ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{pp-semi-indef|small=yes}} {{Infobox country | conventional_long_name = جمهوری اسلامی ایران | common_name = | native_name = ایران | image_flag = Flag of Iran.svg | image_coat = Emblem of Iran.svg | symbol_type = | national_motto = «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Jeroen Tem...» ایجاد کرد) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
| symbol_type = | | symbol_type = | ||
| national_motto = «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Jeroen Temperman (2010). State-Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. Brill. pp. 87–. ISBN 978-90-04-18148-9. The official motto of Iran is Takbir ('God is the Greatest' or 'God is Great'). Transliteration Allahu Akbar. As referred to in art. 18 of the constitution of Iran (1979). The de facto motto however is: 'Independence, freedom, the Islamic Republic.'}}</ref> | | national_motto = «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Jeroen Temperman (2010). State-Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. Brill. pp. 87–. ISBN 978-90-04-18148-9. The official motto of Iran is Takbir ('God is the Greatest' or 'God is Great'). Transliteration Allahu Akbar. As referred to in art. 18 of the constitution of Iran (1979). The de facto motto however is: 'Independence, freedom, the Islamic Republic.'}}</ref> | ||
| image_map = {{switcher|[[File:Iran (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|نمایش نقشه جهانی|[[File:Iran - Location Map (2013) - IRN - UNOCHA.svg|upright=1.15|frameless]]|نمایش نقشه ایران}} | | image_map = {{switcher|[[File:Iran (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|نمایش نقشه جهانی|[[File:Iran - Location Map (2013) - IRN - UNOCHA.svg|upright=1.15|frameless]]|نمایش نقشه ایران}} | ||
| capital = [[تهران]]|latd=۳۵|latm=۴۱|latNS=N|longd=۵۱|longm=۲۵|longEW=E | | capital = [[تهران]]|latd=۳۵|latm=۴۱|latNS=N|longd=۵۱|longm=۲۵|longEW=E | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۴: | ||
| official_languages = [[زبان فارسی|فارسی]] | | official_languages = [[زبان فارسی|فارسی]] | ||
|national_languages = | |national_languages = | ||
| religion =[[اسلام]]{{سخ}}مذهب [[شیعه دوازده‌امامی]] ([[دین رسمی]]){{efn|اصل دوازده قانون اساسی: | | religion =[[اسلام]]{{سخ}}مذهب [[شیعه دوازده‌امامی]] ([[دین رسمی]]){{efn|اصل دوازده قانون اساسی: | ||
دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و این اصل الی الابد غیرقابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل می‌باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوی مربوط به آن در دادگاه‌ها رسمیت دارند و در هر منطقه ای که پیروان هر یک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اصل ۱۲ قانون اساسی|نشانی=http://ccri.ac.ir/fa/news/1641|وبگاه=پژوهشکده شورای نگهبان|تاریخ=|بازبینی=2023-11-22|کد زبان=fa}}</ref>}} | دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و این اصل الی الابد غیرقابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل می‌باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوی مربوط به آن در دادگاه‌ها رسمیت دارند و در هر منطقه ای که پیروان هر یک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اصل ۱۲ قانون اساسی|نشانی=http://ccri.ac.ir/fa/news/1641|وبگاه=پژوهشکده شورای نگهبان|تاریخ=|بازبینی=2023-11-22|کد زبان=fa}}</ref>}} | ||
| population_density_sq_mi = ۱۲۴<!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and Numbers]]--> | | population_density_sq_mi = ۱۲۴<!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and Numbers]]--> | ||
| population_density_rank = ۱۶۲ام | | population_density_rank = ۱۶۲ام | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۴۴: | ||
| time_zone_DST = | | time_zone_DST = | ||
| date_format = [[گاه‌شماری هجری خورشیدی|هجری خورشیدی]] | | date_format = [[گاه‌شماری هجری خورشیدی|هجری خورشیدی]] | ||
