اسلامیکال:تعارض منافع
این صفحه به مستندسازی یکی از رهنمودهای رفتاری اسلامیکال فارسی میپردازد. این یک استانداردِ عموماً پذیرفتهشده است که ویرایشگران باید تلاش کنند آن را رعایت کنند؛ با این حال، در بهکارگیری آن، عقل سلیم و استثناهای نادر را نیز در نظر بگیرید. هرگونه ویرایش عمدهای در این صفحه باید بازتابدهندهٔ اجماع باشد. اگر شک دارید، نخست در صفحهٔ بحث گفتگو کنید. |
این صفحه در یک نگاه: اسلامیکال را به سود خودتان یا کسانی که بیرون از اسلامیکال با آنها رابطه دارید ویرایش نکنید. |
رهنمودهای اسلامیکال | |||
---|---|---|---|
رفتاری | |||
محتوایی | |||
ویرایشی | |||
|
|||
شیوهنامه | |||
حذف | |||
هدف اصلی اسلامیکال، تولید دانشنامهای بیطرف است. تضاد منافع یا ناسازگاری اهداف در اسلامیکال زمانی رخ میدهد که بین هدف اصلی اسلامیکال و اهداف یک یا چند ویرایشگر ناسازگاری ایجاد شود. این اهداف میتوانند شامل مواردی چون تبلیغ مثبت برای خود، دیگران، جنبشها، حزبها، فرقهها، سازمانها، شرکتها، کالاها یا تبلیغ منفی و دادن اطلاعات اشتباه یا انتقاد از رقبا باشد.
ویرایش در هنگام وجود تضاد منافع بسیار مذموم است. زمانی که چنین ویرایشهایی سبب اخلال در دانشنامه به سبب زیرپاگذاشتن سیاستهایی مانند لحن بیطرفانه، اسلامیکال چه چیزی نیست، انتشارپذیری، شود ممکن است به قطع دسترسی کاربر منتهی شود.
به منظور اجرای سیاست دیدگاه بیطرف در اسلامیکال، ویرایشهایی که در آنها تعارض منافع دیده شود یا از لحن آنها چنین برداشتی شود، قابل برخورد هستند. یکی از موارد مهم، تعارض منافع سازمانی است. هرگونه کوتاهی در پیروی از رهنمودهای این صفحه، میتواند ویرایشگران یا طرفهای آنها را در موقعیتهای بدی قرار دهد. اسلامیکال دانشنامهای است که هرکس میتواند آن را ویرایش کند، اما بکوشید تا در موارد زیر بسیار مراقب باشید تا دچار تعارض منافع با اسلامیکال نشوید:
- ۱. ویرایش مقالههایی که به شما، سازمان شما یا رقبای آن مربوط هستند. این مورد پروژههایی را که شما درگیر آنها هستید را نیز شامل میشوند.
- ۲. شرکت در بحثهایی که برای اجماع پیرامون حذف مقالههایی هستند که مربوط به سازمان شما یا رقبای آن باشند.
- ۳. پیونددهی به مقالههای اسلامیکال یا وبگاه سازمانی خود در دیگر مقالهها.
- ۴. همچنین از هرگونه نقض قوانین و رهنمودها، به ویژه قانون دیدگاه بیطرفانه، انتساب و خودزندگینامه خودداری کنید.
حسابهای کاربری که تنها برای سوءاستفاده از اسلامیکال استفاده میشوند تا ابد بسته میشوند. خودستایی پرسروصدا، خرابکاری تلقی میشود.
تعارض منافع چیست؟
اسلامیکال یک دانشنامه است و جایگاه تبلیغات یا ناشری سوداگر (vanity press) نیست. ما اعتماد رقبا و منتقدین و عموم را تنها زمانی به دست میآوریم که منافع دانشنامه را در نظر بگیریم. ویرایشگری که اولویت را به منافع خارج از اسلامیکال بدهد، دچار تعارض منافع با این دانشنامه شدهاست. معیار روشنی برای تشخیص وجود یا عدم وجود تعارض منافع در اسلامیکال وجود ندارد ولی هشدارهای مفیدی در این مورد وجود دارند.
