کاربر:Aboammar/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه را خالی کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایشگر بصری |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نحش}} | |||
{{سیاست‌های اسلامیکال|پال:تأیید|پال:اثبات}} | |||
{{چکیده|مطالب مشکوک یا شک‌برانگیز، و تمامی نقل‌قول‌ها باید به منبعی قابل اعتماد و چاپ‌شده تخصیص داده شده باشند. | |||
}} | |||
{{برای۲|بحث در مورد یک منبع خاص|[[اسلامیکال:تابلوی اعلانات منابع معتبر]]}} | |||
{{فهرست سیاست‌های محتوایی}} | |||
محک گنجاندن مطالب در اسلامیکال '''قابل تأیید بودن آنها است و نه حقیقت داشتن یا درستی آنها'''. به عبارت دیگر، محک گنجایش مطالب این است که خوانندگان مقاله قادر باشند مطالب اضافه‌شده به اسلامیکال را از نظر [[اسلامیکال:منابع معتبر|منابع معتبر]] مورد بررسی قرار دهند و نه اینکه نویسندگان مقاله به حقیقت و درستی آنها معتقد باشند. هر مطلبی ولو حقیقت محض، که منبعِ آن یاد نشده باشد، در اسلامیکال حذف می‌شود. | |||
همهٔ مطالب در میان مقاله‌ها و فهرست‌ها، باید تأییدپذیر باشند. تمام مطالبی که تأییدپذیری آن به چالش کشیده شده باشد یا احتمال می‌رود که به چالش کشیده شود، بایستی منبع [[اسلامیکال:شیوه ارجاع به منابع|درخط]] داشته‌باشد که به‌طور مستقیم مطلب را تأیید کند. هر مطلبی که نیاز به منبع داشته باشد ولی هیچ منبعی برای آن ذکر نشده باشد، ممکن است حذف شود. | |||
برای دانستن در مورد چگونگی درج ارجاع‌ها، [[اسلامیکال:شیوه ارجاع به منابع]] را ببینید. تأییدپذیری، [[اسلامیکال:تحقیق دست‌اول ممنوع|ممنوعیت تحقیق دست‌اول]] و [[اسلامیکال:دیدگاه بی‌طرف|دیدگاه بی‌طرف]] سه سیاست محتوایی اصلی اسلامیکال هستند. این سه سیاست به کمک هم نوع و کیفیت قابل قبول مطالب در مقالات را مشخص می‌کنند، بنابراین ویراستاران باید با هرسهٔ آنها آشنا باشند. همچنین مقاله‌ها می‌بایست با [[اسلامیکال:حق تکثیر|سیاست حق تکثیر]] سازگاری داشته باشد. | |||
==نکات مهم== | |||
{{میانبر|پال:چالش}} | |||
=== مطالب چالش‌برانگیز === | |||
{{همچنین ببینید|پال:یادکرد درخط}} | |||
'''تمام مطالب''' حتی بدیهی‌ترین آنها، باید با [[منبع معتبر]] به اسلامیکال اضافه شود. اما برخی '''محتواهای چالش‌برانگیز'''، بیشتر به منابع معتبر یا به منابع معتبرتری نیازمندند. برای محتواهای چالش‌برانگیز، باید منبع معتبر به صورت درخط استفاده بشوند تا از چالش اثبات‌پذیری آن بکاهد. در اینگونه موارد، باید آدرس‌دهی به منبع، دقیق باشد. برخی اوقات لازم است چند منبع معتبر، اثبات‌پذیری یک مطلب را اثبات کنند. | |||
===مسئولیت ارائه منبع=== | |||
{{میانبر|پال:اثباتش کنید}} | |||
'''مسئولیت ارائه مدرک''' با ویرایشگری است که مطلب را اضافه می‌کند یا بازیابی می‌کند. اگر مطلب دارای منبعی را که کاربر دیگری حذف کرده‌است، برمی‌گردانید؛ مسئولیت صحت منابع با شماست. اگر ویرایشگر مطلبی هستید که فرصت درج منبعش را پیدا نمی‌کنید، توصیه می‌شود در فرصتی مناسب ویرایش خود را با منبع معتبر ثبت کنید؛ چرا که فرصت زیادی برای ماندن مطالب بدون منبع در مقالات، خصوصا مقالات مهم، وجود ندارد. | |||
=== حذف مطالب بدون منبع === | |||
هر محتوایی که فاقد منبع است یا حذف می‌شود و یا با منبع معتبر، در اسلامیکال ماندگار خواهد شد. اینکه به چه سرعتی، محتوای بدون منبع حذف شود، بستگی به محتوا و وضعیت کلی مقاله دارد. برخی ویرایشگران ممکن است به شما اعتراض کند که چرا بدون اینکه به آنها فرصت منبع گذاشتن بدهید مطالب را حذف کردید. [[اسلامیکال:سیاست ویرایش#نگهداشتن|بهترین راه آن است]] که در حد معقولی تلاش کنید تا خودتان منابعی را پیدا کنید و به مقاله اضافه کنید. اما توجه داشته باشید که ''هیچ'' محتوای بدون منبع (یا دارای منبع ضعیف) را در مقاله‌هایی که ممکن است بر اعتبار [[اسلامیکال:زندگی‌نامه|افراد]] لطمه بزنند باقی نگذارید. | |||
