آدم بن اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات افراد|نام=آدم بن اسحاق|مکان تولد=قم|تاریخ درگذشت=قرن سوم هجری قمری|مکان درگذشت=قم|مدفن=گورستان شیخان قم|محل زندگی=قم|معروفیت=راوی حدیث|تصویر=مسجد امام حسن عسگری قم 03.jpg|عنوان تصویر=مسجد امام حسن عسکری که بنابر گزارش‌هایی توسط خاندان اشعری در قم تأسیس | {{جعبه اطلاعات افراد|نام=آدم بن اسحاق|مکان تولد=قم|تاریخ درگذشت=قرن سوم هجری قمری|مکان درگذشت=قم|مدفن=گورستان شیخان قم|محل زندگی=قم|معروفیت=راوی حدیث|تصویر=مسجد امام حسن عسگری قم 03.jpg|عنوان تصویر=مسجد امام حسن عسکری که بنابر گزارش‌هایی توسط خاندان اشعری در قم تأسیس شده است.}} | ||
'''آدم بن اسحاق اشعری قمی'''، از خاندان اشعری و یکی از راویان حدیث شیعی است که در نزد شیعه به وثاقت شناخته می‌شود. از او روایاتی چند گزارش | '''آدم بن اسحاق اشعری قمی'''، از خاندان اشعری و یکی از راویان حدیث شیعی است که در نزد شیعه به وثاقت شناخته می‌شود. از او روایاتی چند گزارش شده است. منابع رجالی او را از اصحاب علی بن موسی الرضا، محمد تقی و علی النقی گزارش کرده‌اند. وی از مدفونان در [[گورستان شیخان|گورستان شیخان قم]]، در نزدیکی [[حرم فاطمه معصومه]] است. | ||
== نسب و خاندان == | == نسب و خاندان == | ||
نسب او به [[خاندان اشعری]] می‌رسد که از | نسب او به [[خاندان اشعری]] می‌رسد که از بزرگترین خاندان‌های شیعه و مورد اعتماد در نزد سایر شیعیان بوده است. پدر او [[اسحاق بن آدم]] از شاگردان [[علی بن موسی الرضا]] بوده است و در همین فضا اقدام به تربیت فرزندان و شاگردانش نمود. [[زکریا بن آدم اشعری|زکریا بن آدم]] که عموی اوست نیز از بزرگان راویان بوده است که از علی بن موسی الرضا و [[محمد تقی]] نقل روایت داشته است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=آدم بن اسحاق قمی|نشانی=http://shiastudies.com/fa/73538/آدم-بن-اسحاق-قمى/|وبگاه=مجمع جهانی شیعه‌شناسی|تاریخ=2022-03-03|بازبینی=2022-06-17|کد زبان=fa-IR}}</ref> نسب کامل او را «آدم بن اسحاق بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری» گزارش کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادم بن اسحاق بن ادم بن عبدالله بن سعد اشعری|نشانی=http://ganjineh.valiasr-aj.com/liblist/212709/2098/ادم%20بن%20اسحاق%20بن%20ادم%20بن%20عبدالله%20بن%20سعد%20اشعري|وبگاه=ganjineh.valiasr-aj.com|بازبینی=2022-06-17}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قاموس الرجال - التستری، الشیخ محمد تقی - کتابخانه مدرسه فقاهت|نشانی=http://lib.eshia.ir/10508/1/85|وبگاه=lib.eshia.ir|بازبینی=2022-06-17|کد زبان=fa}}</ref> اشعریان از قدیمی‌ترین خاندان‌های شیعه در عصر [[غیبت صغرا|غیبت صغری]] بودند. این [[دودمان|خاندان]] از [[قبیله‌های عرب|قبایل عرب]] در [[کوفه]] بودند که در قرن اول ه. ق، تحت شرایط خاص به قم مهاجرت کردند و از همان قرن اول تا قرن چهارم ه. ق، رهبری مذهبی و علمی شیعیان در شهر قم را بر عهده داشتند. از