وهابیت: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{نوار کناری اسلام}} {{سلفی}} '''وهابیت'''{{Efn|1=اصطلاح «وهابیت» در درجه اول یک مصادره است؛ خود ابن عبدالوهاب یا پیروانش که معمولاً خود را «سلفی»، «سنی» یا «موحدون» می‌نامند، از آن استفاده نکرده است. {{sfn|Bonacina|2015|pp=12-40}}{{sfn|Coller|2022|pp=151, 235}}{{sfn|Bayley|2010|pp=...» ایجاد کرد)
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
(جایگزینی صفحه با '{{نوار کناری اسلام}} {{سلفی}} '''وهابیت''' (به {{lang-ar|ٱلْوَهَّابِيَّة|translit=al-Wahhābiyya}}) یک جنبش احیای اسلام و بنیادگرای سنی است که با عقاید اصلاح‌طلب محقق، متکلم، واعظ، و فعال اسلامی عرب قرن هجدهم محمد بن عبدالوهاب مرتبط است. اصطلاح «وهابیت» در درجه اول یک مص...')
 
خط ۱: خط ۱:
{{نوار کناری اسلام}}
{{نوار کناری اسلام}}
{{سلفی}}
{{سلفی}}
'''وهابیت'''{{Efn|1=اصطلاح «وهابیت» در درجه اول یک [[مصادره]] است؛ خود ابن عبدالوهاب یا پیروانش که معمولاً خود را «سلفی»، «سنی» یا «[[موحدون]]» می‌نامند، از آن استفاده نکرده است. {{sfn|Bonacina|2015|pp=12-40}}{{sfn|Coller|2022|pp=151, 235}}{{sfn|Bayley|2010|pp=21-41}}}} (به {{lang-ar|ٱلْوَهَّابِيَّة|translit=al-Wahhābiyya}}) یک [[جنبش احیای اسلام]] و بنیادگرای سنی است که با عقاید اصلاح‌طلب محقق، متکلم، واعظ، و فعال اسلامی عرب قرن هجدهم [[محمد بن عبدالوهاب]] مرتبط است.<ref>{{Cite book|last=Ahsan|first=Sayyid|title=Trends in Islam in Saudi Arabia|publisher=Aligarh Muslim University|year=1987|location=Department of Islamic Studies, Aligarh Muslim University, Aligarh|pages=141–142|chapter=Chapter – IV Foundations of the Saudi State – ll: Reforms of Muhammad Ibn 'Abd al-Wahhab}}</ref><ref>{{cite book|author-last=Wagemakers|author-first=Joas|year=2021|chapter=Part 3: Fundamentalisms and Extremists – The Citadel of Salafism|editor1-last=Cusack|editor1-first=Carole M.|editor1-link=Carole M. Cusack|editor2-last=Upal|editor2-first=M. Afzal|editor2-link=Afzal Upal|title=Handbook of Islamic Sects and Movements|location=Leiden and Boston|publisher=[[Brill Publishers]]|series=Brill Handbooks on Contemporary Religion|volume=21|doi=10.1163/9789004435544_019|doi-access=free|page=341|isbn=978-90-04435544|issn=1874-6691}}</ref><ref>{{cite book|editor1-last=Bokhari|editor1-first=Kamran|editor2-last=Senzai|editor2-first=Farid|year=2013|chapter=Conditionalist Islamists: The Case of the Salafis|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ThiuAgAAQBAJ&pg=PA81|title=Political Islam in the Age of Democratization|location=New York|publisher=[[Palgrave Macmillan]]|pages=81–100|doi=10.1057/9781137313492_5|isbn=978-1-137-31349-2}}</ref><ref>{{harvnb|Commins|2006|p=vi}}. "What is the Wahhabi Mission?{{nbs}}... A neutral observer could define the Wahhabi mission as the religious reform movement associated with the teachings of Muhammad ibn Abd al-Wahhab (1703–1792)"</ref> او نهضت موحدون را در منطقه نجد در عربستان مرکزی و همچنین عربستان جنوبی غربی تأسیس کرد،<ref>{{Cite book|last=W. Brown|first=Daniel|title=A New Introduction to Islam: Second Edition|url=https://archive.org/details/newintroductiont0000brow|publisher=Wiley-Blackwell|year=2009|isbn=978-1-4051-5807-7|location=Malden, MA|pages=[https://archive.org/details/newintroductiont0000brow/page/245 245]}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Ahmad Khan, Jones|first=MU'ĪNUDDĪN, Harford|date=March 1968|title=A Diplomat's Report on Wahhabism of Arabia|journal=Islamic Studies|volume=7|issue=1|pages=33–46|jstor=20832903}}</ref><ref>{{Cite book|last=Mattar|first=Philip|title=ENCYCLOPEDIA OF THE Modern Middle East & North Africa: Second Edition|publisher=Thomson Gale|year=2004|isbn=0-02-865987-2|location=Farmington Hills, MI|pages=1625}}</ref><ref>{{Cite book|last=Agoston, Masters|first=Gabor, Bruce|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaofot0000unse|publisher=Facts on File|year=2009|isbn=978-0-8160-6259-1|location=New York|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaofot0000unse/page/587 587]–588}}</ref> یک جنبش اصلاحی با تأکید ویژه بر پاکسازی اسلام از اعمالی مانند [[بزرگداشت مقدسین مسلمان]] و [[زیارت قبور]] که در میان مردم نجد رواج داشت.<ref name="Esposito333">{{harvnb|Esposito|2003|p=333}}</ref><ref name="global-wahhabi">{{cite web|date=27 April 2005|title=Wahhabi|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/gulf/wahhabi.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20050507090328/http://www.globalsecurity.org/military/world/gulf/wahhabi.htm|archive-date=7 May 2005|access-date=10 May 2008|publisher=GlobalSecurity.org}}</ref> ابن عبدالوهاب و پیروانش از دانشمند حنبلی، [[ابن تیمیه]] (۱۲۶۳–۱۳۲۸ م/ ۶۶۱–۷۲۸ قمری) الهام گرفته بودند که خواهان بازگشت به روش سه نسل اول صحابه (سلف) بود و مسلمانان را از افزودن‌های غیر معتبر (بدعت) منع می‌کرد، و آثار او را به عنوان منابع اصلی الهیات می‌دانستند.<ref>{{Cite book|last=DE BELLAIGUE|first=CHRISTOPHER|title=The Islamic Enlightenment: The Struggle Between Faith and Reason- 1798 to Modern Times|url=https://archive.org/details/islamicenlighten0000debe_q6b4|publisher=LIVERIGHT PUBLISHING CORPORATION|year=2017|isbn=978-0-87140-373-5|location=New York|pages=[https://archive.org/details/islamicenlighten0000debe_q6b4/page/15 15]–16|chapter=Chapter 1: Cairo}}</ref><ref>{{Cite book|last=W. Hughes|first=Aaron|title=Muslim Identities: An Introduction to Islam|url=https://archive.org/details/muslimidentities0000hugh|publisher=Columbia University Press|year=2013|isbn=978-0-231-16147-3|location=New York|page=[https://archive.org/details/muslimidentities0000hugh/page/235 235]|chapter=Chapter 10: Encounters with Modernity}}</ref><ref>{{Cite book|last=Hoover|first=Jon|title=Makers of the Muslim World: Ibn Taymiyya|publisher=One World Publications|year=2019|isbn=978-1-78607-689-2|location=London|pages=3, 11, 43, 68–69, 144}}</ref> این جنبش با اینکه حنبلی بود، تقلید را حتی از علمایی مانند ابن تیمیه و [[ابن قیم الجوزیه|ابن قیم]] (متوفی ۱۳۵۰ م/ ۷۵۱ ق) رد می‌کرد.<ref>{{Cite book|editor=Peri Bearman|editor2=Thierry Bianquis|editor3=C Edmund Bosworth|editor4=E J Van Donzel|editor5=Wolfhart Heinrichs|title=The Encyclopedia of Islam: New Edition Vol. XI|publisher=Brill|year=2002|isbn=90-04127569|location=Leiden|page=39}}</ref>
'''وهابیت''' (به {{lang-ar|ٱلْوَهَّابِيَّة|translit=al-Wahhābiyya}}) یک [[جنبش احیای اسلام]] و بنیادگرای سنی است که با عقاید اصلاح‌طلب محقق، متکلم، واعظ، و فعال اسلامی عرب قرن هجدهم [[محمد بن عبدالوهاب]] مرتبط است. اصطلاح «وهابیت» در درجه اول یک [[مصادره]] است؛ خود ابن عبدالوهاب یا پیروانش که معمولاً خود را «سلفی»، «سنی» یا «[[موحدون]]» می‌نامند، از آن استفاده نکرده است.{{sfn|Bonacina|2015|pp=12-40}}{{sfn|Coller|2022|pp=151, 235}}{{sfn|Bayley|2010|pp=21-41}}