==آشنایی سریع با منابع معتبر== | |||
{{اصلی|اسلامیکال:منابع معتبر}}واژهٔ ''منبع'' در اسلامیکال سه معنای مختلف دارد: خود اثری که منبع قرار می‌گیرد (نظیر یک نوشته، مقاله، خبرگزاری یا کتاب)، خالق اثر (مثلاً نویسنده یا خبرنگار) و ناشر اثر (مثلاً نیویورک تایمز یا الازهر). هر سهٔ این موارد روی اعتبار منبع اثر می‌گذارند. مطالب چاپ شده توسط انتشارات دانشگاهی دارای داوری همتا (peer reviewed) دارای ارزش بسیار بالایی بوده و در موضوعاتی نظیر تاریخ، فلسفه و علوم اجتماعی معمولاً معتبرترین منابع تلقی می‌شوند. منابع معتبر دانشگاهی (آکادمیک) دیگر منابع معتبر قلمداد می‌شوند. استفاده از منابع غیر دانشگاهی نیز اشکالی ندارد، خصوصا اگر در انتشارات وزینی چاپ شده باشند. منابعی که در نزد یک فرقه، گروه یا جریان معتبر قلمداد می‌شوند، برای بیان دیدگاه‌های آن فرقه، گروه یا جریان، البته با رعایت شرایطی، معتبر هستند. سایر منابع معتبر عبارتند از کتاب‌های دانشگاهی، کتاب‌هایی که توسط ناشران معتبر به چاپ رسیده باشند، مجلات و نشریات، و روزنامه‌های عمومی. | |||
مقاله‌ها باید مبتنی بر مراجع موثق و معتبر و [[اسلامیکال:خودنوشته|غیرخودنوشته]] و مشهور به درستی باشند. منبع باید منتشر شده باشد (به طریقی در اختیار عموم قرار گرفته باشد)؛ محتوای منتشر نشده، منبع معتبری دانسته نمی‌شود. منبع باید مستقیماً محتوایی که در مقاله آمده را حمایت کند و متناسب با ادعاهای مطرح شده در مقاله باشد. تناسب منبع با محتوا، بستگی به محتوا دارد. در حالت کلی، بهترین منابع دارای ساختاری حرفه‌ای هستند که اجازه بررسی حقانیت مطالب، مسائل حقوقی، شواهد و ادعاها را می‌دهد. به عنوان یک قانون ساده، هر چه در خصوص موارد یادشده سخت‌گیری بیشتری اعمال شده باشد، منبع معتبرتر است. | |||
==منابعی که معمولاً معتبر نیستند== | |||
===منابع غیرمعتبر=== | |||
{{میانبر|پال:نامعتبر}} | |||
منابع غیرمعتبر آنهایی هستند که شهرت ضعیفی در تأیید کردن درستی مطالب منتشر شده دارند یا روند ویراستاری مناسبی ندارند. این منابع شامل وبگاه‌ها و منابع چاپ شده‌ای هستند که به انتشار دیدگاه‌های افراطی یا تبلیغاتی می‌پردازند، یا اتکای زیادی به شایعات و نظرات شخصی دارند. منابع نامعتبر باید تنها در نوشته‌های مرتبط با خودشان به عنوان منبع استفاده شوند ([[#منابع خود-چاپ‌کرده و منابع مشکوک در مقاله‌های مربوط به خودشان|پایین را ببینید]]). این منابع عموماً برای استفاده در مقاله‌های مرتبط با دیگر موضوعات مناسب نیستند. | |||
===منابع خودمنتشرشده=== | |||
{{میانبر|پال:خودچاپ‌کرده|پال:ویکی}} | |||
{{همچنین ببینید|پال:تعارض منافع}} | |||
هرکسی می‌تواند با صرف اندکی هزینه برای خودش وبگاهی دست‌وپا کند یا کتابی را به هزینهٔ شخصی چاپ نماید، و آنگاه مدعی شود که در رشتهٔ مورد نظر متخصص است. از این رو منابع خود-منتشرشده نظیر کتاب‌ها، وبگاه‌های شخصی، وبلاگ‌ها (بخش زیرین را ببینید)، سایت‌های [[ویکی]] قابل ویرایش، نوشته‌های موجود در انجمن‌های اینترنتی و [[توییتر|توییت‌ها]] اکثراً منبع قابل‌قبولی نیستند. منابع خود-چاپ‌کرده حرفه‌ای ممکن است منابع معتبری تلقی شوند، به شرط آن که توسط یک متخصص شناخته شده در آن حوزه منتشرشده باشند که کارهای قبلی‌اش '''در همان حوزه''' قبلاً توسط منابع معتبر و مستقل دیگر منتشر شده باشد. در استفاده از این منابع هوشیار باشید: اگر مطلبی که در نظر دارید واقعاً ارزش گزارش کردن داشته باشد، قاعدتاً منابع دیگری این کار را کرده‌اند (پس از آن منابع استفاده کنید). | |||
'''هرگز''' منابع خود-منتشرشده را به عنوان منبع دست سوم در مقاله‌های مرتبط با افراد زنده استفاده نکنید، حتی اگر نویسندهٔ آنها یک فرد متخصص باشد (نظیر یک محقق یا نویسندهٔ معروف). | |||
====وبلاگ‌ها==== | |||
{{میانبر|پال:بلاگ}} | |||
