اسلامیکال:تأییدپذیری

برای بحث در مورد یک منبع خاص، اسلامیکال:مباحث عمومی را ببینید.

محک گنجاندن مطالب در اسلامیکال قابل تأیید بودن آن‌ها است و نه حقیقت داشتن یا درستی آن‌ها. به عبارت دیگر، محک گنجایش مطالب این است که خوانندگان مقاله قادر باشند مطالب اضافه‌شده به اسلامیکال را از نظر منابع معتبر مورد بررسی قرار دهند و نه اینکه نویسندگان مقاله به حقیقت و درستی آن‌ها معتقد باشند. هر مطلبی ولو حقیقت محض، که منبعِ آن یاد نشده باشد، در اسلامیکال حذف می‌شود.

همهٔ مطالب در میان مقاله‌ها و فهرست‌ها، باید تأییدپذیر باشند. تمام مطالبی که تأییدپذیری آن به چالش کشیده شده باشد یا احتمال می‌رود که به چالش کشیده شود، بایستی منبع درخط داشته‌باشد که به‌طور مستقیم مطلب را تأیید کند. هر مطلبی که نیاز به منبع داشته باشد ولی هیچ منبعی برای آن ذکر نشده باشد، ممکن است حذف شود.

برای دانستن در مورد چگونگی درج ارجاع‌ها، اسلامیکال:شیوه ارجاع به منابع را ببینید. تأییدپذیری، ممنوعیت تحقیق دست‌اول و دیدگاه بی‌طرف سه سیاست محتوایی اصلی اسلامیکال هستند. این سه سیاست به کمک هم نوع و کیفیت قابل قبول مطالب در مقالات را مشخص می‌کنند، بنابراین ویراستاران باید با هرسهٔ آن‌ها آشنا باشند. همچنین مقاله‌ها می‌بایست با سیاست حق تکثیر سازگاری داشته باشد.

نکات مهم

مطالب چالش‌برانگیز

همچنین ببینید: پال:یادکرد درخط

تمام مطالب حتی بدیهی‌ترین آنها، باید با منبع معتبر به اسلامیکال اضافه شود. اما برخی محتواهای چالش‌برانگیز، بیشتر به منابع معتبر یا به منابع معتبرتری نیازمندند. برای محتواهای چالش‌برانگیز، باید منبع معتبر به صورت درخط استفاده بشوند تا از چالش اثبات‌پذیری آن بکاهد. در اینگونه موارد، باید آدرس‌دهی به منبع، دقیق باشد. برخی اوقات لازم است چند منبع معتبر، اثبات‌پذیری یک مطلب را اثبات کنند.

ادعاهای بزرگ، مطالب چالش‌برانگیزی هستند که نیازمند منابع با کیفیت بالا هستند. بعضی از نشانه‌های خاص به ویرایشگران پیام می‌دهند و ایشان را به بررسی منابع بعضی از ادعاها وامی‌دارند، از جمله:

• ادعای آشکار و بزرگی که توسط رسانه‌های معتبر و منابع اصلی پوشش داده نشده باشند.
• ادعاهای مورد چالشی که منحصراً توسط منابع اولیه یا خودنوشته یا منابعی که تعارض منافع آشکار دارد، حمایت می‌شود.
• گزارش‌هایی که بر پایه اظهارات افراد مشکوک و مشکل‌دار باشد یا اینکه به نظر بیاید آن حرف بر خلاف منافعی که قبلاً شخص از آن دفاع کرده می‌باشد.
• ادعاهایی که متناقض با دیدگاه عموم محققان و متخصصان آن رشته باشد، یا با فرایض اصلی آن حوزه (فلسفه، علوج اجتماعی، تاریخ، سیاست یا زندگی‌نامه افراد خصوصا زنده) سازگار نباشد. این مورد به خصوص در مواردی اهمیت پیدا می‌کند که فردی استدلال می‌کند که توطئه‌ای وجود دارد که این دیدگاه غیرعادی را ساکت نگه داشته‌است.

مسئولیت ارائه منبع

مسئولیت ارائه مدرک با ویرایشگری است که مطلب را اضافه می‌کند یا بازیابی می‌کند. اگر مطلب دارای منبعی را که کاربر دیگری حذف کرده‌است، برمی‌گردانید؛ مسئولیت صحت منابع با شماست. اگر ویرایشگر مطلبی هستید که فرصت درج منبعش را پیدا نمی‌کنید، توصیه می‌شود در فرصتی مناسب ویرایش خود را با منبع معتبر ثبت کنید؛ چرا که فرصت زیادی برای ماندن مطالب بدون منبع در مقالات، خصوصا مقالات مهم، وجود ندارد.

