محمد لگنهاوزن: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۲: خط ۷۲:


=== تغییر دین و مذهب ===
=== تغییر دین و مذهب ===
لگنهاوزن در محیطی مذهبی پرورش یافت و با وجود تحصیل در مدارس کاتولیک و ارتباط نزدیک با فضاهای دینی، در دوران نوجوانی با پرسش‌ها و تردیدهایی درباره آموزه‌های مسیحیت مواجه شد. او در دوران دبیرستان، منکر اولوهیت مسیح و تثلیث شد. پس از ورود به دانشگاه ایالتی نیویورک در آلبنی، اعتقاد خود به مسیحیت را از دست داد و به بی‌دینی گرایش پیدا کرد. این وضعیت برای مدتی ادامه داشت تا اینکه برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه رایس در تگزاس راه یافت. در ادامه، او تدریس در دانشگاه تگزاس جنوبی را آغاز کرد و در آنجا با دانشجویان مسلمان از کشورهای مختلف، مانند ایران، لبنان، پاکستان، فلسطین، عربستان، اردن و نیجریه آشنا شد. دیدگاه‌های دینی و آموزه‌های این دانشجویان توجه او را جلب کرد و او را به پژوهش عمیق‌تر درباره ادیان مختلف، به‌ویژه اسلام، ترغیب کرد. لگنهاوزن در این دوران، در انتخاب موضوع تدریس آزادی داشت و از این رو به تدریس «فلسفه دین» پرداخت و همزمان به مطالعه ادیان بزرگ از جمله اسلام مشغول شد. این فرایند سه سال به طول انجامید و سرانجام دین اسلام را به عنوان عقیده شخصی خود پذیرفت.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
لگنهاوزن در محیطی مذهبی پرورش یافت و با وجود تحصیل در مدارس کاتولیک و ارتباط نزدیک با فضاهای دینی، در دوران نوجوانی با پرسش‌ها و تردیدهایی درباره آموزه‌های مسیحیت مواجه شد. او در دوران دبیرستان، منکر اولوهیت مسیح و تثلیث شد. پس از ورود به دانشگاه ایالتی نیویورک در آلبنی، اعتقاد خود به مسیحیت را از دست داد و به بی‌دینی گرایش پیدا کرد. این وضعیت برای مدتی ادامه داشت تا اینکه برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه رایس در تگزاس راه یافت. در ادامه، او تدریس در دانشگاه تگزاس جنوبی را آغاز کرد و در آنجا با دانشجویان مسلمان از کشورهای مختلف، مانند ایران، لبنان، پاکستان، فلسطین، عربستان، اردن و نیجریه آشنا شد. دیدگاه‌های دینی و آموزه‌های این دانشجویان توجه او را جلب کرد و او را به پژوهش عمیق‌تر درباره ادیان مختلف، به‌ویژه اسلام، ترغیب کرد. لگنهاوزن در این دوران، در انتخاب موضوع تدریس آزادی داشت و از این رو به تدریس «فلسفه دین» پرداخت و همزمان به مطالعه ادیان بزرگ از جمله اسلام مشغول شد. این فرایند سه سال به طول انجامید و سرانجام دین اسلام را به عنوان عقیده شخصی خود پذیرفت. لگنهاوزن از همان ابتدا، گرایش شیعی در اسلام را برگزید و خودش این گرایش را به واسطه مطالعه نهج‌البلاغه معرفی می‌کند که توسط یکی از شاگردان ایرانی‌اش به او هدیه شده بود.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>


به گزارش [[ایسنا]] و در مصاحبه با لگنهاوزن، او علت گرایش خود به اسلام را به خاطر آشنایی با یکی از دانشجوهای ایرانی‌اش به نام «[[اکبر ملکی نوجه دهی]]» در سال ۱۹۸۰ عنوان کرده است. این دانشجو با دادن چند کتاب از کتاب‌های [[علی شریعتی|شریعتی]]، ترجمه‌ای از کتاب [[نهج‌البلاغه|''نهج البلاغه'']] و ترجمه جلد اول کتاب [[تفسیر المیزان|المیزان]] [[سید محمدحسین طباطبایی]] و در طی چندین جلسات گفتگو با استادش موجب آشنایی او با اسلام و [[ایران]] می‌گردد که در نهایت لگنهاوزن مسلمان می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهیدی که یک استاد دانشگاه آمریکا را مسلمان کرد؛ گفت‌وگو با پروفسور محمد لگنهاوسن|نشانی=https://www.isna.ir/news/8804-05570.99775/شهيدي-كه-يك-استاد-دانشگاه-آمريكا-را-مسلمان-كرد-گفت-وگو-با-پروفسور|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2009-07-18|بازبینی=2024-02-17|کد زبان=fa}}</ref>
لگنهاوزن پس از پذیرش اسلام، انجمن اسلامی دانشگاه تگزاس را با همکاری چند دانشجوی مسلمان دیگر تاسیس کرد. بعدها به واسطه اختلافاتی که در خصوص مدیریت دانشگاه تگزاس پدید آمد، لگنهاوزن تصمیم گرفت تا از استادی در این دانشگاه استعفا بدهد. در همین دوره، با تلاش‌های یکی از دانشجویان ایرانی‌اش، علاقه حضور در ایران برای مطالعات فلسفه اسلامی در او شکل می‌گیرد.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>