وب‌نوشت‌ها (وبلاگ‌ها) نیز قسمی از منابع خود-منتشرشده محسوب می‌شوند که مستلزم دقت فراوان در استفاده می‌باشند. منظور از وب‌نوشت در اینجا، وب‌نوشت‌های شخصی و گروهی است. همانند دیگر انواع منابع خود-منتشرشده، وب‌نوشت‌ها هم منبع معتبری محسوب نمی‌شوند و به خصوص در مقاله‌های مرتبط با افراد زنده نباید از آنها به عنوان منبع استفاده کرد. | |||
===منابع خود-چاپ‌کرده و منابع مشکوک در مقاله‌های مربوط به خودشان=== | |||
{{میانبر|پال:خودچاپ|پال:خودنوشته|پال:توییتر|پال:فیس‌بوک}} | |||
منابع خود-چاپ‌کرده یا منابع مشکوک دیگر می‌توانند به عنوان منبع در مقاله‌های '''مربوط به خودشان''' به کار روند، در صورتی که: | |||
#محتوا بیش از اندازه در جهت منافع شخصی نباشد یا ادعای بزرگی را مطرح نکرده باشد؛ | |||
#حاوی دعاوی مرتبط با افراد ثالث نباشد؛ | |||
#حاوی دعاوی مرتبط با وقایعی که مستقیماً به موضوع مربوط نیست نباشد؛ | |||
#تردیدی در مورد هویت نویسنده نباشد؛ | |||
#عمدهٔ مطالب مقاله بر پایهٔ چنین منابعی بنا نشده باشد. | |||
این سیاست همچنین به صفحه‌های مربوط به شبکه‌های اجتماعی نظیر [[فیس‌بوک]] یا [[توییتر]] هم اعمال می‌شود. | |||
===اسلامیکال و وبگاه‌های مبتنی بر آن=== | |||
{{میانبر|پال:ارجاع چرخشی|پال:اسلامیکال منبع نیست}} | |||
مقاله‌های اسلامیکال، یا وبگاه‌هایی که آینه اسلامیکال هستند نباید به عنوان منبع استفاده شوند، چنین کاری باعث منبع دادن به خود می‌شود. همچنین منابعی که از محتوای اسلامیکال استفاده می‌کنند، نمی‌توانند منبعی برای مطالب اسلامیکال باشند، چون چنین کاری باعث ''[[ارجاع چرخشی]]'' می‌شود. اسلامیکال را می‌توان با احتیاط به عنوان منبعی دست‌اول در مطالب مرتبط با خودش (مثلاً در مقالهٔ مرتبط با اسلامیکال) استفاده کرد. | |||
==در دسترس بودن== | |||
===دسترسی به منبع=== | |||
یکی از ابعاد اثبات‌پذیری در اسلامیکال آن است که هر کسی بتواند بررسی کند که محتوای موجود در اسلامیکال قبلاً در یک منبع معتبر منتشر شده‌است. از این رو اصل اثبات‌پذیری القا کنندهٔ اهمیت دسترسی آسان به منابع است. برخی منابع برخط ممکن است نیاز به پرداخت پول داشته باشند و برخی منابع چاپی ممکن است فقط در کتابخانه‌های دانشگاهی در دسترس باشند. در اسلامیکالی انگلیسی [[:en:Wikipedia:WikiProject Resource Exchange|ویکی‌پروژه‌ای]] برای فراهم کردن دسترسی به این قبیل منابع وجود دارد. | |||
===منابع غیر فارسی=== | |||
{{میانبر|پال:ترجمه منبع}} | |||
در اسلامیکالی فارسی، منابع فارسی به منابع زبان‌های دیگر ارجحیت دارند (با فرض این که اعتبار و کیفیت یکسان داشته باشند). اگر بر سر درستی مطلبی از زبان دیگر اختلاف نظر رخ داد، ویرایشگران می‌توانند درخواست کنند گفتاوردی از متن مرتبط منبع به همراه ترجمهٔ آن، در مقاله، یا به شکل پانویس یا در صفحهٔ بحث مقاله درج گردد. ترجمه‌های به چاپ رسیده توسط منابع معتبر نسبت به ترجمه‌های انجام شده توسط ویکی‌نویسان ارجحیت دارند، اما ترجمه‌های ویکی‌نویسان هم به ترجمه‌های ماشینی ترجیح داده می‌شوند. زمانی که مطالب زبان اصلی را ارسال می‌کنید مراقب باشید که حق تکثیر را نقض نکنید. برای اطلاعات بیشتر [[اسلامیکال:استفاده منصفانه#متن|رهنمود استفاده منصفانه]] را ببینید. | |||
==ملاحظات دیگر== | |||
===تاییدپذیری متضمن گنجانده شدن نیست=== | |||
با این که اطلاعات باید برای گنجانده شدن در یک مقاله تاییدپذیر باشند، لازم نیست هر اطلاعات تاییدپذیری در یک مقاله گنجانده شوند. اجماع ممکن است تعیین کند که اطلاعات خاصی مقاله ای را بهبود نمی‌دهند، و باید حذف شوند یا باید در مقالهٔ دیگری عرضه شوند. | |||
