حجاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Sahabat (5761248957).jpg|بندانگشتی|250x250پیکسل|دو زن [[مالزی|مالزیایی]] با حجاب]]'''حجاب''' یکی از دستورات [[اسلام]] به زنان [[مسلمان]] است. بر اساس این دستور، زنان باید بخشی از بدن خود را از کسانی که در اسلام [[نامحرم]] نام گرفته‌اند، بپوشاند. | [[پرونده:Sahabat (5761248957).jpg|بندانگشتی|250x250پیکسل|دو زن [[مالزی|مالزیایی]] با حجاب]]'''حجاب''' یکی از دستورات [[اسلام]] به زنان [[مسلمان]] است. بر اساس این دستور، زنان باید بخشی از بدن خود را از کسانی که در اسلام [[نامحرم]] نام گرفته‌اند، بپوشاند. بر اساس آنچه در [[تاریخ اسلامی]] گزارش شده است، این حکم از سال پنجم ه.ق به بعد توسط [[محمد|پیامبر اسلام]] وضع شده است. از این حکم افرادی چون [[کنیزان]]، پیرزنان و غیرمسلمانان معاف شده‌اند. | ||
از حجاب هفت مرتبه در [[قرآن]] یاد شده است و آیاتی به عنوان [[آیات حجاب]] در قرآن نامگذاری شده‌اند. [[حجاب اجباری|اجباری بودن حجاب]] برای همگان در [[کشورهای اسلامی]] امروزه یکی از چالش‌های حقوقی در [[جهان اسلام]] است. | |||
== تعریف اصطلاحی == | == تعریف اصطلاحی == | ||
{{پوشاک اسلامی زنان}} | {{پوشاک اسلامی زنان}} | ||
حجاب یکی از اصطلاحات اسلامی است که به پوشش زنان از منظر شرع پرداخته است. این حکم شرعی در کنار حکم شرعی پوشش مردان عنوان شده است و از دیدگاه اسلامی، بیش از آنکه به عنوان یک حکم شرعی فردی مورد بررسی قرار بگیرد، به عنوان یک رفتار اجتماعی مورد توجه است. مسئله حجاب، هفت مرتبه در قرآن در سوره‌های [[سوره اعراف|اعراف]]، [[سوره اسراء|اسراء]]، [[سوره مریم|مریم]]، [[سوره ص|ص]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره فصلت|فصلت]] و [[سوره شوری|شوری]] مورد اشاره قرار گرفته است اما تنها در [[آیه ۵۳ سوره احزاب]]، به معنای اصطلاحی حجاب پرداخته شده است. از این آیه به جهت استفاده شدن واژه حجاب در آن، [[آیات حجاب|آیه حجاب]] گفته شده است. با نزول این آیه بود که دلیل وضع حجاب از جانب شرع، توسط برخی از پژوهشگران مسلمان، حفظ شأن و حرمت [[محمد|پیامبر اسلام]] و نوعی احترام ویژه به [[همسران محمد]] بوده است.<ref>{{پک|سعیدی|۱۳۸۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجاب}}</ref> علاوه برحجاب، به مسئله حیا زن مسلمان نیز در متون دینی از جمله قرآن پرداخته شده است و این مقوله برای زنان نسبت به مردان، با جزئیات بیشتری مطرح شده است. این احتمال داده شده است که این تأکید بیشتر به زنان، یا به جهت تهدیدگری بیشتر جنسیت زنان نسبت به مردان یا به جهت نیازمندی به راهنمایی بیشتر زنان برای حفظ عفت خود بوده است. با این وجود، ممتاز علی معتقد است که حجاب تنها در یک آیه مورد اشاره قرار گرفته است و از همین رو، تأکید قرآن بر حیا بوده است.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> | حجاب یکی از اصطلاحات اسلامی است که به پوشش زنان از منظر شرع پرداخته است. این حکم شرعی در کنار حکم شرعی پوشش مردان عنوان شده است و از دیدگاه اسلامی، بیش از آنکه به عنوان یک حکم شرعی فردی مورد بررسی قرار بگیرد، به عنوان یک رفتار اجتماعی مورد توجه است. مسئله حجاب، هفت مرتبه در [[قرآن]] در [[سوره|سوره‌های]] [[سوره اعراف|اعراف]]، [[سوره اسراء|اسراء]]، [[سوره مریم|مریم]]، [[سوره ص|ص]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره فصلت|فصلت]] و [[سوره شوری|شوری]] مورد اشاره قرار گرفته است اما تنها در [[آیه ۵۳ سوره احزاب]]، به معنای اصطلاحی حجاب پرداخته شده است. از این آیه به جهت استفاده شدن واژه حجاب در آن، [[آیات حجاب|آیه حجاب]] گفته شده است. با نزول این آیه بود که دلیل وضع حجاب از جانب شرع، توسط برخی از پژوهشگران مسلمان، حفظ شأن و حرمت [[محمد|پیامبر اسلام]] و نوعی احترام ویژه به [[همسران محمد]] بوده است.