فعالیت‌های این خاندان در زمینه [[علم کلام|کلام]] و [[حدیث]]، تأسیس مکتب حدیثی قم است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان= «نقش مذهبی و فرهنگی خاندان اشعری در گسترش تشیع تا قرن چهارم هجری»|پیوند=|ناشر=فرهنگ پژوهش|نشانی=https://fpq.bou.ac.ir/article_22204_9b6317fffd823cf72af967c68c8d5ff7.pdf|تاریخ بازدید=|doi=|مجله=fpq.bou.ac.ir|archive-date=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190717172725/http://fpq.bou.ac.ir/article_22204_9b6317fffd823cf72af967c68c8d5ff7.pdf|url-status=dead}}</ref> | ||
{{شجره‌نامه خاندان اشعری‌های قم}} | {{شجره‌نامه خاندان اشعری‌های قم}} | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== زندگانی == | == زندگانی == | ||
[[پرونده:People_of_Qom_province_05_ایران،_قم،_قبرستان_شیخان.jpg|راست|بندانگشتی|[[گورستان شیخان]]، در مجاورت [[حرم فاطمه معصومه]] (شهر قم، ایران) که محل دفن افرادی از خاندان اشعری است.]] | [[پرونده:People_of_Qom_province_05_ایران،_قم،_قبرستان_شیخان.jpg|راست|بندانگشتی|[[گورستان شیخان]]، در مجاورت [[حرم فاطمه معصومه]] (شهر قم، ایران) که محل دفن افرادی از خاندان اشعری است.]] | ||
{{جعبه نقل قول|عنوان=نوشته روی سنگ قبر:|نقل‌قول= «هذا المرقد الشریف للشیخ الاجل ادم بن اسحق بن ادم بن عبدالله بن سعد الاشعری القمی جلیل القدر له کتاب و کان من اصحاب ابی الحسن الهادی علیه السلام و کان ابوه اسحق من اصحاب مولانا الرضا علیه السلام، لم نقف علی سنة وفاته»{{سخ}}یعنی: «این آرامگاه شریف شیخ اجل، ادم بن اسحاق بن ادم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی جلیل القدری است که دارای کتاب بوده، و از اصحاب ابوالحسن هادی علیه السلام شمرده شده، و پدرش اسحاق از اصحاب مولایمان رضا علیه السلام | {{جعبه نقل قول|عنوان=نوشته روی سنگ قبر:|نقل‌قول= «هذا المرقد الشریف للشیخ الاجل ادم بن اسحق بن ادم بن عبدالله بن سعد الاشعری القمی جلیل القدر له کتاب و کان من اصحاب ابی الحسن الهادی علیه السلام و کان ابوه اسحق من اصحاب مولانا الرضا علیه السلام، لم نقف علی سنة وفاته»{{سخ}}یعنی: «این آرامگاه شریف شیخ اجل، ادم بن اسحاق بن ادم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی جلیل القدری است که دارای کتاب بوده، و از اصحاب ابوالحسن هادی علیه السلام شمرده شده، و پدرش اسحاق از اصحاب مولایمان رضا علیه السلام بوده است. سال وفاتش بر ما معلوم نگشت.»|منبع=میرزا محمد قمی، ''اربعین الحسینیه''|عرض=250px|شکل‌بندی عنوان=font-size:90%|تراز=چپ|تراز نقل‌قول=راست|تراز منبع=چپ}}بر اساس گزارش منابع [[علم رجال|رجالی]]، وی در قرن دوم هجری در شهر قم می‌زیست. از زوایای زندگی او، گزارش‌های چندانی وجود ندارد و منابع تاریخی به ذکر نام و معرفی مختصر او پرداخته‌اند. او را از اصحاب علی بن موسی الرضا، محمد تقی و [[علی النقی]] گزارش کرده‌اند. بر روی سنگ قبر کنونی او نیز او را از اصحاب علی النقی گزارش کرده‌اند.<ref name=":0"/> | ||
