قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
Seyed Ehsan (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
Seyed Ehsan (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|نوبت جلسه = ۲۳۸۳ | |نوبت جلسه = ۲۳۸۳ | ||
|کد قطعنامه =S/RES/514 | |کد قطعنامه =S/RES/514 | ||
|اصل سند = | |اصل سند =https://digitallibrary.un.org/record/31564/files/S_RES_514%281982%29-EN.pdf?ln=fr | ||
|موافق =۱۵ | |موافق =۱۵ | ||
|ممتنع =۰ | |ممتنع =۰ | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
|نتیجه = تصویب | |نتیجه = تصویب | ||
|سال = ۱۹۸۲ | |سال = ۱۹۸۲ | ||
|تصویر = | |تصویر = | ||
|عرض تصویر = | |عرض تصویر = | ||
|یادداشت = | |یادداشت = | ||
}} | }}'''قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت''' [[سازمان ملل متحد]] که در تاریخ ۱۲ ژوئیه۱۹۸۲ (۲۱ تیر ۱۳۶۱) تصویب شد، سندی بین‌المللی دربارهٔ ایران-عراق است. این قطعنامه طی نشست ۲۳۸۳ام با ۱۵ موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد. | ||
'''قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت''' [[سازمان ملل متحد]] که در تاریخ ۱۲ ژوئیه۱۹۸۲ (۲۱ تیر ۱۳۶۱) تصویب شد، سندی بین‌المللی دربارهٔ ایران-عراق است. این قطعنامه طی نشست ۲۳۸۳ام با ۱۵ موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد. | |||
== تصویب قطعنامه == | == تصویب قطعنامه == | ||
=== پیشینه === | === پیشینه === | ||
تلاش جامعه بین‌المللی برای بازگشت آرامش و اجرای صلح بین ایران و عراق از آغاز جنگ (شهریور ۱۳۵۹) بی‌نتیجه ماند. صدام | تلاش جامعه بین‌المللی برای بازگشت آرامش و اجرای صلح بین [[ایران]] و [[عراق]] از آغاز [[جنگ ایران و عراق|جنگ]] (از شهریور ۱۳۵۹ ه.ش) بی‌نتیجه ماند. [[صدام حسین|صدام]]، یکی از طرفین اصلی این جنگ، خواهان صلح بود؛ در مقابل، و در آغاز دهه ۱۳۶۰ ه.ش، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران|رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران]]، چهار شرط را برای پذیرش صلح اعلام کرد:<ref>{{پک/بن|دیپلماسی|ک=دیپلماسی ایرانی|ف=هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت}}</ref> | ||
# آزادسازی قصرشیرین و عقب‌نشینی عراقی‌ها تا مرزهای بین‌المللی. | # آزادسازی قصرشیرین و عقب‌نشینی عراقی‌ها تا مرزهای بین‌المللی. | ||
# پرداخت غرامت ۱۵۰ میلیارد دلاری. | # پرداخت غرامت ۱۵۰ میلیارد دلاری. | ||
# بازگشت شیعیان رانده شده از عراق. | # بازگشت [[شیعه|شیعیان]] رانده شده از عراق. | ||
# برکناری و محاکمه صدام حسین. | # برکناری و محاکمه صدام حسین. | ||
کشورهای عربی تضمین کردند که سه شرط اول محقق خواهد شد و هزینه و غرامت جنگ توسط کشورهای عربی به ایران پرداخت می‌شود، به شرطی که ایران از شرط چهارم، صرف‌نظر کند. اما نیروهای ایرانی بر تحقق هر چهار شرط اصرار داشتند. پس از جنگ ایران و عراق، نیروهای عراقی بخش‌های | کشورهای عربی تضمین کردند که سه شرط اول محقق خواهد شد و هزینه و غرامت جنگ توسط کشورهای عربی به ایران پرداخت می‌شود، به شرطی که ایران از شرط چهارم، صرف‌نظر کند. اما نیروهای ایرانی بر تحقق هر چهار شرط اصرار داشتند. پس از جنگ ایران و عراق، نیروهای عراقی بخش‌های زیادی از خاک ایران را به تصرف خود درآورده بودند. از جمله مهم‌ترین مناطق تحت تسلط آنان، [[خرمشهر]] بود. در ۳ خرداد ۱۳۶۱ ه.ش، خرمشهر توسط نیروهای ایرانی آزاد شد و این آزادی، پیروزی بزرگی برای جبهه ایران بود.<ref>{{پک/بن|دیپلماسی|ک=دیپلماسی ایرانی|ف=هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت}}</ref> | ||
