عملیات نظامی جنگ ایران و عراق: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(←منابع) |
Seyed Ehsan (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
|- | |- | ||
|۱۵ دی | |۱۵ دی | ||
|نصر | |[[عملیات نصر|نصر]] | ||
| | |||
|هویزه | |هویزه | ||
| | | | ||
| | |18 دی | ||
|کشته شدن جمعی از نیروهای ایرانی به فرماندهی [[حسین علم‌الهدی]] | |کشته شدن جمعی از نیروهای ایرانی به فرماندهی [[حسین علم‌الهدی]] | ||
|- | |- | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۲۲
عملیات‌های نظامی در طول جنگ ایران و عراق، شامل عملیات‌هایی است که ایران بر علیه عراق یا بالعکس آغاز شده است. آغاز این جنگ در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ (۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰) با حمله هوایی عراق به ده فرودگاه و حمله نیروی زمینی عراق در تمام مرزهای زمینی بود و سه هفته پس از شکست سازمان مجاهدین خلق در عملیات مرصاد و تلاش برای تسخیر تهران، در ۲۹ مرداد ۱۳۶۷ پایان یافت و با حضور نیروهای بین‌المللی آتش‌بس در سراسر مرزهای ایران و عراق برقرار شد.
پیشینه
دولت عراق پیش از آغاز هجوم همه‌جانبه به مرزهای ایران و حملات هوایی، مقدماتی را برای شروع جنگ آغاز کرده بود. اخراج ایرانی‌های ساکن عراق و ایجاد جبهه تحریر عربستان در خوزستان، از اقدامات دولت عراق بود. ایجاد اختلاف‌های قومی و قبیله‌ای برای جداسازی خوزستان از ایران یکی از برنامه‌های جنگ روانی عراق در این نبرد بود. عراق همچنین به صورت رسمی، خواستار حاکمیت بر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی بود و از تسلط کامل بر اروندرود سخن می‌گفت. صدام حسین در جلسه مجلس این کشور به تاریخ ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ ه.ش، عهدنامه الجزایر را ملغی اعلام کرد و چند روز بعد، عملا به ایران اعلام جنگ کرد.[۱] تا پیش از آغاز جنگ زمینی و هوایی رسمی بین عراق و ایران، بیشتر درگیری‌های عراقی‌ها با ایرانی‌ها در مناطق مرزی و توسط پاسگاه‌های مرزی بود که نهایتا به تبادل آتش سبک و سنگین می‌انجامید.[۲]
اهدافی که عراق در جنگ به دنبال آن بود، گسترش خط ساحلی با خلیج فارس، تصرف نفت ایران و بعدا کویت به عنوان سرمایه اقتصادی خود، استرداد جزایر سه‌گانه و تجزیه خوزستان و جلوگیری از انتقال تفکر انقلابی و اسلام‌گرایانه ایرانی‌ها به عراق بود.[۳]
عملیات‌های سال ۱۳۵۹
| تاریخ | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۳۱ شهریور | پژواک قادسیه | آغاز جنگ با تهاجم نظامی رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران[۴] | ۳۱ شهریور | تصرف کیلومترها از خاک ایران توسط ارتش عراق[۵] | |
| ۲۳ مهر | پل نادری | محور اندیمشک-غرب پل نادری | |||
