حجة الوداع: تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{محمد۲}} | {{محمد۲}} | ||
'''حِجَّةُ الوَداع''' آخرین [[حجّ|حجّی]] است که [[محمد]] در سال دهم هجری به‌جا آورد. گزاردن این حج در سال پایانی عمر او واقع شد و در آن مراسم با [[مسلمان|مسلمانان]] وداع کرد، بدین جهت به | '''حِجَّةُ الوَداع''' آخرین [[حجّ|حجّی]] است که [[محمد]] در سال دهم [[هجری]] به‌جا آورد. گزاردن این حج در سال پایانی عمر او واقع شد و در آن مراسم با [[مسلمان|مسلمانان]] وداع کرد، بدین جهت به «حجّة الوداع» مشهور است. تعداد بسیاری از مسلمانان با اعلان عمومی از جانب پیامبر اسلام در این حج او را همراهی می‌کردند. منابع اسلامی، تعداد مسلمانان حاضر در این مراسم را به اختلاف، از ۱۲۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰ نفر گزارش کرده‌اند. سفر حج پیامبر اسلام بین ۲۸ تا ۳۰ روز طول کشیده که آغاز حرکت از [[مدینه]]، چهار روز مانده به پایان [[ماه ذی‌القعده]] و روز بازگشت احتمالا ۲۴ [[ذیالحجه]] بوده است. به عقیده [[شیعه|شیعیان]] آیات [[آیه تبلیغ|تبلیغ]] و [[آیه اکمال|اکمال]] در طی این سفر حج نازل شده است. اهمیت این واقعه تاریخی در نزد مسلمانان، مربوط به جریاناتی است که در این سفرِ حدودا یک ماهه اتفاق افتاده است. آموزش [[مناسک حج]] به شیوه [[اسلام|دین اسلام]]، ایراد [[خطبه]] در روز [[عرفه]] و اعلام و معرفی [[علی بن ابی‌طالب|جانشین پس از خود]] در مسیر بازگشت از مهم‌ترین وقایع گزارش شده در منابع هستند. «حجّة البلاغ» و «حجّة الاسلام» از دیگر نام‌های معروف این حج عنوان شده‌اند. | ||
==نامگذاری == | ==نامگذاری == | ||
این حج آخرین حج محمد و در سال پایانی عمر او بوده است. او در این سفر به مسلمانان اعلام می‌کند که چند ماهی بیشتر از زندگیش نمانده است و با آنان وداع می‌کند؛ بدین جهت به | این حج آخرین حج محمد و در سال پایانی عمر او بوده است. او در این سفر به مسلمانان اعلام می‌کند که چند ماهی بیشتر از زندگیش نمانده است و با آنان وداع می‌کند؛ بدین جهت به «حجّةالوداع» مشهور است. در منابع اسلامی، از نام‌های معروف این حج، به «حجة البلاغ» و «حجة الاسلام» اشاره شده است. به خاطر نازل شدن آیه تبلیغ بر پیامبر در این حج به «حجّة البلاغ» نامیده شده است. علت نامگذاری آن به «حجّة الاسلام» از آنروست که تنها حجى است كه پیامبر در زمان حکومت اسلامی به جا آورده و مراسم آن طبق دین اسلام بوده است.<ref>{{پک|واثقی|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجّةالوداع}}</ref> | ||
==چگونگی حجة الوداع== | ==چگونگی حجة الوداع== | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
===آموزش مناسک=== | ===آموزش مناسک=== | ||
به جهت اهمیت این سفر، در منابع شیعه و اهل سنت گزارش‌های بسیاری از کارها و سخنانی که محمد در طول سفر داشته، موجود است که در این نقل‌ها و گزارش‌ها به ریزترین و جزئی‌ترین آنها اشاره شده است. بنا به نقل دانشنامه جهان | به جهت اهمیت این سفر، در منابع شیعه و اهل سنت گزارش‌های بسیاری از کارها و سخنانی که محمد در طول سفر داشته، موجود است که در این نقل‌ها و گزارش‌ها به ریزترین و جزئی‌ترین آنها اشاره شده است. بنا به نقل [[دانشنامه جهان اسلام]]، کارهایی که پیامبر در این سفر انجام داده‌اند؛ به ترتیب زمانی عبارتند از:<ref>{{پک|1=واثقی|2=۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجّةالوداع}}</ref> | ||
دوم یا سوم ذیالحجه: احرام در میقات، خواندن [[نماز]] ظهر در [[مسجد شجره]] | دوم یا سوم ذیالحجه: احرام در میقات، خواندن [[نماز]] ظهر در [[مسجد شجره]] | ||
چهارم ذیالحجه: ورود به مکه، [[استلام]] [[حجرالاسود]]، [[طواف]] | چهارم ذیالحجه: ورود به مکه، [[استلام]] [[حجرالاسود]]، [[طواف]] [[کعبه]] (سواره بر شتر)، نماز پشت [[مقام ابراهیم]]، خوردن آب [[زمزم]]، شروع [[سعی]] [[صفا]] و [[مروه]] از کوه صفا | ||