قابل رسیدگی لازم باید در یک مقاله گنجانده شوند. اجماع نظر ممکن است مشخص کند که اطلاعات خاص یک مقاله را بهبود نخواهد داد و باید به‌جای آن در یک مقاله متفاوت حذف یا ارایه شود. مسئولیت دستیابی به اجماع برای گنجاندن در افرادی است که به دنبال گنجاندن محتوای مورد مناقشه هستند. بار دست یافتن به اجماع بر دوش آنهایی است که خواهان گنجاندن محتوای مورد مناقشه هستند. | |||
===برچسب زدن یک جمله، بخش یا مقاله=== | |||
{{میانبر|پال:برچسب منبع}} | |||
اگر می‌خواهید برای یک عبارت بدون منبع، درخواست منبع کنید می‌توانید در انتهای آن عبارت برچسب {{الگوی|مدرک}} را اضافه کنید. همچنین می‌توانید در صفحهٔ بحث مقاله درخواست منبع کنید یا عبارت بدون منبع را به صفحهٔ بحث مقاله منتقل کنید. | |||
اگر می‌خواهید اطمینان حاصل شود که منبع ارائه شده واقعاً جمله مربوط را تأیید می‌کند، از برچسب {{الگوی|تایید منبع}} استفاده کنید. مطالبی که در مطابقت با منبع اصلی رد شوند را می‌توان با برچسب {{الگوی|منبع مردود}} علامت زد یا از مقاله حذف کرد. مطالب بدون منبع یا با منبع نامناسب را در مقاله‌های مرتبط با افراد زنده باید به سرعت پاک کرد، و نباید به آنها برچسب مدرک زد یا به صفحهٔ بحث مقاله منتقلشان کرد. | |||
===ادعاهای بزرگ منابع قوی می‌طلبند=== | |||
{{میانبر|پال:ادعاهای بزرگ}} | |||
ادعاهای بزرگ نیازمند منابع با کیفیت بالا هستند. بعضی از نشانه‌های خاص به ویرایشگران پیام می‌دهند و ایشان را به بررسی منابع بعضی از ادعاها وامی‌دارند، از جمله: | |||
*ادعای آشکار و بزرگی که توسط رسانه‌های معتبر و منابع اصلی پوشش داده نشده باشند. | |||
*ادعاهای مورد چالشی که منحصراً توسط [[پال:اولیه|منابع اولیه]] یا [[اسلامیکال:خودنوشته|خودنوشته]] یا منابعی که تعارض منافع آشکار دارد، حمایت می‌شود. | |||
*گزارش‌هایی که بر پایه اظهارات افراد مشکوک و مشکل‌دار باشد یا اینکه به نظر بیاید آن حرف بر خلاف منافعی که قبلاً شخص از آن دفاع کرده می‌باشد. | |||
*ادعاهایی که متناقض با دیدگاه عموم محققان و متخصصان آن رشته باشد، یا با فرایض اصلی آن حوزه (علم، پزشکی، تاریخ، سیاست یا زندگی‌نامه افراد زنده) سازگار نباشد. این مورد به خصوص در مواردی اهمیت پیدا می‌کند که فردی استدلال می‌کند که توطئه‌ای وجود دارد که این دیدگاه غیرعادی را ساکت نگه داشته‌است. | |||
==اصول دیگر ارتباط با منابع معتبر== | |||
===حق تکثیر و سرقت ادبی=== | |||
{{اصلی|اسلامیکال:حق تکثیر|اسلامیکال:سرقت ادبی}} | |||
مراقب باشید که در زمان استفاده از منابع اقدام به نقض [[حق تکثیر|حقوق مؤلف]] یا [[سرقت ادبی]] نکنید. مطالب منبع اصلی را تا جایی که می‌شود به زبان خودتان بازنویسی کنید؛ اگر متنی را عیناً از منبعی نقل قول می‌کنید، منبع آن را [[اسلامیکال:شیوه ارجاع به منابع|در خود متن]] مشخص کنید. | |||
===بی‌طرفی=== | |||
{{اصلی|اسلامیکال:دیدگاه بی‌طرف}} | |||
تمام مقاله‌ها باید از سیاست دیدگاه بی‌طرف پیروی کنند و دیدگاه‌های اکثریت و اقلیت را که در منابع معتبر آمده، به شکل متناسبی پوشش دهند طوری که نسبت حجم اختصاص داده شده به هر دیدگاه با برجستگی آن در منابع مطابقت داشته باشد. دیدگاه‌های اقلیت ضعیف لازم نیست ذکر شوند، مگر در مقاله‌هایی که راجع به همین دیدگاه‌ها نوشته می‌شوند. زمانی که بین منابع اختلاف نظر است، این اختلاف نظر را در متن منعکس کنید (مثلاً: «فلانی اعتقاد دارد که چنین، اما بهمانی اعتقاد دارد که چنان») و در انتهای عبارت، [[اسلامیکال:شیوه ارجاع به منابع|منابع را بیاورید]]. | |||
خود منابع لازم نیست بی‌طرف باشند؛ در واقع بسیاری از منابع خود بی‌طرف نیستند. این وظیفهٔ ما ویرایشگران است که مطالبی که در منابع مختلف آمده را به شکلی بی‌طرف در مقاله وارد کنیم. | |||
===سرشناسی=== | |||
{{اصلی|اسلامیکال:سرشناسی}} | |||
اگر هیچ [[منبع دست سوم]] مستقلی راجع به یک موضوع وجود ندارد، اسلامیکال نباید راجع به آن موضوع مقاله داشته باشد. | |||
===تحقیق دست‌اول=== | |||
{{اصلی|اسلامیکال:تحقیق دست‌اول ممنوع}} | |||