<ref>{{پک|سعیدی|۱۳۸۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجاب}}</ref> علاوه برحجاب، به مسئله [[حیا|حیای]] زن مسلمان نیز در متون دینی از جمله قرآن پرداخته شده است و این مقوله برای زنان نسبت به مردان، با جزئیات بیشتری مطرح شده است. این احتمال داده شده است که این تأکید بیشتر به زنان، یا به جهت تهدیدگری بیشتر جنسیت زنان نسبت به مردان یا به جهت نیازمندی به راهنمایی بیشتر زنان برای حفظ [[عفت]] خود بوده است. با این وجود، [[ممتاز علی]] معتقد است که حجاب تنها در یک آیه مورد اشاره قرار گرفته است و از همین رو، تأکید قرآن بر حیا بوده است.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> | ||
== تاریخچه حکم حجاب == | == تاریخچه حکم حجاب == | ||
تا پیش از سال پنجم ه. ق، حکم حجاب از جانب محمد ابلاغ نشده بود، هرچند پیش از آن، زنان از [[تبرج]] به شیوه جاهلیت منع شده بودند. پس از وضع قانون حجاب و بر اساس آیه ۵۹ سوره | تا پیش از سال پنجم ه. ق، حکم حجاب از جانب محمد ابلاغ نشده بود، هرچند پیش از آن، زنان از [[تبرج]] به شیوه جاهلیت منع شده بودند. پس از وضع قانون حجاب و بر اساس [[آیه ۵۹ سوره احزاب]]، زنان مسلمان برای بازشناخته شدن از [[کنیز|کنیزان]] که همواره مورد تعرض افراد لاابالی قرار می‌گرفتند، از پوشش «[[جلباب]]» استفاده می‌کردند. در مقابل این اعتقاد، گروهی از مفسران همچون [[شیخ طبرسی|طبرسی]]، [[فخر رازی|فخررازی]] و [[سید محمدحسین طباطبایی|طباطبایی]]، منظور از [[آیه]] را تمایز زنان عفیف از غیرعفیف عنوان کرده‌اند. عدم الزام‌آور بودن این آیه در خصوص حجاب از جانب برخی از فقیهان چون [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] و [[محمد مؤمن|مؤمن قمی]] مطرح شده است که تنها نماینگر آزاد بودن زن در مقابل کنیز بودنش بوده است و شاید دلیل استقبال زنان [[مدینه]] از این حکم، به همین جهت بوده است. [[آیه ۳۱ سوره نور]]، دیگر آیه‌ایست که حجاب را بر تمام زنان واجب کرده است.<ref>{{پک|سعیدی|۱۳۸۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجاب}}</ref> | ||
== از منظر فقه اسلامی == | == از منظر فقه اسلامی == | ||
مسئله رعایت حجاب در برابر مردان [[نامحرم]] از جانب زن مسلمان، مورد توافق تمام [[فهرست فرق و مذاهب اعتقادی اسلام|فرقه‌های اسلامی]] است اما در حدود لازم آن، اختلاف‌هایی گزارش شده است. با این حال بیشتر فقهای [[شیعه]] و [[سنی]]، پوشاندن تمام بدن جز صورت و دست‌ها را واجب دانسته‌اند. با این وجود برخی منابع فقهی، از اختلاف در وجوب پوشاندن صورت و دست‌های زن سخن به میان آورده‌اند.<ref>{{پک|سعیدی|۱۳۸۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجاب}}</ref> روث رودد دلیل این اختلاف‌های فقهی را ابهام در حدود حجاب در قرآن می‌داند.