طرزی افشار: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== زندگی == | == زندگی == | ||
طرزی افشار در روستای | طرزی افشار در روستای طرزلو در اطراف ارومیه زاده شد.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> بنا به گفتهٔ نویسندهٔ ''[[مجمع‌الفصحاء]]'' طرزی مردی ظریفِ خوش‌طبعِ عاشق‌پیشه صاف‌اندیشه بود.<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۶}}</ref> طرزی از شعرای اواسط سدهٔ یازدهم قمری و معاصر با [[شاه صفی]] و [[شاه عباس دوم]] بود.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> وی تعلیمات ابتدایی را نزد ملای همان روستای زادگاهش فراگرفت و سپس به ارومیه رفت.<ref name="پک/بن|۱۳۸۹|ک=طرزی افشار|ص">{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> در جوانی به [[قزوین]] و از آن‌جا به عزم تحصیل به [[اصفهان]] رفت. طرزی مدت‌ها در [[اصفهان]] ماند و با تنگ‌دستی روزگار گذراند و سرانجام به دربار [[شاه صفی]] و سپس به مجلس [[شاه عباس دوم]] راه یافت<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۷}}</ref> و مورد عنایت شاه عباس دوم قرار گرفت. طرزی افشار طی بحر طویلی که در دیوانش ثبت است به افشار بودن خودش اشاره می‌کند و می‌گوید از این بیم دارم که به میان افشارها و بلدهٔ ارومی برگردم و مجدداً مجبور شوم که خوانین افشار را تملق گویم.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> از آن‌جا که [[شاه عباس دوم]] محضر و شعر طرزی را دوست داشت و سفرهای شاعر شاه را از نکته‌گویی و همدمی وی محروم می‌کرد، سرانجام، پای او را به زنجیر زناشویی ببست.<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۸}}</ref> | ||
مدت‌ها در [[اصفهان]] | |||
=== سفرهای طرزی === | === سفرهای طرزی === | ||
از اشعار طرزی چنین استنباط می‌شود که وی به سفر علاقه‌مند | از اشعار طرزی چنین استنباط می‌شود که وی به سفر علاقه‌مند بود و روزی به مغان و اردبیل، هفته‌ای به شروان و شماخی و گنجه و [[مازندران]] سفر داشته بود؛ اما هرجا و هرگاه خسته و ملول می‌گشت، برای گشایش دل راهی دیار خود، به ویژه تبریز، می‌شد<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۷}}</ref> او به شهرهای [[قم]]، [[اصفهان]] و [[شیراز]] هم مسافرت کرده است و برای [[زیارت]] به [[نجف]] نیز رفته بود.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> گفته شده است که شاید سفری به روم و ممالک فرنگ هم کرده است.<ref>{{پک|محدث‌زاده|عباسی|۱۳۸۴|ک=اثرآفرینان|ص=ج۱-ششم}}</ref> در این سیر و سفرها، بزرگ‌ترین آرزوی او زیارت [[کعبه]] بوده — که دستش نمی‌داده — اما سرانجام، باری راه [[حجاز]] در پیش می‌گیرد.<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۷}}</ref> در مسیر [[مکه]] بیشتر شهرهای [[عراق]]، [[قفقاز]] و [[ترکستان]] را دیده است.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> دیدن سرزمین‌های دور و نزدیک و نشست و برخاست با ترک و عرب و تاجیک سبب شد علاوه‌بر آشنایی با سرزمین‌ها، با آداب و شیوه‌های زیستی و معیشتیِ مردم و گفتار آن‌ها نیز آشنا گردد. خود گوید:<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۷}}</ref> | ||
او به شهرهای [[قم]]، [[اصفهان]] و [[شیراز]] هم مسافرت کرده است و برای زیارت به [[نجف]] نیز رفته | |||
در مسیر [[مکه]] بیشتر شهرهای [[عراق]]، [[قفقاز]] و [[ترکستان]] را دیده است.<ref | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|[[مردمان ترک|تُرکیدم]] و [[تات]]یدم و آن‌گه [[عرب]]یدم|در دیدهٔ کوته‌نظران بوالعجبیدم}} | {{ب|[[مردمان ترک|تُرکیدم]] و [[تات]]یدم و آن‌گه [[عرب]]یدم|در دیدهٔ کوته‌نظران بوالعجبیدم}} | ||
| خط ۷۱: | خط ۵۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
از سال و محل مرگ او اطلاعی نیست.<ref>{{پک|محدث‌زاده|عباسی|۱۳۸۴|ک=اثرآفرینان|ص=ج۱-ششم}}</ref> به گفتهٔ بعضی [[تذکره‌نویس]]ان در ۱۷ [[ربیع‌الاول]] ۱۰۶۰ قمری، | == درگذشت == | ||
