههای مختلف راجع به مقاله متناسب است با میزان حمایتی که از این دیدگاهها وجود دارد، و در نتیجه باعث تصور نادرست برابری دیدگاهها یا وزن دادن بیش از اندازه به یکی از دیدگاهها نمیشود. برای مثال، این که بنویسید «فرانس بوهل مرگ محمد را در سال ۶۳۲ گزارش میکند اما استفن شومیکر با این نظر مخالف است» باعث میشود این تصور غلط ایجاد شود که این دو دیدگاه (که یکی متعلق به اکثریت و دیگری متعلق به اقلیتی کوچک هستند) وزنی مساوی پیدا کنند؛ چون هر دو فقط به یک نفر منسوب شدهاند.
نکته مهم: خود منابع لازم نیست بیطرف باشند؛ در واقع بسیاری از منابع، بیطرف نیستند. این وظیفهٔ ما ویرایشگران است که مطالبی که در منابع مختلف آمده را به شکلی بیطرف در مقاله وارد کنیم.
دستیابی به دیدگاه بیطرف
بخشهای زیر راهنمایی کلی برای مشکلات متداول ارائه میکنند:
نامگذاری
در برخی موارد، ممکن است انتخاب نامی که برای یک موضوع استفاده میشود ظاهر جانبدارانهای به آن بدهد. در حالی که عبارتهای بیطرف عموماً ترجیح داده میشوند، اما باید آن را نسبت به شفاف بودن متوازن کرد. اگر یک نام بهطور گسترده در منابع معتبر (بخصوص آنهایی که به فارسی نوشته شدهاند) استفاده شدهاست، و از این رو محتملتر باشد که خوانندگان آن نام را بهخوبی بشناسند، میتوان از آن استفاده کرد هرچند که شاید جانبدارانه تلقی شود. برای مثال، نامهای پر استفاده بیتالمقدس، حرم امام رضا، کشتار مسلمانان روهینگیایی نامهای درست برای اشاره به موضوعاتی همراه با چون و چرایی هستند، اگر چه ممکن است به نظر برسد که به قضاوت گذاشته شدهاند. برخی از عناوین مقالهها توصیفی هستند و نه اسم خاصی برای یک شی. عناوین توصیفی باید بیطرفانه انتخاب شوند تا دیدگاه یک طرف یک منازعه را پیش نبرند. به عنوان مثال، عنوان «نقد X» بهتر است به «نظرات اجتماعی دربارهٔ X» تغییر نام یابد. عناوین خنثی وجود نظرات متعدد، و مقالهنویسی متعهدانه را تشویق میکنند.
ارزش ناحق در محتوا
مقالههایی که به مقایسهٔ دیدگاههای مختلف میپردازند، نمیبایست همان اندازه به دیدگاههای مورد قبول اقلیت بپردازند که به دیدگاه غالب و مورد قبول موجود میپردازند. حتی ممکن است که اصلاً به دیدگاههای کاملاً در اقلیت نپردازند. ما نباید سعی کنیم به گونهای بنویسیم که گویی دیدگاههای در اقلیت همانقدر شایستهٔ توجهاند که دیدگاههای غالب هستند. حتی نظریههای خیلی در اقلیت نباید در مقالهٔ اصلی مطرح شوند و فقط در مقالهای مربوط به خود بیان میشوند. ارزش بیش از حد دادن به نظریهٔ یک اقلیت برجسته، یا گنجاندن آرای یک اقلیت بسیار کوچک ممکن است در توضیح وضعیت مناقشه، گمراه کننده باشد. اگر میخواهیم مناقشه را منصفانه مطرح کنیم باید به دیدگاههای رقیب و متخاصم به نسبت میزان مقبولیتشان در میان اهل فن یا طرفهای مربوط (درگیر) بپردازیم. هیچکدام از این حرفها به این معنی نیست که نظرات اقلیتهای کوچک نباید در مقالههای مربوط به خودشان مورد توجه قرار گیرد؛ اما حتی در آن صفحات، آن دیدگاهها نباید به گونهای بیان شوند که گویی حقیقتاند؛ گرچه ممکن است به تفصیل پیرامون آنها سخن برود.
