سوره قلم

سورهٔ قرآن

قلم
دسته‌بندی	مکی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۲
جزء	۲۹
شمار آیه‌ها	۵۲
شمار واژه‌ها	۳۰۰
شمار حرف‌ها	۱۲۸۸
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
ملک ملک	حاقه حاقه

سوره قلم شصت و هشتمین سوره قرآن بر اساس ترتیب کنونی مصحف است. ۵۲ آیه دارد و به اجماع مفسران از اولین سوره‌هایی است که در مکه نازل شده است. بنابه نقل مشهورتر، از نظر ترتیب نزول، دومین سوره گفته شده اما در برخی نقل‌ها، اولین یا پنجمین سوره شمرده شده است. زمان نزول آن پیش از سوره مزمل و پس از سوره علق بوده است. «قلم» نامی برگرفته از آیه نخست سوره است و «ن» و «ن والقلم» از نام‌های دیگر سوره به‌شمار می‌آیند.

نام‌ها

مفسران، ۳ نام برای این سوره گزارش کرده‌اند. نام‌های «قلم»، «ن» و «ن والقلم» اسامی هستند که از آیه اول سوره گرفته شده است. به دلیل آنکه خداوند در ابتدای سوره، به قلم سوگند خورده؛ به این نام مشهور گردیده است. علت نام‌گذاری سوره به نون (ن) اینست که از حروف مقطعه قرآن و در آغاز سوره آمده است. به جهت اینکه در اولین عبارت سوره، عبارت «نون والقلم» است؛ به این نام نیز شهرت دارد.

محتوا و ساختار

این سوره، ۵۲ آیه، ۳۰۰ کلمه و ۱۲۵۶ یا ۱۲۸۸ حرف دارد و از سوره‌های مفصل قرآن عنوان شده است. در ترتیب نزول اولین، دومین و پنجمین سوره قرآن است که در مصحف کنونی در ردیف شصت و هشتمین سوره قرار گرفته است. سوره قلم، در مکه و پیش از سوره مزمل و پس از سوره علق بر پیامبر اسلام نازل شده و آخرین سوره‌ای است که با حروف مقطعه آغاز می‌شود. به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، نزول آیات ۱۷ تا ۳۳ و ۴۸ تا ۵۰ سوره، در مدینه بوده است. دهمین سوره‌ای به‌شمار می‌آید که پس از حرف مقطعه، کلام با سوگند آغاز می‌گردد. هدف سوره این است که پیامبر خدا را به خاطر تهمت‌های ناروایی که مشرکان مکه به او می‌زدند و او را دیوانه می‌خواندند؛ دلداری دهد و او را از اطاعت و مداهنه با مشرکان نهی کند و به او امر اکید نماید که در برابر حکم خداوند صبر کند. مطالب مهم دیگر سوره عبارتند از: معرفی اجمالی از مقام و صفات اخلاقی پیامبر اسلام، بیان عظمت قلم با سوگند بر آن، نکوهش اخلاق ناپسند، شرح داستان صاحبان باغ بلازده، بیان مهلت خدا به بندگان و سرنوشت نیکوکاران و بدکاران در آخرت.

پانویس

منابع

• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «اسامی سوره قلم». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره قلم». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.