ابوحنیفه نعمان بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
== نام و نسب == | == نام و نسب == | ||
نام او را، نعمان ثابت بن زوطی بن ماه با نام نعمان بن ثابت بن نعمان بن مرزبان بن هرمز هم گزارش کرده‌اند. نام جدش در برخی منابع، به جای مرزبان، طاووس یاد شده است. جد وی زوطی را به اختلاف، اهل [[کابل]]، [[بابل]]، [[انبار]]، [[فسا]] یا [[ترمذ]] یاد کرده‌اند. گفته شده که جدش ثابت، [[علی بن ابی‌طالب]] را دیده و علی برای او و نسلش [[دعا]] | نام او را، نعمان ثابت بن زوطی بن ماه با نام نعمان بن ثابت بن نعمان بن مرزبان بن هرمز هم گزارش کرده‌اند. نام جدش در برخی منابع، به جای مرزبان، طاووس یاد شده است. جد وی زوطی را به اختلاف، اهل [[کابل]]، [[بابل]]، [[انبار]]، [[فسا]] یا [[ترمذ]] یاد کرده‌اند. گفته شده که جدش ثابت، [[علی بن ابی‌طالب]] را دیده و علی برای او و نسلش [[دعا]] کرده است. در خصوص مادر او گفته شده است مدتی همسر جعفر صادق، امام ششم شیعیان دوازده‌امامی بود.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایره‌المعارف جامع اسلامی|ف=ابوحنیفه}}</ref> | ||
== زندگی == | == زندگی == | ||
گفته شده است که ابوحنیفه در سال ۸۰ در [[کوفه]] زاده شد. ابوحنیفه تاجر بود و در عین حال به کسب دانش رغبت بسیار داشته، نخست به [[علم کلام]] روی آورد ولی از آن سر خورد و به تحصیل [[فقه]] پرداخت. وی از [[تابعین]] به‌شمار آمده و صحبت چهار تن از [[صحابه|صحابه محمد]]، یعنی [[انس بن مالک]]، [[عبدالله بن ابی‌اوفی]] (در [[کوفه]])، [[سهل بن سعد ساعدی]] (در [[مدینه]]) و [[ابوالطفیل عامر بن واثله]] (در [[مکه]]) را درک و از هر چهار تن، اخذ روایت کرده است. وی در علم فقه برخلاف [[اصحاب حدیث]]، که یکسره اعتماد به نص و متن حدیث داشتند، دقت نظر بکار می‌برد و تفکر و استدلال عقلی را وارد فقه می‌کرد. گفته شده است که او در این باره راه افراط پیمود و سخت به [[قیاس (فقه)|قیاس]] و [[استحسان]] اعتماد می‌کرد. این | گفته شده است که ابوحنیفه در سال ۸۰ در [[کوفه]] زاده شد. ابوحنیفه تاجر بود و در عین حال به کسب دانش رغبت بسیار داشته، نخست به [[علم کلام]] روی آورد ولی از آن سر خورد و به تحصیل [[فقه]] پرداخت. وی از [[تابعین]] به‌شمار آمده و صحبت چهار تن از [[صحابه|صحابه محمد]]، یعنی [[انس بن مالک]]، [[عبدالله بن ابی‌اوفی]] (در [[کوفه]])، [[سهل بن سعد ساعدی]] (در [[مدینه]]) و [[ابوالطفیل عامر بن واثله]] (در [[مکه]]) را درک و از هر چهار تن، اخذ روایت کرده است. وی در علم فقه برخلاف [[اصحاب حدیث]]، که یکسره اعتماد به نص و متن حدیث داشتند، دقت نظر بکار می‌برد و تفکر و استدلال عقلی را وارد فقه می‌کرد. گفته شده است که او در این باره راه افراط پیمود و سخت به [[قیاس (فقه)|قیاس]] و [[استحسان]] اعتماد می‌کرد. این مسئله از سویی و علاقه او به [[اهل‌بیت]] محمد از سوی دیگر، سبب شد تا از جانب برخی محدثان [[سنی|اهل‌سنت]]، مورد عداوت قرار گیرد. خودش در اینباره گفته است: «دشمنی محدثان با ما بدین سبب است که ما خاندان رسول و اهل بیت او را دوست می‌داریم و به