وهابیت به گونه‌های مختلف به‌عنوان «ارتدوکس»<ref name="Encyclopedia-Wahhabis">{{cite book|title=Encyclopedia of Global Religion|editor1=Mark Juergensmeyer|editor2=Wade Clark Roof|publisher=Sage Publications|year=2011|chapter=Wahhabis|chapter-url=https://books.google.com/books?id=WwJzAwAAQBAJ&pg=PA1369|page=1369|isbn=978-1-4522-6656-5}}</ref> «خالص گرا»،<ref name="Kampeas">{{cite web|last=Kampeas|first=Ron|title=Fundamentalist Wahhabism Comes to U.S.|url=http://www.beliefnet.com/Faiths/Islam/2001/12/Fundamentalist-Wahhabism-Comes-To-U-S.aspx|publisher=Belief.net, Associate Press|access-date=27 February 2014}}</ref><ref name="Wahhabi">{{cite encyclopedia|title=Wahhabi|encyclopedia=Encyclopedia Britannica Online|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/634039/Wahhabi|access-date=12 December 2010}}</ref> «انقلابی»<ref>{{Cite book|last=Bonacina|first=Giovanni|title=The Wahhabis Seen through European Eyes (1772–1830): Deists and Puritans of Islam|publisher=Brill|year=2015|isbn=978-90-04-29301-4|location=Koninklijke Brill nv, Leiden, The Netherlands|chapter=1:A Deistic Revolution in Arabia|pages=12–40}}</ref><ref>{{Cite book|last=Coller|first=Ian|title=Muslims and Citizens: Islam, Politics, and the French Revolution|publisher=Yale University Press|year=2022|isbn=978-0-300-24336-9|location=New Haven, USA|pages=151, 235}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Bessel, Guyatt, Rendall|first1=Richard, Nicholas, Jane|title=War, Empire and Slavery, 1770–1830|last2=Bayley|first2=C. A.|publisher=Palgrave Macmillan|year=2010|isbn=978-0-230-54532-8|location=175 Fifth Avenue, New York, NY 10010|pages=21–41|chapter=1: The ‘Revolutionary Age’ in the Wider World, c. 1790–1830}}</ref> و به‌عنوان «جنبش اصلاحی» برای تجدید پرستش توحیدی خوانده شده است.<ref name="Commins-vi">{{harvnb|Commins|2006|p=vi}}. "wahhabism"</ref> اصطلاح «وهابیت» توسط خود ابن عبدالوهاب استفاده نشده است، بلکه عمدتاً توسط بیگانگان استفاده می‌شود، طرفدارانش معمولاً آن را استفاده نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند «سلفی» نامیده شوند (اصطلاحی که پیروان سایر جنبش‌های اصلاحی اسلام نیز از آن استفاده می‌کنند)<ref name="Wahhabi2">{{cite encyclopedia|title=Wahhabi|encyclopedia=Encyclopedia Britannica Online|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/634039/Wahhabi|access-date=12 December 2010}}</ref> پیروان اولیه جنبش خود را موحدون می‌خواندند.<ref>{{Cite book|last=E. Safra, Aguilar-Cauz|first=Jacob, Jorge|title=Britannica Encyclopedia of World Religions|publisher=Encyclopedia Britannica|year=2006|isbn=978-1-59339-491-2|page=761}}</ref><ref>{{Cite book|last=Hay|first=Jeff|url=https://books.google.com/books?id=1n5mDwAAQBAJ&pg=PA331|title=The Greenhaven Encyclopedia of World Religions|publisher=Greenhaven Press|year=2007|isbn=978-0-7377-3217-7|location=Farmington Hills, MI|page=331}}</ref><ref>{{Cite book|last=Rentz|first=George|url=https://books.google.com/books?id=JENPAAAACAAJ&q=The+Birth+of+the+Islamic+Reform+Movement+in+Saudi+Arabia:+Muhammad+Ibn+Abd+Al-Wahhab+(1703/4-1792)+and+the+Beginnings+of+Unitarian+Empire+in+Arabia|title=The Birth of the Islamic Reform Movement in Saudi Arabia: Muhammad Ibn 'Abd Al-Wahhāb (1703/4–1792) and the Beginnings of Unitarian Empire in Arabia|publisher=King Abdulaziz Public Library|year=2004|isbn=9789960944364}}</ref><ref>{{Cite book|last=Kjeilen|first=Tore|url=https://books.google.com/books?id=6NnajwEACAAJ&q=Muwahhidun|title=Encyclopaedia of the Orient: Wahhabism/Muwahhidun|year=2001}}</ref><ref name="GlasseIsl">see also: Glasse, Cyril, ''The New Encyclopedia of Islam'', Rowman & Littlefield, (2001), pp. 469–72</ref>
== کتاب‌شناسی ==


