محمد گلبن: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''محمد گلبن''' | '''محمد رحیمی گلبن''' (۱۳۱۴ در اردستان - ۱۳۹۲ در تهران) نویسنده، پژوهشگر، فهرست‌نگار و کتاب‌شناسِ ادوار مختلف تاریخ بود۔ وی آثار مهمی در زمینه فهرست‌نگاری نوشته است و از مجموعه‌داران بزرگ مجله در [[ایران]] به حساب می‌آمد۔ وی پیش از مرگ، مجموعه‌های بزرگی از مجلات و آثار آرشیوی خود را به [[کتابخانه مجلس شورای اسلامی]] و [[کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی|کتابخانه آستان قدس رضوی]] اهدا کرد۔ | ||
== زندگینامه == | |||
محمد گلبن، که با تخلص گلبن شناخته می‌شود،<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> در سال ۱۳۱۴ ه۔ش در روستای کهباز از حوالی اردستان به دنیا آمد۔ او دوران کودکی خود را در کنار خانواده در همان روستا گذراند و از پنج سالگی به مدرسه همان روستا رفت۔ علاقه پدرش به ادبیات باعث شد تا او نیز به ادبیات فارسی علاقه‌مند شود۔ وی برای ادامه تحصیلات در مقطع دبیرستان، به تهران آمد و در مدارس [[مدرسه علوی|علوی]]، جعفری و [[دارالفنون]] مشغول به تحصیل شد۔ وی در این دوران، در انجمن‌های ادبی نیز مشارکت داشت و از سن ۱۶ سالگی در مجلات ادبی آن زمان، مشغول به فعالیت شد۔ او به مطبوعات علاقه‌مند بود و از همین رو، آرشیوی از مطبوعات ایران را جمع‌آوری کرد۔ این مجموعه بعدها در کتابخانه [[آستان قدس رضوی]] جمع‌آوری و نگهداری شد۔<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> گلبن در ۱۳۵۸، با راضیه دانشیان ازدواج کرد۔ حاصل این ازدواج، فرزندی به نام بهزاد بود۔ همسر او که به حرفه نقاشی، مقاله‌نویسی و بعضا استنساخ مشغول بود، در سال ۱۳۷۸ درگذشت۔<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | |||
محمد گلبن نخست در زمینه کتابشناسی، سپس فهرست‌نگاری و پس از آن در زمینه تاریخ مطبوعات ایران فعالیت نمود.<ref>[http://www.persian.rfi.fr/محمد-گلبن،-پژوهشگر-ادبیات-فارسی-درگذشت-20130511/ایران اراف‌ایی - محمد گلبن، پژوهشگر ادبیات فارسی در گذشت]</ref> او از کتاب‌های کتابخانه خود؛ حدود ۱۲ هزار کتاب و ۲ هزار نشریه‌ی به کتابخانهٔ شماره دو مجلس هدیه کرد.<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | |||
گلبن در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۲ ه۔ش در سن ۷۸ سالگی درگذشت۔<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
از محمد گلبن حدود ۴۰ مقاله در زمینه پژوهش در زمینه تاریخ مطبوعات ایران از دوره مشروطیت تا سال ۱۳۳۲ بجا مانده است. نخستین مقاله پژوهشی وی در سال ۱۳۴۵ در مجله ''بررسی‌های تاریخی'' به انتشار رسید. او همچنین مطالبی را در مجله یغما و راهنمای کتاب منتشر می‌کرد۔<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | |||
از کتاب ''فردوسی‌نامه بهار'' به عنوان اولین کتاب تالیفی او یاد کرده‌اند۔ فهرست‌نویسی، از جمله اقدامات مهم تالیفی در بین آثار گلبن است۔ ''فهرست توصیفی مقالات جشن نامه‌ها و یادنامه‌ها از آغاز تاکنون''، از جمله آثار او در این موضوع است که با همکاری احمد شکیب‌آذر نوشته شده است۔ او اشعار بسیاری نیز سروده است اما هیچگاه اشعارش را به صورت مستقل به چاپ نرسانده۔ با این وجود می‌توان اشعارش را در میان مجلات یافت۔<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> گلبن همچنین خاطرات خود رادر ۲۵ دفترچه نوشته است اما هنوز منتشر نشده است۔<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | |||