فردای آزادسازی، دبیرکل سازمان ملل طی نامه‌هایی از دو طرف خواست تا راه‌کار رسیدن به توافقی برای صلح را پیگیری کنند. برای این منظور شورای امنیت راه‌های برقراری صلح را بررسی کرد.<ref | به عقیده کارشناسان، آزادسازی خرمشهر می‌توانست بهانه و مناسبت خوبی برای پایان جنگ باشد و احتمالاً دبیرکل سازمان ملل نیز از این بابت و در این تاریخ اقدام به مطرح کردن مسئله صلح کرد. در ایران نیز [[روح‌الله خمینی]] از علاقه‌مندان پایان جنگ پس از آزادسازی خرمشهر بود اما مقامات مسئول، توانستند او را مجاب کنند که برای رسیدن به نتیجه‌ای مطلوب، باید جنگ ادامه پیدا کند.<ref>{{پک/بن|انتخاب|ک=پایگاه خبری انتخاب|ف=جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟}}</ref> فردای آزادسازی، دبیرکل سازمان ملل طی نامه‌هایی از دو طرف خواست تا راه‌کار رسیدن به توافقی برای صلح را پیگیری کنند. برای این منظور شورای امنیت راه‌های برقراری صلح را بررسی کرد.<ref>{{پک/بن|دیپلماسی|ک=دیپلماسی ایرانی|ف=هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت}}</ref> | ||
=== جلسه تصویب === | === جلسه تصویب === | ||
جلسه شورای امنیت، به درخواست آمریکا و اردن برگزار شد.<ref | جلسه شورای امنیت، به درخواست نمایندگان [[آمریکا]] و [[اردن]] برگزار شد.<ref>{{پک/بن|پژوهش|ک=موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|ف=قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت}}</ref> قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت [[سازمان ملل متحد]] در تاریخ ۱۲ ژوئیه ۱۹۸۲ میلادی/۲۱ تیر ۱۳۶۱ ه.ش، طی نشست ۲۳۸۳ام با ۱۵ موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد.<ref>{{پک/بن|Resolution|ک=UNSCR|ف=Resolution 514}}</ref> زمان تصویب این قطعنامه، برابر بود با ۵۰ روز پس از آزادسازی خرمشهر توسط نیروهای ایرانی از اشغال نیروهای عراقی.<ref>{{پک/بن|دیپلماسی|ک=دیپلماسی ایرانی|ف=هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت}}</ref> | ||
== متن قطعنامه == | == متن قطعنامه == | ||
در متن قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، چند موضوع خواسته شده بود: | در متن قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، چند موضوع خواسته شده بود:<ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=واکنش ایران به قطعنامه ۵۱۴ دربارهٔ جنگ تحمیلی|نشانی=https://www.isna.ir/news/99042115194/واکنش-ایران-به-قطع-نامه-۵۱۴-درباره-جنگ-تحمیلی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2020-07-11|بازبینی=2024-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{پک/بن|Resolution|ک=UNSCR|ف=Resolution 514}}</ref> | ||
# شورا، خواهان آتش‌بس و خاتمهٔ فوری کلیهٔ عملیات‌های نظامی می‌باشد؛ | # شورا، خواهان آتش‌بس و خاتمهٔ فوری کلیهٔ عملیات‌های نظامی می‌باشد؛ | ||
# به علاوه خواهان عقب‌نشینی نیروها به مرزهای شناخته‌شدهٔ بین‌المللی می‌باشد؛ | # به علاوه خواهان عقب‌نشینی نیروها به مرزهای شناخته‌شدهٔ بین‌المللی می‌باشد؛ | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۳: | ||
== واکنش‌ها == | == واکنش‌ها == | ||
