بریر بن خضیر همدانی

بُرَیر بن خُضَیر همْدانی
ضریح کشتگان نبرد کربلا نصب شده در حرم امام حسین که نام کشتگان بر بالای آن حکاکی شده است.
وفات	۱۰ محرم ۶۱ ه‍.ق کربلا، عراق
آرامگاه	حرم امام حسین
دیگر نام‌ها	برید یا بدیر و بدیل
دین	اسلام
مذهب	شیعه

بُرَیر بن خُضَیر همْدانی دانشمند و قاری قرآن بود و کتابی به نام قضایا و احکام داشت که در آن روایاتی از علی بن ابی‌طالب و حسن مجتبی نقل کرده بود. در زیارت رجبیه از وی یاد شده‌است. بریر ساکن کوفه بود و هنگامی که خبر قیام حسین را شنید، به کاروان او ملحق شد، تا روز عاشورا با حسین بود و پس از کشته‌شدن حر به میدان نبرد رفت و در۶۰ سالگی کشته‌شد.

نام و نسب

نام او را بریر بن خضیر همدانی گزارش کرده‌اند۔ برخی منابع نام او را بدیر و بدیل و همینطور نام پدرش را حفیر، حضیر و حصین نیز آورده‌اند۔ او از خاندان بنی‌مشرق و از قبیله همدان بود۔

سرگذشت

بریر از تابیعن بود و به گزارش تنقیح المقال، در روزگاران علی بن ابی‌طالب، از اصحاب او بود۔ در اعیان الشیعه آمده است که او از بزرگان کوفه بود در مقتل مقرم آمده است که از سرآمدترین قاریان قرآن کوفه بود که در مسجد کوفه به تدریس و تعلیم قرآن مشغول بود۔

برخی از رجال‌نویسان چون امین در اعیان الشیعه، کتاب القضایا والاحکام — کتابی حدیثی مشتمل بر احادیث علی بن ابی‌طالب و حسن مجتبی که از اصول روایی شیعه به حساب می‌آید۔ — را به او نسبت داده‌اند۔

بریر از اهالی کوفه بود که خود را به سپاه حسین بن علی رسانید و به آنها ملحق شد۔ او پیش از جلوگیری حر از پیشروی سپاه حسین بن علی به همراهان حسین ملحق شده بود و در اعلام حمایت از حسین بن علی سخنانی گفته است۔ به جهت شناخته بودنش در کوفه، حسین بن علی از او درخواست کرد که خطاب به کوفیان در نبرد کربلا سخنرانی کند و او پذیرفت۔ در روایتی دیگر که مقتل مقرم گزارشش کرده است، بریر از حسین تقاضای موافقت با سخنرانی خودش را داشته است۔ به هر روی، سخنرانی او موثر نبود و کوفیان به سوی او تیر پرتاب کردند۔ در الفتوح گزارش شده است که بریر، گفتگویی با ابن سعد داشته‌است۔ در تاریخ طبری و چند منبع دیگر، گزارش شده است که یزید بن معقل از سپاه ابن‌سعد با او وارد گفتگو شد و پس از گمراه خواندن بریر، درخواست مباهله او را اجابت کرد و پس از جنگی که بینشان درگرفت، یزید بن معقل از پا درآمد۔ سرآخر وی به دست کعب بن جابر کشته شد۔ در بحارالانوار قاتل او بحیر بن اوس الضبی عنوان شده‌است۔ سن او به هنگام کشته شدن، ۶۰ سال تخمین زده شده است۔

از بریر در زیارت اربعین و زیارت رجبیه با عبارت «السلام علی بریر بن خضیر» یاد شده است۔ منابعی چون مناقب ابن شهرآشوب و الفتوح، به او رجزی منسوب کرده‌اند۔:

انا بریر و ابی خضیر		لیس بروع الاسد عند الزئر
یعرف فینا الخیر اهل خیر		اضربکم و لا اری من ضر
و ذاک فعل الخیر من بریر

ارجاعات

• منتهی الامال شیخ عباس قمی
• قاموس الرجال، ج۲
• حسین انصاریان. با کاروان نور. چاپ دوم. دارالعرفان، پاییز ۱۳۸۷