=== حضور در ایران ===
=== حضور در ایران ===
او که در اثر آشنایی با ملکی نوجه‌دهی با [[شیعه|تشیع]] و [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ایران]] آشنا شده بود؛ در سال ۱۹۸۹ از طرف مسئولان دانشگاه با محدودیت‌هایی در تدریس مواجه شد. لگنهاوزن در اثر تلاش‌های [[کمال خرازی]] سفیر ایران در [[سازمان ملل متحد]] با [[محمدتقی مصباح یزدی]] آشنا شد و در سال ۱۹۹۰ میلادی، به دعوت [[انجمن حکمت و فلسفه]] به ایران مسافرت کرد و به تدریس اشتغال یافت. وی از استادان [[دانشگاه باقرالعلوم]] و مؤسسه امام خمینی و [[دانشگاه ادیان و مذاهب]] از ۱۹۹۳ تا حال حاضر است. وی همچنین سابقه تدریس در [[دانشگاه تربیت مدرس]] و [[دانشگاه مفید|مفید]] را نیز دارد. همسر او، [[نرجس جواندل]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجلیل از خدمات علمی پروفسور لنگهاوزن در قم|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/6903435/تجلیل-از-خدمات-علمی-پروفسور-لنگهاوزن-در-قم|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2024-02-17|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=YJC}}</ref>
لگنهاوزن پس از تصمیم برای حضور در ایران، از سوی انجمن حکمت و فلسفه و همینطور بنیاد باقرالعلوم که بعدها به موسسه امام خمینی تغییر نام یافت، مورد دعوت قرار گرفت. در نتیجه این دعوت‌ها که به کوشش کمال خرازی صورت می‌گرفت،<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref> در نهایت لگنهاوزن به سال ۱۹۹۰ میلادی، راهی ایران می‌شود.
 
و در سال ۱۹۹۰ میلادی، به دعوت [[انجمن حکمت و فلسفه]] به ایران مسافرت کرد و به تدریس اشتغال یافت. وی از استادان [[دانشگاه باقرالعلوم]] و مؤسسه امام خمینی و [[دانشگاه ادیان و مذاهب]] از ۱۹۹۳ تا حال حاضر است. وی همچنین سابقه تدریس در [[دانشگاه تربیت مدرس]] و [[دانشگاه مفید|مفید]] را نیز دارد. همسر او، [[نرجس جواندل]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجلیل از خدمات علمی پروفسور لنگهاوزن در قم|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/6903435/تجلیل-از-خدمات-علمی-پروفسور-لنگهاوزن-در-قم|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2024-02-17|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=YJC}}</ref>


== فعالیت‌های علمی ==
== فعالیت‌های علمی ==
خط ۸۳: خط ۸۵:


* عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
* عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
* تدریس در دانشگاه تربیت مدرس<ref>{{پک/بن|اندیشه۲|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد}}</ref>
* تدریس در دانشگاه مفید<ref>{{پک/بن|اندیشه۲|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد}}</ref>
* تدریس در دانشگاه باقرالعلوم<ref>{{پک/بن|اندیشه۲|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد}}</ref>
* تدریس در موسسه امام خمینی<ref>{{پک/بن|اندیشه۲|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد}}</ref>