| ۲۶ آبان[۶] | سوسنگرد[۷] | سوسنگرد[۸] | بازپس‌گیری شهر سوسنگرد از تصرف ارتش عراق[۹] | ۲۶ آبان[۶] | آزادسازی شهر سوسنگرد به دست ارتش جمهوری اسلامی ایران[۱۰]حالت تدافعی گرفتن و تغییر تاکتیک پیشروی سریع در ارتش عراق[۱۱] |
| ۱۳ آذر[۱۲] | در خاک عراق[۱۳] | هجوم نیروهای هوانیروز ارتش ایران به اهدافی در عمق خاک عراق[۱۴] | ۱۸ آذر[۱۵] | نابودی اهداف در خاک عراق، انهدام یک بالگرد هوانیروز ایران و کشته شدن سرگرد خلبان احمد کشوری و انهدام یک فروند میگ عراقی[۱۶] | |
| ۱۵ دی | نصر | هویزه | 18 دی | کشته شدن جمعی از نیروهای ایرانی به فرماندهی حسین علم‌الهدی | |
| ۲۰ دی | توکل | محور آبادان - سه راهی ماهشهر | |||
| ۲۶ اسفند | عملیات امام مهدی | منطقهٔ عملیاتی غرب سوسنگرد |
عملیات‌های سال ۱۳۶۰
| تاریخ | نام عملیات | منطقه عملیات | تاریخ پایان | رویداد | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۵ فروردین | محور کرخه-دزفول | ||||
| ۲۵ فروردین | محور شوش | ||||
| ۸ا ردیبهشت | کشته شدن سروان خلبان علی‌اکبر شیرودی | ||||
| ۲۵ اردیبهشت | شهید فضل‌الله نوری | تپه‌های مودنی-مدن در شمال آبادان | |||
| ۳۱ اردیبهشت | عملیات امام علی | ||||
| ۳۱ اردیبهشت | محور شوش | ||||
| ۳۱ اردیبهشت | عملیات حضرت مهدی | ارتفاعات الله اکبر در شمال سوسنگرد | |||
| ۲۱ خرداد | فرمانده کل قوا خمینی روح خدا | شرق کارون و جنوب دارخوین | |||
| ۳۱ خرداد | کشته شدن مصطفی چمران | ||||
| ۱۱ تیر | روح‌الله | آزادسازی منطقه مرزی نوسود | |||
| ۵ مرداد | رمضان | محور حمیدیه، کرخه نور | |||
| ۱۱ شهریور | محورشحیطیه، غرب ارتفاعات الله اکبر | ||||
| ۲۷ شهریور | شهید مدنی | منطقهٔ عملیاتی سوسنگرد | |||
| ۲۸ شهریور | آزادی سوسنگرد | ||||
| ۵ مهر | ثامن الائمه | شکسته شدن حصرآبادان | |||
| ۸ آذر | طریق القدس | منطقهٔ عملیاتی عمومی غرب شهرستان سوسنگرد و منطقه عمومی بستان | |||
| ۲۰ آذر | مطلع الفجر | منطقه گیلان غرب و سرپل ذهاب | |||
| ۱۲ دی | محمد رسول‌الله | صدر منطقهٔ عملیاتی غرب نوسود | |||
| ۱ اسفند | مولای متقیان | منطقهٔ چزابه | |||
| ۲۴ اسفند | ام الحسنین | منطقه کرخه نور |
عملیات‌های سال ۱۳۶۱
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ فروردین | فتح المبین | غرب رودخانهٔ کرخه، غرب دزفول و شوش و منطقهٔ عمومی غرب رودخانهٔ کرخه | انهدام سپاه چهارم عراق در جبهه شمال خوزستان و رسیدن به مرز فکه-العماره | ||
| ۱۰ اردیبهشت | بیت‌المقدس | غرب کارون، جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر | ۳ خرداد | فتح خرمشهر | |
| ۳۱ اردیبهشت | کشته شدن سرتیپ پاسدار محمدمهدی خادم‌الشریعه | ||||
| ۲۳ تیر | رمضان | شرق بصره | ۶ مرداد | ||
| ۱۵ مرداد | ثارالله | قصرشیرین | |||
| ۲۶ شهریور | حسین بن علی | منطقهٔ عملیاتی میمک | |||
| ۹ مهر | مسلم بن عقیل | غرب سومار -ارتفاعات مسلط برمندلی | |||