پیروان این مسلک خود را موحد (در حال جمع: موحدین) می‌نامند و اصطلاح «وهابی» یک برچسب است که توسط پیروان ان استفاده نمی‌شود، بلکه توسط دانشمندان غربی و برخی از منتقدان او از بین مسلمانان استفاده می‌شود. و یک توهین فرقه‌ای نیز محسوب می‌شود.<ref>{{harvnb|Commins|2006|pp=vi, 137, 192}}</ref><ref>{{Cite book|last=Daly Metcalf|first=Barbara|jstor=j.ctt7zvmm2|title=Islamic Revival in British India: Deoband, 1860–1900|publisher=Princeton University Press|year=1982|pages=271–72, 279}}</ref><ref>{{Cite web|last=H. Cordesman|first=Anthony|date=31 December 2002|title=Saudi Arabia Enters The 21st Century: IV. Opposition and Islamic Extremism Final Review|url=https://www.csis-website-prod.s3.amazonaws.com/s3fs-public/legacy_files/files/media/csis/pubs/s21_04.pdf&ved=2ahUKEwiFp7-1rbzuAhXUV3wKHcKTAu8QFjAFegQICxAB&usg=AOvVaw1Rp_wrGdqoASa8cDzjUiXq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201223180655/https://csis-website-prod.s3.amazonaws.com/s3fs-public/legacy_files/files/media/csis/pubs/s21_04.pdf|archive-date=23 December 2020|website=Center for Strategic and International Studies|pages=8–9}}</ref><ref>{{Cite web|last=Reem|first=Abu|date=1 April 2007|title=The Wahhabi Myth: Debunking the Bogeyman|url=https://muslimmatters.org/2007/04/01/the-wahhabi-myth-debunking-the-bogeyman/|website=Muslim Matters|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129021851/https://muslimmatters.org/2007/04/01/the-wahhabi-myth-debunking-the-bogeyman/|archive-date=29 November 2020}}</ref>
=== نقد وهابیت ===
کتاب‌های مختلفی در نقد وهابیت نوشته شده است که عموما توسط شیعیان نوشته می‌شوند. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به کتاب «توحید خیالی» نوشته حسن حسینعلی اشاره کرد که در آن به تضاد گفتمان وهابیت با برخی از مبانی اسلامی پرداخته شده است. کتاب «در ترازوی سلف» نوشته ابوالفضل حسینی‌پور، به نقد ادعای سلفیت وهابی‌ها پرداخته و آن را به چالش کشیده است. کتاب «واژگونی واژگان» دیگر اثر در نقد وهابیت است که به همگرایی سکولاریسم و وهابیت اشاره دارد. این کتاب اثر مهدی زندی است. کتاب‌های «جسم انگاری خداوند» نوشته ابوالفضل قاسمی، «شرک در نقاب توحید» و «وهابیت» نوشته احمدعلی داد از آثار نقد وهابیت است که در سال ۱۴۰۳ ه.ش رونمایی شده‌اند.<ref>{{پک/بن|رسا۱|ک=خبرگزاری رسا|ف=آیین رونمایی از آثار جدید در نقد وهابیت برگزار شد}}</ref>


وهابیت اولین اعتراض بزرگ اعراب علیه حکومت‌های خارجی که از زمان تهاجم مغول و سقوط خلافت عباسی در قرن سیزدهم میلادی به بعد بر جهان اسلام تسلط داشتند بود و بعدها به عنوان یک انگیزه انقلابی برای [[پان‌عربیسم|پان عربیسم]] قرن نوزدهم میلادی نیز عمل کرد.<ref>{{Cite book|last=Lewis|first=Bernard|title=The Shaping of the Modern Middle East|url=https://archive.org/details/shapingofmodernm0000lewi|publisher=Oxford University Press|year=1994|isbn=0-19-507281-2|location=198 Madison Avenue, New York|chapter=5: The Revolt of Islam|page=[https://archive.org/details/shapingofmodernm0000lewi/page/103 103]}}</ref><ref>{{Cite book|last=Tibi|first=Bassam|title=Arab nationalism: A Critical Enquiry|publisher=The Macmillan Press Ltd|year=1990|isbn=978-1-349-20804-3|edition=Second|location=London, UK|pages=162|translator-last=Farouk Sluglett, Peter Sluglett|translator-first=Marion, Peter}}</ref>
== پانویس ==


در سال ۱۷۴۴، [[محمد بن عبدالوهاب]] با [[محمد بن سعود]] پیمانی منعقد کرد،<ref name="lacey-glory">{{harvnb|Lacey|2009|pp=[https://archive.org/details/insidekingdomkin00lace_0/page/10 10–11]}}. "the two … concluded a pact. Ibn Saud would protect and propagate the stern doctrines of the Wahhabi mission, which made the Koran the basis of government. In return, Abdul Wahhab would support the ruler, supplying him with 'glory and power'. Whoever championed his message, he promised, 'will, by means of it, rule and lands and men'."</ref> یک اتحاد سیاسی-مذهبی که تا ۱۵۰ سال بعد ادامه یافت و از نظر سیاسی با اعلام پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ به اوج خود رسید. جنبش او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین جریان‌های اصلاحی قرن هجدهم در سراسر جهان اسلام گسترش یافت. بازگشت به ارزش‌های بکر اسلامی مبتنی بر قرآن و سنت برای بازآفرینی قدرت اجتماعی و سیاسی از دست رفته مسلمانان و مضامین انقلابی آن بر بسیاری از احیاگران اسلامی، دانشمندان، ایدئولوگ‌های پان اسلامیست و فعالان ضد استعمار تا غرب آفریقا تأثیر گذاشت.<ref>{{Cite book|last=Motadel|first=David|title=Islam and the European Empires|publisher=Oxford University Press|year=2014|isbn=978-0-19-966831-1|location=Great Clarendon Street, Oxford, OX2 6DP, United Kingdom|pages=19–20|chapter=Introduction}}</ref><ref>{{Cite book|last=Murzik Kobo|first=Ousman|title=Unveiling Modernity in Twentieth-Century West African Islamic Reforms|publisher=Brill|year=2012|isbn=978-90-04-21525-2|location=Koninklijke Brill NV, Leiden, The Netherlands|pages=221, 277, 283–285}}</ref> برای بیش از دو قرن تا به امروز، تعالیم ابن عبدالوهاب به عنوان شکل رسمی اسلام و عقیده غالب در عربستان سعودی مورد حمایت قرار گرفته است.<ref name="pbs-wahhabism">{{cite web|title=Analysis Wahhabism|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/saudi/analyses/wahhabism.html|access-date=13 May 2014|publisher=PBS Frontline}}</ref><ref name="Glasse-where">{{cite book|last=Glasse|first=Cyril|title=The New Encyclopedia of Islam|date=2001|publisher=AltaMira Press|page=469}}</ref><ref name="demo">{{cite web|last=Izady|first=Mehrdad|year=2014|orig-date=1999|url=http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/GulfReligionGeneral_lg.png|title=Demography of Religion in the Gulf|work=Mehrdad Izady}}</ref>
=== ارجاعات ===
 
{{پانویس|چپ‌چین = بله|۲}}
از سال ۲۰۱۷، تغییرات در سیاست مذهبی عربستان توسط ولیعهد [[محمد بن سلمان آل سعود|محمد بن سلمان]]، برخی را بر آن داشت که پیشنهاد کنند اسلام‌گرایان سراسر جهان باید از این روش پیروی کنند وگرنه در سمت نادرستی قرار دارند.<ref name="DAOUD-NYT-16-11-17">{{cite news|last1=Daoud|first1=Kamel|title=If Saudi Arabia Reforms, What Happens to Islamists Elsewhere?|url=https://www.nytimes.com/2017/11/16/opinion/saudi-arabia-reform-islamists.html?ribbon-ad-idx=5&rref=opinion&module=Ribbon&version=origin&region=Header&action=click&contentCollection=Opinion&pgtype=article|access-date=16 November 2017|work=[[The New York Times]]|date=16 November 2017}}</ref>تا اینکه در سال ۲۰۱۸، محمد بن سلمان، این ایده را رد کرد.<ref>{{Cite news|last=Goldberg|first=Jeffrey|date=2 April 2018|title=Saudi Crown Prince: Iran's Supreme Leader 'Makes Hitler Look Good'|work=The Atlantic|url=https://www.theatlantic.com/international/archive/2018/04/mohammed-bin-salman-iran-israel/557036/|url-status=live|access-date=26 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20190118022826/https://www.theatlantic.com/amp/article/557036/|archive-date=18 January 2019}}</ref>
 