سیاست ممنوعیت تحقیق دست‌اول ارتباطی تنگاتنگ با سیاست اثبات‌پذیری دارد. از جمله موارد لازم در این راستا: | |||
#تمام محتوای موجود در مقاله‌های اسلامیکال باید به یک منبع منتشرشدهٔ معتبر ارجاع داده شود. برای این منظور، نخست باید چنین منبعی وجود داشته باشد. | |||
#منابع باید محتوای مقاله را به‌طور شفاف و مستقیم پوشش دهند. [[پال:ترکیب|ترکیب کردن مطالب چند منبع مختلف و گرفتن نتیجه‌ای جدید که در هیچ‌کدام از آنها مطرح نشده]] مصداق نقض سیاست ممنوعیت تحقیق دست‌اول است. | |||
#مقاله‌ها را بر مبنای منابع معتبر استوار سازید. اگر چه [[پال:دست چندم|منابع دست‌اول]] در برخی موارد مناسب هستند، اتکا به آنها می‌تواند مشکل‌ساز باشد. به همین خاطر باید از [[منبع دست سوم|منابع دست‌سوم]] یا [[پال:دست چندم|دست‌دوم]] استفاده کرد. همچنین [[پال:اولیه|بخش مرتبط با استفاده از منابع اولیه]] در سیاست زندگی‌نامهٔ زندگان را ببینید. | |||
==جستارهای وابسته== | |||
*[[اسلامیکال:زندگی‌نامه_زندگان#استفاده از خود شخص به عنوان منبع|استفاده از خود شخص به عنوان منبع]] | |||
==پانویس و منابع== | |||
{{پانویس}} | |||
{{سیاست‌ها و رهنمودهای اسلامیکال}} | |||
[[رده:سیاست‌های اسلامیکال]] | |||
[[رده:اسلامیکال:تأییدپذیری]] | |||
نسخهٔ ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۰۷
 | این صفحه یکی از سیاست‌های اسلامیکال فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
 | این صفحه در یک نگاه: مطالب مشکوک یا شک‌برانگیز، و تمامی نقل‌قول‌ها باید به منبعی قابل اعتماد و چاپ‌شده تخصیص داده شده باشند. |
| سیاست‌های اصلی محتوایی |
|---|
| سایر سیاست‌های محتوایی |
محک گنجاندن مطالب در اسلامیکال قابل تأیید بودن آنها است و نه حقیقت داشتن یا درستی آنها. به عبارت دیگر، محک گنجایش مطالب این است که خوانندگان مقاله قادر باشند مطالب اضافه‌شده به اسلامیکال را از نظر منابع معتبر مورد بررسی قرار دهند و نه اینکه نویسندگان مقاله به حقیقت و درستی آنها معتقد باشند. هر مطلبی ولو حقیقت محض، که منبعِ آن یاد نشده باشد، در اسلامیکال حذف می‌شود.
همهٔ مطالب در میان مقاله‌ها و فهرست‌ها، باید تأییدپذیر باشند. تمام مطالبی که تأییدپذیری آن به چالش کشیده شده باشد یا احتمال می‌رود که به چالش کشیده شود، بایستی منبع درخط داشته‌باشد که به‌طور مستقیم مطلب را تأیید کند. هر مطلبی که نیاز به منبع داشته باشد ولی هیچ منبعی برای آن ذکر نشده باشد، ممکن است حذف شود.
برای دانستن در مورد چگونگی درج ارجاع‌ها، اسلامیکال:شیوه ارجاع به منابع را ببینید. تأییدپذیری، ممنوعیت تحقیق دست‌اول و دیدگاه بی‌طرف سه سیاست محتوایی اصلی اسلامیکال هستند. این سه سیاست به کمک هم نوع و کیفیت قابل قبول مطالب در مقالات را مشخص می‌کنند، بنابراین ویراستاران باید با هرسهٔ آنها آشنا باشند. همچنین مقاله‌ها می‌بایست با سیاست حق تکثیر سازگاری داشته باشد.
نکات مهم
مطالب چالش‌برانگیز
تمام مطالب حتی بدیهی‌ترین آنها، باید با منبع معتبر به اسلامیکال اضافه شود. اما برخی محتواهای چالش‌برانگیز، بیشتر به منابع معتبر یا به منابع معتبرتری نیازمندند. برای محتواهای چالش‌برانگیز، باید منبع معتبر به صورت درخط استفاده بشوند تا از چالش اثبات‌پذیری آن بکاهد. در اینگونه موارد، باید آدرس‌دهی به منبع، دقیق باشد. برخی اوقات لازم است چند منبع معتبر، اثبات‌پذیری یک مطلب را اثبات کنند.
مسئولیت ارائه منبع
مسئولیت ارائه مدرک با ویرایشگری است که مطلب را اضافه می‌کند یا بازیابی می‌کند. اگر مطلب دارای منبعی را که کاربر دیگری حذف کرده‌است، برمی‌گردانید؛ مسئولیت صحت منابع با شماست. اگر ویرایشگر مطلبی هستید که فرصت درج منبعش را پیدا نمی‌کنید، توصیه می‌شود در فرصتی مناسب ویرایش خود را با منبع معتبر ثبت کنید؛ چرا که فرصت زیادی برای ماندن مطالب بدون منبع در مقالات، خصوصا مقالات مهم، وجود ندارد.