== آثار ==
== آثار ==
از مشهورترین آثار لگنهاوزن می‌توان به کتاب ''اسلام و کثرت‌گرایی دینی'' اشاره کرد. این کتاب توسط او در سال ۱۹۹۹ میلادی منتشر شد و بعدها به درخواست انتشارات طه در سال ۲۰۰۰ به فارسی ترجمه شد. این کتاب همچنین به عربی و اندونزی نیز ترجمه شده است.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
لگنهاوزن علاوه بر کتاب، مقالات متعددی را نیز به نگارش درآورده است که مهمترین آنها مقاله‌ای با عنوان ''در کثرت کثرت‌گرایی دینی'' بوده است.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
* مسائل معاصر اندیشه اسلامی (تهران: الهدی، ۲۰۰۰)، ترجمه به فارسی توسط منصور نصیری و همکاران (با کمی تغییر) با عنوان سیاحت اندیشه در سپهر دین (قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۳/۲۰۰۴) و همچنین ترجمه به [[زبان روسی]] (مسکو: Дизайн Информация Ќартография، ۲۰۰۹)
* مسائل معاصر اندیشه اسلامی (تهران: الهدی، ۲۰۰۰)، ترجمه به فارسی توسط منصور نصیری و همکاران (با کمی تغییر) با عنوان سیاحت اندیشه در سپهر دین (قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۳/۲۰۰۴) و همچنین ترجمه به [[زبان روسی]] (مسکو: Дизайн Информация Ќартография، ۲۰۰۹)
* اسلام و پلورالیسم دینی (لندن: الهدی، ۱۹۹۹):(برنده جایزه فارابی ۲۰۰۷)
* اسلام و پلورالیسم دینی (لندن: الهدی، ۱۹۹۹):(برنده جایزه فارابی ۲۰۰۷)
خط ۱۰۰: خط ۱۰۹:
* شراب عشق: اشعار عرفانی امام خمینی، مترجم همکار دکتر غلام رضا اعوانی، مقدمه و حاشیه‌نویسی توسط محمد لگنهاوزن، دپارتمان امور بین‌الملل، مؤسسه جمع‌آوری و انتشار آثار امام خمینی، ۲۰۰۳
* شراب عشق: اشعار عرفانی امام خمینی، مترجم همکار دکتر غلام رضا اعوانی، مقدمه و حاشیه‌نویسی توسط محمد لگنهاوزن، دپارتمان امور بین‌الملل، مؤسسه جمع‌آوری و انتشار آثار امام خمینی، ۲۰۰۳
* ترجمه کتاب آموزش فلسفه آیت‌الله مصباح یزدی به زبان انگلیسی
* ترجمه کتاب آموزش فلسفه آیت‌الله مصباح یزدی به زبان انگلیسی
== اندیشه و باورها ==
=== ماوراالطبیعه ===
پروفسور لگنهاوزن رسالۀ دکتری خود را به موضوع «جوهر» در متافیزیک اختصاص داده و این مسئله همواره یکی از دغدغه‌های فکری او بوده است. او بر این باور است که برای تبیین بهتر نظریه‌های متافیزیکی، باید به سایر شاخه‌های فلسفه، مانند منطق موجهات و پیشرفت‌های علمی، توجه داشت و متافیزیک را نه بنیادین، بلکه توضیحی و روشنگرانه دانست. وی آموزه‌های «تشکیک وجود» و «حرکت جوهری» ملاصدرا را در تاریخ فلسفه بی‌نظیر و بسیار مؤثر در توضیح مسائل دینی و عرفانی می‌داند.
=== معرفت‌شناختی ===
پروفسور لگنهاوزن در پژوهش‌های معرفت‌شناختی خود بر فلسفه علم و آثار فیلسوفانی نظیر پیرس، کواین و سلارز تمرکز داشته است. وی با بررسی مباحث مطرح‌شده توسط این اندیشمندان، به نقد رویکردهای مبناگرایانه در معرفت‌شناسی پرداخته و تأکید دارد که توجیه باورها و ادعاها بیشتر به هنجارهای معرفتی وابسته است تا اصول مطلق. او بر این باور است که توجیه معرفتی امری اجتماعی است که بر اساس معیارهای خاص هر قلمرو علمی تعیین می‌شود. این معیارها در رشته‌های مختلف، نظیر ریاضیات، شیمی یا جامعه‌شناسی، متفاوت بوده و بر اساس گفتمان اجتماعی آن حوزه شکل می‌گیرند.
لگنهاوزن معتقد است که روش‌های مرسوم در علوم مختلف، برخلاف معرفت‌شناسی سنتی که بر یقین و بدیهیات تأکید دارد، بیشتر مبتنی بر استنتاج بهترین تبیین و استقراء هستند. او بر این نکته تأکید دارد که این رویکردها، هرچند نتایج احتمالی و ظنی به همراه دارند، مانع رشد علمی یا گفتمان تخصصی نمی‌شوند. به عنوان مثال، در تاریخ‌نگاری، تکیه بر گزارش‌ها و قراین، هرچند یقین‌آور نیست، همچنان اصلی‌ترین ابزار مورخان است و روند علمی آن‌ها را مختل نمی‌کند. این دیدگاه نشان می‌دهد که مبناگرایی نمی‌تواند پایه‌ای برای توجیه علمی در رشته‌های مختلف باشد.
لگنهاوزن استدلال می‌کند که در علوم مختلف، هدف اصلی فهم و تفسیر موضوعات علمی است، نه حصول یقین مطلق. وی پیشنهاد می‌دهد که باید روش‌های علمی متداول در هر حوزه را مبنا قرار داد، چرا که این روش‌ها با وجود تأکید بر نتایج احتمالی، درک عمیق‌تری از مسائل ارائه می‌دهند. از این منظر، فهم علمی بر جستجوی یقین ترجیح دارد و باید هنجارهای معرفتی هر رشته علمی را به جای اصول سنتی مبناگرایانه مدنظر قرار داد.
=== باورهای دینی ===
لگنهاوزن باورهای دینی خود را بر مبنای عقل‌گرایی با برداشتی گسترده از هنجارهای عقلانیت تعریف می‌کند. او معتقد است که یافتن مجموعه‌ای واحد از هنجارهای عقلی که بر استدلال‌های ریاضی، علمی، اخلاقی و دینی حاکم باشد، ضروری است. وی بر این اساس تأکید دارد که دیدگاه‌های انسان‌انگارانه (تشبیهی) نسبت به الوهیت باید در سطح فلسفی، با بهره‌گیری از سنت فلسفه اسلامی، حذف شوند. این رویکرد امکان ارائه دفاعی فلسفی و جامع‌تر نسبت به الهیات سنتی را فراهم می‌کند.
یکی از مهم‌ترین نظریات لگنهاوزن در فلسفه دین، کثرت‌گرایی دینی غیرفروکاهشی است. این دیدگاه به عنوان چارچوبی برای پرداختن به مسائل گفتگوی دینی، معنویت، معرفت‌شناسی دینی، و پژوهش‌های علمی متاثر از دین مطرح شده است. او پیشنهاد کرده که این نظریه می‌تواند مبنای فلسفه دین اسلامی و شیعی قرار گیرد. یکی از دستاوردهای برجسته وی، تفکیک میان انواع کثرت‌گرایی دینی است که به‌ویژه در مقالۀ «کثرتِ کثرت‌گرایی» به آن پرداخته است.
لگنهاوزن اذعان دارد که نظریه کثرت‌گرایی دینی غیرفروکاهشی خود را با الهام از آثار استاد مطهری پرورانده است. وی در گفتمان دینی بر اهمیت فهم دوجانبه میان ادیان تأکید دارد، نکته‌ای که به معرفت‌شناسی او نیز مرتبط است. این تأکید بر تعامل دوطرفه، به ویژه در فلسفه دین، نشان‌دهنده تلاش وی برای ایجاد فضای مفاهمه و درک مشترک میان سنت‌های دینی و فلسفی است.
=== فلسفه اخلاق ===
پروفسور لگنهاوزن در فلسفۀ اخلاق تلاش دارد میان دیدگاه‌های ارسطویی، کانتی، و تقریرهای هگلی تلفیق ایجاد کند. او بر سازگاری رویکردهای ارسطویی در فلسفۀ اسلامی با برساخت‌گرایی کانتی تأکید دارد و معتقد است که اصول اخلاقی، هرچند درونی و برساختی‌اند، از منشأ عقل بین‌الاذهانی برخوردار بوده و بنابراین نسبی یا دلبخواهانه نیستند. آثار کریستین کورسگارد در این زمینه الهام‌بخش او بوده و مقالۀ «عناصر برساختی در فلسفۀ اخلاق ملاصدرا» را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پژوهش‌های خود ارائه کرده است.
لگنهاوزن استدلال‌های رایج در دفاع از نسبی‌گرایی افراطی اخلاقی را ناموفق می‌داند، اما معتقد است که در برخی موارد خاص، همچون دیدگاه‌های جان مک‌فارلین و ماکس کولبل، می‌توان تسامح نشان داد. دیدگاه او در این زمینه با نظریۀ «کثرت‌گرایی دینی غیرفروکاهشی» مرتبط است. او در مقالاتی نظیر «پارادوکس و نسبی‌گرایی» و «حساسیتِ ارزیابیِ زبان دین» به تحلیل این مباحث پرداخته است. پژوهش وی دربارۀ زبان دین، علاوه بر بازگشت به فلسفۀ دین، راه‌حلی برای مسئلۀ «تخطی و تصویب» در کلام اسلامی ارائه داده و به توضیح رویکرد خاص او در فلسفۀ دین کمک کرده است.


