سوره مزمل

سورهٔ قرآن

مزمل
دسته‌بندی	مکی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۳
جزء	۲۹
شمار آیه‌ها	۲۰
شمار واژه‌ها	۳۰۰
شمار حرف‌ها	۸۵۳
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
جن جن	مدثر مدثر

سوره مُزَّمِّل، هفتاد و سومین سوره از قرآن و در جز بیست و نهم قرآن قرار دارد. این سوره جز سوره‌های مکی دسته‌بندی می‌شود. ترتیب نزول سه و شماره آیه‌ها بیست می‌باشد شمار واژه‌ها و حرف‌ها به ترتیب سیصد و هشتصد و پنجاه و سه و نام سوره از محتویات سوره برگرفته شده است و از آیه اول که اشاره به پیامبر اسلام (ص) دارد و به معنای «کسی که به خود لباس پیچیده است».

اطلاعات پایه

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره مزمل، هفتاد و سومین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، سومین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره قلم و پیش از سوره مدثر نازل شد. از مجموع آیات این سوره، سه آیه (آیات ۱۰، ۱۱ و ۲۰) از آن را مدنی و الباقی را مکی دانسته‌اند. در سوره مزمل، شش آیه منسوخ گزارش کرده‌اند.

این سوره را به آن علت مزمل نامیده‌اند، که در آیه اول آن پیامبر اسلام را با عنوان مزمل یاد کرده است. مزمل در لغت به معنای پیچیدن لباس یا چیزی به دور خود برای حفظ از چیزی مثل لباس. گویا در برابر دعوت پیامبر اسلام کسانی که او را اذیت و آزار می‌دادند حضرت محمد (ص) برای دور کردن غم و اندوه جامه‌ای به دور خود می‌پوشانده و در جایی آمده است این جامه به دلیل ترس از مسئولیت سنگینی بوده است که بر عهده حضرت محمد (ص) بود.

محتویات سوره

در این سوره به موضوعات مختلفی پرداخته شده است از جمله: این سوره به پیامبر (ص) امر می‌کند به خواندن نماز شب، تا به وسیلهٔ آن، آماده مسئولیتی شود که به او محول خواهد شد (وحی قرآن)، بردباری و شکیبایی در برابر حرف‌ها و آزار اذیت دشمنان، دعوت به قرائت قرآن و معاد. آیات مشهور این سوره می‌توان به آیه چهارم اشاره کرد که به حضرت محمد (ص) سفارش می‌کند که قرآن را به ترتیل (ادای صحیحِ کلمات و تأمل در معانی آیات) قرائت کند. همچنین هشدار و انذار به کفار و توصیه به بردباری به مؤمنین و در نهایت تخفیف برای پیامبر (ص) و مؤمنین ذکر شده است.

فضیلت سوره

از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است، هر کسی در خواندن این سوره مداومت ورزد خداوند سختی‌های دنیا و آخرت را بر اون آسان نموده و پیامبر (ص) را در خواب خواهد دید. در روایاتی دیگر از امام صادق (ع) آمده است کسی که سوره مزمل را در نماز عشاء یا در آخر شب قرائت کند، شب و روز و خود سوره، به نفع او گواهی می‌دهند و خداوندبه او زندگی پاک عنایت می‌کند و او را پاکیزه می‌می‌راند.

آیات مشهور

• «و رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلاً» (آیه ۴)
• «ترتیل» به معنای «تنظیم» و «ترتیب موزون» است و در این آیه به معنی خواندن آیات قرآن با تأنی و ترتیب صحیح، تأمل و تفکر در مفاهیم آیات است. روایتی دیگر از امام علی (ع) نقل شده است: «کلمات قرآن را به‌طور کامل آشکار کن و آن را مثل شعر نخوان و جداجدا و پراکنده نکن. با تلاوت آن دل‌های خود را به فزع وادارید و هدفتان رسیدن به آخر سوره نباشد»، از امام صادق (ع) نیز روایت شده است «ترتیل آن است که در تلاوت قرآن هرگاه به آیات بهشت رسیدید از خداوند بهشت بخواهید و هرگاه به آیات جهنم رسیدید، به خداوند پناه ببرید» امام علی (ع) در فرازی از خطبه همام خواندن قرآن در دل شب با ترتیل را از خصوصیات با تقوایان برشمرده و در تشریح حالات پرهیزگاران در شبها می‌فرماید: «أَمَّا اللَّیْلُ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ، تَالِینَ لِأَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَها تَرْتِیلًا. یُحَزِّنُونَ بِهِ أَنْفُسَهُمْ وَ یَسْتَثِیرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ» (پرهیزکاران) در شب همواره بر پا ایستاده‌اند، قرآن راشمرده و با تدبّر تلاوت می‌کنند، با آن جان خویش را محزون می‌سازند و داروی درد خود را از آن می‌گیرند.
  • «وَاصْبِرْ عَلَیٰ مَا یَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِیلًا» (آیه ۱۰)
  • در آیه قبل پیامبر (ص) مأمور شده بود که خداوند را در تمام کارهایش به عنوان وکیل برگزیند (فَاتَّخِذْهُ وَکِیلًا) و اراده خداوند را بر اراده خودش مقدم بدارد و جز خداوند مؤثری در جهان هستی نبیند و لازمه این کار صبر در برابر آزار و اذیت دشمنان و برخورد با حُسن خُلق و خیرخواهی در دعوت به حق و نهایت تلاش برای جلوگیری از مقابله به مثل با دشمنان است.