همیشه به یاد داشته باشید که، برای تشخیص ارزش یک دیدگاه، در اسلامیکال هرآنچهکه در منابع معتبر پوشش گستردهای داشتهاست را، دانشنامهای میدانیم، ونه آنچیزی که در نظر ویرایشگران یا از نظر عموم، دانشنامهای به حساب بیاید. اگر شما موضوعی را بهاثبات رساندهاید که مطلبی است تنها مورد تأیید گروهی بسیار کوچک یا اصلاً مورد قبول کسی نیست اسلامیکال جای مطلب شما نمیباشد. اما اگر آن مطلب در منابع معتبر ارائه و مطرح شدهباشد در آنصورت میتوان آن را در اسلامیکال نیز ارائهکرد. برای روشنتر شدن موضوع اسلامیکال:تحقیق دستاول ممنوع و اسلامیکال:تأییدپذیری را ببینید.
انصاف و لحن مشفقانه در محتوا
اگر قرار است که مناقشات را منصفانه صورتبندی کنیم باید دیدگاههای متخاصم را همواره با لحنی مثبت و مشفقانه بیان کنیم. خیلی از مقالهها علیرغم اینکه هر دو دیدگاه را بیان کردهاند باز به صورت یک نوشتار متعصبانه درمیآیند. حتی هنگامی که یک مقاله بر اساس واقعیات و نه عقاید نوشته میشود باز ممکن است از آن بوی جانبداری به مشام برسد. این امر میتواند از طریق انتخاب واقعیات ارائه شده (بخشی از واقعیات به جای همهٔ واقعیات)، یا حتی زیرکانهتر، یعنی شیوهٔ بخشبندی مقاله باشد. در توضیح دومی، مثلاً آوردن استدلالها در رد دیدگاه مخالف در جای جای متن میتواند دیدگاه طرف مقابل را خیلی بدتر از حالتی که در آن دیدگاه مخالفان در بخشی جداگانه آمدهاست، جلوه دهد.
ما باید مقالهها را با لحنی بنویسیم که با آن تمام مواضع دستکم به نظر امکانپذیر و منطقی بیایند. البته باید نکات مربوط به اقلیتهای خیلی کوچک را هم در نظر داشت. پس بیاییم مقالههایی بنویسیم که نظریههای متخاصم پراهمیت را مشفقانه بیان کنند. میتوانیم با این رویکرد بنویسیم که فلان و فلان نظر خوبی است جز اینکه مخالفان آن میگویند، موافقان این عقیده بهمان نکتهها را نادیده گرفتهاند.
پژوهش خوب و متعادل
نوشتن یک پژوهش خوب و بدور از تعصب، بر پایه بهترین و مشهورترین منابع معتبر موجود، از بروز اختلاف درمورد دیدگاه بیطرف جلوگیری میکند. در کتابخانه مشهورترین کتابها و مقالههای ژورنالها و دنبال معتبرترین منابع آنلاین بگردید. اگر برای یافتن مراجع با کیفیت در مورد مقالهای احتیاج به کمک دارید، در صفحه بحث همان مقاله یا در اسلامیکال:درخواست راهنمایی از دیگر کاربران کمک بخواهید. معمولاً با پژوهشی خوب میتوان از عدم توافق بر سر اینکه مقاله از دیدگاهی بیطرف برخورد شدهاست جلوگیری کرد. یک روش خوب برای دستیافتن به دیدگاهی بیطرف اینست که منابعی معتبر برای مطلبی که میخواهید به اسلامیکال بیفزایید، بیابید و به آنها ارجاع دهید. این بهترین روش برای صورتبندی یک جنبهٔ بحث است بدون اینکه وجود جنبههای دیگر بحث انکار شود. کمی پژوهش و کار پایهای هنگامی که میخواهید نکتهای را در آینده به اثبات برسانید باعث صرفهجویی زیادی در زمان میشود.
بیطرفی وزن نقطهنظرها را به نسبت شهرت آنها تعیین میکند. زمانیکه منابع مشهور با یکدیگر در تناقضند و نسبتاً از نظر شهرت برابرند، روی هر دو رویکرد کار کنید تا تعادل برقرار شود. این شامل شفاف شرح دادن نظریههای مخالف هم میشود، بهوسیله ترسیم اوضاع با استفاده از منابع دست دوم یا سوم که این اختلاف عقیده را از دیدگاهی بیطرف توصیف میکنند.