| ۱۰ آبان | محرم | مناطق عملیاتی شرهانی، زبیدات، بیات، غرب عین خوش و جنوب شرقی دهلران | |||
| ۲۸ آذر | دزفول | حمله موشکی رژیم بعث به دزفول | |||
| ۹ بهمن | منطقه فکه | کشته شدن حسن غلامحسین افشردی و مجید بقائی | |||
| ۱۸ بهمن | والفجر مقدماتی | منطقه فکه و چزابه |
عملیات‌های سال ۱۳۶۲
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۲۱ فروردین | والفجر ۱ | شمال غرب فکه | ۲۸ فروردین | ||
| ۲۹ تیر | والفجر ۲ | منطقهٔ حاج عمران | ۱۳ مرداد | ||
| ۷ مرداد | والفجر ۳ | منطقه عملیاتی مهران | |||
| ۲۷ مهر | والفجر ۴ | شمال مریوان و منطقه عمومی پنجوین در دره شیلر | |||
| ۲۱ بهمن | تحریر القدس | منطقهٔ دربندی خان | |||
| ۲۱ بهمن | فتح ۴ | منطقه یعمومی رواندوز-دیانا | |||
| ۲۷ بهمن | والفجر ۵ | حد فاصل مهران و دهلران، چنگوله | ۳۰ بهمن | ||
| ۲ اسفند | والفجر ۶ | جنوب دهلران | ۳ اسفند | ||
| ۳ اسفند | خیبر | هور الهویزه و جزایر مجنون | |||
| ۱۷ اسفند | دزفول، خرم‌آباد و مسجدسلیمان | حملات موشکی عراق به شهرهای جنوبی | کشته شدن محمدابراهیم همت |
عملیات‌های سال ۱۳۶۳
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۲۵ مهر | میمک | میمک -ارتفاعات منطقه مرزی | |||
| ۲۷ مهر | عاشورا | محور ایلام - میمک | |||
| ۱۷ آذر | کشته شدن مهدی زین‌الدین | ||||
| ۱۹ اسفند | بدر | شرق رودخانهٔ دجلهٔ و جزیره مجنون | ۱۸ فروردین | کشته شدن سردار ولی‌الله چراغچی |
عملیات‌های سال ۱۳۶۴
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۷ خرداد | ظفر ۱ | جزیرهٔ مینو | |||
| ۲۴ خرداد | قدس ۱ | هور الهویزه و شرق رودخانه دجله | |||
| ۴ تیر | قدس ۲ | منطقه هورالهویزه | |||
| ۵ تیر | ظفر ۲ | منطقهٔ پنجوین | |||
| ۷ تیر | ظفر ۳ | شمال غرب ایران | |||
| ۱۰ تیر | ظفر ۴ | منطقه فکه | |||
| ۱۹ تیر | قدس ۳ | جنوب دهلران | |||
| ۲۳ تیر | قادر | جبههٔ شمال غرب-محور سیدکان | |||
| ۱۶ مرداد | قدس ۵ | غرب هورالهویزه | |||
| ۲۴ مرداد | عاشورای ۲ | منطقه چنگوله جنوب مهران | |||
| ۲۵ مرداد | عاشورای ۳ | منطقهٔ عملیاتی شمال فکه | |||
| ۱۸ شهریور | قادر | غرب اشنویه و ارتفاعات کلاشین | |||
| ۳۰ مهر | عاشورای ۴ | غرب دریاچه امالنعاج درهور الهویزه | |||
| ۲۰ بهمن | والفجر ۸ | مصب اروند | |||
| ۲۱ بهمن | نبرد اول فاو | شبه جزیره فاو | ۲۱ دی | ||
| ۱ اسفند | حمله ۲ جنگنده عراقی به هواپیمای مسافربری ایرانی | کشته شدن ۴۰ تن از نمایندگان مجلس | |||
| ۵ اسفند | والفجر ۹ | منطقهٔ عملیاتی شرق چوارتهٔ | ۹ اسفند |
عملیات‌های سال ۱۳۶۵
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۲۶ اردیبهشت | اشغال مهران توسط عراق | ||||
| ۲۷ اردیبهشت | بیت‌المقدس ۶ | منطقهٔ عمومی سلیمانیه عراق | |||
| ۱۰ تیر | کربلای ۱ | مهران | |||
| ۱ مرداد | قدس ۴ | منطقهٔ جنوب شرق عماره و هورالهویزه | |||