=== ایران === | === ایران === | ||
ایران، این قطعنامه را رد کرد و کمی بعد، اقدام به ورود به خاک عراق نمود.<ref | ایران، این قطعنامه را رد کرد و کمی بعد، اقدام به ورود به خاک عراق نمود.<ref>{{پک/بن|دیپلماسی|ک=دیپلماسی ایرانی|ف=هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت}}</ref> همچنین مقامات ایرانی، شورای امنیت را تحریم کردند و دیگر در جلسات آن شرکت نکردند.<ref>{{پک/بن|پژوهش|ک=موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|ف=قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت}}</ref> مقامات ایرانی تأکید کردند که تا تغییر سیاست‌های شورای امنیت، این تحریم باقی خواهد ماند.<ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد|نشانی=http://www.imam-khomeini.ir/fa/c504_2670/زندگی_نامه/رهبری/قطعنامه_۵۹۸_شورای_امنیت_سازمان_ملل_متحد|وبگاه=www.imam-khomeini.ir|بازبینی=2024-06-17}}</ref> سه روز بعد، سفیر دائم ایران در سازمان ملل، این قطعنامه را از نظر ایران بی‌اعتبار دانست و شورا را متهم کرد که از طرف عراقی، جانبداری می‌کند و این قطعنامه را در تضاد با روح حاکم بر سازمان ملل دانست.<ref name=":5"/> وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در پیامی، این قطعنامه را به منزله حمایت شورای امنیت از پیشروی عراق در خاک ایران دانست و شورا را متهم کرد که با همکاری هماهنگ و سازمان‌یافته، از حقوق طبیعی ایران در دفاع از خود، بازمی‌دارد و به حفظ حکومت صدام از سقوط، کمک می‌کند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=چرائی ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر-3{{!}}صدور قطعنامه شرم‌آور 514 سازمان ملل متحد - تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/03/04/2508849/چرائی-ادامه-جنگ-بعد-از-فتح-خرمشهر-3-صدور-قطعنامه-شرم-آور-514-سازمان-ملل-متحد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2024-06-17|کد زبان=fa}}</ref> یکی از دلایل استراتژیک ایرانی‌ها برای نپذیرفتن این آتش‌بس، مسئله قراداد الجزایر بود. به عقیده مقامات ایرانی، هیچ تضمینی وجود نداشت که نیروهای عراقی، به مرزهای بین‌المللی در قرارداد الجزایر بازگردند و احتمال می‌رفت که صدام با توجه به خروج یکطرفه از این قرارداد، هرجایی را به عنوان مرز خود تلقی کرده و در آنجا مستقر شود. همچنین مقامات ایرانی معتقد بودند که برای اجبار عراق به پرداخت غرامت، باید تا نزدیکی اروندرود در اختیار نیروهای ایرانی باشد.<ref>{{پک/بن|انتخاب|ک=پایگاه خبری انتخاب|ف=جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟}}</ref> برخی از فرماندهان جنگی بر این باور بودند که پذیرش قطعنامه ۵۱۴ به منزله از دست دادن پالایشگاه آبادان، بندر خرمشهر و پایانه‌های نفتی اروند بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=راز یک قطعنامه؛ چرا قطعنامه ۵۲۲ از سوی ایران پذیرفته نشد؟|نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/8562564/راز-یک-قطعنامه-چرا-قطعنامه-۵۲۲-از-سوی-ایران-پذیرفته-نشد|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۲/۰۷/۱۲–۰۰:۰۷|بازبینی=2024-06-17|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=YJC}}</ref> | ||