در سال ۲۰۲۱، کاهش قدرت روحانیون دینی ناشی از تغییرات اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی و سیاست آموزشی جدید با تأکید بر «هویت ملی سعودی» که بر مؤلفه‌های غیراسلامی تأکید می‌کند، منجر به مطرح شدن ایده '''''دوران پسا وهابی''''' شد.<ref name="dawn.com">{{Cite web|date=20 June 2021|title=Saudi Arabia seeks religious reset as clerical power wanes|url=https://www.dawn.com/news/1630509|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210620163808/https://www.dawn.com/news/1630509|archive-date=20 June 2021|website=Dawn}}</ref><ref name="Alhussein">{{Cite web|last=Alhussein|first=Eman|date=19 June 2019|title=Saudi First: How hyper-nationalism is transforming Saudi Arabia|url=https://ecfr.eu/publication/saudi_first_how_hyper_nationalism_is_transforming_saudi_arabia/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906031038/https://ecfr.eu/publication/saudi_first_how_hyper_nationalism_is_transforming_saudi_arabia/|archive-date=6 September 2021|website=ECFR}}</ref><ref name="FAROUK, J. BROWN">{{Cite web|last=Farouk, J. Brown|first=Yasmine, Nathan|date=7 June 2021|title=Saudi Arabia's Religious Reforms Are Touching Nothing but Changing Everything|url=https://carnegieendowment.org/2021/06/07/saudi-arabia-s-religious-reforms-are-touching-nothing-but-changing-everything-pub-84650|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210619081314/https://carnegieendowment.org/2021/06/07/saudi-arabia-s-religious-reforms-are-touching-nothing-but-changing-everything-pub-84650|archive-date=19 June 2021|website=Carnegie Endowment for International Peace}}</ref><ref name="Al-Rasheed">{{Cite web|last=Al-Rasheed|first=Madawi|date=28 April 2021|title=Mohammed bin Salman's Saudi TV interview exposes empty promises|url=https://www.middleeasteye.net/opinion/saudi-arabia-mohammed-bin-salmans-vision2030-empty-promises|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210529203547/https://www.middleeasteye.net/opinion/saudi-arabia-mohammed-bin-salmans-vision2030-empty-promises|archive-date=29 May 2021|website=Middle East Eye}}</ref>
 
در سال ۲۰۲۲، تصمیم به جشن گرفتن «روز تأسیس عربستان سعودی» در ۲۲ فوریه برای بزرگداشت تأسیس امارت [[درعیه]] در سال ۱۷۲۷ توسط محمد بن سعود، به جای جشن قبلی سالانه که سالگرد [[عهدنامه ۱۷۴۴ ابن سعود-ابن عبدالوهاب]] را جشن می‌گرفت گرفته شد.<ref>{{Cite web|last=Hassan|first=Hassan|date=22 February 2022|title=The 'Conscious Uncoupling' of Wahhabism and Saudi Arabia|url=https://newlinesmag.com/argument/the-conscious-uncoupling-of-wahhabism-and-saudi-arabia/|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222102858/https://newlinesmag.com/argument/the-conscious-uncoupling-of-wahhabism-and-saudi-arabia/|archive-date=22 February 2022|website=Newlines Magazine}}</ref><ref>{{Cite news|date=22 February 2022|title=Saudi Arabia for first time marks its founding, downplaying conservative roots|work=The Economic Times|url=https://m.economictimes.com/news/international/saudi-arabia/saudi-arabia-for-first-time-marks-its-founding-downplaying-conservative-roots/amp_articleshow/89742152.cms|archive-url=https://web.archive.org/web/20220222064121/https://m.economictimes.com/news/international/saudi-arabia/saudi-arabia-for-first-time-marks-its-founding-downplaying-conservative-roots/amp_articleshow/89742152.cms|archive-date=22 February 2022|via=Rueters}}</ref><ref>{{Cite news|date=23 February 2022|title=Riyadh celebrates the state's founding, downplays the role of Wahhabi Islam|work=Asia News|url=https://www.asianews.it/news-en/Riyadh-celebrates-the-state’s-founding,-downplays-the-role-of-Wahhabi-Islam-55214.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303165437/https://www.asianews.it/news-en/Riyadh-celebrates-the-state%E2%80%99s-founding,-downplays-the-role-of-Wahhabi-Islam-55214.html|archive-date=3 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|last=Alamer|first=Sultan|date=23 February 2022|title=The Saudi 'Founding Day' and the Death of Wahhabism|url=https://agsiw.org/the-saudi-founding-day-and-the-death-of-wahhabism/#:~:text=On%20January%2027%2C%20King%20Salman,the%20decree%2C%20in%20February%201727.|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304085933/https://agsiw.org/the-saudi-founding-day-and-the-death-of-wahhabism/|archive-date=4 March 2022|website=AGSIW}}</ref> این امر منجر به «انفصال» رسمی حکومت عربستان سعودی از روحانیون مذهبی شد.
 
[[محمد بن سلمان آل سعود|محمد بن سلمان]] در آوریل ۲۰۲۱ در پاسخ به این سؤال که آیا تفاسیر قرآن و حدیث مورد استفاده برای حکومت سعودی لزوماً توسط مکتب محمد ابن عبدالوهاب صادر خواهد شد یا نه، گفت: لازم نیست حکومت فقط تفاسیر یک مکتب فقهی یا یکی از علما را برای اجرای احکام اسلام در نظر بگیرد، چون اینکار قداست بخشی به انسان و بستن باب اجتهاد است و «لم یضع الله حجابًا بینه و بین الناس» یعنی «خداوند بین خود و مردم فاصله قرار نمی‌دهد».<ref name=":42">{{یادکرد وب|نویسنده=مصطفی الأنصاری|کد زبان=عربی|تاریخ=۳۰ آوریل ۲۰۲۱|وبگاه=ایندیپندنت|نشانی=https://www.independentarabia.com/node/217426/سياسة/تقارير/السعودية-تعيد-صياغة-علاقة-الدين-بالدولة|عنوان=السعودیة تعید صیاغة علاقة الدین بالدولة|بازبینی=۲۹ نوامبر ۲۰۲۲|archive-date=۱۴ اکتبر ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20211014001924/https://www.independentarabia.com/node/217426/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B1/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%AA%D8%B9%D9%8A%D8%AF-%D8%B5%D9%8A%D8%A7%D8%BA%D8%A9-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9|url-status=bot: unknown}}</ref>
 