در مطالب
افزودن مطالبی که نشانهٔ تبلیغ برای منافع نویسندهٔ مقاله، اعضای خانواده، کارمندان یا وابستگان وی باشند، میتواند باعث تعارض منافع شود. غالباً میتوان با خواندن مطالب ویرایشگرانی که در جهت منافع خود مینویسند به قصد آنها پی برد؛ زیرا ویرایشهای آنها معمولاً ربطی به چیزی که خواننده از مقاله (به عنوان یک اثر مرجع) میخواهد، ندارند. تعارض منافع به خودی خود، باعث حذف یک مقاله نمیشود بلکه این عدم انتشارپذیری است که اینگونه مقالهها را به سوی حذف میبرد. در بیشتر موارد، هدف اصلی نویسنده را میتوان از روی لحن مقاله تشخیص داد. اگر مقالهای پیرامون مطلبی مینویسید که زیاد شناخته شده نیست یا شخصاً درگیر آن هستید، بکوشید تا آن را با لحنی غیرجانبدارانه نوشته و منابع چاپشده، ترجیحا آنلاین و قابل اعتمادی برای آن ذکر کنید.
در منابع
در مورد منابع افزوده شده به مقالات نیز ممکن است شکلی از تعارض منافع خود را نمایان کند. اگر شما در چاپ یا نشر منبعی درگیر هستید یا اینکه به نوعی حامی این فرآیند هستید، تعارض منافع رخ میدهد. زمانی که شما کارمند یا طرف قرارداد برای اجرا، فروش، بازاریابی، توزیع، تعمیر و نگهداری، به روزرسانی، نشر دیجیتالی یا مدیریت محتوا هستید، نمونههایی از وقوع این پدیده است. در کل اگر مسألهٔ وجود یا عدم وجود یادکرد یا پیوند از اسلامیکال به یک یا چند کتاب، نشریه یا وبگاه «خاص»، برایتان موضوعی بیاهمیت نیست، احتمالاً شما دچار تعارض منافع هستید. در این حالت از شما انتظار میرود که بر تزریق اینگونه یادکردها در مقالات مختلف اصرار نورزید و در صورت زدوده شدن و جایگزین شدن اینگونه یادکردها و پیوندها، از افزودن مجدد آنها بدون ورود به بحث و مذاکره پرهیز نمایید. مطالبی که ناقض سیاستهای اسلامیکال باشند نباید در مقالهها باقی بمانند.
تضاد منافع صرف جهتدار بودن نیست
تعیین این که شخصی تضاد منافع دارد «توصیف یک وضعیت است.» داوریای درباره نوع اندیشه یا راستکرداری او نیست. تضاد منافع در فقدان جهتگیری هم میتواند رخ بدهد، و جهتگیری هم مداوماً در نبود تضاد منافع وجود دارد. باورها و آرزوها ممکن است منجر به ویرایش جهتدار بشود، ولی خود تضاد منافع نیستند. تضاد منافع از نقشها و رابطههای کاربر برمیآید، و «گرایش به جهتگیری» وقتی به وجود میآید که آن نقشها و رابطهها در تضاد با هم قرار میگیرند.
سرچشمههای احتمالی تعارض منافع
مالی
اگر یکی از موارد زیر شامل حال شما میشود:
- ۱. شما نمایندهٔ یک سازمان هستید و به خاطر ویرایش اسلامیکال از سازمان خود پول یا مزایا میگیرید (چه به طور مستقیم به عنوان کارمند آن سازمان یا به طور غیرمستقیم از طریق شرکت ثالثی که برای گسترش بخش روابط عمومی شرکتها با آنها قرارداد میبندد)؛ یا اینکه
- ۲. انتظار دارید با ویرایش مقالههای مربوط به شرکتی که شما یکی از صاحبان آن یا یکی از سهامداران آن هستید، به پول یا مزایای بیشتر دست یابید.
در این صورت شدیداً به شما توصیه میکنیم از هرگونه ویرایش مقالههای اسلامیکال در موقعیتهایی که باعث بروز تعارض منافع میشوند، خودداری کنید. سیاست دیدگاه بیطرفانهی اسلامیکال اینطور بیان میدارد که تمامی مقالهها باید دیدگاهها را به طور منصفانه و به دور از تعصب بیان کنند و اینکه تعارض منافع به توانایی اسلامیکال در برآورده کردن خواستههای دانشدوستان ضربه میزند. اگر ویرایشهایی که با انگیزهٔ مالی آنها را نوشتهاید، بیطرفانه نیستند، آنها را به اسلامیکال نفرستید.