وی سرآخر در اواخر قرن سوم هجری درگذشت و در شهر [[قم]]، دفن شد. محل دفن او امروزه به [[گورستان شیخان]] مشهور است و امروزه محل دقیق دفن او در این گورستان مشخص نیست.<ref name=":0"/> | وی سرآخر در اواخر قرن سوم هجری درگذشت و در شهر [[قم]]، دفن شد. محل دفن او امروزه به [[گورستان شیخان]] مشهور است و امروزه محل دقیق دفن او در این گورستان مشخص نیست.<ref name=":0"/> | ||
== جایگاه در علم رجال == | == جایگاه در علم رجال == | ||
نام وی در کتاب‌های رجالی [[شیعه]] و بعضاً [[سنی|اهل سنت]] به چشم می‌خورد. مؤلفان غالباً از او به نیکی یاد کرده‌اند. آدم بن اسحاق در آثاری رجالی شیعه همچون [[نجاشی]] و [[علامه حلی]]، به ثقه بودن معرفی | نام وی در کتاب‌های رجالی [[شیعه]] و بعضاً [[سنی|اهل سنت]] به چشم می‌خورد. مؤلفان غالباً از او به نیکی یاد کرده‌اند. آدم بن اسحاق در آثاری رجالی شیعه همچون [[نجاشی]] و [[علامه حلی]]، به ثقه بودن معرفی شده است و [[ابن حجر عسقلانی]] از دانشمندان اهل سنت نیز از او نام برده است و او را زاهدی فروتن گزارش می‌کند. از میان اساتید او منابع تنها به پنج تن اشاره کرده‌اند. [[احمد بن محمد بن عیسی]] و [[ابراهیم بن هاشم قمی|ابراهیم بن هاشم]] از جمله شاگردان آدم بن اسحاق هستند که هر یک به تنهایی روایت‌ها و احادیث فراوانی نقل کرده‌اند و در ردیف راویان موثق نزد شیعه قرار گرفته‌اند.<ref name=":0"/> به گفته [[علی نمازی شاهرودی|نمازی]] در ''مستدرکات علم رجال''، در موثق بودن او نزد شیعه، اجماع وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مستدرکات علم رجال الحدیث - النمازی الشاهرودی، الشیخ علی - کتابخانه مدرسه فقاهت|نشانی=http://lib.eshia.ir/12156/1/78|وبگاه=lib.eshia.ir|بازبینی=2022-06-17|کد زبان=fa}}</ref> در کتاب ''جامع الرواه'' نیز از وی به عنوان یکی ار رجالیون موثق شیعه یاد شده است.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایرةالمعارف جامع اسلامی|ف=آدم بن اسحاق}}</ref> | ||
== آثار == | == آثار == | ||
از آدم بن اسحاق یک کتاب با عنوان «کتاب الحدیث» گزارش | از آدم بن اسحاق یک کتاب با عنوان «کتاب الحدیث» گزارش شده است که امروزه با گذشت زمان، اثری از آن باقی نمانده است. با این وجود روایاتی چند از او گزارش شده است که به‌طور مستقیم و بعضاً غیر مستقیم از امامان شیعه نقل شده است. تعداد روایاتی که از او در مجامع روایی چون ''[[وسائل‌الشیعه|وسائل الشیعه]]، [[بحارالانوار]] و [[کتب اربعه]]'' گزارش شده است، سی و یک مورد است که با حذف روایات تکراری، به هفت روایت تقلیل می‌یابد. [[سید ابوالقاسم خویی|ابوالقاسم خویی]] نیز ۱۱ روایت را برای او گزارش کرده است. [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] نیز ۶ روایت را به او نسبت داده است که در میان ''[[کتب اربعه]]'' نقل شده است. از او روایتی طولانی باقی مانده است که به نقل از [[محمد باقر]] به تفسیر آیاتی از [[آیه محکم|آیات محکمات]] [[قرآن]] پرداخته است.<ref name=":0"/> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=آدم بن اسحاق|دانشنامه=[[دایرةالمعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایرةالمعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}} | |||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=آدم بن اسحاق|دانشنامه=[[ | |||