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> بر اساس آنچه فقهای مسلمان در آثار فقهی منتشر کرده‌اند، حد رعایت حجاب از جانب کنیز با حد حجاب از جانب زن آزاد متفاوت است. همچنین بر اساس روایاتی، نسبت به حجاب زنان سالخورده، سهل‌گیری‌هایی صورت گرفته است. بر این اساس زنان سالخورده و کنیزان این اجازه را دارند تا روسری از سر برداشته و بخشی از مواضع بدن را که عادتاً بیرون و نمایان است، آشکار نمایند. | مسئله رعایت حجاب در برابر مردان [[نامحرم]] از جانب زن مسلمان، مورد توافق تمام [[فهرست فرق و مذاهب اعتقادی اسلام|فرقه‌های اسلامی]] است اما در حدود لازم آن، اختلاف‌هایی گزارش شده است. با این حال بیشتر فقهای [[شیعه]] و [[سنی]]، پوشاندن تمام بدن جز صورت و دست‌ها را واجب دانسته‌اند. با این وجود برخی منابع فقهی، از اختلاف در وجوب پوشاندن صورت و دست‌های زن سخن به میان آورده‌اند.<ref>{{پک|سعیدی|۱۳۸۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجاب}}</ref> روث رودد دلیل این اختلاف‌های فقهی را ابهام در حدود [[حجاب در قرآن]] می‌داند.<ref>{{پک|Roded|۲۰۰۴|ف=Women and the Qurān|ک=Encyclopaedia of the Qurʾān|زبان=en}}</ref> بر اساس آنچه فقهای مسلمان در آثار فقهی منتشر کرده‌اند، حد رعایت حجاب از جانب کنیز با حد حجاب از جانب زن آزاد متفاوت است. همچنین بر اساس روایاتی، نسبت به حجاب زنان سالخورده، سهل‌گیری‌هایی صورت گرفته است. بر این اساس زنان سالخورده و کنیزان این اجازه را دارند تا روسری از سر برداشته و بخشی از مواضع بدن را که عادتاً بیرون و نمایان است، آشکار نمایند. [[مرتضی مطهری|مطهری]]، نویسنده مسلمان بر این باور است که حکم وجوب حجاب، ناشی از اختلاف جنسیتی زن و مرد وضع شده است.<ref>{{پک|سعیدی|۱۳۸۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجاب}}</ref> | ||
== در فرهنگ اسلامی == | == در فرهنگ اسلامی == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۲: | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=سعیدی|نام=فریده|مقاله=حجاب|دانشنامه=[[دانشنامه جهان اسلام]]|عنوان جلد=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۸۳|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://ar.lib.eshia.ir/23019/1/5816}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=سعیدی|نام=فریده|مقاله=حجاب|دانشنامه=[[دانشنامه جهان اسلام]]|عنوان جلد=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۸۳|ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://ar.lib.eshia.ir/23019/1/5816}} | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Roded|نام خانوادگی ویراستار۳=Dost|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-the-quran/women-and-the-quran-EQCOM_00220|مدخل=Women and the Qurān|نام خانوادگی ویراستار۱=Archer|نام ویراستار۱=George|نام خانوادگی ویراستار۲=Boisliveau|نام ویراستار۲=Anne-Sylvie|نام=Ruth|مکان=|نام ویراستار۳=Suleyman|نام خانوادگی ویراستار۴=Naguib|نام ویراستار۴=Shuruq|دانشنامه=[[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'ān]]|ویرایش=1rd|سال=۲۰۰۴|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|زبان=en}} | * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Roded|نام خانوادگی ویراستار۳=Dost|entry-url-access=subscription|پیوند