رسانه‌های ایرانی، دلیل صدور این قطعنامه را، پیروزی‌های پیاپی جبهه ایران و بازپس‌گیری مناطق مهم خود می‌دانند. از دیگر انتقادهای ایرانی‌ها به این قطعنامه، استفاده از واژه وضعیت بین ایران و عراق به جای جنگ یا تجاوز بود. همچنین لحن توصیه‌ای بودن این قطعنامه مورد توجه قرار گرفت. رسانه‌های ایرانی معتقدند که در دورانی که عراق در حال پیشروی در خاک ایران بود، شورای امنیت در سکوت به سر می‌برد و در زمانی که جبهه ایران، دست به موفقت در نبرد شد، شورا به موضوع ورود پیدا کرد و این برخلاف اصل بی‌طرفی این شوراست. سکوت ۲۱ ماهه شورا دیگر انتقاد نیروهای ایرانی به این قطعنامه بود.<ref | رسانه‌های ایرانی، دلیل صدور این قطعنامه را، پیروزی‌های پیاپی جبهه ایران و بازپس‌گیری مناطق مهم خود می‌دانند. از دیگر انتقادهای ایرانی‌ها به این قطعنامه، استفاده از واژه وضعیت بین ایران و عراق به جای جنگ یا تجاوز بود. همچنین لحن توصیه‌ای بودن این قطعنامه مورد توجه قرار گرفت. رسانه‌های ایرانی معتقدند که در دورانی که عراق در حال پیشروی در خاک ایران بود، شورای امنیت در سکوت به سر می‌برد و در زمانی که جبهه ایران، دست به موفقت در نبرد شد، شورا به موضوع ورود پیدا کرد و این برخلاف اصل بی‌طرفی این شوراست. سکوت ۲۱ ماهه شورا دیگر انتقاد نیروهای ایرانی به این قطعنامه بود.<ref>{{پک/بن|پژوهش|ک=موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|ف=قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت}}</ref> همچنین در این قطعنامه اشاره‌ای به متجاوز نشده بود و سخنی از تبیه متجاوز نبود و از این بابت نیز قطعنامه به شدت مورد نقد مقامات ایرانی قرار گرفت.<ref name=":7"/> | ||
تعدادی از کارشناسان و رسانه‌های ایرانی معتقدند که اگر ایران، این قطعنامه را می٬پذیرفت و برای رفع نگرانی‌هایش از اجرای صحیح آن، با صدام وارد مذاکره می‌شد و به پیشنهاد خمینی، از مرزهای رسمی ایران تجاوز نمی‌کرد و به عراق وارد نمی‌شد، جنگ در همان سال به پایان می‌رسید و احتمالاً قرارداد الجزایر، احیا می‌شد. با این همه، مسائل ایدئولوژیکی چون لزوم سقط صدام و فتح عراق باعث شد تا عبور از مرزهای ایران و ورود نیروهای ایرانی به عراق، صورت بگیرد.<ref | تعدادی از کارشناسان و رسانه‌های ایرانی معتقدند که اگر ایران، این قطعنامه را می٬پذیرفت و برای رفع نگرانی‌هایش از اجرای صحیح آن، با صدام وارد مذاکره می‌شد و به پیشنهاد خمینی، از مرزهای رسمی ایران تجاوز نمی‌کرد و به عراق وارد نمی‌شد، جنگ در همان سال به پایان می‌رسید و احتمالاً قرارداد الجزایر، احیا می‌شد. با این همه، مسائل ایدئولوژیکی چون لزوم سقط صدام و فتح عراق باعث شد تا عبور از مرزهای ایران و ورود نیروهای ایرانی به عراق، صورت بگیرد.<ref>{{پک/بن|انتخاب|ک=پایگاه خبری انتخاب|ف=جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟}}</ref> | ||
=== عراق === | === عراق === | ||