طرفین دعوای حقوقی
رعایت عدم جانبداری در مقالههای مربوط به دعاوی حقوقی که شما یکی از طرفین دعوا یا یکی از نزدیکان طرفین هستید بسیار مشکل است. همچنین این مقالهها میتوانند شامل سازمانهای حقوقی که شما با آنها درگیر هستید نیز باشند. در نتیجه از هرگونه ویرایش اسلامیکال در این گونه موارد که میتواند باعث بروز مشکل بین اسلامیکال با سازمان مربوطه یا حتی خود شما شود، خودداری کنید.
خودستایی
تعارض منافع غالباً خود را به شکل خودستایی همراه با پیوندهای تبلیغاتی، پیوند به وبگاههای شخصی، تصویرهای نیمهشخصی یا دیگر مطالبی که به شکل مخفیانه یا تجاری مبلّغ ویرایشگر یا وابستگان او هستند نشان میدهند. نمونههایی از اینگونه موارد عبارتند از:
- ۱. پیوندی که به نظر میرسد با اشاره به وبگاهی گمنام یا تجاری بیربط در پی تبلیغ برای کالایی است. (پیوندهای تجاری)
- ۲. پیوندهایی که به وبگاههای شخصی داده شدهاند و در پی تبلیغ برای افراد گمنام هستند.
- ۳. متون زندگینامهای که مطلب خاصی برای افزایش کیفیت یا وضوح مقاله ندارند.
خودزندگینامه
به شما توصیه میشود که مقالهای پیرامون خود ننویسید. اگر سرشناس هستید، مطمئن باشید کسی پیدا میشود و مطلبی دربارهٔ شما مینویسد. گاهی اوقات کاربران اسلامیکال مقالههایی پیرامون خود مینویسند، در حالی که بهتر است آن را در صفحهٔ کاربری خود بنویسند. در این گونه موارد به جای حذف مقاله، آن را به صفحهٔ کاربری شخص بفرستید. اگر فکر میکنید که به اندازهٔ کافی سرشناس هستید، در یکی از صفحههای بحث مربوطه، مورد خود را بیان کنید، سپس بکوشید تا با دیگر اعضا بر سر انتشارپذیری و هرگونه خودزندگینامهٔ پیشنهادی، به اجماع برسید.
وابستگی
ویرایش مقالهٔ کارل مارکس توسط فردریش انگلس بسیار مشکل است زیرا وی یکی از نزدیکترین دوستان، پیروان و همکاران مارکس بودهاست. هرگاه وابستگی خاصی بین ویرایشگر و شخص موضوع مقاله موجود باشد، امکان وقوع تعارض منافع بالا میرود. تعارض منافع میتواند شخصی، دینی، سیاسی، دانشگاهی، مالی یا حقوقی باشد. تعارض منافع توسط موضوع مشخص نمیشود بلکه هنگامی رخ میدهد که وابستگی، خود را در تعهد شخصی، درگیری یا التزام به یک شخص، موضوع، عقیده، حزب، سنت یا سازمان نشان دهد.
وابستگی یا نزدیکی به یک موضوع باعث نمیشود که شما نتوانید با دیدگاهی بیطرفانه به ویرایش مقاله بپردازید اما ممکن است تا حدودی شما را به سمت جانبداری پیش ببرد. توصیههای دیگر کاربران را قبول کنید. اگر برخی کاربران در صفحهٔ بحث شما به شما گوشزد میکنند که ممکن است با ویرایش فلان مقاله دچار تعارض منافع با اسلامیکال شوید، بکوشید از ویرایش آن مقاله دست بشویید یا اینکه موارد جانبداری را به حداقل برسانید. طبق یک روال مشخص، هر چه بیشتر با موضوعی در زندگی واقعی در ارتباط باشید، باید دقت بیشتری در رعایت سیاستهای ما از جمله — دیدگاه بیطرف و انتساب — نشان دهید.