حذف مطالب بدون منبع یا برچسب زنی

هر محتوایی که فاقد منبع است یا حذف می‌شود و یا با منبع معتبر، در اسلامیکال ماندگار خواهد شد. اینکه به چه سرعتی، محتوای بدون منبع حذف شود، بستگی به محتوا و وضعیت کلی مقاله دارد. برخی ویرایشگران ممکن است به شما اعتراض کند که چرا بدون اینکه به آن‌ها فرصت منبع گذاشتن بدهید مطالب را حذف کردید. بهترین راه آن است که در حد معقولی تلاش کنید تا خودتان منابعی را پیدا کنید و به مقاله اضافه کنید. اما توجه داشته باشید که هیچ محتوای بدون منبع (یا دارای منبع ضعیف) را در مقاله‌هایی که ممکن است بر اعتبار افراد لطمه بزنند باقی نگذارید.

اگر مطلبی در مقاله منعکس شده‌است که منبع معتبر برای آن وجود دارد، اما فرصت، علاقه یا دسترسی برای درج منبع به آن را ندارید، می‌توانید از برچسب‌های مربوطه استفاده کنید. شما می‌توانید در انتهای آن عبارت برچسب {{مدرک}} را اضافه کنید. همچنین می‌توانید در صفحهٔ بحث مقاله درخواست منبع کنید یا عبارت بدون منبع را به صفحهٔ بحث مقاله منتقل کنید. اگر می‌خواهید اطمینان حاصل شود که منبع ارائه شده واقعاً جمله مربوط را تأیید می‌کند، از برچسب {{تایید منبع}} استفاده کنید. مطالبی که در مطابقت با منبع اصلی رد شوند را می‌توان با برچسب {{منبع مردود}} علامت زد یا از مقاله حذف کرد.

تاییدپذیری متضمن گنجانده شدن نیست

با این که اطلاعات باید برای گنجانده شدن در یک مقاله تاییدپذیر باشند، لازم نیست هر اطلاعات تاییدپذیری در یک مقاله گنجانده شوند. اجماع ممکن است تعیین کند که اطلاعات خاصی مقاله‌ای را بهبود نمی‌دهند، و باید حذف شوند یا باید در مقالهٔ دیگری عرضه شوند. مسئولیت دستیابی به اجماع برای گنجاندن محتوای مورد مناقشه در مقاله، بر عهده ویرایشگری‌ است که به دنبال گنجاندن محتوای مورد مناقشه است.

آشنایی سریع با منابع معتبر

صفحهٔ اصلی: اسلامیکال:منابع معتبر

واژهٔ منبع در اسلامیکال سه معنای مختلف دارد: خود اثری که منبع قرار می‌گیرد (نظیر یک نوشته، مقاله، خبرگزاری یا کتاب)، خالق اثر (مثلاً نویسنده یا خبرنگار) و ناشر اثر (مثلاً نیویورک تایمز یا الازهر). هر سهٔ این موارد روی اعتبار منبع اثر می‌گذارند. مطالب چاپ شده توسط انتشارات دانشگاهی دارای داوری همتا (peer reviewed) دارای ارزش بسیار بالایی بوده و در موضوعاتی نظیر تاریخ، فلسفه و علوم اجتماعی معمولاً معتبرترین منابع تلقی می‌شوند. منابع معتبر دانشگاهی (آکادمیک) دیگر منابع معتبر قلمداد می‌شوند. استفاده از منابع غیر دانشگاهی نیز اشکالی ندارد، خصوصا اگر در انتشارات وزینی چاپ شده باشند. منابعی که در نزد یک فرقه، گروه یا جریان معتبر قلمداد می‌شوند، برای بیان دیدگاه‌های آن فرقه، گروه یا جریان، البته با رعایت شرایطی، معتبر هستند. سایر منابع معتبر عبارتند از کتاب‌های دانشگاهی، کتاب‌هایی که توسط ناشران معتبر به چاپ رسیده باشند، مجلات و نشریات، و روزنامه‌های عمومی.

مقاله‌ها باید مبتنی بر مراجع موثق و معتبر و غیرخودنوشته و مشهور به درستی باشند. منبع باید منتشر شده باشد (به طریقی در اختیار عموم قرار گرفته باشد)؛ محتوای منتشر نشده، منبع معتبری دانسته نمی‌شود. منبع باید مستقیماً محتوایی که در مقاله آمده را حمایت کند و متناسب با ادعاهای مطرح شده در مقاله باشد. تناسب منبع با محتوا، بستگی به محتوا دارد. در حالت کلی، بهترین منابع دارای ساختاری حرفه‌ای هستند که اجازه بررسی حقانیت مطالب، مسائل حقوقی، شواهد و ادعاها را می‌دهد. به عنوان یک قانون ساده، هر چه در خصوص موارد یادشده سخت‌گیری بیشتری اعمال شده باشد، منبع معتبرتر است.