== تجلیل و افتخارات ==
== تجلیل و افتخارات ==
از لگنهازن در فرودین ۱۳۹۸ ه.ش در شهر قم، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، طی مراسمی تقدیر و تجلیل به عمل آمد.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
لگنهاوزن به خاطر تالیف کتاب ''اسلام و کثرت‌گرایی دینی'' در نخستین دوره جشنواره بین المللی فارابی (۲۰۰۷ میلادی) مورد تقدیر قرار گرفت.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
 
در سال ۲۰۰۹ میلادی مقاله ''در کثرت کثرت‌گرایی دینی'' اثر او در پنجمین دوره جشنواره علامه طباطبایی به عنوان مقاله برگزیده مجله بین المللی حکمت معرفی شد.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>
 
از لگنهاوزن در فرودین ۱۳۹۸ ه.ش در شهر قم، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، طی مراسمی تقدیر و تجلیل به عمل آمد.<ref>{{پک/بن|اندیشه۲|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد}}</ref> همچنین این پژوهشگاه در سال ۱۴۰۰ ه.ش، کتابی با عنوان ''فیلسوف فروتن: مجموعه مقالات و مصاحبه‌های نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن'' را که به کوشش حمید امیرچقماقی تدوین شده بود، منتشر کرد. در این اثر ۱۳ مقاله در معرفی لگنهاوزن و اندیشه‌های او جمع‌آوری شده بود.<ref>{{پک/بن|اندیشه۳|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=مجموعه مقالات و مصاحبه‌های نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن منتشر شد}}</ref>


وی در سال ۱۳۸۹ به عنوان [[چهره ماندگار]] فلسفه انتخاب گردید.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/131419/چهره-هاي-ماندگار-برگزيدگان-خود-را-شناخت|عنوان=چهره‌های ماندگار برگزیدگان خود را شناخت|نویسنده=|تاریخ بازدید=۳۱ تیر ۱۳۹۴|تاریخ=|ناشر=تابناک|صفحه=|زبان=فارسی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجلیل از خدمات علمی پروفسور لنگهاوزن در قم|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/6903435/تجلیل-از-خدمات-علمی-پروفسور-لنگهاوزن-در-قم|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2024-02-17|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=YJC}}</ref>
وی در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰ میلادی) به عنوان [[چهره ماندگار]]<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref> در موضوع فلسفه انتخاب گردید.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/131419/چهره-هاي-ماندگار-برگزيدگان-خود-را-شناخت|عنوان=چهره‌های ماندگار برگزیدگان خود را شناخت|نویسنده=|تاریخ بازدید=۳۱ تیر ۱۳۹۴|تاریخ=|ناشر=تابناک|صفحه=|زبان=فارسی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجلیل از خدمات علمی پروفسور لنگهاوزن در قم|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/6903435/تجلیل-از-خدمات-علمی-پروفسور-لنگهاوزن-در-قم|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2024-02-17|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=YJC}}</ref> او همچنین در سال ۱۳۹۴ ه.ش به عنوان پژوهشگر برتر سی و سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شد.<ref>{{پک/بن|اندیشه|ک=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|ف=آشنایی با محمد لگنهاوزن}}</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۱۴: خط ۱۵۱:


* {{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با ابعاد شخصیت علمی پروفسور محمد لگنهاوزن|نشانی=https://iict.ac.ir/1398/01/legenhosen-2/|تاریخ=۲۷ فروردین ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۱۵ آذر ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه}}|نویسنده=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|کد زبان=|وبگاه=iict.ac.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با ابعاد شخصیت علمی پروفسور محمد لگنهاوزن|نشانی=https://iict.ac.ir/1398/01/legenhosen-2/|تاریخ=۲۷ فروردین ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۱۵ آذر ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه}}|نویسنده=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|کد زبان=|وبگاه=iict.ac.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد|نشانی=https://iict.ac.ir/1398/01/legenhosen-3/|تاریخ=۲۹ فروردین ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۱۵ آذر ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه۲}}|نویسنده=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|کد زبان=|وبگاه=iict.ac.ir}}
* {{یادکرد وب|عنوان=مجموعه مقالات و مصاحبه‌های نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن منتشر شد|نشانی=https://iict.ac.ir/1400/07/phavzen/|تاریخ=۱۰ مهر ۱۴۰۰|تاریخ بازبینی=۱۵ آذر ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|اندیشه۳}}|نویسنده=پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|کد زبان=|وبگاه=iict.ac.ir}}


== پیوندهای بیرونی ==
== پیوندهای بیرونی ==

نسخهٔ ‏۲۸ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۱

محمد لگنهاوزن
لگنهازن، دی ۱۴۰۲
متولد۱۹۵۳
نیویورک

گری کارل (محمد) لگنهازن (به انگلیسی: Gary Carl (Muhammad) Legenhausen) (زاده ۳ مهٔ ۱۹۵۳، نیویورک) استاد مقدمه منطق، مقدمه فلسفه، زیبایی‌شناسی، فلسفه علم، علم اخلاق، فلسفه مذهب و متافیزیک، بنیانگذار انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه تگزاس جنوبی[۱] و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی[۲] است. همچنین وی یکی از استادان دانشگاه ادیان و مذاهب قم در رشته فلسفه اخلاق و فلسفه دین می‌باشد.[۳]

زندگی

سال‌های ابتدایی زندگی

گری کارل لگنهاوزن در سال ۱۹۵۳ میلادی در خانواده‌ای مسیحی کاتولیک ساکن در نیویورک متولد شد.[۴]

لگنهاوزن تحصیلات دانشگاهی خود را در سال ۱۹۷۴ میلادی در دانشگاه ایالت نیویورک در آوبنه (مرکز اداری و دانشگاهی ایالت نیویورک) به اتمام رسانید و مدرک کارشناسی خود را در رشتۀ فلسفه کسب کرد. او در ۱۹۷۸ و ۱۹۸۳ میلادی در مقاطع ارشد و دکتری در همین رشته از دانشگاه رایس ایالت تگزاس فارغ التحصیل شد. لگنهاوزن در سال ۱۹۸۴ موفق به دریافت بورس تحصیلی فوق دکتری در زمینه مطالعات تطبیقی از طرف دانشگاه هاوایی شد.[۵]

تغییر دین و مذهب

لگنهاوزن در محیطی مذهبی پرورش یافت و با وجود تحصیل در مدارس کاتولیک و ارتباط نزدیک با فضاهای دینی، در دوران نوجوانی با پرسش‌ها و تردیدهایی درباره آموزه‌های مسیحیت مواجه شد. او در دوران دبیرستان، منکر اولوهیت مسیح و تثلیث شد. پس از ورود به دانشگاه ایالتی نیویورک در آلبنی، اعتقاد خود به مسیحیت را از دست داد و به بی‌دینی گرایش پیدا کرد. این وضعیت برای مدتی ادامه داشت تا اینکه برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه رایس در تگزاس راه یافت. در ادامه، او تدریس در دانشگاه تگزاس جنوبی را آغاز کرد و در آنجا با دانشجویان مسلمان از کشورهای مختلف، مانند ایران، لبنان، پاکستان، فلسطین، عربستان، اردن و نیجریه آشنا شد. دیدگاه‌های دینی و آموزه‌های این دانشجویان توجه او را جلب کرد و او را به پژوهش عمیق‌تر درباره ادیان مختلف، به‌ویژه اسلام، ترغیب کرد. لگنهاوزن در این دوران، در انتخاب موضوع تدریس آزادی داشت و از این رو به تدریس «فلسفه دین» پرداخت و همزمان به مطالعه ادیان بزرگ از جمله اسلام مشغول شد. این فرایند سه سال به طول انجامید و سرانجام دین اسلام را به عنوان عقیده شخصی خود پذیرفت. لگنهاوزن از همان ابتدا، گرایش شیعی در اسلام را برگزید و خودش این گرایش را به واسطه مطالعه نهج‌البلاغه معرفی می‌کند که توسط یکی از شاگردان ایرانی‌اش به او هدیه شده بود.[۶]

لگنهاوزن پس از پذیرش اسلام، انجمن اسلامی دانشگاه تگزاس را با همکاری چند دانشجوی مسلمان دیگر تاسیس کرد. بعدها به واسطه اختلافاتی که در خصوص مدیریت دانشگاه تگزاس پدید آمد، لگنهاوزن تصمیم گرفت تا از استادی در این دانشگاه استعفا بدهد. در همین دوره، با تلاش‌های یکی از دانشجویان ایرانی‌اش، علاقه حضور در ایران برای مطالعات فلسفه اسلامی در او شکل می‌گیرد.[۷]

حضور در ایران

لگنهاوزن پس از تصمیم برای حضور در ایران، از سوی انجمن حکمت و فلسفه و همینطور بنیاد باقرالعلوم که بعدها به موسسه امام خمینی تغییر نام یافت، مورد دعوت قرار گرفت. در نتیجه این دعوت‌ها که به کوشش کمال خرازی صورت می‌گرفت،[۸] در نهایت لگنهاوزن به سال ۱۹۹۰ میلادی، راهی ایران می‌شود.