حذف مطالب بدون منبع
هر محتوایی که فاقد منبع است یا حذف می‌شود و یا با منبع معتبر، در اسلامیکال ماندگار خواهد شد. اینکه به چه سرعتی، محتوای بدون منبع حذف شود، بستگی به محتوا و وضعیت کلی مقاله دارد. برخی ویرایشگران ممکن است به شما اعتراض کند که چرا بدون اینکه به آنها فرصت منبع گذاشتن بدهید مطالب را حذف کردید. بهترین راه آن است که در حد معقولی تلاش کنید تا خودتان منابعی را پیدا کنید و به مقاله اضافه کنید. اما توجه داشته باشید که هیچ محتوای بدون منبع (یا دارای منبع ضعیف) را در مقاله‌هایی که ممکن است بر اعتبار افراد لطمه بزنند باقی نگذارید.
آشنایی سریع با منابع معتبر
واژهٔ منبع در اسلامیکال سه معنای مختلف دارد: خود اثری که منبع قرار می‌گیرد (نظیر یک نوشته، مقاله، خبرگزاری یا کتاب)، خالق اثر (مثلاً نویسنده یا خبرنگار) و ناشر اثر (مثلاً نیویورک تایمز یا الازهر). هر سهٔ این موارد روی اعتبار منبع اثر می‌گذارند. مطالب چاپ شده توسط انتشارات دانشگاهی دارای داوری همتا (peer reviewed) دارای ارزش بسیار بالایی بوده و در موضوعاتی نظیر تاریخ، فلسفه و علوم اجتماعی معمولاً معتبرترین منابع تلقی می‌شوند. منابع معتبر دانشگاهی (آکادمیک) دیگر منابع معتبر قلمداد می‌شوند. استفاده از منابع غیر دانشگاهی نیز اشکالی ندارد، خصوصا اگر در انتشارات وزینی چاپ شده باشند. منابعی که در نزد یک فرقه، گروه یا جریان معتبر قلمداد می‌شوند، برای بیان دیدگاه‌های آن فرقه، گروه یا جریان، البته با رعایت شرایطی، معتبر هستند. سایر منابع معتبر عبارتند از کتاب‌های دانشگاهی، کتاب‌هایی که توسط ناشران معتبر به چاپ رسیده باشند، مجلات و نشریات، و روزنامه‌های عمومی.
مقاله‌ها باید مبتنی بر مراجع موثق و معتبر و غیرخودنوشته و مشهور به درستی باشند. منبع باید منتشر شده باشد (به طریقی در اختیار عموم قرار گرفته باشد)؛ محتوای منتشر نشده، منبع معتبری دانسته نمی‌شود. منبع باید مستقیماً محتوایی که در مقاله آمده را حمایت کند و متناسب با ادعاهای مطرح شده در مقاله باشد. تناسب منبع با محتوا، بستگی به محتوا دارد. در حالت کلی، بهترین منابع دارای ساختاری حرفه‌ای هستند که اجازه بررسی حقانیت مطالب، مسائل حقوقی، شواهد و ادعاها را می‌دهد. به عنوان یک قانون ساده، هر چه در خصوص موارد یادشده سخت‌گیری بیشتری اعمال شده باشد، منبع معتبرتر است.
منابعی که معمولاً معتبر نیستند
منابع غیرمعتبر
منابع غیرمعتبر آنهایی هستند که شهرت ضعیفی در تأیید کردن درستی مطالب منتشر شده دارند یا روند ویراستاری مناسبی ندارند. این منابع شامل وبگاه‌ها و منابع چاپ شده‌ای هستند که به انتشار دیدگاه‌های افراطی یا تبلیغاتی می‌پردازند، یا اتکای زیادی به شایعات و نظرات شخصی دارند. منابع نامعتبر باید تنها در نوشته‌های مرتبط با خودشان به عنوان منبع استفاده شوند (پایین را ببینید). این منابع عموماً برای استفاده در مقاله‌های مرتبط با دیگر موضوعات مناسب نیستند.
منابع خودمنتشرشده
هرکسی می‌تواند با صرف اندکی هزینه برای خودش وبگاهی دست‌وپا کند یا کتابی را به هزینهٔ شخصی چاپ نماید، و آنگاه مدعی شود که در رشتهٔ مورد نظر متخصص است. از این رو منابع خود-منتشرشده نظیر کتاب‌ها، وبگاه‌های شخصی، وبلاگ‌ها (بخش زیرین را ببینید)، سایت‌های ویکی قابل ویرایش، نوشته‌های موجود در انجمن‌های اینترنتی و توییت‌ها اکثراً منبع قابل‌قبولی نیستند. منابع خود-چاپ‌کرده حرفه‌ای ممکن است منابع معتبری تلقی شوند، به شرط آن که توسط یک متخصص شناخته شده در آن حوزه منتشرشده باشند که کارهای قبلی‌اش در همان حوزه قبلاً توسط منابع معتبر و مستقل دیگر منتشر شده باشد. در استفاده از این منابع هوشیار باشید: اگر مطلبی که در نظر دارید واقعاً ارزش گزارش کردن داشته باشد، قاعدتاً منابع دیگری این کار را کرده‌اند (پس از آن منابع استفاده کنید).