از سال و محل مرگ او اطلاعی نیست.<ref>{{پک|محدث‌زاده|عباسی|۱۳۸۴|ک=اثرآفرینان|ص=ج۱-ششم}}</ref> به گفتهٔ بعضی [[تذکره‌نویس]]ان در ۱۷ [[ربیع‌الاول]] ۱۰۶۰ قمری، طرزی در [[نجف]] بوده است.<ref>{{پک|محدث‌زاده|عباسی|۱۳۸۴|ک=اثرآفرینان|ص=ج۱-ششم}}</ref> | |||
طرزی | == عقاید == | ||
{{ | دربارهٔ منش و اعتقاد طرزی آنچه بیش از همه آشکار است دل‌بستگی وی به [[اهل بیت]] و [[علی بن ابی‌طالب]] است.<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۸}}</ref> | ||
== | == آثار و اشعار == | ||
طرزی مبتکر طرزی نوین در سخن‌سرایی بود.<ref | طرزی مبتکر طرزی نوین در سخن‌سرایی بود.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> بدیعه‌گو و ظرافت‌جو بود و در اشعار خود مصادر و ترکیب‌های جعلی به‌کار می‌برد.<ref>{{پک/بن|طرزی|ک=پایگاه آفتاب|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> در برخورد نخست با شعر و شیوهٔ طرزی، خواننده کمی احساس غریبی می‌کند و حتی ممکن است شعر را نامفهوم و شاعر را ناچیره انگارد؛ اما پس از انس و اُخت‌شدن، معلوم می‌شود که شاعر، با چیرگی و در عین حال با قانونمندی اقدام به ساختن مصدرهای ساختگی و صیغه‌های جعلی می‌کند. چنان‌که خودش گفته:<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۸}}</ref> | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|گر چه طرزِ نو اختراعیدم|جانبِ نظم را مُراعیدم}} | {{ب|گر چه طرزِ نو اختراعیدم|جانبِ نظم را مُراعیدم}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}}دیوان کامل طرزی افشار به همت [[محمد تمدن]]<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۶}}</ref> در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به چاپ رسید و در سال ۱۳۳۸ تجدید چاپ گردید.<ref>{{پک/بن|طرزی۲|ک=پورتال جامع آذربایجان غربی|ص=|ف=طرزی افشار}}</ref> | ||
دیوان کامل طرزی افشار به همت [[محمد تمدن]]<ref>{{پک|انزابی‌نژاد|۱۳۷۹|ک=نامهٔ فرهنگستان|ف=طرزی افشار شاعری…|ص=۹۶}}</ref> در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به چاپ رسید و در سال ۱۳۳۸ تجدید چاپ گردید.<ref | |||
== | == پانویس == | ||
== | === ارجاعات === | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
== منابع == | === منابع === | ||
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=انزابی‌نژاد|نام=رضا|پیوند نویسنده=رضا انزابی‌نژاد|عنوان=طرزی افشار شاعری یگانه، شیوه‌ای یگانه|ژورنال=[[نامهٔ فرهنگستان]]|سال=۱۳۷۹|شماره=۱۵|صفحات=۹۶–۱۰۳|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/48801}} | * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=انزابی‌نژاد|نام=رضا|پیوند نویسنده=رضا انزابی‌نژاد|عنوان=طرزی افشار شاعری یگانه، شیوه‌ای یگانه|ژورنال=[[نامهٔ فرهنگستان]]|سال=۱۳۷۹|شماره=۱۵|صفحات=۹۶–۱۰۳|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/48801}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=طرزی افشار|سال=۱۳۸۹|ناشر=پورتال جامع آذربایجان غربی|پیوند=http://www.azarnews.com/posers/304-afshart.html|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/68E5EVnuW?url=http://www.azarnews.com/posers/304-afshart.html|تاریخ بایگانی=6 ژوئن 2012|بازبینی=6 ژوئن 2012|نشانی=|ref={{شناسه یادکرد|طرزی۲}}}} | * {{یادکرد وب|عنوان=طرزی افشار|سال=۱۳۸۹|ناشر=پورتال جامع آذربایجان غربی|پیوند=http://www.azarnews.com/posers/304-afshart.html|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/68E5EVnuW?url=http://www.azarnews.com/posers/304-afshart.html|تاریخ بایگانی=6 ژوئن 2012|بازبینی=6 ژوئن 2012|نشانی=|ref={{شناسه یادکرد|طرزی۲}}}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=طرزی افشار|نشانی=http://www.aftab.ir/lifestyle/view.php?id=60055|ناشر=پایگاه آفتاب|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/68E92uNII?url=http://www.aftabir.com/lifestyle/view/60055/طرزی-افشار|تاریخ بایگانی=6 ژوئن 2012|سال=۱۳۸۵|بازبینی=13 مارس 2009|ref={{شناسه یادکرد|طرزی}}}} | * {{یادکرد وب|عنوان=طرزی افشار|نشانی=http://www.aftab.ir/lifestyle/view.php?id=60055|ناشر=پایگاه آفتاب|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/68E92uNII?url=http://www.aftabir.com/lifestyle/view/60055/طرزی-افشار|تاریخ بایگانی=6 ژوئن 2012|سال=۱۳۸۵|بازبینی=13 مارس 2009|ref={{شناسه یادکرد|طرزی}}}} | ||