فضایل ایشان معترفیم.». [[محمد باقر]]، امام پنجم [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان دوازده‌امامی]] نیز در میان مشایخ و اساتید او قرار دارد. او را از شاگردان [[جعفر صادق]]، امام ششم شیعیان نیز یاد کرده‌اند. از او چند مناظره با جعفر صادق نیز گزارش شده است. از همین رو، رابطه امامان شیعه هم عصر با ابوحنیفه، رابطه نیکویی توصیف شده است که با دشمنی همراه نبوده و آنچه در منابع متاخر [[شیعه]] در ذم ابوحنیفه گزارش شده است، می‌تواند نتیجه تلاش‌های سیاسی حکومت‌های شیعی چون [[صفویه]] یا ناشی از عداوت [[حنفی|حنفیان]] با شیعیان در قرن‌های بعد باشد. به گزارش ''[[دایرةالمعارف تشیع]]''، ابوحنیفه در قیام [[زید بن علی]] و [[نفس زکیه علوی]] و [[ابراهیم بن عبدالله قتیل باخمری]] با شیعیان همکاری نزدیک داشت و در این موارد، خود را به خطر انداخته است.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایره‌المعارف جامع اسلامی|ف=ابوحنیفه}}</ref> | ||
ابوحنیفه، نخست، قائل به امامت نفس زکیه محمد بن حسن علوی بود، اما پس از به قدرت رسیدن [[بنی‌عباس]]، از این عقیده بازگشت. گفته شده که او در حکومت [[بنی‌امیه]]، توسط [[یزید بن عمر بن هبیره|یزید بن عمر بن هبیره فزاری]]، امیر [[عراقین]]، به منصب قضای کوفه منصوب شد اما از پذیرش این حکم استنکاف کرد و به همین خاطر امیر عراق بر او ۱۰۰ تازیانه زد. [[منصور]] [[فهرست خلفای عباسی|خلیفه عباسی]]، نیز وی را از [[کوفه]] به [[بغداد]] طلبید تا تولیت قضا را به وی بسپارد اما ابوحنیفه ابا کرد. در برخی منابع از اینکه وی پس از این استنکاف، به زندان افتاد سخن گفته شده است. با این وجود در منابع دیگری، آمده است که منصور، شهر دارالسلام را بنا کرد و مسجدی در کنار [[مسجد رصافه]] بنا کرد و ابوحنیفه را به قضاوت در این مسجد ملزم کرد. گفته شده که وی دو روز بر این مسند بود و در روز سوم، مریض شد و در روز ششم درگذشت. سال درگذشت وی را سال ۱۵۰ | ابوحنیفه، نخست، قائل به امامت نفس زکیه محمد بن حسن علوی بود، اما پس از به قدرت رسیدن [[بنی‌عباس]]، از این عقیده بازگشت. گفته شده که او در حکومت [[بنی‌امیه]]، توسط [[یزید بن عمر بن هبیره|یزید بن عمر بن هبیره فزاری]]، امیر [[عراقین]]، به منصب قضای کوفه منصوب شد اما از پذیرش این حکم استنکاف کرد و به همین خاطر امیر عراق بر او ۱۰۰ تازیانه زد. [[منصور]] [[فهرست خلفای عباسی|خلیفه عباسی]]، نیز وی را از [[کوفه]] به [[بغداد]] طلبید تا تولیت قضا را به وی بسپارد اما ابوحنیفه ابا کرد. در برخی منابع از اینکه وی پس از این استنکاف، به زندان افتاد سخن گفته شده است. با این وجود در منابع دیگری، آمده است که منصور، شهر دارالسلام را بنا کرد و مسجدی در کنار [[مسجد رصافه]] بنا کرد و ابوحنیفه را به قضاوت در این مسجد ملزم کرد. گفته شده که وی دو روز بر این مسند بود و در روز سوم، مریض شد و در روز ششم درگذشت. سال درگذشت وی را سال ۱۵۰ ه.ق در بغداد گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایره‌المعارف جامع اسلامی|ف=ابوحنیفه}}</ref> | ||
== پانویس == | |||