عراقی‌ها این قطعنامه را سریعاً پذیرفتند.<ref | عراقی‌ها این قطعنامه را سریعاً پذیرفتند.<ref>{{پک/بن|پژوهش|ک=موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|ف=قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت}}</ref> با این وجود، ارتش عراق همچنان در بخش‌هایی از خاک ایران مستقر ماند و از آن عقب‌نشینی نکرد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=defamoghaddas.ir|نشانی=https://defamoghaddas.ir/news/1835/در-۲۱-تیر-۱۳۶۱-شورای-امنیت-قطعنامه-۵۱۴-را-تصویب-كرد.-چرا-ایران-این-قطعنامه-را-رد-كرد-حال-آنكه-عراق-پذیرفت-و-اقدامات-عملی-برای-آن-انجام-داد|عنوان=در ۲۱ تیر ۱۳۶۱، شورای امنیت قطعنامه ۵۱۴ را تصویب کرد.}}</ref> مقامات عراقی، ایران را تهدید کردند که اگر این قطعنامه را نپذیرد، با تمام قوا از مناطق تحت تسلطش، دفاع خواهد کرد. به عقیده رسانه‌های ایرانی، این تهدید کمی بعد با حمله‌های شیمیایی عراق علیه ایران، عملی شد.<ref name=":6"/> | ||
=== سازمان ملل === | === سازمان ملل === | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۷: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=رستمی|نام=یوسف|عنوان=هشت قطعنامه‌ای که ایران در سال‌های اولیه جنگ نپذیرفت|ناشر=|نشانی=http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/2022782/هشت-قطعنامه-ای-که-ایران-در-سال-های-اولیه-جنگ-نپذیرفت#:~:text=قطعنامه%20۵۱۴%20در%20۲۱%20تیرماه،|تاریخ=12 آبان 1402|تاریخ بازبینی=11 تیر 1403|شناسه={{شناسه یادکرد|دیپلماسی}}|نویسنده=|کد زبان=fa|وبگاه=irdiplomacy.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت|ناشر=|نشانی=https://psri.ir/print.php?id=90dknvaq|تاریخ=23 تیر 1389|تاریخ بازبینی=11 تیر 1403|شناسه={{شناسه یادکرد|پژوهش}}|نویسنده=موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی|کد زبان=fa|وبگاه=psri.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟ / قسمت آخر پرونده «خرمشهر از سقوط تا آزادی»|ناشر=|نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/786268/تماشا-کنید-جنگ-باید-ادامه-پیدا-می%E2%80%8Cکرد-قسمت-آخر-پرونده-خرمشهر-از-سقوط-تا-آزادی|تاریخ=5 خرداد 1403|تاریخ بازبینی=11 تیر 1403|شناسه={{شناسه یادکرد|انتخاب}}|نویسنده=پایگاه خبری انتخاب|کد زبان=fa|وبگاه=entekhab.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|نام خانوادگی=|نام=|عنوان=Resolution 514|ناشر=|نشانی=http://unscr.com/en/resolutions/514|تاریخ=12 July 1982|تاریخ بازبینی=1 july 2024|شناسه={{شناسه یادکرد|Resolution}}|نویسنده=UNSCR|کد زبان=en|وبگاه=unscr.com}} | |||
{{جنگ ایران و عراق}} | {{جنگ ایران و عراق}} | ||
[[رده:ایران در ۱۹۸۲ (میلادی)]] | [[رده:ایران در ۱۹۸۲ (میلادی)]] | ||
[[رده:عراق در ۱۹۸۲ (میلادی)]] | [[رده:عراق در ۱۹۸۲ (میلادی)]] | ||
[[رده:قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد جنگ ایران و عراق]] | [[رده:قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد جنگ ایران و عراق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۴
| قطعنامهٔ شمارهٔ ۵۱۴ (سازمان ملل متحد) | |
|---|---|
| تاریخ | ۱۲ جولای (۲۱ تیر) {{{year}}} |
| نوبت جلسه | ۲۳۸۳ |
| کُد | S/RES/514 (سند) |
| موضوع | ایران-عراق |
رأی‌گیری | ۱۵ موافق بدون مخالف بدون ممتنع |
| نتیجه | تصویب |
| اعضای شورای امنیت | |
اعضای دائم | |
اعضای غیر دائم | |
قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ ۱۲ ژوئیه۱۹۸۲ (۲۱ تیر ۱۳۶۱) تصویب شد، سندی بین‌المللی دربارهٔ ایران-عراق است. این قطعنامه طی نشست ۲۳۸۳ام با ۱۵ موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد.