===تالیفات=== | ===تالیفات=== | ||
*''فردوسی‌نامه بهار<ref>{{ | *''فردوسی‌نامه بهار''؛ شامل اشعار و مقالاتی از ملک‌الشعرای بهار که درباره فردوسی نوشته شده است۔<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref><ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | ||
*''کتابشناسی صادق هدایت'' | *''کتابشناسی صادق هدایت<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref><ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''بلندآفتاب خراسان'' | *''بلندآفتاب خراسان''؛ با موضوع یادنامه‌ای برای ملک‌الشعرای بهار که در چهار بخش نوشته شده است۔<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | ||
*''فهرست سی‌ساله سالنامه دنیا'' | *''فهرست سی‌ساله سالنامه دنیا<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref><ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''فهرست توصیفی مقالات جشن نامه‌ها و یادنامه‌ها از آغاز تاکنون'' | *''حقوق بین‌الملل؛'' مجموعه درس‌های میرزا حسن‌خان پیرنیا مشیرالملک (مشیرالدوله)''<ref>{{پک/بن|1=مطالعات|ک=موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|ف=کارنامه علمی پژوهشی گلبن}}</ref>'' | ||
*''کتابشناسی زبان و خط فارسی'' | *''فهرست توصیفی مقالات جشن نامه‌ها و یادنامه‌ها از آغاز تاکنون<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''کتابشناسی نگارگری ایران'' (از آغاز تا سال ۱۳۵۷) | *''فهرست‌نویسی روزنامه روح‌القدس''<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | ||
*'' | *''فهرست‌نویسی روزنامه تئاتر''<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | ||
*'' | *''کتابشناسی زبان و خط فارسی<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*'' | *''کتابشناسی نگارگری ایران'' (از آغاز تا سال ۱۳۵۷)<ref>{{پک/بن|1=مطالعات|ک=موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|ف=کارنامه علمی پژوهشی گلبن}}</ref> | ||
*''محاکمه محاکمه‌گران''<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | |||
*''اردستان‌نامه''<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | |||
*''مدرس در تاریخ و تصویر''<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | |||
*''مجموعه مقالات فاطمه سیاح<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref>'' | |||
*''[[میراث اسلامی ایران (گلبن)|میراث اسلامی ایران]]''<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref> | |||
===تصحیح‌ها=== | ===تصحیح‌ها=== | ||
*''سفرنامه خسرومیرزا به پطرزبورخ'' | *''سفرنامه خسرومیرزا به پطرزبورخ<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''سفرنامه میرزا ابوالحسن ایلچی به روسیه'' | *''سفرنامه میرزا ابوالحسن ایلچی به روسیه<ref>{{پک/بن|1=معاصر|ک=پژوهشکده تاریخ معاصر|ف=محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''سفرنامه رکن الدوله به سرخس'' | *''سفرنامه رکن الدوله به سرخس<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''سفرنامه ترکستان و ایران'' | *''گزارش کویر: سفرنامه صفاالسلطنه نائینی<ref>{{پک/بن|1=مطالعات|ک=موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|ف=کارنامه علمی پژوهشی گلبن}}</ref>'' | ||