=== ارجاعات === | |||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | |||
=== منابع === | |||
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=ابوحنیفه|دانشنامه=[[دایره‌المعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایره‌المعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}} | |||
{{امامان اهل سنت}} | {{امامان اهل سنت}} | ||
{{اهالی خراسان باستان}} | {{اهالی خراسان باستان}} | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
[[رده:اسلام‌شناسان مسلمان سده ۸ (میلادی)]] | [[رده:اسلام‌شناسان مسلمان سده ۸ (میلادی)]] | ||
[[رده:اسلام‌شناسان مسلمان]] | [[رده:اسلام‌شناسان مسلمان]] | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۹: | ||
[[رده:بنیان‌گذاران مذهب]] | [[رده:بنیان‌گذاران مذهب]] | ||
[[رده:تابعین]] | [[رده:تابعین]] | ||
[[رده:حنفی]] | |||
[[رده:دانشوران فارسی‌زبان سنی]] | [[رده:دانشوران فارسی‌زبان سنی]] | ||
[[رده:دانشوران فارسی‌زبان]] | [[رده:دانشوران فارسی‌زبان]] | ||
| خط ۶۷: | خط ۷۵: | ||
[[رده:محققان سنی اسلام]] | [[رده:محققان سنی اسلام]] | ||
[[رده:مفسران قرآن سنی حنفی]] | [[رده:مفسران قرآن سنی حنفی]] | ||
[[رده:منتقدان بی‌خدایی]] | [[رده:منتقدان بی‌خدایی]] | ||
[[رده:نویسندگان عربی سده ۸ (میلادی)]] | [[رده:نویسندگان عربی سده ۸ (میلادی)]] | ||
نسخهٔ ۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۴۵
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۸۰هـ / ۶۹۹م |
| درگذشته | ۱۵۰هـ / ۷۶۷م بغداد |
| ملیت | ایرانی |
| محل اقامت | کوفه |
| تحصیلات | مکه حجاز |
| شناخته شده برای | قیاس - فقه حنفی |
| اشتغال | فقه - استدلال |
| مرتبه | |
| استادان | اصحاب عبدالله ابن مسعود (اهل رای)، اصحاب عبدالله بن عباس (اهل حدیث) |
تأثیرگذاران
| |
تأثیرپذیرندگان
| |
نعمان ثابت بن زوطی بن ماه که با نام نعمان بن ثابت بن نعمان بن مرزبان بن هرمز (کوفه ۸۰ زندان بغداد ۱۵۰)، امام، فقیه، کوفی، مولی تیم الله بن ثعلبه، پیشوای مذهب حنفی بود.
نام و نسب
نام او را، نعمان ثابت بن زوطی بن ماه با نام نعمان بن ثابت بن نعمان بن مرزبان بن هرمز هم گزارش کرده‌اند. نام جدش در برخی منابع، به جای مرزبان، طاووس یاد شده است. جد وی زوطی را به اختلاف، اهل کابل، بابل، انبار، فسا یا ترمذ یاد کرده‌اند. گفته شده که جدش ثابت، علی بن ابی‌طالب را دیده و علی برای او و نسلش دعا کرده است. در خصوص مادر او گفته شده است مدتی همسر جعفر صادق، امام ششم شیعیان دوازده‌امامی بود.[۱]
زندگی
گفته شده است که ابوحنیفه در سال ۸۰ در کوفه زاده شد. ابوحنیفه تاجر بود و در عین حال به کسب دانش رغبت بسیار داشته، نخست به علم کلام روی آورد ولی از آن سر خورد و به تحصیل فقه پرداخت. وی از تابعین به‌شمار آمده و صحبت چهار تن از صحابه محمد، یعنی انس بن مالک، عبدالله بن ابی‌اوفی (در کوفه)، سهل بن سعد ساعدی (در مدینه) و ابوالطفیل عامر بن واثله (در مکه) را درک و از هر چهار تن، اخذ روایت کرده است. وی در علم فقه برخلاف اصحاب حدیث، که