ارتداد

ارتداد به معنای برگشتن از دین است. این مساله در اکثر ادیان به عنوان گناه تلقی می‌شود. به کسی که از دین برگشته است، مرتد نیز گفته می‌شود. در اسلام نیز ارتداد یکی از گناهان است که مجازات سنگینی چون اعدام یا حبس ابد در پیش دارد.

ارتداد در اسلام

در اسلام، ارتداد از گناهان بزرگ تلقی می‌شود. در قرآن درباره ارتداد اقوام گذشته یاد شده است. در دین اسلام، انکار یکی از اصول دین همچون توحید یا نبوت، یا چیزی که لازمه آن انکار اصول دین باشد که اصطلاحا به آنها ضروریات دین گفته می‌شود، ارتداد از اسلام تلقی خواهد شد. برای نمونه گفته شده است که اگر مسلمانی، منکر وجوب نماز یا زکات بشود، از انجا که این دو از ضروریات دین هستند، کافر تلقی می‌شود. در فقه شیعی، ارتداد بر دو نوع فطری و ملی ترسیم شده است. مرتد فطری، کسی است که در خانواده مسلمان زاده و تربیت شده و نخست مسلمان بوده و آنگاه از دین برگشته و کفر ورزیده است. مرتد ملی، کافری است که در خانواده غیر مسلمان به دنیا آمده و پرورش یافته است و بعد به اسلام گرائیده و پس از این گرایش دوباره از اسلام برگشته به کفر روی آورده است.

اثبات ارتداد

ارتداد در اسلام، به دو بار اقرار صریح خود فرد مرتد و یا به گواهی دو مرد عادل که اقرار صریح از او شنیده باشند، ثابت می‌شود. بر اساس فقه شیعی، این اقرار باید به لفظ باشد و کتابت، ارتداد را ثابت نمی‌کند. ارتداد فقط در مورد اشخاص بالغ و عاقل و مختار کامل مصداق پیدا می‌کند.

ارتداد در منابع اسلامی

در قرآن، آیات متعددی درباره ارتداد وجود دارد. آیه ۱۱۷ سوره بقره، آیه ۱۰۶ سوره آل‌عمران، آیه ۱۰۶ سوره نحل و آیه ۲۵ سوره محمد از جمله آیات صریح در این موضوع هستند. در روایات اسلامی نیز موضوع ارتداد و احکام و مجازات‌های آن مورد اشاره قرار گرفته است.

مجازات شرعی

شیعیان

بر اساس فقه شیعی، حد شرعی مرتد، اعدام است و حکم اعدام در مورد مردان جاری می‌گردد و زنان مرتد به حبس ابد با اعمال شاقه از قبیل وادار کردن به کارهای سخت و پوشانیدن لباس‌های خشن و دادن خوراک‌های بد محکوم می‌شوند؛ و مادام که توبه نکرده و از کفر خود بازنگردند محکومیت مزبور ادامه خواهد داشت. در صورتی که به مرتد قبل یا بعد از حکم اعدام جنون عارض گردد اجرای حکم تا صحت کامل او متوقف می‌ماند. ولایت مرتد بر فرزندان و سایر افرادی که به آنها ولایت یا قیمومت دارد ساقط می‌شود. ارث مرتد به وارث مسلمان می‌رسد و اگر وارث مسلمان نداشته باشد اموال او متعلق به امام (ولی در عقیده شیعیان) بوده و در بیت المال مسلمین قرار خواهد گرفت. مرتد از مسلمان ارث نمی‌برد. بر اساس فقه شیعی، مرتد فطری، زنش فوراً از او جدا می‌شود و عده وفات نگاه می‌دارد و مالش نیز مانند مال متوفی قسمت می‌شود، توبه مرتد فطری قبول نمی‌شود. مرتد ملی اما زنش از او جدا می‌شود و عده طلاق نگاه می‌دارد ولی تقاضای توبه او پذیرفته می‌شود. قاضی باید در محکمه، مرتد ملی را ملزم به توبه نماید و برای دست برداشتن او از کفرش، مدتی را صبر کند. در مدت زمان صبر قاضی، اختلاف فقهی وجود دارد و برخی معتقدند که ۹ روز، زمان لازم است و برخی منابع دیگر روزهای بیشتر و کمتری را نیز مدعی شده‌اند. گفته شده که باید به اندازه‌ای صبر کرد که امید باشد مرتد از کفرش بازگردد. بر اساس آیین اسلام، توبه مرتد در محکمه‌های شرعی، وقتی قبول می‌شود که آنچه را انکار نموده بود از قبیل توحید، نبوت، امامت، عدالت و غیره، به آنها اقرار نماید و از گفتار یا کردار سابق خود اظهار پشیمانی کرده، بازگردد. چنین کسی اگر سه بار کافر شد و سپس توبه کرد بار چهارم توبهاش قبول نمی‌شود و حکم اعدام او صادر می‌گردد.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ارتداد». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.