هرگز منابع خود-منتشرشده را به عنوان منبع دست سوم در مقاله‌های مرتبط با افراد زنده استفاده نکنید، حتی اگر نویسندهٔ آنها یک فرد متخصص باشد (نظیر یک محقق یا نویسندهٔ معروف).
وبلاگ‌ها
وب‌نوشت‌ها (وبلاگ‌ها) نیز قسمی از منابع خود-منتشرشده محسوب می‌شوند که مستلزم دقت فراوان در استفاده می‌باشند. منظور از وب‌نوشت در اینجا، وب‌نوشت‌های شخصی و گروهی است. همانند دیگر انواع منابع خود-منتشرشده، وب‌نوشت‌ها هم منبع معتبری محسوب نمی‌شوند و به خصوص در مقاله‌های مرتبط با افراد زنده نباید از آنها به عنوان منبع استفاده کرد.
منابع خود-چاپ‌کرده و منابع مشکوک در مقاله‌های مربوط به خودشان
منابع خود-چاپ‌کرده یا منابع مشکوک دیگر می‌توانند به عنوان منبع در مقاله‌های مربوط به خودشان به کار روند، در صورتی که:
- محتوا بیش از اندازه در جهت منافع شخصی نباشد یا ادعای بزرگی را مطرح نکرده باشد؛
- حاوی دعاوی مرتبط با افراد ثالث نباشد؛
- حاوی دعاوی مرتبط با وقایعی که مستقیماً به موضوع مربوط نیست نباشد؛
- تردیدی در مورد هویت نویسنده نباشد؛
- عمدهٔ مطالب مقاله بر پایهٔ چنین منابعی بنا نشده باشد.
این سیاست همچنین به صفحه‌های مربوط به شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک یا توییتر هم اعمال می‌شود.
اسلامیکال و وبگاه‌های مبتنی بر آن
مقاله‌های اسلامیکال، یا وبگاه‌هایی که آینه اسلامیکال هستند نباید به عنوان منبع استفاده شوند، چنین کاری باعث منبع دادن به خود می‌شود. همچنین منابعی که از محتوای اسلامیکال استفاده می‌کنند، نمی‌توانند منبعی برای مطالب اسلامیکال باشند، چون چنین کاری باعث ارجاع چرخشی می‌شود. اسلامیکال را می‌توان با احتیاط به عنوان منبعی دست‌اول در مطالب مرتبط با خودش (مثلاً در مقالهٔ مرتبط با اسلامیکال) استفاده کرد.
در دسترس بودن
دسترسی به منبع
یکی از ابعاد اثبات‌پذیری در اسلامیکال آن است که هر کسی بتواند بررسی کند که محتوای موجود در اسلامیکال قبلاً در یک منبع معتبر منتشر شده‌است. از این رو اصل اثبات‌پذیری القا کنندهٔ اهمیت دسترسی آسان به منابع است. برخی منابع برخط ممکن است نیاز به پرداخت پول داشته باشند و برخی منابع چاپی ممکن است فقط در کتابخانه‌های دانشگاهی در دسترس باشند. در اسلامیکالی انگلیسی ویکی‌پروژه‌ای برای فراهم کردن دسترسی به این قبیل منابع وجود دارد.
منابع غیر فارسی
در اسلامیکالی فارسی، منابع فارسی به منابع زبان‌های دیگر ارجحیت دارند (با فرض این که اعتبار و کیفیت یکسان داشته باشند). اگر بر سر درستی مطلبی از زبان دیگر اختلاف نظر رخ داد، ویرایشگران می‌توانند درخواست کنند گفتاوردی از متن مرتبط منبع به همراه ترجمهٔ آن، در مقاله، یا به شکل پانویس یا در صفحهٔ بحث مقاله درج گردد. ترجمه‌های به چاپ رسیده توسط منابع معتبر نسبت به ترجمه‌های انجام شده توسط ویکی‌نویسان ارجحیت دارند، اما ترجمه‌های ویکی‌نویسان هم به ترجمه‌های ماشینی ترجیح داده می‌شوند. زمانی که مطالب زبان اصلی را ارسال می‌کنید مراقب باشید که حق تکثیر را نقض نکنید. برای اطلاعات بیشتر رهنمود استفاده منصفانه را ببینید.
ملاحظات دیگر
تاییدپذیری متضمن گنجانده شدن نیست
با این که اطلاعات باید برای گنجانده شدن در یک مقاله تاییدپذیر باشند، لازم نیست هر اطلاعات تاییدپذیری در یک مقاله گنجانده شوند. اجماع ممکن است تعیین کند که اطلاعات خاصی مقاله ای را بهبود نمی‌دهند، و باید حذف شوند یا باید در مقالهٔ دیگری عرضه شوند.
قابل رسیدگی لازم باید در یک مقاله گنجانده شوند. اجماع نظر ممکن است مشخص کند که اطلاعات خاص یک مقاله را بهبود نخواهد داد و باید به‌جای آن در یک مقاله متفاوت حذف یا ارایه شود. مسئولیت دستیابی به اجماع برای گنجاندن در افرادی است که به دنبال گنجاندن محتوای مورد مناقشه هستند. بار دست یافتن به اجماع بر دوش آنهایی است که خواهان گنجاندن محتوای مورد مناقشه هستند.