لحن بیطرف
اسلامیکال اختلافات را توصیف میکند، اما در آنها درگیر نمیشود. توصیفِ بیطرفانه اختلافات، به ارائه نقطه نظرات با لحنی همواره بیطرف، نیاز دارد. در غیر اینصورت درنهایت مقاله بهعنوان یک توصیف جانبدارانه در خواهد آمد، حتی اگر تمام نقطه نظرات را ارائه داده باشید. حتی جایی که یک عنوان با جملهها و اصطلاحات حقیقی و نه نظرات بیان شود، لحن نامناسب از طریق روشی که در آن حقایق انتخاب، ارائه و سروصورت داده میشوند، نمود پیدا میکند. مقالههای بیطرف با لحنی نوشته میشوند که ارائهای بدور از تعصب، درست و متناسب از تمام جوانب که در مقاله موجود هستند را ممکن سازد. لحن مقالههای اسلامیکال باید بیطرف باشد، نه بر عقیدهای صحه بگذارد و نه آن را رد کند. سعی کنید از شرکتکنندگان در اختلافات بزرگ نقل قول مستقیم نکنید، به جای آن مناقشه را خلاصه کرده و با لحنی بیطرفانه آنرا ارائه دهید.
توصیف اندیشههای زیباییشناختی
مقالههای هنری یا دیگر موضوعات خلاق (مانند فیلم، نویسندگان، کتابها و ...) پتانسیل زیادی برای مورد علاقه قرار گرفتن را دارند. این موضوع نباید داخل یک دانشنامه شود. اندیشههای زیبایی شناختی گوناگونند. ممکن است همه ما متفقالقول نباشیم که چه کسی بزرگترین نویسنده جهاناسلام است، اما مناسب است اگر بگوییم که چگونه یک هنرمند یا یک اثر هنری توسط یک متخصص یا عامه مردم انتخاب شدهاست؛ مثلاً مقاله فردوسی باید بگوید او عمدتاً یکی از بزرگترین شاعران فارسیسرای ایرانی بهحساب میآید. مقالهها باید بررسیای از تفسیرهای رایج در مورد آثار خلاقانه تهیه کنند، ترجیحاً با ارجاع به تفاسیر افراد صاحب نظر. تأیید عمومی و نقد علمی باهم نوشته مفیدی برای آثار هنری میسازند.
احتیاط در استفاده از واژهها
در اسلامیکال واژگان یا اصطلاحات ممنوع وجود ندارد ولی برخی اصطلاحات خاص باید با احتیاط استفاده شود؛ زیرا ممکن است موجب سوداری بشود. برای نمونه، تعبیر «ادعا کردن» در مثال «فلان صاحبنظر ادعا میکند که …» میتواند دال بر فقدان اطمینان باشد. کاربرد این تعبیر یا دیگر تعابیر شک برانگیز ممکن است اینطور وانمود سازد که مقاله یک دیدگاه را بر دیدگاه دیگر ترجیح میدهد. بکوشید که واقعیات را بهطور سادهتر بدون استفاده از چنین کلماتی توصیف کنید. در مثال فوق «فلان صاحبنظر میگوید که…» بهتر است. سعی کنید اصطلاحات و تعابیر متملقانه، تحقیرکننده، مبهم، کلیشهای یا تأییدکننده یک دیدگاه خاص را از مقالات بزدایید (مگر آنکه آن تعابیر بخشی از نقل قول از یک باارزش مهم باشد). در اسلامیکال باید از واژگانی تحسین آمیز چون «حضرت»، «محترم»، «آقا»، «خانم»، «صلوات الله علیه» و یا عبارتهای تحقیرکننده همچون «ملعون»، «نادان»، «علیه ما علیه» و موارد مشابه دیگر دوری جست.