*''سفرنامه | *''سفرنامه ترکستان و ایران<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref>'' | ||
*''سفرنامه شمال''<ref>{{پک/بن|1=همشهری|ک=همشهری آنلاین|ف=زندگینامه محمد گلبن}}</ref> | |||
*''در آیننه تاریخ: خاطرات عباس خلیلی<ref>{{پک/بن|1=مطالعات|ک=موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|ف=کارنامه علمی پژوهشی گلبن}}</ref>'' | |||
== | ==پانویس== | ||
=== ارجاعات === | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
=== منابع === | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=محمد گلبن|ناشر=|نشانی=https://www.iichs.ir/fa/news/917/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D9%84%D8%A8%D9%86|تاریخ=۲۴ آبان ۱۴۰۰|تاریخ بازبینی=|شناسه={{شناسه یادکرد|معاصر}}|نویسنده=پژوهشکده تاریخ معاصر|کد زبان=|وبگاه=iichs.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=مروری بر کارنامه علمی پژوهشی محمد گلبن|ناشر=|نشانی=https://psri.ir/?id=d3hq4khy|تاریخ=۱۸ تیر ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی=|شناسه={{شناسه یادکرد|مطالعات}}|نویسنده=موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی|کد زبان=|وبگاه=psri.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=زندگینامه: محمد گلبن (1314 - 1392)|ناشر=|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/196859/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D9%84%D8%A8%D9%86-1314-1392|تاریخ=۱۶ دی ۱۳۹۱|تاریخ بازبینی=|شناسه={{شناسه یادکرد|همشهری}}|نویسنده=همشهری آنلاین|کد زبان=|وبگاه=hamshahrionline.ir}} | |||
{{ترتیب‌پیش‌فرض:گلبن، محمد}} | {{ترتیب‌پیش‌فرض:گلبن، محمد}} | ||
نسخهٔ ۶ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۲:۵۹
محمد رحیمی گلبن (۱۳۱۴ در اردستان - ۱۳۹۲ در تهران) نویسنده، پژوهشگر، فهرست‌نگار و کتاب‌شناسِ ادوار مختلف تاریخ بود۔ وی آثار مهمی در زمینه فهرست‌نگاری نوشته است و از مجموعه‌داران بزرگ مجله در ایران به حساب می‌آمد۔ وی پیش از مرگ، مجموعه‌های بزرگی از مجلات و آثار آرشیوی خود را به کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا کرد۔
زندگینامه
محمد گلبن، که با تخلص گلبن شناخته می‌شود،[۱] در سال ۱۳۱۴ ه۔ش در روستای کهباز از حوالی اردستان به دنیا آمد۔ او دوران کودکی خود را در کنار خانواده در همان روستا گذراند و از پنج سالگی به مدرسه همان روستا رفت۔ علاقه پدرش به ادبیات باعث شد تا او نیز به ادبیات فارسی علاقه‌مند شود۔ وی برای ادامه تحصیلات در مقطع دبیرستان، به تهران آمد و در مدارس علوی، جعفری و دارالفنون مشغول به تحصیل شد۔ وی در این دوران، در انجمن‌های ادبی نیز مشارکت داشت و از سن ۱۶ سالگی در مجلات ادبی آن زمان، مشغول به فعالیت شد۔ او به مطبوعات علاقه‌مند بود و از همین رو، آرشیوی از مطبوعات ایران را جمع‌آوری کرد۔ این مجموعه بعدها در کتابخانه آستان قدس رضوی جمع‌آوری و نگهداری شد۔[۲] گلبن در ۱۳۵۸، با راضیه دانشیان ازدواج کرد۔ حاصل این ازدواج، فرزندی به نام بهزاد بود۔ همسر او که به حرفه نقاشی، مقاله‌نویسی و بعضا استنساخ مشغول بود، در سال ۱۳۷۸ درگذشت۔[۳]