تعریف «وابستگی زیاد» در موقعیتهای خاص، توسط دیدگاه عُرف تشخیص داده میشود. مقالهای که پیرامون یک گروه سینمایی گمنام است ترجیحاً نباید توسط یکی از اعضای آن نوشته شود. با این حال یک شیعه اسماعیلیه میتواند در زمینهٔ مقالههای مربوط به فرقه اسماعیله مطلب بنویسد؛ با اینکه تعلق خاطر زیادی به این موضوع دارد.
تبلیغات حزبی
کارهایی که از سوی فعالان حزبی تحت عنوان «تبلیغ اهداف» شناخته میشود، ممکن است ازسوی افراد خارج ار حزب، تبلیغاتی یا پروپاگاندا تلقی شوند. اگر هماکنون عضو سازمانی هستید که دربارهٔ آن مطلب مینویسید، ممکن است دچار تعارض منافع با اسلامیکال شوید.
ذکر منابع خودنوشته
ممکن است بخواهید منابعی را که توسط انتشارات خودتان چاپ کردهاید، در کنار دیگر منابع در یک مقاله ذکر کنید ولی باید اطمینان کامل پیدا کنید که منبع شما مدرکی قابل قبول برای هدف اسلامیکال است. مراقب ذکر بیش از حد آثار خود باشید تا شبههٔ خودستایی را ایجاد نکنید. هرگاه در این مورد شکی داشتید آن را در صفحهٔ بحث مربوطه مطرح کرده و نظر دیگر کاربران را جویا شوید.
صفحههای کاربری برای نوشتن خودزندگینامههای کوتاه
کاربران ثبتنام کرده میتوانند از صفحهٔ کاربری خود برای انتشار خودزندگینامههای کوتاهی که در محدودهٔ اهداف دانشنامهای باشند استفاده کنند. اگر در پی انتشار مطالبی پیرامون خود یا عقاید خود هستید بهتر است درجایی دیگر یک وبگاه یا وبنوشت ایجاد کنید. اسلامیکال میزبان اینترنتی شما نیست.
شیوهٔ برخورد با موارد تعارض منافع
تعارض منافع غالباً باعث مطرح شدن سوالاتی از این دست میشود که آیا لازم است فلان مطلب در دانشنامه بیاید یا نه. همچنین میتواند علت اصلی (یا یکی از علل) بروز اختلاف نظر بر سر این باشد که آیا یک ویرایشگر به نحوی مغایر با اهداف اسلامیکال به عنوان یک دانشنامه ویرایش میکند یا خیر. موارد اختلاف نظر باید در مکان مناسب (در اسلامیکالی فارسی، فعلاً در قهوهخانه) مطرح شوند تا از طرف دیگر کاربران مورد بحث قرار بگیرند.
اولویت سیاستهای پایه
تمام متنهایی که در فضای نام اصلی اسلامیکال نوشته میشوند باید از معیارهای ذکر شده در سیاستهای اسلامیکال چه چیزی نیست، ممنوعیت تحقیق دست اول، اثبات پذیری و دیدگاه بیطرفانه سازگار باشند، ضمن این که از دید حق تکثیر هم ایرادی بر آنها وارد نباشد. از تمام ویرایشگران اسلامیکال توقع میرود که در تمام ویرایشهایشان به این قوانین توجه کنند، و به تلاش دیگر کاربرانی که با ویرایش کردن متن آنها، سعی در منطبقشدن هر چه بیشتر مقالات با معیارهای ذکر شده دارند، احترام بگذارند.
انتشارپذیری و برجستگی
معیاری که در بیشتر موارد تعارض منافع مطرح است، انتشارپذیری است. با این حال لازم است که برجستگی را هم مد نظر قرار بدهیم.
یک موضوع باید از حد کافی انتشارپذیری برخوردار باشد تا بتوان در مورد آن در اسلامیکال مقاله نوشت. تعداد قابل توجهی از مقالات اسلامیکال، به خاطر انتشارپذیر نبودن موضوع مقاله، حذف میشوند.