| ۱۰ شهریور | کربلای ۲ | منطقه حاج عمران | |||
| ۱۱ شهریور | کربلای ۳ | شمال غربی خلیج فارس ترمینال نفتی الامیه و البکر | کشته شدن محمود کاوه | ||
| ۱۹ مهر | فتح ۱ | منطقهٔ کرکوک واقع | |||
| ۸ آبان | فتح ۲ | منطقه دوکان در شمال شرقی عراق | |||
| ۲۴ آبان | فتح ۳ | منطقه زاخو و دهوک | |||
| ۳ دی | کربلای ۴ | منطقهٔ غرب اروند رود جنوب خرمشهر در غرب جزیرهٔ مینو | |||
| ۱۹ دی | کربلای ۵ | منطقه عمومی شلمچه و شرق بصره | ۶ فروردین ۶۶ | ||
| ۲۳ دی | کربلای ۶ | شمال سومار | |||
| ۳ اسفند | عملیات تکمیلی کربلای ۵ | ||||
| ۸ اسفند | کشته شدن حسین خرازی | ||||
| ۱۲ اسفند | کربلای ۷ | منطقهٔ عملیاتی حاج عمران |
عملیات‌های سال ۱۳۶۶
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۸ فروردین | کربلای ۸ | منطقهٔ شرق بصره | |||
| ۲۰ فروردین | کربلای ۹ | منطقهٔ قصرشیرین | |||
| ۲۵ فروردین | نصر ۱ | غرب بانهدر | |||
| ۲۵ فروردین | فتح ۵ | منطقهٔ چوارته و ماووت از استان سلیمانیه عراق | |||
| ۳۰ فروردین | کربلای ۱۰ | منطقهٔ عمومی ماووت عراق | |||
| ۱۳ خرداد | نصر ۲ | منطقهٔ میمک | |||
| ۲۷ خرداد | فتح ۶ | منطقه عمومی شمال اربیل عراق | |||
| ۲۷ خرداد | نصر ۳ | جنوب دهلران | |||
| ۳۱ خرداد | نصر ۴ | استان سلیمانیه عراق | |||
| ۳ تیر | نصر ۵ | جنوب غربی سردشت در منطقه مرزی شمال عراق | |||
| ۷ تیر | فتح ۷ | منطقه حلبچه، شانه دری، اربت در شمال عراق | |||
| ۸ تیر | بمباران شیمیائی سردشت | ||||
| ۲۴ تیر | حملهٔ هوائی جنگنده‌های عراقی به سکوی نفتی و میدان نفتی رشادت | ||||
| ۲۸ تیر | فتح ۸ | شهر اتروش در شمال استان موصل عراق | |||
| ۱۰ مرداد | نصر۶ | منطقهٔ میمک | |||
| ۱۴ مرداد | نصر ۷ | غرب سردشت | |||
| ۱۸ مرداد | فتح ۱۰ | شمال شرق استان اربیل عراق | |||
| ۲۷ شهریور | ظفر ۱ | استان دهوک و استان سلیمانیه عراق | |||
| ۳۰ شهریور | تهاجم بالگرد آمریکایی به کشتی تجاری ایران در خلیج فارس | ||||
| ۱۲ مهر | ظفر ۲ | شهر کوی از توابع استان کرکوک عراق | |||
| ۱۶ مهر | بمباران شیمیائی شهر سومار | ||||
| ۱۶ مهر | حمله بالگرد آمریکایی به قایق‌های گشتی سپاه درخلیج فارس | ||||
| ۲۵ آبان | ظفر ۳ | منطقه دربندی خان عراق در جنوب سلیمانیه عراق و بخش سنگاوا از استان کرکوک | |||
| ۲۸ آبان | ظفر ۴ | استان دهوک عراق | |||
| ۲۹ آبان | نصر ۸ | منطقه عملیاتی ماووت از استان سلیمانیه عراق | |||
| ۱ آذر | نصر ۹ | منطقه حاج عمران عراق | |||
| ۲۲ دی | ظفر ۵ | کرکوک، دهوک و دیاله | |||
| ۲۶ دی | بیت‌المقدس ۲ | منطقهٔ سلیمانیه و ماووت عراق | |||
| ۵ اسفند | ظفر ۶ | منطقهٔ عمومی سنگاو در شرق استان کرکوک عراق | |||
| ۱۰ اسفند | حملات گسترده موشکی رژیم بعث عراق | ||||
| ۲۳ اسفند | ظفر۷ | شرق استان سلیمانیه عراق | |||
| ۲۴ اسفند | بیت‌المقدس ۳ | ||||