و در سال ۱۹۹۰ میلادی، به دعوت انجمن حکمت و فلسفه به ایران مسافرت کرد و به تدریس اشتغال یافت. وی از استادان دانشگاه باقرالعلوم و مؤسسه امام خمینی و دانشگاه ادیان و مذاهب از ۱۹۹۳ تا حال حاضر است. وی همچنین سابقه تدریس در دانشگاه تربیت مدرس و مفید را نیز دارد. همسر او، نرجس جواندل است.[۹]

فعالیت‌های علمی

لگنهاوزن در بین سال‌های ۱۹۷۹-۱۹۸۹ میلادی در دانشگاه تگزاس جنوبی به عنوان استاد حاضر بود. او بعدها با دانشگاه قم، دانشگاه ادیان و مذاهب و موسسه بین‌المللی مطالعات اسلامی همکاری علمی ایجاد کرد. او همچنین چندین اثر را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است.[۱۰] از دیگر سمت‌های او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی[۱۱]
  • تدریس در دانشگاه تربیت مدرس[۱۲]
  • تدریس در دانشگاه مفید[۱۳]
  • تدریس در دانشگاه باقرالعلوم[۱۴]
  • تدریس در موسسه امام خمینی[۱۵]

آثار

از مشهورترین آثار لگنهاوزن می‌توان به کتاب اسلام و کثرت‌گرایی دینی اشاره کرد. این کتاب توسط او در سال ۱۹۹۹ میلادی منتشر شد و بعدها به درخواست انتشارات طه در سال ۲۰۰۰ به فارسی ترجمه شد. این کتاب همچنین به عربی و اندونزی نیز ترجمه شده است.[۱۶]

لگنهاوزن علاوه بر کتاب، مقالات متعددی را نیز به نگارش درآورده است که مهمترین آنها مقاله‌ای با عنوان در کثرت کثرت‌گرایی دینی بوده است.[۱۷]

  • مسائل معاصر اندیشه اسلامی (تهران: الهدی، ۲۰۰۰)، ترجمه به فارسی توسط منصور نصیری و همکاران (با کمی تغییر) با عنوان سیاحت اندیشه در سپهر دین (قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۳/۲۰۰۴) و همچنین ترجمه به زبان روسی (مسکو: Дизайн Информация Ќартография، ۲۰۰۹)
  • اسلام و پلورالیسم دینی (لندن: الهدی، ۱۹۹۹):(برنده جایزه فارابی ۲۰۰۷)

انتشار ترجمه فارسی توسط طه، قم، ۲۰۰۰/ انتشار ترجمه عربی توسط طه، قم، ۲۰۰۰/ انتشار ترجمه اندونزیایی توسط لنترا، جاکارتا، ۲۰۰۲

  • روح: نگاهی تطبیقی، ویراستاران کریستین کنزیان و محمد لگنهاوزن (فرانکفورت: انتوس ورلاگ، ۲۰۱۰)
  • ادله وجود خدا: مفهوم، ساختار و ارتباط، ویراستاران کریستین کنزیان و محمد لگنهاوزن (انسبروک: انتشارات دانشگاه انسبروک، ۲۰۰۸)
  • ذات و خصوصیات: گفتگوی سنت‌های مسیحی و اسلامی، ویراستاران کریتسین کنزیان و محمد لگنهاوزن (فرانکفورت: انتوس ورلاگ، ۲۰۰۷)
  • توپویی، جلد ۲۶، شماره دوم، ۲۰۰۷، ویژه نامه فلسفه اسلامی ایران معاصر، ویراستار مدعو محمد لگنهاوزن
  • عیسی از نگاه قرآن و احادیث شیعه (نیویورک: تحریک ترسیل قرآن، ۲۰۰۵)، گزینش توسط مهدی منتظر قائم، ترجمه توسط محمد لگنهاوزن. همچنین این متن بدون آیات قرآنی با عنوان: عیسی از منظر احادیث شیعه نیز منتشر شده است (قم: انصاریان، ۲۰۰۴) و (بیروت: معاهد المعافف الحکمیه، ۲۰۰۴)
  • اصول اخلاقی زیارت حرم امام رضا، مترجم همکار عظیم سرودلیر، بنیاد ترجمه اسلامی، آستان قدس رضوی، ۲۰۰۳
  • دستورات فلسفی: مقدمه ای بر فلسفه اسلامی معاصر، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، ترجمه محمد لگنهاوزن و عظیم سرودلیر (بینگامتون: دانشگاه بینگامتون و دانشگاه جوان بینگامتون، ۱۹۹۹)
  • والاترین جهاد: جهاد با نفس، امام روح‌الله الموسوی الخمینی، به همراه مقدمه ای از محمد لگنهاوزن، ترجمه توسط محمد لگنهاوزن و عظیم سرودلیر (بنیاد اندیشه اسلامی، ۱۹۹۵)
  • جهاد و شهادت: تقلا و شهادت در اسلام، ویراستاران مهدی عابدی و گری لگنهاوزن (هیوستن: IRIS، ۱۹۸۶)
  • سبویی از عشق: گزیده‌ای از غزل‌های عرفانی مشهور امام خمینی، مترجم همکار: عظیم سرودلیر، ۱۹۹۴
  • شراب عشق: اشعار عرفانی امام خمینی، مترجم همکار دکتر غلام رضا اعوانی، مقدمه و حاشیه‌نویسی توسط محمد لگنهاوزن، دپارتمان امور بین‌الملل، مؤسسه جمع‌آوری و انتشار آثار امام خمینی، ۲۰۰۳
  • ترجمه کتاب آموزش فلسفه آیت‌الله مصباح یزدی به زبان انگلیسی

