غیراستاندارد
نیازمند به ویراستاری

ایران

از اسلامیکال
نسخهٔ تاریخ ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۴۲ توسط Shahroudi (بحث | مشارکت‌ها) (+ رده:حکومت‌های اسلامی (هات‌کت))
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جمهوری اسلامی ایران

ایران
نشان ملی
شعار: «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»[۱]
پایتخت
و بزرگترین شهر
تهران
۳۵°۴۱′ شمالی ۵۱°۲۵′ شرقی / ۳۵٫۶۸۳°شمالی ۵۱٫۴۱۷°شرقی / 35.683; 51.417
زبان(های) رسمیفارسی
دین(ها)
اسلام
مذهب شیعه دوازده‌امامی (دین رسمی)[الف]
• تراکم
۱۲۴ /مایل‌مربع (۴۷٫۹ /به ازای هر کیلومترمربع) (۱۶۲ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۲۳ 
• کل
افزایش $۱٫۷۲۵ تریلیون[۳] (۱۹ام)
• سرانه
افزایش $۱۹٫۹۴۲[۳] (۷۹ام)
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۲۳ 
• کل
افزایش $۳۶۶٫۴۳۸ میلیارد[۳] (۴۲ام)
• سرانه
افزایش $۴٫۲۳۴[۳] (۱۲۰ام)
شاخص جینی (۲۰۱۹)افت مثبت ۴۰٫۹[۴]
متوسط
شاخص توسعه انسانی (۲۰۲۱)افزایش ۰٫۷۷۴[۵]
۷۶ام. بالا
واحد پولریال ایران (IRR)
منطقه زمانییوتی‌سی+۳:۳۰ (IRST)
گاه‌شماریهجری خورشیدی

ایران با نام رسمی جمهوری اسلامی ایران، کشوری در غرب آسیا است. این کشور از غرب با ترکیه و عراق، از شمال غربی با ارمنستان و جمهوری آذربایجان، از شمال با دریای خزر و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان، و از جنوب با دریای عمان و خلیج فارس هم‌مرز است.[۶] مساحت این کشور ۶۳۶۳۷۴ مایل مربع (۱۶۴۸۲۰۰ کیلومتر مربع) است. جمعیت این کشور بر اساس تخمین‌های سال ۲۰۰۵ میلادی، ۶۹٬۵۱۵٬۰۰۰ نفر بوده است.[۷] زبان رسمی کشور ایران، فارسی و پایتخت آن تهران است.[۸]

سیاست

ایران یک جمهوری اسلامی با یک مجلس قانونگذاری و چندین نهاد نظارتی تحت سلطه روحانیان شیعه است. رئیس دولت و حکومت رئیس‌جمهور است، اما قدرت عالی در اختیار مقام رهبری است. رهبر در ایران یک روحانی عالی‌رتبه است.[۹]

تاریخ

ورود اسلام به ایران

همچنین ببینید: حمله اعراب به ایران

جنگ‌های طولانی ایران و روم باعث انحراف توجه‌ها از رویدادهای دنیای عرب و فرسودگی ارتش شاهنشاهی ساسانی ساسانی شد. افزون بر آن، مناقشه‌های درون‌اجتماعی در اواخر دوران شاهنشاهی ساسانی، باعث ایجاد ضعف‌هایی شده بود که در سدهٔ هفتم، راه را برای حملهٔ اعراب به ایران باز کرد.[۱۰][۱۱] به جز ترویج اسلام، اهداف مادی همانند دسترسی به راه‌های بازرگانی از انگیزه‌های اعراب برای فتح ایران بوده است.[۱۲] خلافت راشدین با بهره‌گیری از نیروهای متحد خود، موفق شد به شاهنشاهی ساسانی پایان دهد؛ پایان ساسانیان، آغازی رسمی بر سقوط شهرهای ایرانی بود و ارتش اعراب یکی پس از دیگری، شهرهای قلمروی ساسانی را فتح کرد. اگرچه، پس از این، برخی از شهرها به تنهایی ایستادگی کردند و مناطقی تا مدت‌ها استقلال داشتند و کشمکش‌های نژادی و مذهبی برای قرن‌ها به اوج رسید.[۱۳] منابعی اعلام کرده‌اند که ایرانیان دین اسلام را با روحیه‌های خود موافق دانستند و به زور شمشیر مسلمان نشدند.[۱۳] منابعی نیز اعلام کردند که اعراب از طریق اعمال فشار و یک روند طولانی اسلامی‌سازی که با شکنجهٔ زرتشتیان همراه بود، اسلام را در ایران گسترش دادند. منابعی، تخریب کتابخانه‌ها، مجازات مالیاتی برای پیروان ادیان دیگر، از بین بردن منابع دین زرتشت و تغییر زبان را از اقدامات سخت‌گیرانهٔ اعراب در حکومت گستردهٔ آنان دانسته‌اند.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