محتوایی که به مقالات اضافه میشود باید به طور مداوم از صافی انتشارپذیری بگذرد، تا مطالبی که به طور مستقیم به موضوع مقاله مرتبط نیستند، حذف گردند، و فقط مطالبی نگاه داشته شوند که از اهمیت و برجستگی کافی در مورد موضوع مقاله برخوردار هستند. حتی در مورد معروفترین اشخاص هم، مقالهٔ مربوط به آنان در اسلامیکال اصولاً شامل ابعاد شخصی زندگی آنها نمیشود. حتی اگر بتوانیم با منابع موثق اثبات کنیم که صبحانهٔ مورد علاقهٔ ویلفرد مادلونگ چیست، باز هم آن را در اسلامیکال به عنوان یک دانشنامه نمینویسیم.
حذف مقالههای غیر سرشناس
مقالاتی که در متنشان دلیل کافی برای نشان دادن انتشارپذیری موضوع مقاله موجود نباشد، معمولاً به خاطر بیاهمیت بودن حذف سریع میشوند. دو روند دیگر هم برای حذف مقالاتی که موضوع آنها از انتشارپذیری کافی برخوردار نیست وجود دارد.
- مقالاتی که در متنشان اشارهای به منابع موجود در مورد انتشارپذیری موضوعشان میشود اما این اشاره برای اثبات انتشارپذیری آن موضوع کافی به نظر نمیرسد، از طریق رأیگیری برای حذف پیگیری میشوند. گاهی اوقات روند رأیگیری برای حذف منشأ بحثهای سازندهای در مورد مقاله میشود. گاهی اوقات هم تصمیم به انتقال متن به یک زیر صفحهٔ کاربری سازنده مقاله گرفته میشود.
- وقتی که نویسندگان اصلی مقاله جزو مشارکتکنندگان فعال اسلامیکال نباشند، از روند حذف زماندار یا پیشنهاد حذف استفاده میکنند.
توجه کنید که گاهی کاربری مقالهای در مورد یک موضوع غیر مهم میسازد، فقط به خاطر این که تجربهٔ کافی در اسلامیکال ندارد. اگر آن مقاله حاوی مطلب توهینآمیزی در مورد آن موضوع نیست، به جای آن که کاربر مورد نظر را سرزنش کنید، به وی کمک کنید تا با ایراد مقالهاش آشنا شود، رهنمودها و سیاستهای مربوط به آن را بخواند، و با رعایت ادب و احترام او را تشویق کنید تا ویرایشهای بهتری در اسلامیکال انجام بدهد.
اهمیت نزاکت
گاه و بیگاه پیش میآید که در صفحات رأیگیری برای حذف مقالات، تعارض منافع ویرایشگران باعث میشود که سخنانی در مورد اهمیت موضوع مقاله، یا خصوصیات شخصی یک کاربر دیگر اسلامیکال به زبان بیاروند، که خیلی از اینها در مرز حملهٔ شخصی جای دارند، و حتی ممکن است که نویسندهٔ مقاله را از ادامهٔ مشارکت در اسلامیکال دلسرد کنند. لطفاً فقط راجع به خود مقاله صحبت کنید، و از صفحات بحث یا خلاصهٔ ویرایش برای بحث در مورد دیگر ویکینویسان خودداری کنید. نظرات دیگران را هم با در نظر گرفتن فرض حسن نیت بخوانید.
تعارض منافع در کشمکشهای دیدگاهی
گاهی اوقات وقتی بحث در مورد رعایت دیدگاه بیطرفانه در مورد مقالهای در صفحهٔ بحث یا صفحهٔ رأیگیری برای حذف آن مقاله در جریان است، تعارض منافع افراد به اختلاف نظرشان دامن میزند. در چنین شرایطی افراد خیلی راحت میتوانند به هم تهمت تعارض منافع بزنند. این کار را نکنید. صرف وجود تعارض منافع باعث نمیشود که فرض حسن نیت را نادیده بگیرید. اتفاقاً برعکس. این قانون کلی را همیشه به خاطر داشته باشید: راجع به مقاله نظر بدهید، نه راجع به ویرایشکننده مقاله.
افشا مکنید
اسلامیکال برای این که کاربران بتوانند با نام مستعار ویرایش کنند اهمیت زیادی قائل است. هنگام بررسی تعارض منافع، سیاست مبارزه با آزار اولویت مییابد و اسلامیکال نویسان باید مراقب باشند هویت کاربران را خلاف خواست آنها برملا نکنند. در عوض، رفتار کاربران را بررسی کنید و به پال:بازرس رجوع کنید.