آشنایی سریع با منابع نامعتبر

صفحهٔ اصلی: اسلامیکال:منابع معتبر

منابع غیرمعتبر

منابع غیرمعتبر آن‌هایی هستند که شهرت ضعیفی در تأیید کردن درستی مطالب منتشر شده دارند یا روند ویراستاری مناسبی ندارند. این منابع شامل وبگاه‌ها، پیام‌رسان‌ها، صفحات شبکات اجتماعی و منابع چاپ شده‌ای هستند که به انتشار دیدگاه‌های افراطی، ترویجی یا تبلیغاتی می‌پردازند، یا اتکای زیادی به شایعات و نظرات شخصی دارند. منابع نامعتبر باید تنها در نوشته‌های مرتبط با خودشان به عنوان منبع استفاده شوند. (مثال: استفاده از توئیت یک نویسنده در یک موضوع، تنها برای گزارش محتوای توئیتش به نقل از خود او مجاز است.) این منابع عموماً برای استفاده در مقاله‌های مرتبط با دیگر موضوعات مناسب نیستند.

منابع خودمنتشرشده

همچنین ببینید: پال:تعارض منافع

هرکسی می‌تواند با صرف اندکی هزینه برای خودش وبگاهی دست‌وپا کند یا کتابی را به هزینهٔ شخصی چاپ نماید، و آنگاه مدعی شود که در رشتهٔ مورد نظر متخصص است. از این رو منابع خود-منتشرشده نظیر کتاب‌ها، وبگاه‌های شخصی، وبلاگ‌ها، سایت‌های ویکی قابل ویرایش، نوشته‌های موجود در انجمن‌های اینترنتی و صفحات شبکات مجازی، اکثراً منبع قابل‌قبولی نیستند. منابع خود-چاپ‌کرده حرفه‌ای ممکن است منابع معتبری تلقی شوند، به شرط آن که توسط یک متخصص شناخته شده در آن حوزه منتشرشده باشند که کارهای قبلی‌اش در همان حوزه قبلاً توسط منابع معتبر و مستقل دیگر منتشر شده باشد. در استفاده از این منابع هوشیار باشید؛ اگر مطلبی که در نظر دارید واقعاً ارزش گزارش کردن داشته باشد، قاعدتاً منابع معتبر دیگری این کار را کرده‌اند.

وبلاگ‌ها نیز قسمی از منابع خود-منتشرشده محسوب می‌شوند که مستلزم دقت فراوان در استفاده می‌باشند. منظور از وبلاگ در اینجا، وبلاگ‌های شخصی و گروهی است. همانند دیگر انواع منابع خود-منتشر‌شده، وبلاگ‌ها هم منبع معتبری محسوب نمی‌شوند.

منابع خود-چاپ‌کرده و منابع مشکوک در مقاله‌های مربوط به خودشان

منابع خود-چاپ‌کرده یا منابع مشکوک دیگر می‌توانند به عنوان منبع در مقاله‌های مربوط به خودشان به کار روند، در صورتی که:

1. محتوا بیش از اندازه در جهت منافع شخصی نباشد یا ادعای بزرگی را مطرح نکرده باشد؛
2. حاوی دعاوی مرتبط با افراد ثالث نباشد؛
3. حاوی دعاوی مرتبط با وقایعی که مستقیماً به موضوع مربوط نیست نباشد؛
4. تردیدی در مورد هویت نویسنده نباشد؛
5. عمدهٔ مطالب مقاله بر پایهٔ چنین منابعی بنا نشده باشد.

اسلامیکال و وبگاه‌های مبتنی بر آن

مقاله‌های اسلامیکال، یا وبگاه‌هایی که آینه اسلامیکال هستند نباید به عنوان منبع استفاده شوند، چنین کاری باعث منبع دادن به خود می‌شود. همچنین منابعی که از محتوای اسلامیکال استفاده می‌کنند، نمی‌توانند منبعی برای مطالب اسلامیکال باشند، چون چنین کاری باعث ارجاع چرخشی می‌شود. اسلامیکال را می‌توان با احتیاط به عنوان منبعی دست‌اول در مطالب مرتبط با خودش (مثلاً در مقالهٔ مرتبط با اسلامیکال) استفاده کرد.