== تاریخچه ==
عبدالوهاب بعد از اینکه به دلیل مواضع خود از مدینه بیرون شد به شمال شرقی [[نجد]] رفته و خاندان سعودی را پیرو باورهای خود کرد و این باعث شد تا وهابیت از نظر سیاسی متحد دودمان سعودی شود. شیخ سعودی متقاعد شد که وظیفه مذهبی آن‌ها به راه انداختن جنگ مقدسی علیه تمام انواع دیگر اسلام است. بر همین اساس، در سال [[۱۷۴۴ میلادی]] دولت وهابی ائتلافی بین حاکم نجد یعنی [[محمد بن سعود]] و [[محمد بن عبدالوهاب]] به عنوان اصلاحگر مذهبی پیوند خورد و منجر به تشکیل ایدئولوژی حکومتی شد.<ref>فؤاد ابراهیم، شیعیان در جهان مدرن عرب، ترجمه: رضا سیمبر، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، ۳۵.</ref> سپس نیروهای نجد که تحت تأثیر آموزش‌های ایدئولوژی جدید قرار گرفتند، به‌طور مداوم و مستمر به سواحل شرقی شبه‌جزیره عربستان که محل تجمع شیعیان شبه‌جزیره بود حمله کردند. در سال [[۱۷۹۱ میلادی]] به ادعای پاک کردن منطقه از اصنام و اوثان (بت‌های سنگی) به منطقه [[احساء|الاحساء]] یورش بردند. در جریان این حمله ائتلاف وهابی‌ها و سعودی‌ها، تمامی مساجد و حسینیه‌های شیعیان، همه مقبره‌های آنان و هرچه در محل عبادتشان بود را تخریب کردند.<ref>فؤاد ابراهیم، شیعیان در جهان مدرن عرب، ترجمه: رضا سیمبر، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، ۳۶.</ref>
 
=== حمله به کربلا ===
{{نوشتار اصلی|غارت کربلا (۱۸۰۲)}}
پس از آنکه سعودی‌ها بر تمامی نجد مسلط شده، [[مکه]] و [[مدینه]] را اشغال کرده و در سال‌های [[۱۸۰۱ میلادی|۱۸۰۱]] و [[۱۸۰۲ میلادی]] به شهرهایی از [[عراق]] همچون [[کربلا]] حمله‌ور شدند. در حمله به کربلا [[محمد بن سعود]] فرماندهی نیروها را بر عهده داشت. لشکریان وهابی-سعودی پس از یورش به کربلا، به قولی ۲۰۰۰ تن<ref name="Seyyed">{{cite book|last1=Khatab|first1=Sayed|title=Understanding Islamic Fundamentalism: The Theological and Ideological Basis of Al-Qa'ida's Political Tactics|publisher=Oxford University Press|isbn=9789774164996|url=https://books.google.com/books?id=KBYnDAAAQBAJ&pg=PA74|accessdate=11 August 2016}}</ref>و به قولی ۵۰۰۰ تن<ref name="Iranica">{{cite encyclopedia|last=Litvak|first=Meir|encyclopedia=Iranica Online|title=KARBALA|url=http://www.iranicaonline.org/articles/karbala|year=2010}}</ref> از ساکنان را به قتل رساندند و گنبد مقبره [[حسین بن علی]] را تخریب نموده و پول و طلا، فرش‌های ایرانی، پول، مروارید، و اسلحه که در حرم جمع شده بود و بیشترشان اهدایی بود را به یغما بردند. حمله هشت ساعت به طول انجامید و در پی آن وهابی‌ها شهر را با بیش از ۴۰۰۰ شتر حامل تاراجشان ترک کردند.<ref name="Alexei2">{{cite book|last1=Vassiliev|first1=Alexei|title=The History of Saudi Arabia|publisher=Saqi|isbn=978-0-86356-779-7|url=https://books.google.com/books?id=lEIhBQAAQBAJ&pg=PT81|accessdate=9 August 2016}}</ref> با فتح بخشی از عراق، تقریباً تمام [[شبه‌جزیره عربستان]] به جز [[یمن]] به تسلط ائتلاف سعودی-وهابی درآمد.
 
=== دوره دوم حکومت ===
سلطان [[عثمانی]] که عربستان را تابع خود می‌دانست، با کمک گرفتن از حاکم وقت [[مصر]] نخستین حکومت وهابی را در سال [[۱۸۱۸ میلادی]] ساقط کرد، اما آن‌ها تحت رهبری [[فیصل بن ترکی بن عبدالله آل سعود|فیصل بن ترکی]] دوباره احیا شده و حکومت خود را بین سال‌های [[۱۸۲۴ میلادی|۱۸۲۴]] تا [[۱۸۳۴ میلادی]] تا حدودی بازیابی کردند. وی به منظور کسب وفاداری مردم در منطقه [[احساء]] با شیعیان صلح برقرار کرد و در عوض مالیات‌های سنگینی برای آنان وضع کرد. از سوی دیگر شیخ عبدالرحمن بن حسن عالم وهابی آن‌زمان به تفتیش عقاید شیعیان مشغول شد و مردم را وادار می‌کرد که به قرائت وهابیت از اسلام بپیوندند.<ref>فؤاد ابراهیم، شیعیان در جهان مدرن عرب، ترجمه: رضا سیمبر، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، ۳۷.</ref> با این‌حال، بار دیگر و این بار به دست [[خاندان رشیدیه]] از شمال عربستان از قدرت کنار رفتند. در ۱۸۸۴ [[ریاض]] از کنترل آن‌ها خارج شد و در ۱۸۸۹ به [[کویت]] پناهنده شدند.
 
=== دوره سوم حکومت ===
در قرن بیستم سومین مرحله احیای وهابیت با موفقیت‌های [[ملک عبدالعزیز]] فرا رسید که در سال [[۱۹۰۲ میلادی]] ریاض را تصرف کرده و شروع به بازپس‌گیری تقریباً تمام مناطق از دست رفته کرد که تا سال ۱۹۳۲ این بازپس‌گیری ادامه داشت. او در اولین اقدام به سوی [[احساء]] و [[قطیف]] حرکت کرد و در نامه‌ای به بزرگان شیعه در آن منطقه، آن‌ها را به کشتار افراد، نابودی اموال و از بین بردن کرامت آنان تهدید کرد. شیعیان قطیف نیز اعلام کردند که آماده‌اند به صورت صلح‌آمیز از شاه‌سعودی اطاعت کنند.<ref>مدیحه احمد درویش، تاریخ الدوله السعودی حتی الربع الاول من القرن العشرین (ویرایش دوم)، جده ۱۹۸۳، ۸۴.</ref> از سوی دیگر امیر دولت عثمانی در منطقه احساء نیز تسلیم شد و مردم منطقه قطیف از لشکر سعودی‌ها که به سرکردگی عبدالرحمن بن سوایلیم وارد شهر شده بود استقبال کردند تا مورد خشم او قرار نگیرند؛ با این حال باز هم مورد سرکوب قرار گرفتند.<ref>ابراهیم الراوی، من الصوره العربیه الکبری الی العراق الحدیث، بیروت ۱۹۶۹، نشر:ذکریات، ۱۹–۲۲.</ref> امیر وهابی در قطیف بلافاصله ۴ شرط برای ساکنان آن منطقه مقرر کرد. اذعان به تعلق داشتن منطقه قطیف به اجداد ابن‌سعود، فرستادن ۱۰ مرد از هر روستای منطقه قطیف برای کمک به نیروهای سعودی، دیدار چهار نفر از بزرگان قطیف با پادشاه سعودی و اهدای پول به او و همچنین تحریم صادرات سبزی‌جات به منطقه [[بحرین]] (که آن زمان تحت‌الحمایه [[بریتانیا]] بود) خواسته‌های امیر وهابی قطیف بود.<ref>A. J. Barker, The Neglected War: Mesopotamia, 1914-1918, London,1967,67-77</ref>
 