تصویب قطعنامه
پیشینه
تلاش جامعه بین‌المللی برای بازگشت آرامش و اجرای صلح بین ایران و عراق از آغاز جنگ (از شهریور ۱۳۵۹ ه.ش) بی‌نتیجه ماند. صدام، یکی از طرفین اصلی این جنگ، خواهان صلح بود؛ در مقابل، و در آغاز دهه ۱۳۶۰ ه.ش، رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران، چهار شرط را برای پذیرش صلح اعلام کرد:[۱]
- آزادسازی قصرشیرین و عقب‌نشینی عراقی‌ها تا مرزهای بین‌المللی.
- پرداخت غرامت ۱۵۰ میلیارد دلاری.
- بازگشت شیعیان رانده شده از عراق.
- برکناری و محاکمه صدام حسین.
کشورهای عربی تضمین کردند که سه شرط اول محقق خواهد شد و هزینه و غرامت جنگ توسط کشورهای عربی به ایران پرداخت می‌شود، به شرطی که ایران از شرط چهارم، صرف‌نظر کند. اما نیروهای ایرانی بر تحقق هر چهار شرط اصرار داشتند. پس از جنگ ایران و عراق، نیروهای عراقی بخش‌های زیادی از خاک ایران را به تصرف خود درآورده بودند. از جمله مهم‌ترین مناطق تحت تسلط آنان، خرمشهر بود. در ۳ خرداد ۱۳۶۱ ه.ش، خرمشهر توسط نیروهای ایرانی آزاد شد و این آزادی، پیروزی بزرگی برای جبهه ایران بود.[۲]
به عقیده کارشناسان، آزادسازی خرمشهر می‌توانست بهانه و مناسبت خوبی برای پایان جنگ باشد و احتمالاً دبیرکل سازمان ملل نیز از این بابت و در این تاریخ اقدام به مطرح کردن مسئله صلح کرد. در ایران نیز روح‌الله خمینی از علاقه‌مندان پایان جنگ پس از آزادسازی خرمشهر بود اما مقامات مسئول، توانستند او را مجاب کنند که برای رسیدن به نتیجه‌ای مطلوب، باید جنگ ادامه پیدا کند.[۳] فردای آزادسازی، دبیرکل سازمان ملل طی نامه‌هایی از دو طرف خواست تا راه‌کار رسیدن به توافقی برای صلح را پیگیری کنند. برای این منظور شورای امنیت راه‌های برقراری صلح را بررسی کرد.[۴]
جلسه تصویب
جلسه شورای امنیت، به درخواست نمایندگان آمریکا و اردن برگزار شد.[۵] قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۲ ژوئیه ۱۹۸۲ میلادی/۲۱ تیر ۱۳۶۱ ه.ش، طی نشست ۲۳۸۳ام با ۱۵ موافق، ۰ مخالف و ۰ ممتنع تصویب شد.[۶] زمان تصویب این قطعنامه، برابر بود با ۵۰ روز پس از آزادسازی خرمشهر توسط نیروهای ایرانی از اشغال نیروهای عراقی.[۷]
متن قطعنامه
در متن قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، چند موضوع خواسته شده بود:[۸][۹]
- شورا، خواهان آتش‌بس و خاتمهٔ فوری کلیهٔ عملیات‌های نظامی می‌باشد؛
- به علاوه خواهان عقب‌نشینی نیروها به مرزهای شناخته‌شدهٔ بین‌المللی می‌باشد؛
- تصمیم می‌گیرد گروهی از ناظران سازمان ملل را برای تأیید، تحکیم و نظارت بر آتش‌بس و عقب‌نشینی [نیروها] اعزام دارد و از دبیرکل درخواست می‌کند گزارشی دربارهٔ ترتیبات لازم برای [اجرای] این مقصود را به شورای امنیت تسلیم نماید؛
- مصراً می‌خواهد که کوشش‌های میانجیگری به گونه‌ای هماهنگ از طریق دبیرکل جهت دستیابی به یک راه حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه که قابل قبول از هر دو طرف باشد در مورد کلیه مسائل مهم بر اساس اصول منشور ملل متحد از جمله احترام به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی کشورها ادامه یابد؛
- از کلیه کشورهای دیگر درخواست می‌کند از هر گونه اقدامی که ممکن است به ادامه منازعه کمک نماید خودداری کنند و اجرای قطعنامه حاضر را تسهیل نمایند؛
- از دبیرکل درخواست می‌کند که اجرای قطعنامه حاضر را ظرف سه ماه به شورا گزارش دهد.