مدخل=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-the-quran/women-and-the-quran-EQCOM_00220|مدخل=Women and the Qurān|نام خانوادگی ویراستار۱=Archer|نام ویراستار۱=George|نام خانوادگی ویراستار۲=Boisliveau|نام ویراستار۲=Anne-Sylvie|نام=Ruth|مکان=|نام ویراستار۳=Suleyman|نام خانوادگی ویراستار۴=Naguib|نام ویراستار۴=Shuruq|دانشنامه=[[دانشنامه قرآن|Encyclopaedia of the Qur'ān]]|ویرایش=1rd|سال=۲۰۰۴|ناشر=[[انتشارات بریل|Brill]]|زبان=en}} | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=|نیازمند رده=|نیازمند جعبه اطلاعات=|نیازمند تصویر=|نیازمند استانداردسازی=|نیازمند ویراستاری=|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:حجاب اسلامی| ]] | |||
[[رده:اصطلاحات اسلامی]] | |||
[[رده:حیا در اسلام]] | |||
نسخهٔ ۳ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۲۲
.jpg)
حجاب یکی از دستورات اسلام به زنان مسلمان است. بر اساس این دستور، زنان باید بخشی از بدن خود را از کسانی که در اسلام نامحرم نام گرفته‌اند، بپوشاند. بر اساس آنچه در تاریخ اسلامی گزارش شده است، این حکم از سال پنجم ه.ق به بعد توسط پیامبر اسلام وضع شده است. از این حکم افرادی چون کنیزان، پیرزنان و غیرمسلمانان معاف شده‌اند.
از حجاب هفت مرتبه در قرآن یاد شده است و آیاتی به عنوان آیات حجاب در قرآن نامگذاری شده‌اند. اجباری بودن حجاب برای همگان در کشورهای اسلامی امروزه یکی از چالش‌های حقوقی در جهان اسلام است.
تعریف اصطلاحی
 |
| بخش از رده:لباس زنان در اسلام |
| پوشاک زن در اسلام |
|---|
| انواع |
| بر پایهٔ کشور |
| مفاهیم |
| دیگر |
حجاب یکی از اصطلاحات اسلامی است که به پوشش زنان از منظر شرع پرداخته است. این حکم شرعی در کنار حکم شرعی پوشش مردان عنوان شده است و از دیدگاه اسلامی، بیش از آنکه به عنوان یک حکم شرعی فردی مورد بررسی قرار بگیرد، به عنوان یک رفتار اجتماعی مورد توجه است. مسئله حجاب، هفت مرتبه در قرآن در سوره‌های اعراف، اسراء، مریم، ص، احزاب، فصلت و شوری مورد اشاره قرار گرفته است اما تنها در آیه ۵۳ سوره احزاب، به معنای اصطلاحی حجاب پرداخته شده است. از این آیه به جهت استفاده شدن واژه حجاب در آن، آیه حجاب گفته شده است. با نزول این آیه بود که دلیل وضع حجاب از جانب شرع، توسط برخی از پژوهشگران مسلمان، حفظ شأن و حرمت پیامبر اسلام و نوعی احترام ویژه به همسران محمد بوده است.[۱] علاوه برحجاب، به مسئله حیای زن مسلمان نیز در متون دینی از جمله قرآن پرداخته شده است و این مقوله برای زنان نسبت به مردان، با جزئیات بیشتری مطرح شده است. این احتمال داده شده است که این تأکید بیشتر به زنان، یا به جهت تهدیدگری بیشتر جنسیت زنان نسبت به مردان یا به جهت نیازمندی به راهنمایی بیشتر زنان برای حفظ عفت خود بوده است. با این وجود، ممتاز علی معتقد است که حجاب تنها در یک آیه مورد اشاره قرار گرفته است و از همین رو، تأکید قرآن بر حیا بوده است.[۲]
تاریخچه حکم حجاب
تا پیش از سال پنجم ه. ق، حکم حجاب از جانب محمد ابلاغ نشده بود، هرچند پیش از آن، زنان از تبرج به شیوه جاهلیت منع شده بودند. پس از وضع قانون حجاب و بر اساس آیه ۵۹ سوره احزاب، زنان مسلمان برای بازشناخته شدن از کنیزان که همواره مورد تعرض افراد لاابالی قرار می‌گرفتند، از پوشش «جلباب» استفاده می‌کردند. در مقابل این اعتقاد، گروهی از مفسران همچون طبرسی، فخررازی و طباطبایی، منظور از آیه را تمایز زنان عفیف از غیرعفیف عنوان کرده‌اند. عدم الزام‌آور بودن این آیه در خصوص حجاب از جانب برخی از فقیهان چون جوادی آملی و مؤمن قمی مطرح شده است که تنها نماینگر آزاد بودن زن در مقابل کنیز بودنش بوده است و شاید دلیل استقبال زنان مدینه از این حکم، به همین جهت بوده است. آیه ۳۱ سوره نور، دیگر آیه‌ایست که حجاب را بر تمام زنان واجب کرده است.[۳]