{{شاگردان برجسته امامان شیعه}} | {{شاگردان برجسته امامان شیعه}} | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:اصحاب اهل‌بیت]] | |||
[[رده:اهالی قم]] | |||
[[رده:خاندان اشعری]] | |||
[[رده:راویان حدیث]] | |||
[[رده:رجال حدیث شیعه]] | |||
[[رده:شاگردان علی النقی]] | |||
[[رده:شاگردان علی بن موسی الرضا]] | |||
[[رده:شاگردان محمد تقی]] | [[رده:شاگردان محمد تقی]] | ||
[[رده: | [[رده:محدثان شیعه دوازده‌امامی]] | ||
[[رده:مدفونان در قبرستان شیخان قم]] | [[رده:مدفونان در قبرستان شیخان قم]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۵:۱۸
| آدم بن اسحاق | |
|---|---|
 مسجد امام حسن عسکری که بنابر گزارش‌هایی توسط خاندان اشعری در قم تأسیس شده است. | |
| متولد | قم |
| وفات | قرن سوم هجری قمری قم |
| مدفن | گورستان شیخان قم |
| محل زندگی | قم |
| شناخته‌شده برای | راوی حدیث |
آدم بن اسحاق اشعری قمی، از خاندان اشعری و یکی از راویان حدیث شیعی است که در نزد شیعه به وثاقت شناخته می‌شود. از او روایاتی چند گزارش شده است. منابع رجالی او را از اصحاب علی بن موسی الرضا، محمد تقی و علی النقی گزارش کرده‌اند. وی از مدفونان در گورستان شیخان قم، در نزدیکی حرم فاطمه معصومه است.
نسب و خاندان
نسب او به خاندان اشعری می‌رسد که از بزرگترین خاندان‌های شیعه و مورد اعتماد در نزد سایر شیعیان بوده است. پدر او اسحاق بن آدم از شاگردان علی بن موسی الرضا بوده است و در همین فضا اقدام به تربیت فرزندان و شاگردانش نمود. زکریا بن آدم که عموی اوست نیز از بزرگان راویان بوده است که از علی بن موسی الرضا و محمد تقی نقل روایت داشته است.[۱] نسب کامل او را «آدم بن اسحاق بن آدم بن عبدالله بن سعد اشعری» گزارش کرده‌اند.[۲][۳] اشعریان از قدیمی‌ترین خاندان‌های شیعه در عصر غیبت صغری بودند. این خاندان از قبایل عرب در کوفه بودند که در قرن اول ه. ق، تحت شرایط خاص به قم مهاجرت کردند و از همان قرن اول تا قرن چهارم ه. ق، رهبری مذهبی و علمی شیعیان در شهر قم را بر عهده داشتند. از فعالیت‌های این خاندان در زمینه کلام و حدیث، تأسیس مکتب حدیثی قم است.[۴]
زندگانی
نوشته روی سنگ قبر:
«هذا المرقد الشریف للشیخ الاجل ادم بن اسحق بن ادم بن عبدالله بن سعد الاشعری القمی جلیل القدر له کتاب و کان من اصحاب ابی الحسن الهادی علیه السلام و کان ابوه اسحق من اصحاب مولانا الرضا علیه السلام، لم نقف علی سنة وفاته»
یعنی: «این آرامگاه شریف شیخ اجل، ادم بن اسحاق بن ادم بن عبدالله بن سعد اشعری قمی جلیل القدری است که دارای کتاب بوده، و از اصحاب ابوالحسن هادی علیه السلام شمرده شده، و پدرش اسحاق از اصحاب مولایمان رضا علیه السلام بوده است. سال وفاتش بر ما معلوم نگشت.»