اندیشه و باورها

ماوراالطبیعه

پروفسور لگنهاوزن رسالۀ دکتری خود را به موضوع «جوهر» در متافیزیک اختصاص داده و این مسئله همواره یکی از دغدغه‌های فکری او بوده است. او بر این باور است که برای تبیین بهتر نظریه‌های متافیزیکی، باید به سایر شاخه‌های فلسفه، مانند منطق موجهات و پیشرفت‌های علمی، توجه داشت و متافیزیک را نه بنیادین، بلکه توضیحی و روشنگرانه دانست. وی آموزه‌های «تشکیک وجود» و «حرکت جوهری» ملاصدرا را در تاریخ فلسفه بی‌نظیر و بسیار مؤثر در توضیح مسائل دینی و عرفانی می‌داند.

معرفت‌شناختی

پروفسور لگنهاوزن در پژوهش‌های معرفت‌شناختی خود بر فلسفه علم و آثار فیلسوفانی نظیر پیرس، کواین و سلارز تمرکز داشته است. وی با بررسی مباحث مطرح‌شده توسط این اندیشمندان، به نقد رویکردهای مبناگرایانه در معرفت‌شناسی پرداخته و تأکید دارد که توجیه باورها و ادعاها بیشتر به هنجارهای معرفتی وابسته است تا اصول مطلق. او بر این باور است که توجیه معرفتی امری اجتماعی است که بر اساس معیارهای خاص هر قلمرو علمی تعیین می‌شود. این معیارها در رشته‌های مختلف، نظیر ریاضیات، شیمی یا جامعه‌شناسی، متفاوت بوده و بر اساس گفتمان اجتماعی آن حوزه شکل می‌گیرند.

لگنهاوزن معتقد است که روش‌های مرسوم در علوم مختلف، برخلاف معرفت‌شناسی سنتی که بر یقین و بدیهیات تأکید دارد، بیشتر مبتنی بر استنتاج بهترین تبیین و استقراء هستند. او بر این نکته تأکید دارد که این رویکردها، هرچند نتایج احتمالی و ظنی به همراه دارند، مانع رشد علمی یا گفتمان تخصصی نمی‌شوند. به عنوان مثال، در تاریخ‌نگاری، تکیه بر گزارش‌ها و قراین، هرچند یقین‌آور نیست، همچنان اصلی‌ترین ابزار مورخان است و روند علمی آن‌ها را مختل نمی‌کند. این دیدگاه نشان می‌دهد که مبناگرایی نمی‌تواند پایه‌ای برای توجیه علمی در رشته‌های مختلف باشد.

لگنهاوزن استدلال می‌کند که در علوم مختلف، هدف اصلی فهم و تفسیر موضوعات علمی است، نه حصول یقین مطلق. وی پیشنهاد می‌دهد که باید روش‌های علمی متداول در هر حوزه را مبنا قرار داد، چرا که این روش‌ها با وجود تأکید بر نتایج احتمالی، درک عمیق‌تری از مسائل ارائه می‌دهند. از این منظر، فهم علمی بر جستجوی یقین ترجیح دارد و باید هنجارهای معرفتی هر رشته علمی را به جای اصول سنتی مبناگرایانه مدنظر قرار داد.

باورهای دینی

لگنهاوزن باورهای دینی خود را بر مبنای عقل‌گرایی با برداشتی گسترده از هنجارهای عقلانیت تعریف می‌کند. او معتقد است که یافتن مجموعه‌ای واحد از هنجارهای عقلی که بر استدلال‌های ریاضی، علمی، اخلاقی و دینی حاکم باشد، ضروری است. وی بر این اساس تأکید دارد که دیدگاه‌های انسان‌انگارانه (تشبیهی) نسبت به الوهیت باید در سطح فلسفی، با بهره‌گیری از سنت فلسفه اسلامی، حذف شوند. این رویکرد امکان ارائه دفاعی فلسفی و جامع‌تر نسبت به الهیات سنتی را فراهم می‌کند.