از منظر فقه اسلامی
مسئله رعایت حجاب در برابر مردان نامحرم از جانب زن مسلمان، مورد توافق تمام فرقه‌های اسلامی است اما در حدود لازم آن، اختلاف‌هایی گزارش شده است. با این حال بیشتر فقهای شیعه و سنی، پوشاندن تمام بدن جز صورت و دست‌ها را واجب دانسته‌اند. با این وجود برخی منابع فقهی، از اختلاف در وجوب پوشاندن صورت و دست‌های زن سخن به میان آورده‌اند.[۴] روث رودد دلیل این اختلاف‌های فقهی را ابهام در حدود حجاب در قرآن می‌داند.[۵] بر اساس آنچه فقهای مسلمان در آثار فقهی منتشر کرده‌اند، حد رعایت حجاب از جانب کنیز با حد حجاب از جانب زن آزاد متفاوت است. همچنین بر اساس روایاتی، نسبت به حجاب زنان سالخورده، سهل‌گیری‌هایی صورت گرفته است. بر این اساس زنان سالخورده و کنیزان این اجازه را دارند تا روسری از سر برداشته و بخشی از مواضع بدن را که عادتاً بیرون و نمایان است، آشکار نمایند. مطهری، نویسنده مسلمان بر این باور است که حکم وجوب حجاب، ناشی از اختلاف جنسیتی زن و مرد وضع شده است.[۶]
در فرهنگ اسلامی
آنطور که دانشنامه جهان اسلام از منابع فقهی شیعه گزارش می‌کند، فقیهان حجاب را مانع فعالیت‌های زنان مسلمان در اموری چون اشتغال و تحصیل نمی‌دانند و بین این دو منافاتی را متذکر نشده‌اند. از مسائل دیگر در زمینه حجاب زنان مسلمان، اجباری بودن آن توسط حکومت‌های مسلمان است. موافقان اجباری بودن حجاب، به پیامدهای اجتماعی و حکم شرعی بودن حجاب و لزوم توجه حاکمان مسلمان به این دو پدیده اشاره دارند و در مقابل، مخالفان حجاب اجباری، به عدم سابقه چنین رویکردی در حکومت پیامبر اسلام اشاره دارند. در دانشنامه جهان اسلام به جریان‌هایی اشاره شده است که با نفوذ از جوامع غربی غیراسلامی به کشورهای مسلمان، در حوزه حجاب، اقدام به فعالیت‌های تبلیغاتی فراوانی بر ضد حجاب کردند. با این وجود گزارش شده است که بسیاری از زنان مسلمان، حجاب را نماد مقاوت زنان در برابر فرهنگ تحمیل‌شده به جهان اسلام می‌دانند و حجاب در باور زنان مسلمان ساکن کشورهای غربی، نماد دین‌داری، اسلام‌گرایی، سازگاری آموزه‌های اسلام با دنیای مدرن و نفی فرهنگ غرب است.[۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ سعیدی، «حجاب»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ سعیدی، «حجاب»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ سعیدی، «حجاب»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Roded, “Women and the Qurān”, Encyclopaedia of the Qurʾān.
- ↑ سعیدی، «حجاب»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ سعیدی، «حجاب»، دانشنامه جهان اسلام.
منابع
- سعیدی، فریده (۱۳۸۳). «حجاب». دانشنامه جهان اسلام. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- Roded, Ruth (2004). "Women and the Qurān". In Archer, George; Boisliveau, Anne-Sylvie; Dost, Suleyman; Naguib, Shuruq (eds.). Encyclopaedia of the Qur'ān (به انگلیسی) (1rd ed.). Brill.