اربعین

در اصطلاح، اربعین اشاره به چهلمین روز پس از درگذشت متوفی دارد. در میان شیعیان، اربعین حسینی، اصطلاحی مرسوم است که اشاره به عزاداری برای حسین بن علی، در سالگرد چهل روز پس از کشته شدنش است. در این روز شیعیان عزاداری می‌کنند و به زیارت حسین بن علی موسوم به زیارت اربعین می‌روند. خواندن زیارت‌نامه اربعین در این روز، از سنت‌های شیعی است.

در اصطلاح و لغت

واژه اربعین در منابع لغوی، «ربع» معنا شده است که به معنای زیاد هم آمده است. در اصطلاح، چهلمین روز پس از مرگِ شخصِ درگذشته را اربعین گویند.

مراسم چهلم

بر اساس رسم مسلمانان و عموماً شیعیان ایرانی، در روز اربعین، عزاداران بر سر گور متوفی می‌روند و آدابی از جمله قرآن خواندن و طلب آمرزش برای شخص متوفی بجا می‌آورند. در این مراسم از حاضران با میوه، خرما یا حلوا پذیرایی می‌شود که اصطلاحاً در زبان فارسی به آن خیرات گفته می‌شود.

اربعین حسینی

تابلو عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری استاد محمود فرشچیان

اربعین حسینی، یکی از آیین‌های مشهور میان شیعیان است. این مراسم، چهل روز بعد از سالگرد کشته شدن حسین بن علی در واقعه کربلا، برگزار می‌شود. این روز که هر ساله ۲۰ صفر در سال‌های قمری است، به صورت مستمر در سالیان متعددی، مورد توجه شیعیان بوده است. در چنین روزی، شیعیان به زیارت حسین بن علی در کربلا و خواندن زیارت‌نامه اربعین، اهتمام دارند.

زیارت اربعین

گفته شده است که اولین زیارت اربعین توسط جابر بن عبدالله انصاری، یکی از صحابه مشهور محمد انجام شده است. برخی منابع شیعی مدعی هستند که کاروان اسیران نبرد کربلا نیز، در همین روز به زیارت قبر حسین بن علی در کربلا بازگشتند. در این میان گروهی از منابع، بازگشت این گروه از شام به کربلا را در همان سال و چهل روز بعد از واقعه کربلا، محتمل نمی‌دانند. در فرهنگ شیعی، این زیارت، به عنوان نشانه‌های مومن برشمرده شده است.

مراسم اربعین در کشورهای اسلامی

یکی از سنت‌های رایج در ایران، اربعین است. در فرهنگ ایرانی، شیعیان از آغاز ماه محرم عزاداری برای حسین بن علی را آغاز می‌کنند و این عزاداری‌ها تا پایان ماه صفر ادامه دارد.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «اربعین». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.