یکسره اعتماد به نص و متن حدیث داشتند، دقت نظر بکار می‌برد و تفکر و استدلال عقلی را وارد فقه می‌کرد. گفته شده است که او در این باره راه افراط پیمود و سخت به قیاس و استحسان اعتماد می‌کرد. این مسئله از سویی و علاقه او به اهل‌بیت محمد از سوی دیگر، سبب شد تا از جانب برخی محدثان اهل‌سنت، مورد عداوت قرار گیرد. خودش در اینباره گفته است: «دشمنی محدثان با ما بدین سبب است که ما خاندان رسول و اهل بیت او را دوست می‌داریم و به فضایل ایشان معترفیم.». محمد باقر، امام پنجم شیعیان دوازده‌امامی نیز در میان مشایخ و اساتید او قرار دارد. او را از شاگردان جعفر صادق، امام ششم شیعیان نیز یاد کرده‌اند. از او چند مناظره با جعفر صادق نیز گزارش شده است. از همین رو، رابطه امامان شیعه هم عصر با ابوحنیفه، رابطه نیکویی توصیف شده است که با دشمنی همراه نبوده و آنچه در منابع متاخر شیعه در ذم ابوحنیفه گزارش شده است، می‌تواند نتیجه تلاش‌های سیاسی حکومت‌های شیعی چون صفویه یا ناشی از عداوت حنفیان با شیعیان در قرن‌های بعد باشد. به گزارش دایرةالمعارف تشیع، ابوحنیفه در قیام زید بن علی و نفس زکیه علوی و ابراهیم بن عبدالله قتیل باخمری با شیعیان همکاری نزدیک داشت و در این موارد، خود را به خطر انداخته است.[۲]
ابوحنیفه، نخست، قائل به امامت نفس زکیه محمد بن حسن علوی بود، اما پس از به قدرت رسیدن بنی‌عباس، از این عقیده بازگشت. گفته شده که او در حکومت بنی‌امیه، توسط یزید بن عمر بن هبیره فزاری، امیر عراقین، به منصب قضای کوفه منصوب شد اما از پذیرش این حکم استنکاف کرد و به همین خاطر امیر عراق بر او ۱۰۰ تازیانه زد. منصور خلیفه عباسی، نیز وی را از کوفه به بغداد طلبید تا تولیت قضا را به وی بسپارد اما ابوحنیفه ابا کرد. در برخی منابع از اینکه وی پس از این استنکاف، به زندان افتاد سخن گفته شده است. با این وجود در منابع دیگری، آمده است که منصور، شهر دارالسلام را بنا کرد و مسجدی در کنار مسجد رصافه بنا کرد و ابوحنیفه را به قضاوت در این مسجد ملزم کرد. گفته شده که وی دو روز بر این مسند بود و در روز سوم، مریض شد و در روز ششم درگذشت. سال درگذشت وی را سال ۱۵۰ ه.ق در بغداد گزارش کرده‌اند.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوحنیفه». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
.jpg)
- اسلام‌شناسان مسلمان سده ۸ (میلادی)
- اسلام‌شناسان مسلمان
- اسلام‌شناسان
- اصلاحگران دینی مسلمان
- الهیدانان مسلمان
- امامان اهل سنت
- اهالی استان نجف
- اهالی ایران در سده ۸ (میلادی)
- اهالی خراسان
- اهالی کابل
- اهالی کوفه
- ایرانیتبارهای اهل عراق
- بنیان‌گذاران مذهب
- تابعین
- حنفی
- دانشوران فارسی‌زبان سنی
- دانشوران فارسی‌زبان
- درگذشتگان ۱۵۰ (قمری)
- درگذشتگان ۷۶۷ (میلادی)
- درگذشتگان در بغداد
- روحانیان سنی
- رهبران مذهبی اهل عراق
- زادگان ۶۹۹ (میلادی)
- زادگان ۸۰ (قمری)
- عالمان مسلمان
- عراقیهای سده ۸ (میلادی)
- عراقیهای فارستبار
- کشتهشدگان در اثر مسمومیت
- محققان سنی اسلام
- مفسران قرآن سنی حنفی
- منتقدان بی‌خدایی
- نویسندگان عربی سده ۸ (میلادی)