بر این اساس، [[ملک عبدالعزیز]] سومین حکومت وهابی-سعودی را پایه‌گذاری کرد که به اسم پادشاهی [[عربستان سعودی]] بنیان‌گذاری شد و از آن زمان تسلط سیاسی و مذهبی وهابیت بر [[شبه‌جزیره عربستان]] تضمین شده است.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/634039/Wahhabi Encyclopædia Britannica Online, s. v. "Wahhabi", accessed June 29, 2014]</ref>
 
== اعتقادات ==
[[محمد بن عبدالوهاب]] معتقد بود تمام مطالبی که پس از قرن سوم هجری به [[اسلام]] افزوده شده جعلی است و بایستی از دین اسلام حذف شود. این دیدگاه به یک پالایش اساسی در [[مذهب سنی]] اعتقاد داشت و زیارت قبور، تقدیس اولیاء و زندگی مجلل را از بزرگ‌ترین [[گناه|گناهان]] می‌دانست. [[مسجد|مساجد]] وهابی پیرو همین اعتقادات ساده و بدون [[مناره]] هستند. پیروان آن لباس‌های ساده‌ای می‌پوشند و از استعمال [[تنباکو]] و [[حشیش]] می‌پرهیزند.<ref>[http://www.answers.com/topic/wahhabism Wahhabi]. The Columbia Electronic Encyclopedia, Sixth Edition Columbia University Press. , 2012. accessed November 13, 2012</ref>
 
پیروان وهابیت معمولاً خود را [[سلفی]] یا «موحدون» می‌خوانند، نامی که از تأکید آن‌ها بر وحدت مطلق [[خداوند]] (اصل [[توحید (اسلام)|توحید]]) برگرفته شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Wahhabism - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Wahhabism#CITEREFEsposito2003|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2021-03-22|کد زبان=en}}</ref> آن‌ها هر عملی را که دلالت‌کننده به [[شرک (دین)|شرک]] ([[چندخدایی]]) بدانند مانند زیارت قبور و تقدیس برخی افراد ممنوع می‌شمارند. آن‌ها بازگشت به آموزه‌های اصیل در [[قرآن]] و [[حدیث]] (سنت پیامبر) را هدف می‌دانند و با هر نوع بدعتی مخالفت می‌کنند. وهابیت از نظر ایدئولوژیکی پیرو اعتقادات [[ابن تیمیه]] و از نظر فقهی پیرو [[مذهب حنبلی]] است. آن‌ها تأکید زیادی بر معانی ظاهری قرآن و حدیث و پایه‌گذاری دولتی اسلامی بر اساس [[فقه اسلامی]] دارند.<ref>Encyclopædia Britannica Online, s. v. "Wahhabi", accessed September 28, 2012, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/634039/Wahhabi.</ref>
 
در کاربرد معاصر، وهابیت به امور متعددی اطلاق می‌شود، از جمله:
# [[سلفیه|سلفی‌گری]]
# جهادگری
# اعتقادات و اعمال دینی رایج در عربستان سعودی
# تفسیر تحت‌اللفظی قرآن و سنت
# تعابیری از اسلام که به جای توجه به معنا به صحت آداب و رسوم تأکید دارند و به‌طور کلی هرنوع جنبش مقاومتی که اسلام یا اصطلاحات اسلامی را به عنوان مرجع خود معرفی می‌کند.
 
چنین نگرشی به عمل [[تکفیر]] منجر می‌شود که بنابر آن هرکسی که با تفسیر آن‌ها از اسلام موافق نباشد [[کافر|کافری]] دانسته می‌شود که باید با او [[جهاد]] کرد. به این ترتیب این دیدگاه معرف تفسیری از اسلام شمرده می‌شود که به‌طور ویژه فاقد تحمل و [[مدارا|مداراست]].<ref>[http://www.oxfordbibliographies.com/view/document/obo-9780195390155/obo-9780195390155-0091.xml Oxford Bibliographies, Wahhabism, accessed June 29, 2014]</ref> این در حالی است که دین اسلام در رفتارهای فردی واجتماعی و مراودات معمولی خشونت را جایز ندانسته و آن را نهی کرده است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farsi.al-shia.org/جایگاه-خشونت-و-مدارا-در-اسلام/ |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۳ مارس ۲۰۱۹ |archive-date=۱۷ آوریل ۲۰۱۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190417202110/https://farsi.al-shia.org/%d8%ac%d8%a7%db%8c%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%ae%d8%b4%d9%88%d9%86%d8%aa-%d9%88-%d9%85%d8%af%d8%a7%d8%b1%d8%a7-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85/ |url-status=dead}}</ref> همچنین با توجه به متن صحیح [[قرآن]]، جهادهای اسلامی همگی به جهاد دفاعی برمی‌گردند و هیچ جهادی برای کشورگشایی، تحمیل عقیده و چپاول و غارت نیست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =محمد نوید داراب زاده |نشانی=https://rasekhoon.net/article/show/688619/خشونت-گرایی-قرآن-کریم/ |عنوان=خشونت گرایی قرآن کریم | ناشر =راسخون |تاریخ =27 اسفند 1391 |تاریخ بازبینی=11 ژوئن 2019}}</ref>
 
=== تخریب مقبره‌ها و مجسمه‌ها ===
[[مرجان سالم الجوهری]] یکی از چهره‌های شناخته شده سلفی‌های مصر در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که اهرام ثلاثه و مجسمه ابوالهول مصر از نظر اسلام «بت» هستند و چون اسلام مسلمانان را به بت‌شکنی دعوت کرده است، آن‌ها باید این بت‌ها را تخریب کنند. الجوهری اعتراف کرد که خود وی در جریان تخریب مجسمه‌های عظیم بودا در بامیان افغانستان در میان طالبان بوده است. او گفت: «هنگامی که همراه گروه طالبان بودم به‌رغم مخالفت دولت افغانستان با تخریب مجسمه‌های بودا ما توانستیم آن‌ها را تخریب کنیم». او دربارهٔ ضرورت تخریب اهرام ثلاثه و مجسمه ابوالهول توضیح داد: «آن‌ها از نظر اسلام بت به‌حساب می‌آیند؛ بنابراین بر مسلمانان واجب است که دستور شرع در این زمینه را، که همانا نابودی بت‌ها است، اجرا کنند». اظهارات الجوهری در مصر واکنش شدید روشنفکران و روزنامه‌نگاران مصری را برانگیخت. آن‌ها این موضع‌گیری‌ها را برای مصر بسیار خطرناک توصیف کردند. پیش از الجوهری محمد حسان یکی دیگر از بنیادگرایان مصر خواستار پوشاندن چهره کلیه مجسمه‌ها در مصر شده بود.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB%D9%87-%D8%B4% رهبر سلفی‌های مصر خواستار تخریب اهرام ثلاثه شد]{{پیوند مرده}}، [[بخش فارسی دویچه وله|دویچه وله فارسی]]، [https://web.archive.org/web/20220706133446/https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D لینک بایگانی]</ref> در بحرین هم، افراد ناشناس به مقبره محمد بن علی بن یعقوب الحجازی، بنیان‌گذار صوفیگری اهانت کرده و سنگ قبر وی در جزیره المبارک واقع در شرق منامه را شکستند. این مطلب را روزنامه بحرینی «الوسط» گزارش داده است.<ref>[https://spnfa.ir/20150529/302936.html تخریب سنگ قبر بنیان‌گذار صوفیگری در بحرین]، اسپوتنیک فارسی</ref>هم چنین بارگاهی بزرگ بر محل دفن [[حسن مجتبی|حسن بن علی بی آبی طالب]] ساخته شد. اما این گنبد دو بار توسط وهابیان در سال‌های ۱۸۰۶ و ۱۹۲۷ م تخریب شد.<ref>{{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی = Madelung | نام = Wilfred | پیوند نویسنده = ویلفرد مادلونگ | مقاله = Ḥasan b. ʿAli b. Abi Ṭāleb | دانشنامه = [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] | سال = 2003 | پیوند مقاله = http://www.iranicaonline.org/articles/hasan-b-ali | تاریخ بازبینی = 7 November 2018 | زبان = en}}</ref>
 