}} | }} | ||
'''ایران''' با نام رسمی '''جمهوری اسلامی ایران'''، کشوری در غرب آسیا است. این کشور از غرب با [[ترکیه]] و [[عراق]]، از شمال غربی با [[ارمنستان]] و [[جمهوری آذربایجان]]، از شمال با [[دریای خزر]] و [[ترکمنستان]]، از شرق با [[افغانستان]] و [[پاکستان]]، و از جنوب با [[دریای عمان]] و [[خلیج فارس]] هم‌مرز است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.amar.org.ir/دادهها-و-اطلاعات-آماری |عنوان =دادهها و اطلاعات آماری | ناشر =درگاه ملی آمار |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲}}</ref> زبان رسمی کشور ایران، [[زبان فارسی|فارسی]] است و پایتخت آن [[تهران]] است.<ref>{{سرشماری ۱۳۹۵}}</ref> | '''ایران''' با نام رسمی '''جمهوری اسلامی ایران'''، کشوری در غرب آسیا است. این کشور از غرب با [[ترکیه]] و [[عراق]]، از شمال غربی با [[ارمنستان]] و [[جمهوری آذربایجان]]، از شمال با [[دریای خزر]] و [[ترکمنستان]]، از شرق با [[افغانستان]] و [[پاکستان]]، و از جنوب با [[دریای عمان]] و [[خلیج فارس]] هم‌مرز است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.amar.org.ir/دادهها-و-اطلاعات-آماری |عنوان =دادهها و اطلاعات آماری | ناشر =درگاه ملی آمار |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲}}</ref> زبان رسمی کشور ایران، [[زبان فارسی|فارسی]] است و پایتخت آن [[تهران]] است.<ref>{{سرشماری ۱۳۹۵}}</ref> | ||
==تاریخ== | == تاریخ == | ||
{{اصلی|تاریخ ایران}} | {{اصلی|تاریخ ایران}} | ||
===ورود اسلام به ایران=== | === ورود اسلام به ایران === | ||
{{همچنین ببینید|حمله اعراب به ایران}} | {{همچنین ببینید|حمله اعراب به ایران}} | ||
[[جنگ‌های ایران و روم|جنگ‌های طولانی ایران و روم]] باعث انحراف توجه‌ها از رویدادهای دنیای عرب و فرسودگی [[شاهنشاهی ساسانی|ارتش شاهنشاهی ساسانی]] ساسانی شد. افزون بر آن، مناقشه‌های درون‌اجتماعی در اواخر دوران شاهنشاهی ساسانی، باعث ایجاد ضعف‌هایی شده بود که در سدهٔ هفتم، راه را برای [[حمله اعراب به ایران|حملهٔ اعراب به ایران]] باز کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=George Liska (1998). Expanding Realism: The Historical Dimension of World Politics. Rowman & Littlefield Pub Incorporated. p. 170. ISBN 978-0-8476-8680-3.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Occawlonline|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://docs.google.com/presentation/d/1Pf_SaxcKAt6VmIl7aNOi_cDPZoGyiAxOSWsOz0EtSSE/embed?size=l&slide=id.g47e99d68c_052|عنوان=The Rise and Spread of Islam, The Arab Empire of the Umayyads – Weakness of the Adversary Empires|تاریخ بازبینی=2020-03-28}}</ref> به جز ترویج [[اسلام]]، اهداف مادی همانند دسترسی به راه‌های بازرگانی از انگیزه‌های اعراب برای فتح ایران | [[جنگ‌های ایران و روم|جنگ‌های طولانی ایران و روم]] باعث انحراف توجه‌ها از رویدادهای دنیای عرب و فرسودگی [[شاهنشاهی ساسانی|ارتش شاهنشاهی ساسانی]] ساسانی شد. افزون بر آن، مناقشه‌های درون‌اجتماعی در اواخر دوران شاهنشاهی ساسانی، باعث ایجاد ضعف‌هایی شده بود که در سدهٔ هفتم، راه را برای [[حمله اعراب به ایران|حملهٔ اعراب به ایران]] باز کرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=George Liska (1998). Expanding Realism: The Historical Dimension of World Politics. Rowman & Littlefield Pub Incorporated. p. 170. ISBN 978-0-8476-8680-3.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Occawlonline|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://docs.google.com/presentation/d/1Pf_SaxcKAt6VmIl7aNOi_cDPZoGyiAxOSWsOz0EtSSE/embed?size=l&slide=id.g47e99d68c_052|عنوان=The Rise and Spread of Islam, The Arab Empire of the Umayyads – Weakness of the Adversary Empires|تاریخ بازبینی=2020-03-28}}</ref> به جز ترویج [[اسلام]]، اهداف مادی همانند دسترسی به راه‌های بازرگانی از انگیزه‌های اعراب برای فتح ایران بوده است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=حمله اعراب به ایران|نشانی=https://www.bbc.com/persian/magazine-44291258|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-05-29|تاریخ بازبینی=2020-04-07|زبان=fa|نام=پروانه|نام خانوادگی=پورشریعتی}}</ref> [[خلافت راشدین]] با بهره‌گیری از نیروهای متحد خود، موفق شد به شاهنشاهی ساسانی پایان دهد؛ پایان ساسانیان، آغازی رسمی بر سقوط شهرهای ایرانی بود و ارتش اعراب یکی پس از دیگری، شهرهای قلمروی ساسانی را فتح کرد. اگرچه، پس از این، برخی از شهرها به تنهایی ایستادگی کردند و مناطقی تا مدت‌ها استقلال داشتند و کشمکش‌های نژادی و مذهبی برای قرن‌ها به اوج رسید.<ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ کامل ایران، دکتر عبدالله رازی، چاپ چهارم، ۱۳۴۷.}}</ref> منابعی اعلام کرده‌اند که ایرانیان [[اسلام|دین اسلام]] را با روحیه‌های خود موافق دانستند و ''به زور شمشیر'' مسلمان نشدند.<ref name=":2"/> منابعی نیز اعلام کردند که اعراب از طریق اعمال فشار و یک روند طولانی اسلامی‌سازی که با شکنجهٔ زرتشتیان همراه بود، اسلام را در ایران گسترش دادند. منابعی، تخریب کتابخانه‌ها، مجازات مالیاتی برای پیروان ادیان دیگر، از بین بردن منابع [[دین زرتشت]] و تغییر زبان را از اقدامات سخت‌گیرانهٔ اعراب در حکومت گستردهٔ آنان دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Suha Rassam (2005). Iraq: Its Origins and Development to the Present Day. Gracewing Publishing. p. 77. ISBN 978-0-85244-633-1.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Zarrinkub,'Abd Al-Husain (1975). "The Arab Conquest of Iran and Its Aftermath". In Frye, Richard N. (ed.). Cambridge History of Iran. 4. London: Cambridge University Press. p. 46. ISBN 978-0-521-20093-6.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Khanbaghi, Aptin (2006). The Fire, the Star and the Cross: Minority Religions in Medieval and Early Modern Iran (reprint ed.). I.B. Tauris. p. 268. ISBN 978-1-84511-056-7.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Meri, Josef W. ; Bacharach, Jere L. (2006). Medieval Islamic Civilization: L-Z, index. Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. II (illustrated ed.). Taylor & Francis. p. 878. ISBN 978-0-415-96692-4.}}</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}}{{موضوعات ایران}} | {{پانویس|۲}}{{موضوعات ایران}} | ||
[[رده:ایران| ]] | [[رده:ایران| ]] | ||
نسخهٔ ۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۵:۳۷
جمهوری اسلامی ایران ایران | |
|---|---|
 پرچم
 نشان ملی
| |
شعار: «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»[۱] | |
.svg) _-_IRN_-_UNOCHA.svg) | |
| پایتخت و بزرگترین شهر | تهران ۳۵°۴۱′ شمالی ۵۱°۲۵′ شرقی / ۳۵٫۶۸۳°شمالی ۵۱٫۴۱۷°شرقی |
| زبان(های) رسمی | فارسی |
| دین(ها) | اسلام مذهب شیعه دوازده‌امامی (دین رسمی)[الف] |
• تراکم | ۱۲۴ /مایل‌مربع (۴۷٫۹ /به ازای هر کیلومترمربع) (۱۶۲ام) |
| تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۲۳ |
• کل |  $۱٫۷۲۵ تریلیون[۳] (۱۹ام) |
• سرانه | $۱۹٫۹۴۲[۳] (۷۹ام) |
| تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی) | برآورد ۲۰۲۳ |
• کل | $۳۶۶٫۴۳۸ میلیارد[۳] (۴۲ام) |
• سرانه | $۴٫۲۳۴[۳] (۱۲۰ام) |
| شاخص جینی (۲۰۱۹) |  ۴۰٫۹[۴]متوسط |
| شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۱) | ۰٫۷۷۴[۵] ۷۶ام. بالا |
| واحد پول | ریال ایران (IRR) |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی+۳:۳۰ (IRST) |
| گاه‌شماری | هجری خورشیدی |
ایران با نام رسمی جمهوری اسلامی ایران، کشوری در غرب آسیا است. این کشور از غرب با ترکیه و عراق، از شمال غربی با ارمنستان و جمهوری آذربایجان، از شمال با دریای خزر و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان، و از جنوب با دریای عمان و خلیج فارس هم‌مرز است.[۶] زبان رسمی کشور ایران، فارسی است و پایتخت آن تهران است.[۷]
تاریخ
ورود اسلام به ایران