سپس پیامبر اسلام چگونگی [[حج تمتع]] ([[عمره]] و حج) را به مسلمانان آموخت. | سپس پیامبر اسلام چگونگی [[حج تمتع]] ([[عمره]] و حج) را به مسلمانان آموخت. | ||
هشتم ذیالحجه: حرکت به سمت [[منا]] (وقوف در منا و [[عرفات]])، ایراد خطبه در | هشتم ذیالحجه: حرکت به سمت [[منا]] (وقوف در منا و [[عرفات]])، ایراد خطبه در روز عرفه، حرکت و وقوف در [[مزدلفه]] (مشعرالحرام)، بازگشت به منا و انجام [[رمی جمره]]، [[قربانی]] کردن و انجام [[حلق]]، بازگشت به [[مسجدالحرام]] و طواف کعبه و خواندن نماز ظهر، برگشت دوباره به منا و رمی جمره، ایراد خطبه کوتاه در [[مسجد خیف]] در پایان مراسم حج. | ||
سیزدهم ذیالحجه:بازگشت به مکه و خیمه زدن در | سیزدهم ذیالحجه: بازگشت به مکه و خیمه زدن در [[ابطح]]، دستور برگشت مسلمانان به خانه و مواطنشان. | ||
چهاردهم ذیالحجه: حرکت به سمت مدینه. | چهاردهم ذیالحجه: حرکت به سمت مدینه. | ||
===معرفی جانشین=== | ===معرفی جانشین=== | ||
به اعتقاد شیعیان، در روز [[هجدهم ذیالحجه]]، با ورود پیامبر به [[جحفه]] و در کنار [[غدیر خم]]، بر طبق فرمان الهی در [[آیه تبلیغ|آیه ۶۷]] [[سوره مائده]] <ref group="یادداشت">متن عربی آیه: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ.» | به اعتقاد شیعیان، در روز [[هجدهم ذیالحجه]]، با ورود پیامبر به [[جحفه]] و در کنار [[غدیر خم]]، او بر طبق فرمان الهی در [[آیه تبلیغ|آیه ۶۷]] [[سوره مائده]] <ref group="یادداشت">متن عربی آیه: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ.» | ||
* این آیه به آیه تبلیغ معروف است.</ref> در میان مسلمانان [[على بن ابی‌طالب]] را به جانشینى خود منصوب كرد. بنا به گزارش [[محمدحسین طباطبایی|طباطبایی]] مفسر شیعی، نزول آیه اکمال<ref group="یادداشت">متن عربی بخشی از آیه ۳ سوره مائده که به اکمال مشهور است: | * این آیه به آیه تبلیغ معروف است.</ref> در میان مسلمانان [[على بن ابی‌طالب]] را به جانشینى خود منصوب كرد. بنا به گزارش [[محمدحسین طباطبایی|طباطبایی]] [[مفسر]] شیعی، نزول آیه اکمال<ref group="یادداشت">متن عربی بخشی از آیه ۳ سوره مائده که به اکمال مشهور است: | ||
«.. الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ...»</ref> نیز در این روز بوده است.<ref>{{پک|1=واثقی|2=۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجّةالوداع}}</ref> | «.. الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ...»</ref> نیز در این روز بوده است.<ref>{{پک|1=واثقی|2=۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حجّةالوداع}}</ref> | ||
نسخهٔ ۲۳ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۱
| محمد |
|---|
 |
حِجَّةُ الوَداع آخرین حجّی است که محمد در سال دهم هجری به‌جا آورد. گزاردن این حج در سال پایانی عمر او واقع شد و در آن مراسم با مسلمانان وداع کرد، بدین جهت به «حجّة الوداع» مشهور است. تعداد بسیاری از مسلمانان با اعلان عمومی از جانب پیامبر اسلام در این حج او را همراهی می‌کردند. منابع اسلامی، تعداد مسلمانان حاضر در این مراسم را به اختلاف، از ۱۲۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰ نفر گزارش کرده‌اند. سفر حج پیامبر اسلام بین ۲۸ تا ۳۰ روز طول کشیده که آغاز حرکت از مدینه، چهار روز مانده به پایان ماه ذی‌القعده و روز بازگشت احتمالا ۲۴ ذیالحجه بوده است. به عقیده شیعیان آیات تبلیغ و اکمال در طی این سفر حج نازل شده است. اهمیت این واقعه تاریخی در نزد مسلمانان، مربوط به جریاناتی است که در این سفرِ حدودا یک ماهه اتفاق افتاده است. آموزش مناسک حج به شیوه دین اسلام، ایراد خطبه در روز عرفه و اعلام و معرفی جانشین پس از خود در مسیر بازگشت از مهم‌ترین وقایع گزارش شده در منابع هستند. «حجّة البلاغ» و «حجّة الاسلام» از دیگر نام‌های معروف این حج عنوان شده‌اند.