جانبداری در منابع
یک استدلال شایع در مناقشه در خصوص یک منبع معتبر آن است که آن منبع جانبدار است و لذا منبع دیگری باید ترجیح داده شود. استدلال سوداری منابع یکی از راههایی است که برای طرح یک دیدگاه (POV) به عنوان دیدگاه خنثی به کار گرفته میشود تا منابعی که آن دیدگاه (POV) را مورد مناقشه قرار میدهد، تحت عنوان منابع سودار کنار نهاد شود. منابع سودار، ذاتاً برمبنای سوداری به تنهایی غیرمجاز نیستند، هرچند جنبههای دیگر منبع ممکن است آن را نامعتبر سازد. بیطرفی در بیان دیدگاهها باید از طریق ایجاد موازنه بین سوداری در منابع برمبنای وزن دیدگاه در منابع معتبر به دست آید و نه به وسیله کنار نهادن منابعی که دیدگاه نویسنده را تأیید نمیکند. این به معنای آن نیست که هر منبع سوداری باید حتماً استفاده شود، زیرا ممکن است کنار نهادن چنین منابعی به مقاله بهتر کمک کند. (یعنی اگر بتوان دیدگاهی را بدون بهرهگیری از منابع سودار و با استفاده از منابع معتبر غیرسودار توضیح داد، مرجح است. اما در فقدان یا ضعف چنین منابعی، نباید به صرف سوداری در منابع از بیان دیدگاهی که وزن قابل توجهی دارد اجتناب کرد.)
جانبداری چیست؟
جانبداری لزوماً آگاهانه نیست؛ مثلاً کسی که در زمینهای تازهکار است، اغلب از درک این نکته بازمیماند که آنچه به نظرش بدیهی و منطقی میآید درواقع طرفداری از یک جانب خاص است. (از این رو ما معمولاً برای کاملاً غیرجانبدارانه کردن مقالهها به یک متخصص نیاز داریم). در مثالی دیگر: گاهی اوقات ممکن است نویسندگان دچار جانبداری «جغرافیایی» شوند؛ مثلاً قضیه را آنطوری بازتاب دهند که در کشور خودشان بازتاب یافتهاست در حالی که در کشوری دیگر ممکن است بازتاب قضیه به گونهای متفاوت باشد.
داشتن دیدگاهی بیطرف، به معنای «پنهانکردن دیدگاههای مختلف» نیست، بلکه نشان دادن گوناگونی دیدگاههاست. در صورت وجود مناقشه، جنبههای قوی و ضعیف هر دیدگاه نشان داده خواهد شد بدون اینکه به نفع دیدگاه خاصی سوگیری شود. دیدگاه بیطرف یک نوع سیاست «جدا ولی برابر» نیست. واقعیات به خودی خود خنثی هستند ولی ارائهٔ آنها در کنار هم و به نحوی خاص دیگر برخاسته از دیدگاهی بیطرف نیست. اگر در مقالهای تنها واقعیات دلخواه و مثبت (یا غیردلخواه و منفی) پیرامون یک دیدگاه خاص بیان شود دیگر آن مقاله بیطرفانه نیست.
حذف یا بازنویسی مطالب جانبدارانه
به عنوان یک قانون کلی، مطالب منبعدار را فقط با این استدلال که جانبدارانه به نظر میرسند از دانشنامه حذف نکنید. بر عکس، تلاش کنید که آن متن یا بخش را به شکلی بازنویسی کنید که دیدگاه بیطرفانهتری پیدا کند. مطالب جانبدارانه را غالباً میتوان با ارائه مطالبی از منابع دیگر به تعادل رساند تا دیدگاهی بیطرف ایجاد شود، لذا چنین مشکلاتی را باید در حد امکان با استفاده از روال عادی ویرایش حل کرد. تنها زمانی محتوایی را حذف کنید که دلیل خوبی داشته باشید که باعث ارائه اطلاعات غلط یا گمراه کردن خوانندهها میشود به شکلی که با بازنویسی متن نمیتوان جلوی آن را گرفت.
گاهی، یک یا چند جملهٔ بالقوه جانبدارانه میتواند به صورتی بیشتر «بیطرفانه» بازنویسی شود؛ مثلاً «شخصِ «الف» بهترین داستاننویس مسلمان است» میبایست به صورت «مهارتهای نویسندگی شخص الف توسط بسیاری ستوده شدهاست.» بازنویسی شود. صورت حتی بهتر آن اینگونهاست: «مهارتهای نویسندگی شخصِ «الف» توسط ادیبانی چون سعدی و مولوی ستوده شدهاست».