== رابطه با سلفی‌گری ==
[[حامد الگار]] سه عنصر را بین وهابیت و [[سلفی‌گری]] مشترک می‌داند:
# همه بالندگی‌های پس از دو یا سه نسل اول اسلام (که به آن [[سلف صالح]] اطلاق می‌شود) را بی‌ارزش می‌دانند.
# [[تصوف]] را مردود می‌دانند.
# پایبندی به یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنّت را ضروری نمی‌دانند.
 
به علاوه وی به دو ویژگی اشاره می‌کند که سلفی‌ها را از وهابی‌ها متفاوت کرده است:
# سلفی‌ها به جای توسل به زور به متقاعد کردن دیگر مسلمانان به پیوستن به گروهشان روی می‌آورند.
# سلفی‌ها نسبت به بحران‌های سیاسی و اجتماعی-اقتصادی پیش روی جهان اسلام آگاهی دارند.<ref>Algar, Hamid (2002). Wahhabism: A Critical Essay. Oneonta, NY: Islamic Publications International.</ref>
 
== نقش وهابیت در عربستان معاصر ==
محمد بن سلمان در ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ در پاسخ به این سؤال که آیا تفاسیر قرآن و حدیث مورد استفاده برای حکومت سعودی لزوماً توسط مکتب [[محمد ابن عبدالوهاب]] صادر خواهد شد یا نه، گفت: لازم نیست حکومت فقط تفاسیر یک مکتب فقهی یا یکی از علما را برای اجرای احکام اسلام در نظر بگیرد، چون اینکار قداست بخشی به انسان و بستن باب اجتهاد است، در حالی که «لم یضع الله حجابًا بینه و بین الناس» یا «خداوند بین او و مردم حجابی قرار نداده است».<ref name=":4">{{یادکرد وب|نویسنده=مصطفی الأنصاری|کد زبان=عربی|تاریخ=۳۰ آوریل ۲۰۲۱|وبگاه=ایندیپندنت|نشانی=https://www.independentarabia.com/node/217426/سياسة/تقارير/السعودية-تعيد-صياغة-علاقة-الدين-بالدولة|عنوان=السعودیة تعید صیاغة علاقة الدین بالدولة|بازبینی=۶ دسامبر ۲۰۲۲|archive-date=۱۴ اکتبر ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20211014001924/https://www.independentarabia.com/node/217426/%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B1/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%AA%D8%B9%D9%8A%D8%AF-%D8%B5%D9%8A%D8%A7%D8%BA%D8%A9-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9|url-status=bot: unknown}}</ref>
 
== رهبران وهابیت ==
از چهره‌های مطرح وهابیت می‌توان به [[عبدالعزیز بن باز]] (مفتی پیشین [[عربستان]]) و [[عبدالعزیز بن عبدالله آل الشیخ|شیخ عبدالعزیز آل الشیخ]] (مفتی کنونی عربستان) اشاره کرد.
 
== جمعیت وهابیت ==
جمعیت وهابی‌های جهان ساکن در ناحیه خلیج فارس معادل ۴/۵۶ میلیون نفر تخمین زده شده است.<ref name="Mehrdad ">{{یادکرد وب | نشانی=http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/GulfReligionGeneral_lg.png | عنوان="Demography of Religion in the Gulf | نویسنده=Mehrdad Izady.}}</ref>
* عربستان سعودی: ۲۲/۹ درصد (۳/۹۷ میلیون نفر)
* امارات: ۴۴/۸ درصد (۳۹۰ هزار نفر)
* قطر: ۴۶/۷۸ درصد (۱۵۰ هزار نفر)
* کویت: ۲/۱۷ درصد (۲۰ هزار نفر)
* بحرین: ۵/۷ درصد (۳۰ هزار نفر)
 
== انتقادات به وهابیت ==
دعوت وهابی از بدو پیدایش مورد انتقاد بسیاری از مخالفان قرار گرفته است. اولین آنها سلیمان بن عبدالوهاب برادر محمد بن عبدالوهاب است.
 
حسن بن عیدان کتابی بدون عنوان نوشت که بعداً با نامهای متعددی چاپ شد:
 
«''الصواعق الإلهیة فی الرد علی الوهابیة''»
 
«''فصل الخطاب فی الردّ علی محمد بن عبد الوهاب''»،
 
«''السّحب الوابلة علی ضرائح الحنابلة''»
 
«''الردّ علی منْ کفّر المسلمین بسبب النذر لغیر الله والاستغاثة بغیره ونحو ذلک''»
 
احمد زینی دحلان، مفتی شافعی مکه، در کتاب‌هایش «''فتنة الوهابیة''» و «''الدرر السنیة فی الرد علی الوهابیة''»
 
محقق هندی محمد بشیر آل سهسوانی در کتاب «حفظ انسان از القائات شیخ دحلان» «''صیانة الإنسان عن وسوسة الشیخ دحلان''»
 
ابن عابدین الحنفی، و الصاوی المالکی صاحب الحاشیة علی تفسیر الجلالین
 
یوسف الرفاعی در «نصیحة لإخواننا علماء نجد» والبوطی در «السلفیة مرحلة زمنیة مبارکة لامذهب إسلامی»
 
محمود سعید ممدوح در مقدمة کتاب «کشف الستور عما أشکل من أحکام القبور»<ref>قال ابن عابدین الحنفی فی ردّ المحتار رد المحتار علی الدر المختار (4/262) کتاب البغاة ما نصّه: "مطلب فی أتباع ابن عبد الوهاب الخوارج فی زماننا: قوله: "ویکفرون أصحاب نبینا (صلّی الله علیه وسلّم)" علمت أن هذا غیر شرط فی مسمی الخوارج، بل هو بیان لمن خرجوا علی علی، والا فیکفی فیهم اعتقادهم کفر من خرجوا علیه، کما وقع فی زماننا فی أتباع محمد بن عبد الوهاب الذین خرجوا من نجد وتغلّبوا علی الحرمین، وکانوا ینتحلون مذهب الحنابلة، لکنهم اعتقدوا أنهم هم المسلمون وأن من خالف اعتقادهم مشرکون، واستباحوا بذلک قتل أهل السنّة قتل علمائهم حتی کسر الله شوکتهم وخرب بلادهم وظفر بهم عساکر المسلمین عام ثلاث وثلاثین ومائتین وألف"</ref><ref>قال الإمام الصاوی فی حاشیته علی تفسیر الجلالین ص 78: وقیل هذه الآیة نزلت فی الخوارج الذین یحرفون تأویل الکتاب والسنة ویستحلون بذلک دماء المسلمین وأموالهم کما هو مشاهد الآن فی نظائرهم وهم فرقة بأرض الحجاز یقال لهم الوهابیة یحسبون أنهم علی شیء ألا إنهم هم الکاذبون، استحوذ علیهم الشیطان فأنساهم ذکرالله أولئک حزب الشیطان ألا إن حزب الشیطان هم الخاسرون، نسأل الله أن یقطع دابرهم.</ref>