واکنش‌ها
ایران
ایران، این قطعنامه را رد کرد و کمی بعد، اقدام به ورود به خاک عراق نمود.[۱۰] همچنین مقامات ایرانی، شورای امنیت را تحریم کردند و دیگر در جلسات آن شرکت نکردند.[۱۱] مقامات ایرانی تأکید کردند که تا تغییر سیاست‌های شورای امنیت، این تحریم باقی خواهد ماند.[۱۲] سه روز بعد، سفیر دائم ایران در سازمان ملل، این قطعنامه را از نظر ایران بی‌اعتبار دانست و شورا را متهم کرد که از طرف عراقی، جانبداری می‌کند و این قطعنامه را در تضاد با روح حاکم بر سازمان ملل دانست.[۸] وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در پیامی، این قطعنامه را به منزله حمایت شورای امنیت از پیشروی عراق در خاک ایران دانست و شورا را متهم کرد که با همکاری هماهنگ و سازمان‌یافته، از حقوق طبیعی ایران در دفاع از خود، بازمی‌دارد و به حفظ حکومت صدام از سقوط، کمک می‌کند.[۱۳] یکی از دلایل استراتژیک ایرانی‌ها برای نپذیرفتن این آتش‌بس، مسئله قراداد الجزایر بود. به عقیده مقامات ایرانی، هیچ تضمینی وجود نداشت که نیروهای عراقی، به مرزهای بین‌المللی در قرارداد الجزایر بازگردند و احتمال می‌رفت که صدام با توجه به خروج یکطرفه از این قرارداد، هرجایی را به عنوان مرز خود تلقی کرده و در آنجا مستقر شود. همچنین مقامات ایرانی معتقد بودند که برای اجبار عراق به پرداخت غرامت، باید تا نزدیکی اروندرود در اختیار نیروهای ایرانی باشد.[۱۴] برخی از فرماندهان جنگی بر این باور بودند که پذیرش قطعنامه ۵۱۴ به منزله از دست دادن پالایشگاه آبادان، بندر خرمشهر و پایانه‌های نفتی اروند بود.[۱۵]
رسانه‌های ایرانی، دلیل صدور این قطعنامه را، پیروزی‌های پیاپی جبهه ایران و بازپس‌گیری مناطق مهم خود می‌دانند. از دیگر انتقادهای ایرانی‌ها به این قطعنامه، استفاده از واژه وضعیت بین ایران و عراق به جای جنگ یا تجاوز بود. همچنین لحن توصیه‌ای بودن این قطعنامه مورد توجه قرار گرفت. رسانه‌های ایرانی معتقدند که در دورانی که عراق در حال پیشروی در خاک ایران بود، شورای امنیت در سکوت به سر می‌برد و در زمانی که جبهه ایران، دست به موفقت در نبرد شد، شورا به موضوع ورود پیدا کرد و این برخلاف اصل بی‌طرفی این شوراست. سکوت ۲۱ ماهه شورا دیگر انتقاد نیروهای ایرانی به این قطعنامه بود.[۱۶] همچنین در این قطعنامه اشاره‌ای به متجاوز نشده بود و سخنی از تبیه متجاوز نبود و از این بابت نیز قطعنامه به شدت مورد نقد مقامات ایرانی قرار گرفت.[۱۳]
تعدادی از کارشناسان و رسانه‌های ایرانی معتقدند که اگر ایران، این قطعنامه را می٬پذیرفت و برای رفع نگرانی‌هایش از اجرای صحیح آن، با صدام وارد مذاکره می‌شد و به پیشنهاد خمینی، از مرزهای رسمی ایران تجاوز نمی‌کرد و به عراق وارد نمی‌شد، جنگ در همان سال به پایان می‌رسید و احتمالاً قرارداد الجزایر، احیا می‌شد. با این همه، مسائل ایدئولوژیکی چون لزوم سقط صدام و فتح عراق باعث شد تا عبور از مرزهای ایران و ورود نیروهای ایرانی به عراق، صورت بگیرد.[۱۷]
عراق