برچسب زدن یک جمله، بخش یا مقاله
اگر می‌خواهید برای یک عبارت بدون منبع، درخواست منبع کنید می‌توانید در انتهای آن عبارت برچسب {{مدرک}} را اضافه کنید. همچنین می‌توانید در صفحهٔ بحث مقاله درخواست منبع کنید یا عبارت بدون منبع را به صفحهٔ بحث مقاله منتقل کنید.
اگر می‌خواهید اطمینان حاصل شود که منبع ارائه شده واقعاً جمله مربوط را تأیید می‌کند، از برچسب {{تایید منبع}} استفاده کنید. مطالبی که در مطابقت با منبع اصلی رد شوند را می‌توان با برچسب {{منبع مردود}} علامت زد یا از مقاله حذف کرد. مطالب بدون منبع یا با منبع نامناسب را در مقاله‌های مرتبط با افراد زنده باید به سرعت پاک کرد، و نباید به آنها برچسب مدرک زد یا به صفحهٔ بحث مقاله منتقلشان کرد.
ادعاهای بزرگ منابع قوی می‌طلبند
ادعاهای بزرگ نیازمند منابع با کیفیت بالا هستند. بعضی از نشانه‌های خاص به ویرایشگران پیام می‌دهند و ایشان را به بررسی منابع بعضی از ادعاها وامی‌دارند، از جمله:
- ادعای آشکار و بزرگی که توسط رسانه‌های معتبر و منابع اصلی پوشش داده نشده باشند.
- ادعاهای مورد چالشی که منحصراً توسط منابع اولیه یا خودنوشته یا منابعی که تعارض منافع آشکار دارد، حمایت می‌شود.
- گزارش‌هایی که بر پایه اظهارات افراد مشکوک و مشکل‌دار باشد یا اینکه به نظر بیاید آن حرف بر خلاف منافعی که قبلاً شخص از آن دفاع کرده می‌باشد.
- ادعاهایی که متناقض با دیدگاه عموم محققان و متخصصان آن رشته باشد، یا با فرایض اصلی آن حوزه (علم، پزشکی، تاریخ، سیاست یا زندگی‌نامه افراد زنده) سازگار نباشد. این مورد به خصوص در مواردی اهمیت پیدا می‌کند که فردی استدلال می‌کند که توطئه‌ای وجود دارد که این دیدگاه غیرعادی را ساکت نگه داشته‌است.
اصول دیگر ارتباط با منابع معتبر
حق تکثیر و سرقت ادبی
مراقب باشید که در زمان استفاده از منابع اقدام به نقض حقوق مؤلف یا سرقت ادبی نکنید. مطالب منبع اصلی را تا جایی که می‌شود به زبان خودتان بازنویسی کنید؛ اگر متنی را عیناً از منبعی نقل قول می‌کنید، منبع آن را در خود متن مشخص کنید.
بی‌طرفی
تمام مقاله‌ها باید از سیاست دیدگاه بی‌طرف پیروی کنند و دیدگاه‌های اکثریت و اقلیت را که در منابع معتبر آمده، به شکل متناسبی پوشش دهند طوری که نسبت حجم اختصاص داده شده به هر دیدگاه با برجستگی آن در منابع مطابقت داشته باشد. دیدگاه‌های اقلیت ضعیف لازم نیست ذکر شوند، مگر در مقاله‌هایی که راجع به همین دیدگاه‌ها نوشته می‌شوند. زمانی که بین منابع اختلاف نظر است، این اختلاف نظر را در متن منعکس کنید (مثلاً: «فلانی اعتقاد دارد که چنین، اما بهمانی اعتقاد دارد که چنان») و در انتهای عبارت، منابع را بیاورید.
خود منابع لازم نیست بی‌طرف باشند؛ در واقع بسیاری از منابع خود بی‌طرف نیستند. این وظیفهٔ ما ویرایشگران است که مطالبی که در منابع مختلف آمده را به شکلی بی‌طرف در مقاله وارد کنیم.
سرشناسی
اگر هیچ منبع دست سوم مستقلی راجع به یک موضوع وجود ندارد، اسلامیکال نباید راجع به آن موضوع مقاله داشته باشد.
تحقیق دست‌اول
سیاست ممنوعیت تحقیق دست‌اول ارتباطی تنگاتنگ با سیاست اثبات‌پذیری دارد. از جمله موارد لازم در این راستا:
- تمام محتوای موجود در مقاله‌های اسلامیکال باید به یک منبع منتشرشدهٔ معتبر ارجاع داده شود. برای این منظور، نخست باید چنین منبعی وجود داشته باشد.
- منابع باید محتوای مقاله را به‌طور شفاف و مستقیم پوشش دهند. ترکیب کردن مطالب چند منبع مختلف و گرفتن نتیجه‌ای جدید که در هیچ‌کدام از آنها مطرح نشده مصداق نقض سیاست ممنوعیت تحقیق دست‌اول است.
- مقاله‌ها را بر مبنای منابع معتبر استوار سازید. اگر چه منابع دست‌اول در برخی موارد مناسب هستند، اتکا به آنها می‌تواند مشکل‌ساز باشد. به همین خاطر باید از منابع دست‌سوم یا دست‌دوم استفاده کرد. همچنین بخش مرتبط با استفاده از منابع اولیه در سیاست زندگی‌نامهٔ زندگان را ببینید.
جستارهای وابسته
پانویس و منابع
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
| بنیاد اسلامیکال |
| ||||||||