موضوعهای بحثبرانگیز
اسلامیکال با زمینههای مختلفی سروکار دارد که اغلب در دنیای واقعی و در میان کاربران دانشنامه مورد بحث شدید قرار میگیرند. درک و کاربرد مناسب دیدگاه بیطرف در همه زمینههای اسلامیکال لازم است، اما اغلب در اینها بیش از همه مورد نیاز است.
نظریههای حاشیهای و شبهعلم
نظریههای شبهعلمی توسط طرفداران آنها به عنوان علم ارائه میشود، اما مشخصات آن از پایبندی به معیارها و روشهای علمی بازمیمانند. برعکس، اجماع علمی به خاطر ماهیتش، دیدگاه اکثریت دانشمندان نسبت به یک موضوع است؛ بنابراین، هنگام صحبت در مورد مباحث شبهعلمی، نباید این دو دیدگاه مخالف را برابر با یکدیگر توصیف کنیم. دیدگاه شبه علمی را باید به وضوح و در قالب خود توصیف کرد و دیدگاههای علمی نیز در قالب علمی توصیف میشوند. برای کمک به تصمیمگیری در مورد اینکه آیا موضوعی دارد به درستی به عنوان علم شبه طبقهبندی میشود، به رهنمودهای شبهعلم اسلامیکال مراجعه کنید.
اختلافات فرقهای و مذهبی
در مورد اعتقادات و اعمال، محتوای اسلامیکال نه تنها باید انگیزه افرادی را که این عقاید و اعمال را دارند، شامل شود، بلکه نحوه تکامل چنین باورها و عملکردهایی را نیز در بر بگیرد. مقالات اسلامیکال دربارهٔ تاریخ و دین برگرفته از متون مقدس یک دین، منابع معتبر نزد هر فرقه و همچنین از منابع مدرن باستانشناسی، تاریخی و علمی است.
برخی از پیروان یک دین ممکن است با یک برخورد تاریخی انتقادی با ایمانشان اعتراض داشته باشند زیرا از نظر آنها چنین تجزیه و تحلیل نسبت به اعتقادات مذهبی آنها تبعیض روا میدارد. میتوان ذکر کرد اگر نقطه نظرات آنها توسط منابع مرتبط و معتبر مستند شود میتواند ذکرشان کرد، اما توجه داشته باشید که هیچ تناقضی وجود ندارد. سیاست دیدگاه بیطرف به این معنی است که ویراستاران اسلامیکال باید سعی کنند جملاتی گزارشگرانه بنویسند. مثلا بنویسند: «ادیان ابراهیمی به ماجرای کشتی و طوفان نوح پرداختهاند، اما شواهد باستانشناسی تاکنون تاییدی واضح برای وقوع طوفانی جهانی ارائه نکردهاند؛ از این رو برخی از باورمندان به ادیان ابراهیمی، تحت تأثیر این سخنان، معتقد به تمثیلی بودن ماجرای طوفان نوح و کشتی او در متون دینی شدند.»
چندین واژه که در مطالعات دین معانی بسیار مشخصی دارند، در زمینههای کمتر رسمی، از جمله بنیادگرایی، اسطورهشناسی و ...، معانی متفاوتی دارند. مقالات اسلامیکال در مورد موضوعات مذهبی باید توجه داشته باشند که این کلمات را فقط در معنای رسمی خود بکار گیرند تا با این کار موجب توهین بیمورد یا گمراه کردن خواننده نشوند. برعکس، کاربران نباید از استفاده از اصطلاحاتی که کاربردشان در اکثر منابع معتبر و مرتبط کنونی در مورد موضوعی تثبیت شده، به دلیل همدلی با یک دیدگاه خاص، یا نگرانی از این که خوانندگان ممکن است معنای رسمی و غیررسمی را اشتباه بگیرند، خودداری کنند. جزئیات مربوط به اصطلاحات خاص را میتوان در شیوهنامه: کلمات که باید مواظب استفاده از آنان بود یافت.