میرزا محمد قمی، اربعین الحسینیه
بر اساس گزارش منابع رجالی، وی در قرن دوم هجری در شهر قم می‌زیست. از زوایای زندگی او، گزارش‌های چندانی وجود ندارد و منابع تاریخی به ذکر نام و معرفی مختصر او پرداخته‌اند. او را از اصحاب علی بن موسی الرضا، محمد تقی و علی النقی گزارش کرده‌اند. بر روی سنگ قبر کنونی او نیز او را از اصحاب علی النقی گزارش کرده‌اند.[۱]
وی سرآخر در اواخر قرن سوم هجری درگذشت و در شهر قم، دفن شد. محل دفن او امروزه به گورستان شیخان مشهور است و امروزه محل دقیق دفن او در این گورستان مشخص نیست.[۱]
جایگاه در علم رجال
نام وی در کتاب‌های رجالی شیعه و بعضاً اهل سنت به چشم می‌خورد. مؤلفان غالباً از او به نیکی یاد کرده‌اند. آدم بن اسحاق در آثاری رجالی شیعه همچون نجاشی و علامه حلی، به ثقه بودن معرفی شده است و ابن حجر عسقلانی از دانشمندان اهل سنت نیز از او نام برده است و او را زاهدی فروتن گزارش می‌کند. از میان اساتید او منابع تنها به پنج تن اشاره کرده‌اند. احمد بن محمد بن عیسی و ابراهیم بن هاشم از جمله شاگردان آدم بن اسحاق هستند که هر یک به تنهایی روایت‌ها و احادیث فراوانی نقل کرده‌اند و در ردیف راویان موثق نزد شیعه قرار گرفته‌اند.[۱] به گفته نمازی در مستدرکات علم رجال، در موثق بودن او نزد شیعه، اجماع وجود دارد.[۵] در کتاب جامع الرواه نیز از وی به عنوان یکی ار رجالیون موثق شیعه یاد شده است.[۶]
آثار
از آدم بن اسحاق یک کتاب با عنوان «کتاب الحدیث» گزارش شده است که امروزه با گذشت زمان، اثری از آن باقی نمانده است. با این وجود روایاتی چند از او گزارش شده است که به‌طور مستقیم و بعضاً غیر مستقیم از امامان شیعه نقل شده است. تعداد روایاتی که از او در مجامع روایی چون وسائل الشیعه، بحارالانوار و کتب اربعه گزارش شده است، سی و یک مورد است که با حذف روایات تکراری، به هفت روایت تقلیل می‌یابد. ابوالقاسم خویی نیز ۱۱ روایت را برای او گزارش کرده است. محقق اردبیلی نیز ۶ روایت را به او نسبت داده است که در میان کتب اربعه نقل شده است. از او روایتی طولانی باقی مانده است که به نقل از محمد باقر به تفسیر آیاتی از آیات محکمات قرآن پرداخته است.[۱]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «آدم بن اسحاق قمی». مجمع جهانی شیعه‌شناسی. ۲۰۲۲-۰۳-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۷.
- ↑ «ادم بن اسحاق بن ادم بن عبدالله بن سعد اشعری». ganjineh.valiasr-aj.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۷.
- ↑ «قاموس الرجال - التستری، الشیخ محمد تقی - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۷.
- ↑ ««نقش مذهبی و فرهنگی خاندان اشعری در گسترش تشیع تا قرن چهارم هجری»» (PDF). fpq.bou.ac.ir. فرهنگ پژوهش. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۹.
- ↑ «مستدرکات علم رجال الحدیث - النمازی الشاهرودی، الشیخ علی - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۱۷.
- ↑ اختری، «آدم بن اسحاق»، دایرةالمعارف جامع اسلامی.
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «آدم بن اسحاق». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.