جنگ‌های طولانی ایران و روم باعث انحراف توجه‌ها از رویدادهای دنیای عرب و فرسودگی ارتش شاهنشاهی ساسانی ساسانی شد. افزون بر آن، مناقشه‌های درون‌اجتماعی در اواخر دوران شاهنشاهی ساسانی، باعث ایجاد ضعف‌هایی شده بود که در سدهٔ هفتم، راه را برای حملهٔ اعراب به ایران باز کرد.[۸][۹] به جز ترویج اسلام، اهداف مادی همانند دسترسی به راه‌های بازرگانی از انگیزه‌های اعراب برای فتح ایران بوده است.[۱۰] خلافت راشدین با بهره‌گیری از نیروهای متحد خود، موفق شد به شاهنشاهی ساسانی پایان دهد؛ پایان ساسانیان، آغازی رسمی بر سقوط شهرهای ایرانی بود و ارتش اعراب یکی پس از دیگری، شهرهای قلمروی ساسانی را فتح کرد. اگرچه، پس از این، برخی از شهرها به تنهایی ایستادگی کردند و مناطقی تا مدت‌ها استقلال داشتند و کشمکش‌های نژادی و مذهبی برای قرن‌ها به اوج رسید.[۱۱] منابعی اعلام کرده‌اند که ایرانیان دین اسلام را با روحیه‌های خود موافق دانستند و به زور شمشیر مسلمان نشدند.[۱۱] منابعی نیز اعلام کردند که اعراب از طریق اعمال فشار و یک روند طولانی اسلامی‌سازی که با شکنجهٔ زرتشتیان همراه بود، اسلام را در ایران گسترش دادند. منابعی، تخریب کتابخانه‌ها، مجازات مالیاتی برای پیروان ادیان دیگر، از بین بردن منابع دین زرتشت و تغییر زبان را از اقدامات سخت‌گیرانهٔ اعراب در حکومت گستردهٔ آنان دانسته‌اند.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]
منابع
- ↑ Jeroen Temperman (2010). State-Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. Brill. pp. 87–. ISBN 978-90-04-18148-9. The official motto of Iran is Takbir ('God is the Greatest' or 'God is Great'). Transliteration Allahu Akbar. As referred to in art. 18 of the constitution of Iran (1979). The de facto motto however is: 'Independence, freedom, the Islamic Republic.'.
- ↑ «اصل ۱۲ قانون اساسی». پژوهشکده شورای نگهبان. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۲.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023. Retrieved April 11, 2023.
- ↑ "Gini index". World Bank. Retrieved 13 January 2023.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (به انگلیسی). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
- ↑ «دادهها و اطلاعات آماری». درگاه ملی آمار. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۲.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- ↑ George Liska (1998). Expanding Realism: The Historical Dimension of World Politics. Rowman & Littlefield Pub Incorporated. p. 170. ISBN 978-0-8476-8680-3.
- ↑ Occawlonline. "The Rise and Spread of Islam, The Arab Empire of the Umayyads – Weakness of the Adversary Empires" (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-28.
- ↑ پورشریعتی، پروانه (۲۰۱۸-۰۵-۲۹). «حمله اعراب به ایران». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۷.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ تاریخ کامل ایران، دکتر عبدالله رازی، چاپ چهارم، ۱۳۴۷.
- ↑ Suha Rassam (2005). Iraq: Its Origins and Development to the Present Day. Gracewing Publishing. p. 77. ISBN 978-0-85244-633-1.
- ↑ Zarrinkub,'Abd Al-Husain (1975). "The Arab Conquest of Iran and Its Aftermath". In Frye, Richard N. (ed.). Cambridge History of Iran. 4. London: Cambridge University Press. p. 46. ISBN 978-0-521-20093-6.
- ↑ Khanbaghi, Aptin (2006). The Fire, the Star and the Cross: Minority Religions in Medieval and Early Modern Iran (reprint ed.). I.B. Tauris. p. 268. ISBN 978-1-84511-056-7.
- ↑ Meri, Josef W. ; Bacharach, Jere L. (2006). Medieval Islamic Civilization: L-Z, index. Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. II (illustrated ed.). Taylor & Francis. p. 878. ISBN 978-0-415-96692-4.
خطای ارجاع: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="persian-alpha"/> یافت نشد.
ردهها:
- ایران
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۱۹۷۹ (میلادی)
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در سده ۶ (پیش از میلاد)
- بنیانگذاریها در سده ۶ (پیش از میلاد)
- بنیانگذاریهای ۱۹۷۹ (میلادی) در ایران
- جمهوریهای اسلامی
- فلات ایران
- کشورها در آسیا
- کشورها و سرزمینهای ایرانی
- کشورها و سرزمینهای فارسیزبان
- کشورهای خاور نزدیک
- کشورهای خاورمیانه
- کشورهای عضو اوپک
- کشورهای عضو سازمان ملل متحد
- کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی
- کشورهای عضو گروه پانزده
- کشورهای غرب آسیا
- مکانهای یادشده در کتابهای قانونی ثانی