| ۲۵ اسفند | والفجر ۱۰ | ||||
| ۲۸ اسفند | بمباران شیمیائی شهر حلبچه عراق توسط رژیم بعث عراق |
عملیات‌های سال ۱۳۶۷
| تاریخ آغاز | نام عملیات | منطقه عملیات | رویداد | تاریخ پایان | نتیجه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۶ فروردین | بیت‌المقدس ۴ | منطقه عمومی دربندی خان واقع در سلیمانیه عراق | |||
| ۲۱ فروردین | بیت‌المقدس ۵ | منطقه عمومی پنجوین عراق | |||
| ۲۶ اردیبهشت | بیت‌المقدس ۶ | ||||
| ۲۳ خرداد | بیت‌المقدس ۷ | منطقه عمومی شلمچه عراق | |||
| ۴ تیر | حمله گستردهٔ ارتش عراق در جبهه جنوب | بازپس‌گیری جزایر مجنون و منطقهٔ شمالی کوشک | |||
| ۱ مرداد | اشغال شهر گیلان غرب توسط ارتش عراق | ||||
| ۲ مرداد | غدیر | جبههٔ غرب خرمشهر و شلمچه | |||
| ۲ مرداد | منطقه خرمشهر، پادگان حمید و ایستگاه حسینیه | دفع مجدد ارتش عراق از مرزهای جنوبی | |||
| ۳ مرداد | محور سرپل ذهاب | تهاجم و پیشروی مشترک مجاهدین خلق و ارتش عراق | |||
| ۵ مرداد | مرصاد | منطقه غرب کشور، کرند، اسلام‌آباد | تهاجم نیروهای مجاهدین خلق | شکست و انهدام کامل نیروهای مجاهدین خلق | |
| ۱۰ مرداد | بازگشت ارتش عراق به پشت مرزهای بین‌المللی در جنوب |
پانویس
ارجاعات
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۶.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۱۰.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۹-۱۰.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۱۰.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۱۰.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۲۱.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۱۰.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۱۰.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۲۱.
- ↑ نریمانی و سنایی‌زاده، «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد»، فصلنامه علمی مطالعات جنگ، ۲۱.
- ↑ «آزادسازی سوسنگرد»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «سرلشکر شهید «احمد کشوری»»، خبرگزاری دفاع مقدس.
- ↑ «سرلشکر شهید «احمد کشوری»»، خبرگزاری دفاع مقدس.
- ↑ «سرلشکر شهید «احمد کشوری»»، خبرگزاری دفاع مقدس.
- ↑ «سرلشکر شهید «احمد کشوری»»، خبرگزاری دفاع مقدس.
- ↑ «سرلشکر شهید «احمد کشوری»»، خبرگزاری دفاع مقدس.
منابع
- خبرگزاری دفاع مقدس (۲۱ اسفند ۱۴۰۲). «سرلشکر شهید «احمد کشوری»». defapress.ir. دریافت‌شده در ۵ خرداد ۱۴۰۳.
- خبرگزاری ایرنا (۲۶ آبان ۱۳۹۹). «آزادسازی سوسنگرد؛ نقطه عطفی در پیروزی‌های راهبردی جمهوری اسلامی». irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰ خرداد ۱۴۰۳.
- نریمانی، علیرضا؛ سنایی‌زاده، محمدصادق (۱۳۹۸). «تجزیه‌وتحلیل عملیات آزادسازی سوسنگرد مبتنی بر اصول جنگ» (PDF). فصلنامه علمی مطالعات جنگ. اول (۱): ۵–۳۴.
