سعید بن عبدالله حنفی

سعید بن عبدالله حنفی
ضریح کشتگان نبرد کربلا نصب شده در حرم امام حسین که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
وفات	۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق کربلا، عراق
آرامگاه	حرم امام حسین
دین	اسلام
مذهب	شیعه

سعید بن عبدالله حنفی یکی از یاران حسین بن علی بود و در روز عاشورا و هنگام نماز ظهر به همراه زهیر بن قین از حسین بن علی حفاظت کردند تا نماز بخواند و پس از اتمام نماز بر اثر جراحات ناشی از تیر باران کشته شد. برخی کشته شدن او را در نبرد تن به تن گزارش کرده‌اند۔

او پیش از همراهی حسین بن علی در نبرد کربلا، از اهالی کوفه بود که نامه کوفیان را برای حسین در مکه حمل می‌کرد۔ او همچنین از منتقدان صلح حسن و معاویه بود که با گفتگو با حسین بن علی، با صلح موافقت کرد۔ از او در زیارت ناحیه مقدسه یاد شده است۔

نام و تبار

نام او را سعید بن عبدالله حنفی گزارش کرده‌اند۔ در منابع دیگر از جمله زیارت ناحیه مقدسه، از نام سعد نیز برای اشاره به او استفاده شده است۔ در خصوص نسبتش، او را به حنیفة بن لجیم، شاخه‌ای از بکر بن وائل که قبیله‌ای عدنانی بودند، نسبت داده‌اند۔ او اهل کوفه بود۔

سرگذشت

در منابع تاریخی، از وی به عنوان یکی از مخالفان صلح حسن مجتبی با معاویه یاد شده است۔ او پس از گفتگویی که با حسین بن علی در خصوص صلح داشت، با صلح موافقت کرد۔

به گزارش طبری، در ماجرای دعوت حسین بن علی توسط کوفیان، سعید بن عبدالله، یکی از فرستادگان کوفیان بود۔ او همچنین پیام‌هایی از حسین بن علی به کوفه مخابره می‌کرد۔ طبری همچنین نقل می‌کند که او، از حمایت‌گران مسلم بن عقیل در کوفه بود۔ وی در جلسه اعلام حمایت عابس و حبیب از مسلم، شرکت کرد و اظهار حمایت خود را علنی نمود۔ کمی پس از دستگیری مسلم نیز، حامل پیغامی از جانب مسلم به حسین بن علی بود و پس از آن با کاروان حسین بن علی، به سمت کوفه در حرکت شد۔ او را جزء گروه سوم از نامه‌رسانان کوفی به حسین بن علی دانسته‌اند که نامه هفت تن از سران کوفه را در مکه به حسین رسانید۔

در نبرد کربلا، وی از محافظان نمازگزاران در برابر مهاجمان سپاه عمر سعد بود۔ تاریخ طبری و انساب الاشراف، شیوه کشته شدنش در نبرد را به جهت اصابت تیرهای متعدد دانسته‌اند که احتمالا به خاطر محافظت از جان حسین بن علی به وی اصابت کرده است۔ سنگسری او را از کشته‌شدگان نماز روز عاشورا گزارش می‌کند۔ با این وجود، رجزی به او منسوب است که نشانه مشارکت او در نبرد تن به تن دارد۔ در همین خصوص گزارشی از نبرد او با سپاه عمر سعد توسط ابن‌شهر آشوب وجود دارد۔ در کتاب مقتل الحسین خوارزمی، تعداد تیرهای اصابت کرده به بدن او، سیزده عدد گزارش شده است۔ سن او به هنگام کشته شدن، ۵۰ سال تخمین زده شده‌است۔