نامگذاری
این حج آخرین حج محمد و در سال پایانی عمر او بوده است. او در این سفر به مسلمانان اعلام می‌کند که چند ماهی بیشتر از زندگیش نمانده است و با آنان وداع می‌کند؛ بدین جهت به «حجّةالوداع» مشهور است. در منابع اسلامی، از نام‌های معروف این حج، به «حجة البلاغ» و «حجة الاسلام» اشاره شده است. به خاطر نازل شدن آیه تبلیغ بر پیامبر در این حج به «حجّة البلاغ» نامیده شده است. علت نامگذاری آن به «حجّة الاسلام» از آنروست که تنها حجى است كه پیامبر در زمان حکومت اسلامی به جا آورده و مراسم آن طبق دین اسلام بوده است.[۱]
چگونگی حجة الوداع
به گزارش منابع مختلف، محمد پس از هجرت به مدینه، ده سال در آنجا زندگی کرد و به حج نرفت. زمانیکه آیه ۲۷ سوره حج [یادداشت ۱]بر او نازل شد؛ در میان مسلمانان اعلام شد که حج امسال پیامبر برای ادای مناسک حج به مکه می‌رود. مسلمانان نیز از شهرها و روستاهای اطراف در مدینه جمع شدند تا همراه پیامبر اسلام باشند.[۲]
آغاز سفر
چهار روز تا پایان ماه ذی‌القعده مانده بود که کاروان مسافران به سمت مکه حرکت کردند. در منابع اهل سنت آمده است که محمد یک شب را در میقات ذی‌الحلیفه ماند و سپس به سمت مکه حرکت کرد. از همان میقات، پیامبر آموزش آداب مراسم حج را با انجام احرام شروع کرد.[۳]
آموزش مناسک
به جهت اهمیت این سفر، در منابع شیعه و اهل سنت گزارش‌های بسیاری از کارها و سخنانی که محمد در طول سفر داشته، موجود است که در این نقل‌ها و گزارش‌ها به ریزترین و جزئی‌ترین آنها اشاره شده است. بنا به نقل دانشنامه جهان اسلام، کارهایی که پیامبر در این سفر انجام داده‌اند؛ به ترتیب زمانی عبارتند از:[۴]
دوم یا سوم ذیالحجه: احرام در میقات، خواندن نماز ظهر در مسجد شجره
چهارم ذیالحجه: ورود به مکه، استلام حجرالاسود، طواف کعبه (سواره بر شتر)، نماز پشت مقام ابراهیم، خوردن آب زمزم، شروع سعی صفا و مروه از کوه صفا
سپس پیامبر اسلام چگونگی حج تمتع (عمره و حج) را به مسلمانان آموخت.
هشتم ذیالحجه: حرکت به سمت منا (وقوف در منا و عرفات)، ایراد خطبه در روز عرفه، حرکت و وقوف در مزدلفه (مشعرالحرام)، بازگشت به منا و انجام رمی جمره، قربانی کردن و انجام حلق، بازگشت به مسجدالحرام و طواف کعبه و خواندن نماز ظهر، برگشت دوباره به منا و رمی جمره، ایراد خطبه کوتاه در مسجد خیف در پایان مراسم حج.
سیزدهم ذیالحجه: بازگشت به مکه و خیمه زدن در ابطح، دستور برگشت مسلمانان به خانه و مواطنشان.
چهاردهم ذیالحجه: حرکت به سمت مدینه.
معرفی جانشین
به اعتقاد شیعیان، در روز هجدهم ذیالحجه، با ورود پیامبر به جحفه و در کنار غدیر خم، او بر طبق فرمان الهی در آیه ۶۷ سوره مائده [یادداشت ۲] در میان مسلمانان على بن ابی‌طالب را به جانشینى خود منصوب كرد. بنا به گزارش طباطبایی مفسر شیعی، نزول آیه اکمال[یادداشت ۳] نیز در این روز بوده است.[۵]
پایان سفر
پس از توقف در غدیر خم، کاروان به سمت مدینه حرکت می‌کند و محمد احتمالا ۲۴ ذیالحجه وارد مدینه می‌شود. بنابراین سفر حج پیامبر اسلام بین ۲۸ تا ۳۰ روز طول کشیده و او روزهای آخر ماه ذیالحجه را درمدینه بوده است.[۶]
پانویس
یادداشت
- ↑ متن عربی آیه: «وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ»
- ↑ متن عربی آیه: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ.»
- این آیه به آیه تبلیغ معروف است.
- ↑ متن عربی بخشی از آیه ۳ سوره مائده که به اکمال مشهور است: «.. الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ...»
ارجاعات
منابع
- واثقی، حسین (۱۳۹۶). «حجّةالوداع». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.