محمد گلبن نخست در زمینه کتابشناسی، سپس فهرست‌نگاری و پس از آن در زمینه تاریخ مطبوعات ایران فعالیت نمود.[۴] او از کتاب‌های کتابخانه خود؛ حدود ۱۲ هزار کتاب و ۲ هزار نشریه‌ی به کتابخانهٔ شماره دو مجلس هدیه کرد.[۵]
گلبن در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۲ ه۔ش در سن ۷۸ سالگی درگذشت۔[۶]
آثار
از محمد گلبن حدود ۴۰ مقاله در زمینه پژوهش در زمینه تاریخ مطبوعات ایران از دوره مشروطیت تا سال ۱۳۳۲ بجا مانده است. نخستین مقاله پژوهشی وی در سال ۱۳۴۵ در مجله بررسی‌های تاریخی به انتشار رسید. او همچنین مطالبی را در مجله یغما و راهنمای کتاب منتشر می‌کرد۔[۷]
از کتاب فردوسی‌نامه بهار به عنوان اولین کتاب تالیفی او یاد کرده‌اند۔ فهرست‌نویسی، از جمله اقدامات مهم تالیفی در بین آثار گلبن است۔ فهرست توصیفی مقالات جشن نامه‌ها و یادنامه‌ها از آغاز تاکنون، از جمله آثار او در این موضوع است که با همکاری احمد شکیب‌آذر نوشته شده است۔ او اشعار بسیاری نیز سروده است اما هیچگاه اشعارش را به صورت مستقل به چاپ نرسانده۔ با این وجود می‌توان اشعارش را در میان مجلات یافت۔[۸] گلبن همچنین خاطرات خود رادر ۲۵ دفترچه نوشته است اما هنوز منتشر نشده است۔[۹]
تالیفات
- فردوسی‌نامه بهار؛ شامل اشعار و مقالاتی از ملک‌الشعرای بهار که درباره فردوسی نوشته شده است۔[۱۰][۱۱]
- کتابشناسی صادق هدایت[۱۲][۱۳]
- بلندآفتاب خراسان؛ با موضوع یادنامه‌ای برای ملک‌الشعرای بهار که در چهار بخش نوشته شده است۔[۱۴]
- فهرست سی‌ساله سالنامه دنیا[۱۵][۱۶]
- حقوق بین‌الملل؛ مجموعه درس‌های میرزا حسن‌خان پیرنیا مشیرالملک (مشیرالدوله)[۱۷]
- فهرست توصیفی مقالات جشن نامه‌ها و یادنامه‌ها از آغاز تاکنون[۱۸]
- فهرست‌نویسی روزنامه روح‌القدس[۱۹]
- فهرست‌نویسی روزنامه تئاتر[۲۰]
- کتابشناسی زبان و خط فارسی[۲۱]
- کتابشناسی نگارگری ایران (از آغاز تا سال ۱۳۵۷)[۲۲]
- محاکمه محاکمه‌گران[۲۳]
- اردستان‌نامه[۲۴]
- مدرس در تاریخ و تصویر[۲۵]
- مجموعه مقالات فاطمه سیاح[۲۶]
- میراث اسلامی ایران[۲۷]
تصحیح‌ها
- سفرنامه خسرومیرزا به پطرزبورخ[۲۸]
- سفرنامه میرزا ابوالحسن ایلچی به روسیه[۲۹]
- سفرنامه رکن الدوله به سرخس[۳۰]
- گزارش کویر: سفرنامه صفاالسلطنه نائینی[۳۱]
- سفرنامه ترکستان و ایران[۳۲]
- سفرنامه شمال[۳۳]
- در آیننه تاریخ: خاطرات عباس خلیلی[۳۴]
پانویس
ارجاعات
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ اراف‌ایی - محمد گلبن، پژوهشگر ادبیات فارسی در گذشت
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «کارنامه علمی پژوهشی گلبن»، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «کارنامه علمی پژوهشی گلبن»، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «محمد گلبن»، پژوهشکده تاریخ معاصر.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «کارنامه علمی پژوهشی گلبن»، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «زندگینامه محمد گلبن»، همشهری آنلاین.
- ↑ «کارنامه علمی پژوهشی گلبن»، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
منابع
- پژوهشکده تاریخ معاصر (۲۴ آبان ۱۴۰۰). «محمد گلبن». iichs.ir.
- موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی (۱۸ تیر ۱۳۹۲). «مروری بر کارنامه علمی پژوهشی محمد گلبن». psri.ir.
- همشهری آنلاین (۱۶ دی ۱۳۹۱). «زندگینامه: محمد گلبن (1314 - 1392)». hamshahrionline.ir.