عراقی‌ها این قطعنامه را سریعاً پذیرفتند.[۱۸] با این وجود، ارتش عراق همچنان در بخش‌هایی از خاک ایران مستقر ماند و از آن عقب‌نشینی نکرد.[۱۹] مقامات عراقی، ایران را تهدید کردند که اگر این قطعنامه را نپذیرد، با تمام قوا از مناطق تحت تسلطش، دفاع خواهد کرد. به عقیده رسانه‌های ایرانی، این تهدید کمی بعد با حمله‌های شیمیایی عراق علیه ایران، عملی شد.[۱۲]
سازمان ملل
رئیس شورای امنیت سازمان ملل طی بانیه‌ای پس از تصویب این قطعنامه، اعلام نگرانی کرد که این قطعنامه اجرایی نگردد یا مورد پذیرش طرفین قرار نگیرد. ایران نیز این بیانیه را همچون قطعنامه، رد کرد.[۲۰]
پانویس
- ↑ «هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ «هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ «جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟»، پایگاه خبری انتخاب.
- ↑ «هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ «قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «Resolution 514»، UNSCR.
- ↑ «هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «واکنش ایران به قطعنامه ۵۱۴ دربارهٔ جنگ تحمیلی». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۷-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
- ↑ «Resolution 514»، UNSCR.
- ↑ «هشت قطعنامه‌ای که ایران نپذیرفت»، دیپلماسی ایرانی.
- ↑ «قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «چرائی ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر-3|صدور قطعنامه شرم‌آور 514 سازمان ملل متحد - تسنیم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۱۷.
- ↑ «جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟»، پایگاه خبری انتخاب.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۴۰۲/۰۷/۱۲–۰۰:۰۷). «راز یک قطعنامه؛ چرا قطعنامه ۵۲۲ از سوی ایران پذیرفته نشد؟». fa. دریافت‌شده در 2024-06-17. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟»، پایگاه خبری انتخاب.
- ↑ «قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «در ۲۱ تیر ۱۳۶۱، شورای امنیت قطعنامه ۵۱۴ را تصویب کرد». defamoghaddas.ir.
- ↑ «بازخوانی مسئولیت بین‌المللی رژیم بعث عراق در جنگ تحمیلی علیه ایران» (PDF). hds.sndu.ac.ir.
منابع
- رستمی، یوسف (۱۲ آبان ۱۴۰۲). «هشت قطعنامه‌ای که ایران در سال‌های اولیه جنگ نپذیرفت». irdiplomacy.ir. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۴۰۳.
- موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی (۲۳ تیر ۱۳۸۹). «قطعنامه ۵۱۴شورای امنیت». psri.ir. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۴۰۳.
- پایگاه خبری انتخاب (۵ خرداد ۱۴۰۳). «جنگ باید ادامه پیدا می‌کرد؟ / قسمت آخر پرونده «خرمشهر از سقوط تا آزادی»». entekhab.ir. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۴۰۳.
- UNSCR (12 July 1982). "Resolution 514". unscr.com (به انگلیسی). Retrieved 1 july 2024.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ بازبینی=(help)