یکی از مهم‌ترین نظریات لگنهاوزن در فلسفه دین، کثرت‌گرایی دینی غیرفروکاهشی است. این دیدگاه به عنوان چارچوبی برای پرداختن به مسائل گفتگوی دینی، معنویت، معرفت‌شناسی دینی، و پژوهش‌های علمی متاثر از دین مطرح شده است. او پیشنهاد کرده که این نظریه می‌تواند مبنای فلسفه دین اسلامی و شیعی قرار گیرد. یکی از دستاوردهای برجسته وی، تفکیک میان انواع کثرت‌گرایی دینی است که به‌ویژه در مقالۀ «کثرتِ کثرت‌گرایی» به آن پرداخته است.

لگنهاوزن اذعان دارد که نظریه کثرت‌گرایی دینی غیرفروکاهشی خود را با الهام از آثار استاد مطهری پرورانده است. وی در گفتمان دینی بر اهمیت فهم دوجانبه میان ادیان تأکید دارد، نکته‌ای که به معرفت‌شناسی او نیز مرتبط است. این تأکید بر تعامل دوطرفه، به ویژه در فلسفه دین، نشان‌دهنده تلاش وی برای ایجاد فضای مفاهمه و درک مشترک میان سنت‌های دینی و فلسفی است.

فلسفه اخلاق

پروفسور لگنهاوزن در فلسفۀ اخلاق تلاش دارد میان دیدگاه‌های ارسطویی، کانتی، و تقریرهای هگلی تلفیق ایجاد کند. او بر سازگاری رویکردهای ارسطویی در فلسفۀ اسلامی با برساخت‌گرایی کانتی تأکید دارد و معتقد است که اصول اخلاقی، هرچند درونی و برساختی‌اند، از منشأ عقل بین‌الاذهانی برخوردار بوده و بنابراین نسبی یا دلبخواهانه نیستند. آثار کریستین کورسگارد در این زمینه الهام‌بخش او بوده و مقالۀ «عناصر برساختی در فلسفۀ اخلاق ملاصدرا» را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پژوهش‌های خود ارائه کرده است.

لگنهاوزن استدلال‌های رایج در دفاع از نسبی‌گرایی افراطی اخلاقی را ناموفق می‌داند، اما معتقد است که در برخی موارد خاص، همچون دیدگاه‌های جان مک‌فارلین و ماکس کولبل، می‌توان تسامح نشان داد. دیدگاه او در این زمینه با نظریۀ «کثرت‌گرایی دینی غیرفروکاهشی» مرتبط است. او در مقالاتی نظیر «پارادوکس و نسبی‌گرایی» و «حساسیتِ ارزیابیِ زبان دین» به تحلیل این مباحث پرداخته است. پژوهش وی دربارۀ زبان دین، علاوه بر بازگشت به فلسفۀ دین، راه‌حلی برای مسئلۀ «تخطی و تصویب» در کلام اسلامی ارائه داده و به توضیح رویکرد خاص او در فلسفۀ دین کمک کرده است.

تجلیل و افتخارات

لگنهاوزن به خاطر تالیف کتاب اسلام و کثرت‌گرایی دینی در نخستین دوره جشنواره بین المللی فارابی (۲۰۰۷ میلادی) مورد تقدیر قرار گرفت.[۱۸]

در سال ۲۰۰۹ میلادی مقاله در کثرت کثرت‌گرایی دینی اثر او در پنجمین دوره جشنواره علامه طباطبایی به عنوان مقاله برگزیده مجله بین المللی حکمت معرفی شد.[۱۹]

از لگنهاوزن در فرودین ۱۳۹۸ ه.ش در شهر قم، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، طی مراسمی تقدیر و تجلیل به عمل آمد.[۲۰] همچنین این پژوهشگاه در سال ۱۴۰۰ ه.ش، کتابی با عنوان فیلسوف فروتن: مجموعه مقالات و مصاحبه‌های نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن را که به کوشش حمید امیرچقماقی تدوین شده بود، منتشر کرد. در این اثر ۱۳ مقاله در معرفی لگنهاوزن و اندیشه‌های او جمع‌آوری شده بود.[۲۱]

وی در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰ میلادی) به عنوان چهره ماندگار[۲۲] در موضوع فلسفه انتخاب گردید.[۲۳][۲۴] او همچنین در سال ۱۳۹۴ ه.ش به عنوان پژوهشگر برتر سی و سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شد.[۲۵]

پانویس

ارجاعات

  1. «مطالعات دینی در ایران و غرب: در گفتگو با دکتر محمد لگنهاوزن». وبگاه حوزه. آذر ۱۳۸۴.
  2. «دکتر لگنهاوزن: باید به زبان خارجی مسلط باشیم تا امام حسین (ع) را به غرب بشناسانیم». شفقنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۴.
  3. «لگنهاوزن: هدف فلسفه، ارتقای درک بشر از هستی است». iqna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۷.
  4. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  5. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  6. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  7. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  8. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «تجلیل از خدمات علمی پروفسور لنگهاوزن در قم». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۷.
  10. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  11. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  12. «آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  13. «آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  14. «آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  15. «آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  16. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  17. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  18. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  19. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  20. «آیین نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن برگزار شد»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  21. «مجموعه مقالات و مصاحبه‌های نکوداشت پروفسور محمد لگنهاوزن منتشر شد»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  22. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  23. «چهره‌های ماندگار برگزیدگان خود را شناخت». تابناک. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۴.
  24. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «تجلیل از خدمات علمی پروفسور لنگهاوزن در قم». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۷.
  25. «آشنایی با محمد لگنهاوزن»، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

منابع

پیوندهای بیرونی