در دسترس بودن

دسترسی به منبع

یکی از ابعاد اثبات‌پذیری در اسلامیکال آن است که هر کسی بتواند بررسی کند که محتوای موجود در اسلامیکال قبلاً در یک منبع معتبر منتشر شده‌است. از این رو اصل اثبات‌پذیری القا کنندهٔ اهمیت دسترسی آسان به منابع است. برخی منابع برخط ممکن است نیاز به پرداخت پول داشته باشند و برخی منابع چاپی ممکن است فقط در کتابخانه‌های دانشگاهی در دسترس باشند. برای دسترسی آسان‌تر به منابع می‌توانید راهنمای دسترسی به منابع را بخوانید.

منابع غیر فارسی

در اسلامیکال فارسی، منابع فارسی به منابع زبان‌های دیگر ارجحیت دارند (با فرض این که اعتبار و کیفیت یکسان داشته باشند). اگر بر سر درستی مطلبی از زبان دیگر اختلاف نظر رخ داد، ویرایشگران می‌توانند درخواست کنند گفتاوردی از متن مرتبط منبع به همراه ترجمهٔ آن، در مقاله، یا به شکل پانویس یا در صفحهٔ بحث مقاله درج گردد. ترجمه‌های به چاپ رسیده توسط منابع معتبر نسبت به ترجمه‌های انجام شده توسط ویکی‌نویسان ارجحیت دارند، اما ترجمه‌های ویکی‌نویسان هم به ترجمه‌های ماشینی ترجیح داده می‌شوند. زمانی که مطالب زبان اصلی را ارسال می‌کنید مراقب باشید که حق تکثیر را نقض نکنید. برای اطلاعات بیشتر رهنمود استفاده منصفانه را ببینید.

اصول دیگر مرتبط با منابع معتبر

حق تکثیر و سرقت ادبی

صفحه‌های اصلی: اسلامیکال:حق تکثیر و اسلامیکال:سرقت ادبی

مراقب باشید که در زمان استفاده از منابع اقدام به نقض حقوق مؤلف یا سرقت ادبی نکنید. مطالب منبع اصلی را تا جایی که می‌شود به زبان خودتان بازنویسی کنید؛ اگر متنی را عیناً از منبعی نقل قول می‌کنید، منبع آن را در خود متن مشخص کنید.

بی‌طرفی

صفحهٔ اصلی: اسلامیکال:دیدگاه بی‌طرف

تمام مقاله‌ها باید از سیاست دیدگاه بی‌طرف پیروی کنند و دیدگاه‌های اکثریت و اقلیت را که در منابع معتبر آمده، به شکل متناسبی پوشش دهند طوری که نسبت حجم اختصاص داده شده به هر دیدگاه با برجستگی آن در منابع مطابقت داشته باشد. دیدگاه‌های اقلیت ضعیف لازم نیست ذکر شوند، مگر در مقاله‌هایی که راجع به همین دیدگاه‌ها نوشته می‌شوند. زمانی که بین منابع اختلاف نظر است، این اختلاف نظر را در متن منعکس کنید (مثلاً: «فلانی اعتقاد دارد که چنین، اما بهمانی اعتقاد دارد که چنان») و در انتهای عبارت، منابع را بیاورید.

نکته مهم: خود منابع لازم نیست بی‌طرف باشند؛ در واقع بسیاری از منابع، بی‌طرف نیستند. این وظیفهٔ ما ویرایشگران است که مطالبی که در منابع مختلف آمده را به شکلی بی‌طرف در مقاله وارد کنیم.

تحقیق دست‌اول

صفحهٔ اصلی: اسلامیکال:تحقیق دست‌اول ممنوع

سیاست ممنوعیت تحقیق دست‌اول ارتباطی تنگاتنگ با سیاست اثبات‌پذیری دارد. از جمله موارد لازم در این راستا:

1. تمام محتوای موجود در مقاله‌های اسلامیکال باید به یک منبع منتشرشدهٔ معتبر ارجاع داده شود. برای این منظور، نخست باید چنین منبعی وجود داشته باشد.
2. منابع باید محتوای مقاله را به‌طور شفاف و مستقیم پوشش دهند. ترکیب کردن مطالب چند منبع مختلف و گرفتن نتیجه‌ای جدید که در هیچ‌کدام از آن‌ها مطرح نشده مصداق نقض سیاست ممنوعیت تحقیق دست‌اول است.
3. مقاله‌ها را بر مبنای منابع معتبر استوار سازید. اگر چه منابع دست‌اول در برخی موارد مناسب هستند، اتکا به آن‌ها می‌تواند مشکل‌ساز باشد. به همین خاطر باید از منابع دست‌سوم یا دست‌دوم استفاده کرد. (همچنین بخش مرتبط با استفاده از منابع اولیه در سیاست زندگی‌نامه را ببینید.)