در منابع

این سخن که «اگر کشته شوم، دوباره زنده شوم و آنگاه سوزانده شده و خاکستر شوم، و هفتاد بار چنین شوم، باز از تو (حسین بن علی) جدا نخواهم شد تا مرگ را دیدار کنم۔» به وی منسوب است که در شب عاشورا در حمایت از حسین بن علی و پس از رخصت حسین به سپاهیانش برای ترک کربلا، گفته است۔ این عبارت در زیارت ناحیه مقدسه به او نسبت داده شده است۔ در این زیارت در خصوص او آمده است: «السَّلامُ عَلى‌ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَنَفِيِّ، الْقائِلِ لِلْحُسَيْنِ وَ قَدْ أَذِنَ لَهُ فِي الانْصِرافِ: لا وَ اللَّهِ لا نُخَلّيكَ حَتّى‌ يَعْلَمَ اللَّهُ أَنّا قَدْ حَفِظْنا غَيْبَةَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فِيكَ، وَ اللَّهِ لَوْ أَعْلَمُ أَنِّي أُقْتَلُ ثُمَّ أُحْيا ثُمَّ احْرَقُ ثُمَّ أُذْرى‌، وَ يُفْعَلُ بِي ذلِكَ سَبْعِينَ مَرَّةً ما فارَقْتُكَ، حَتّى أَلْقى حِمامِي‌[4] دُونَكَ، وَ كَيْفَ لا افْعَلُ ذلِكَ وَ إِنَّما هِيَ مَوْتَةٌ اوْ قَتْلَةٌ واحِدَةٌ، ثُمَّ هِيَ بَعْدَها الْكَرامَةُ الَّتِي لَا انْقِضاءَ لَها ابَداً، فَقَدْ لَقِيتَ حِمامَكَ، وَ واسَيْتَ إِمامَكَ، وَ لَقِيتَ مِنَ اللَّهِ الْكَرامَةَ فِي دارِ الْمَقامَةِ، حَشَرَنَا اللَّهُ مَعَكُمْ فِي الْمُسْتَشْهَدِينَ، وَ رَزَقَنا مُرافَقَتَكُمْ فِي أَعْلى عِلِّيِّينَ.» همچنین عبیدالله بن عمرو کندی در وصف او چنین سروده‌است:

سَعيدَ بْنَ عَبْدِاللّهِ لا تَنْسِيَنَّهُ		ولاَ الْحُرَّ اِذْ اَّسى زُهَيْرًا عَلى قَسْرٍ
فَلَوْ وَقَفَتْ صَمُّ الْجِبالِ مَكانَهُمْ		لَمارَتْ عَلى سَهْلٍ وَ دَكَّتْ عَلى وَ عْرا
فَمِنْ قائم يَسْتَعْرِضُ النَّبْلَ وَجْهُهُ		وَ مِنْ مُقْدِم يَلْقَى الاَْ سِنَّةَ بِالصَدْرِ

از برای او رجزی گزارش کرده‌اند که به سوید بن عمرو نیز نسبت داده شده‌است۔ رجزی که به او نسبت داده شده است، چنین است:

اقْدِمْ حُسَیْنُ الیَوْمَ تَلْقَ أحْمَدا		وَشَیْخَکَ الْخَیْر عَلِیّاً ذَا النَّدی
وَحَسَناً کَالْبَدْرِ وَافَی الأسْعُدا

ترجمه: ای حسین، پیش آی که امروز احمد را دیدار می‌کنی، و علی آن پدر و راهبر بزرگوار و بخشنده‌ات را، و نیز حسن را که مانند بدر درخشان و از ستارگان برتر بود۔

پانویس

منابع

منابع فارسی

• بینش، عبدالحسین؛ مقیمی فرد، سیدعلی؛ رحمتی، رضا؛ جمشیدی، سعید؛ شاکر، ابوالقاسم (۱۳۸۵). پژوهشی پیرامون شهدای کربلا. قم: زمزم هدایت.

سنگری، محمدرضا (۱۳۸۶). آیینه‌داران آفتاب، پژوهش و نگارش نو از زندگانی و شهادت یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۴-۲۵۱-۶.

• سید بن طاووس، علی بن موسی (۱۳۷۶). الاقبال بالاعمال الحسنه (به عربی). به کوشش جواد قیومی اصفهانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)