دوره‌های تاریخی اسلامی

پس از آنکه اسلام به ایران ورود کرد، سلسله‌های مختلفی از مسلمانان بر ایران حکومت کردند. حکومت صفویه، قاجار، پهلوی و پس از آن تاسیس جمهوری اسلامی توسط روح‌الله خمینی در ایران، جریان‌ها و دودمان‌های مسلمانی بودند که بر این کشور حکومت داشتند.[۱۸]

رویدادها

یکی از مهمترین رویدادهای معاصر ایران، جنگ ایران و عراق است که در دهه ۱۹۸۰ میلادی بود که بین دو کشور ایران و عراق درگرفت.[۱۹]

پانویس

یادداشت‌ها

  1. ↑ اصل دوازده قانون اساسی: دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و این اصل الی الابد غیرقابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل می‌باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوی مربوط به آن در دادگاه‌ها رسمیت دارند و در هر منطقه ای که پیروان هر یک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها برطبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب.[۲]

ارجاعات

  1. ↑ Jeroen Temperman (2010). State-Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. Brill. pp. 87–. ISBN 978-90-04-18148-9. The official motto of Iran is Takbir ('God is the Greatest' or 'God is Great'). Transliteration Allahu Akbar. As referred to in art. 18 of the constitution of Iran (1979). The de facto motto however is: 'Independence, freedom, the Islamic Republic.'.
  2. ↑ «اصل ۱۲ قانون اساسی». پژوهشکده شورای نگهبان. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۲.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023. Retrieved April 11, 2023.
  4. ↑ "Gini index". World Bank. Retrieved 13 January 2023.
  5. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (به انگلیسی). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
  6. ↑ «داده‌ها و اطلاعات آماری». درگاه ملی آمار. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۲۲.
  7. ↑ Group of writers, “Iran”, Concise Encyclopædia Britannica.
  8. ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  9. ↑ Group of writers, “Iran”, Concise Encyclopædia Britannica.
  10. ↑ George Liska (1998). Expanding Realism: The Historical Dimension of World Politics. Rowman & Littlefield Pub Incorporated. p. 170. ISBN 978-0-8476-8680-3.
  11. ↑ Occawlonline. "The Rise and Spread of Islam, The Arab Empire of the Umayyads – Weakness of the Adversary Empires" (به انگلیسی). Retrieved 2020-03-28.
  12. ↑ پورشریعتی، پروانه (۲۰۱۸-۰۵-۲۹). «حمله اعراب به ایران». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۷.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ تاریخ کامل ایران، دکتر عبدالله رازی، چاپ چهارم، ۱۳۴۷.
  14. ↑ Suha Rassam (2005). Iraq: Its Origins and Development to the Present Day. Gracewing Publishing. p. 77. ISBN 978-0-85244-633-1.
  15. ↑ Zarrinkub,'Abd Al-Husain (1975). "The Arab Conquest of Iran and Its Aftermath". In Frye, Richard N. (ed.). Cambridge History of Iran. 4. London: Cambridge University Press. p. 46. ISBN 978-0-521-20093-6.
  16. ↑ Khanbaghi, Aptin (2006). The Fire, the Star and the Cross: Minority Religions in Medieval and Early Modern Iran (reprint ed.). I.B. Tauris. p. 268. ISBN 978-1-84511-056-7.
  17. ↑ Meri, Josef W. ; Bacharach, Jere L. (2006). Medieval Islamic Civilization: L-Z, index. Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. II (illustrated ed.). Taylor & Francis. p. 878. ISBN 978-0-415-96692-4.
  18. ↑ Group of writers, “Iran”, Concise Encyclopædia Britannica.
  19. ↑ Group of writers, “Iran”, Concise Encyclopædia Britannica.

منابع

برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=ایران&oldid=86918»