== یادداشت‌ها ==
=== منابع ===
{{Notelist}}


== منابع ==
* {{یادکرد وب|عنوان=آیین رونمایی از آثار جدید در نقد وهابیت برگزار شد|نشانی=https://rasanews.ir/fa/news/765918/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF|تاریخ=۵ مهر ۱۴۰۳|تاریخ بازبینی=۶ مهر ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|رسا۱}}|نویسنده=خبرگزاری رسا|کد زبان=|وبگاه=rasanews.ir}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
* {{Cite book |last=Hoover |first=Jon |title=Makers of the Muslim World: Ibn Taymiyya |publisher=One World Publications |year=2019 |isbn=978-1-78607-689-2 |location=London |pages=3, 11, 43, 68–69, 144}}
{{پانویس|چپ‌چین = بله|۲}}
* {{Cite book |last=W. Hughes |first=Aaron |url=https://archive.org/details/muslimidentities0000hugh |title=Muslim Identities: An Introduction to Islam |publisher=Columbia University Press |year=2013 |isbn=978-0-231-16147-3 |location=New York |page=[https://archive.org/details/muslimidentities0000hugh/page/235 235] |chapter=Chapter 10: Encounters with Modernity}}
* {{Cite book |last1=Bessel, Guyatt, Rendall |first1=Richard, Nicholas, Jane |title=War, Empire and Slavery, 1770–1830 |last2=Bayley |first2=C. A. |publisher=Palgrave Macmillan |year=2010 |isbn=978-0-230-54532-8 |location=175 Fifth Avenue, New York, NY 10010 |pages=21–41 |chapter=1: The ‘Revolutionary Age’ in the Wider World, c. 1790–1830}}
* {{Cite book |last=Coller |first=Ian |title=Muslims and Citizens: Islam, Politics, and the French Revolution |publisher=Yale University Press |year=2022 |isbn=978-0-300-24336-9 |location=New Haven, USA |pages=151, 235}}
* {{Cite book |last=Bonacina |first=Giovanni |title=The Wahhabis Seen through European Eyes (1772–1830): Deists and Puritans of Islam |publisher=Brill |year=2015 |isbn=978-90-04-29301-4 |location=Koninklijke Brill nv, Leiden, The Netherlands |pages=12–40 |chapter=1:A Deistic Revolution in Arabia}}
{{مذاهب اسلامی}}
{{مذاهب اسلامی}}
{{اسلام‌گرایی}}
{{اسلام‌گرایی}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۴۶

بخشی از سلسله مقالات درمورد
اسلام‌گرایی
بنیان‌ها
ایدئولوژی‌ها
بنیادگرایی اسلامی
مفاهیم
تأثیرات
جنبش‌ها
مدرسی

سیاسی

شبه‌نظامیان

متون کلیدی
سران حکومت
ایدئولوگ‌های کلیدی
انتقاد از اسلام‌گرایی
موضوعات مرتبط
نشان درگاه درگاه اسلام
سلفی‌گری
چهره‌های اصلی
نهادها
جریان‌ها
افراد مرتبط
ایدئولوژی‌های مرتبط

وهابیت (به عربی: ٱلْوَهَّابِيَّة، آوانگاری: al-Wahhābiyya) یک جنبش احیای اسلام و بنیادگرای سنی است که با عقاید اصلاح‌طلب محقق، متکلم، واعظ، و فعال اسلامی عرب قرن هجدهم محمد بن عبدالوهاب مرتبط است. اصطلاح «وهابیت» در درجه اول یک مصادره است؛ خود ابن عبدالوهاب یا پیروانش که معمولاً خود را «سلفی»، «سنی» یا «موحدون» می‌نامند، از آن استفاده نکرده است.[۱][۲][۳]

کتاب‌شناسی

نقد وهابیت

کتاب‌های مختلفی در نقد وهابیت نوشته شده است که عموما توسط شیعیان نوشته می‌شوند. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به کتاب «توحید خیالی» نوشته حسن حسینعلی اشاره کرد که در آن به تضاد گفتمان وهابیت با برخی از مبانی اسلامی پرداخته شده است. کتاب «در ترازوی سلف» نوشته ابوالفضل حسینی‌پور، به نقد ادعای سلفیت وهابی‌ها پرداخته و آن را به چالش کشیده است. کتاب «واژگونی واژگان» دیگر اثر در نقد وهابیت است که به همگرایی سکولاریسم و وهابیت اشاره دارد. این کتاب اثر مهدی زندی است. کتاب‌های «جسم انگاری خداوند» نوشته ابوالفضل قاسمی، «شرک در نقاب توحید» و «وهابیت» نوشته احمدعلی داد از آثار نقد وهابیت است که در سال ۱۴۰۳ ه.ش رونمایی شده‌اند.[۴]

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ Bonacina 2015, pp. 12-40.
  2. ↑ Coller 2022, pp. 151, 235.
  3. ↑ Bayley 2010, pp. 21-41.
  4. ↑ «آیین رونمایی از آثار جدید در نقد وهابیت برگزار شد»، خبرگزاری رسا.

منابع

  • خبرگزاری رسا (۵ مهر ۱۴۰۳). «آیین رونمایی از آثار جدید در نقد وهابیت برگزار شد». rasanews.ir. دریافت‌شده در ۶ مهر ۱۴۰۳.
  • Hoover, Jon (2019). Makers of the Muslim World: Ibn Taymiyya. London: One World Publications. pp. 3, 11, 43, 68–69, 144. ISBN 978-1-78607-689-2.
  • W. Hughes, Aaron (2013). "Chapter 10: Encounters with Modernity". Muslim Identities: An Introduction to Islam. New York: Columbia University Press. p. 235. ISBN 978-0-231-16147-3.
  • Bessel, Guyatt, Rendall, Richard, Nicholas, Jane; Bayley, C. A. (2010). "1: The 'Revolutionary Age' in the Wider World, c. 1790–1830". War, Empire and Slavery, 1770–1830. 175 Fifth Avenue, New York, NY 10010: Palgrave Macmillan. pp. 21–41. ISBN 978-0-230-54532-8.{{cite book}}: نگهداری CS1: موقعیت (link) نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  • Coller, Ian (2022). Muslims and Citizens: Islam, Politics, and the French Revolution. New Haven, USA: Yale University Press. pp. 151, 235. ISBN 978-0-300-24336-9.
  • Bonacina, Giovanni (2015). "1:A Deistic Revolution in Arabia". The Wahhabis Seen through European Eyes (1772–1830): Deists and Puritans of Islam. Koninklijke Brill nv, Leiden, The Netherlands: Brill. pp. 12–40. ISBN 978-90-04-29301-4.
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=وهابیت&oldid=92321»