ویرایشگرانی که تعارض منافع دارند
این بخش از این رهنمود در مورد کاربرانی است که تعارض منافع در مورد یک موضوع خاص دارند. در راستای اسلامیکال:دیدگاه بیطرف، ویرایشهایی که مشخصاً با دیدگاه طرفدارانه انجام شدهباشند، یا وجود تعارض منافع ویرایشگر را بتوان منطقی فرض کرد، ویرایشهایی پسندیده نیستند. ارائه اطلاعات کاملاً سوگرایانه ممنوع است.
اعلام دیدگاهها
برخی کاربران علاقهٔ خودشان را به یک موضوع خاص اعلام میکنند. خیلی از کاربران این کار را در صفحهٔ کاربری خودشان انجام میدهند. مزایای این کار در آن است که:
- وقتی شما علایق شخصیتان را اعلام میکنید، جلوی این که دیگران در مورد بیطرفی شما اعتراض بکنند را میگیرید.
- بیشتر مشارکتکنندگان دیگر اسلامیکال، صداقت شما را تحسین میکنند.
این کار معایبی هم دارد:
- ممکن است کسی از این اعتراف شما علیه خودتان استفاده کند.
- ویرایشهای شما دربارهٔ آن موضوع خاص ممکن است توجه بیشتری را جلب کند.
- این که شما علاقهٔ خود را نسبت به این موضوع اعلام کنید، به شما هیچ حقی نمیبخشد. ممکن است دیگران به شما تذکر بدهند، یا در موارد شدیدتر مجبورتان کنند، از ویرایش دربارهٔ آن موضوعات دست بردارید.
در مواردی که شما در حمایت از یک شرکت یا مؤسسه تجاری اقدام به ویرایش در اسلامیکال میکنید، توجه داشته باشید که، زمانی که اعلام کنید که با آن شرکت در ارتباط هستید، از شما بیشتر توقع میرود که به دیدگاه بی طرفانه پایبند باشید، و در ویرایشهایتان سوگرایی نداشته باشید.
پیشنهاد تغییر در مقالهها
اگر در نظر دارید تغییری در مقالات پیشنهاد کنید، از صفحه بحث آن مقالات استفاده کنید.
- میتوانید به سیستم وارد شوید و صفحه کاربری برای خود بسازید و توضیحی مختصر از خود و تخصصتان در آن قرار دهید. شما میتوانید از نام اصلی یا مستعار برای این کار استفاده کنید.
- به صفحه بحث مقاله بروید.
- با فشار دادن دکمه «افزودن مبحث» در بالای صفحه، بخش جدیدی به آن بیفزایید. عنوان آن را «پیشنهاد تغییر» یا «پیشنهاد گسترش مقاله» بگذارید. تغییراتی پیشنهادی خود را مطرح کنید.
پیامدهای نادیدهگرفتن این رهنمود
از زمانی که مقالهای پیرامون خودتان، گروهتان یا شرکتتان در اسلامیکال بنویسید، دیگر هیچ کنترلی بر مطالب آن نخواهید داشت و نمیتوانید آن را از راههای غیرعادی حذف کنید. هیچ مطلبی به صرف اینکه کسی آن را دوست ندارد از اسلامیکال حذف نمیشود. هر ویرایشگری میتواند هر مطلبی که در حیطهٔ سیاستهای ما باشد را به اسلامیکال اضافه کند. وقتی مطلبی در دسترس عموم قرار داشته باشد و شما نخواهید که آن مطلب در یک مقاله قرار بگیرد، مطلب مورد نظر به زودی راه خود را به اسلامیکال پیدا خواهد کرد. چندین کاربر تا به حال بر ساخت مقاله و تبلیغ برای خود تلاش نمودهاند ولی در درازمدت به تنها هدفی که رسیدند، شهرتی بیارزش در میان ویرایشگران اسلامیکال بودهاست؛ بنابراین بکوشید تا میتوانید از ایجاد مقالههایی که به شکلی در پی تبلیغ برای شما یا سازمان شما هستند خودداری کنید. یا بیطرفانه ویرایش کنید یا اصلاً ویرایش نکنید. سیاست دیدگاه بیطرفانه، مطلق و غیرقابل بحث است.