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=محدث‌زاده|نام=حسین|نام خانوادگی۲=عباسی|نام۲=حبیب‌الله|عنوان=اثرآفرینان: زندگی‌نامهٔ نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا ۱۳۰۰ شمسی)|سال=۱۳۸۴|ناشر=[[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]]|مکان=تهران|شابک=۹۶۴-۶۲۷۸-۲۹-۹|نشانی=http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/749535|ویرایش=۲|کوشش=محمدرضا نصیری|ویراستار=مینا احمدیان}} | * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=محدث‌زاده|نام=حسین|نام خانوادگی۲=عباسی|نام۲=حبیب‌الله|عنوان=اثرآفرینان: زندگی‌نامهٔ نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا ۱۳۰۰ شمسی)|سال=۱۳۸۴|ناشر=[[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]]|مکان=تهران|شابک=۹۶۴-۶۲۷۸-۲۹-۹|نشانی=http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/749535|ویرایش=۲|کوشش=محمدرضا نصیری|ویراستار=مینا احمدیان}} | ||
{{ | {{ادبیات آذربایجانی}} | ||
[[رده:افراد سلسله صفوی]] | [[رده:افراد سلسله صفوی]] | ||
[[رده:اهالی ارومیه]] | [[رده:اهالی ارومیه]] | ||
نسخهٔ ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۴:۳۵
طرزی افشار | |
|---|---|
| پیشه | شاعر |
| زمینه کاری | شعر |
| ملیت | ایرانی |
| در زمان حکومت | صفویان |
طرزی افشار شاعر ایرانی عهد شاه عباس دوم بود که به ساختن واژه‌ها و فعل‌ها و مصدرهای جعلی شهرت داشت. وی از ایل افشار و مولدش روستای طرزلو در اطراف ارومیه بود و در دربار مقامی ارجمند داشت.[۱] او در اوایل سدهٔ یازدهم از اصلاح‌کنندگان زبان و دشمنان اشرافیت به‌شمار می‌رفت.[۲]
زندگی
طرزی افشار در روستای طرزلو در اطراف ارومیه زاده شد.[۳] بنا به گفتهٔ نویسندهٔ مجمع‌الفصحاء طرزی مردی ظریفِ خوش‌طبعِ عاشق‌پیشه صاف‌اندیشه بود.[۴] طرزی از شعرای اواسط سدهٔ یازدهم قمری و معاصر با شاه صفی و شاه عباس دوم بود.[۵] وی تعلیمات ابتدایی را نزد ملای همان روستای زادگاهش فراگرفت و سپس به ارومیه رفت.[۶] در جوانی به قزوین و از آن‌جا به عزم تحصیل به اصفهان رفت. طرزی مدت‌ها در اصفهان ماند و با تنگ‌دستی روزگار گذراند و سرانجام به دربار شاه صفی و سپس به مجلس شاه عباس دوم راه یافت[۷] و مورد عنایت شاه عباس دوم قرار گرفت. طرزی افشار طی بحر طویلی که در دیوانش ثبت است به افشار بودن خودش اشاره می‌کند و می‌گوید از این بیم دارم که به میان افشارها و بلدهٔ ارومی برگردم و مجدداً مجبور شوم که خوانین افشار را تملق گویم.[۸] از آن‌جا که شاه عباس دوم محضر و شعر طرزی را دوست داشت و سفرهای شاعر شاه را از نکته‌گویی و همدمی وی محروم می‌کرد، سرانجام، پای او را به زنجیر زناشویی ببست.[۹]
سفرهای طرزی
از اشعار طرزی چنین استنباط می‌شود که وی به سفر علاقه‌مند بود و روزی به مغان و اردبیل، هفته‌ای به شروان و شماخی و گنجه و مازندران سفر داشته بود؛ اما هرجا و هرگاه خسته و ملول می‌گشت، برای گشایش دل راهی دیار خود، به ویژه تبریز، می‌شد[۱۰] او به شهرهای قم، اصفهان و شیراز هم مسافرت کرده است و برای زیارت به نجف نیز رفته بود.[۱۱] گفته شده است که شاید سفری به روم و ممالک فرنگ هم کرده است.[۱۲] در این سیر و سفرها، بزرگ‌ترین آرزوی او زیارت کعبه بوده — که دستش نمی‌داده — اما سرانجام، باری راه حجاز در پیش می‌گیرد.[۱۳] در مسیر مکه بیشتر شهرهای عراق، قفقاز و ترکستان را دیده است.[۱۴] دیدن سرزمین‌های دور و نزدیک و نشست و برخاست با ترک و عرب و تاجیک سبب شد علاوه‌بر آشنایی با سرزمین‌ها، با آداب و شیوه‌های زیستی و معیشتیِ مردم و گفتار آن‌ها نیز آشنا گردد. خود گوید:[۱۵]
| تُرکیدم و تاتیدم و آن‌گه عربیدم | در دیدهٔ کوته‌نظران بوالعجبیدم | |
| شعبان رمضان گر بِپَلاوَم مَتَعَجُّب | بی‌آش جمادیدم و بی‌نان رجبیدم | |
| مَنعید ز وصلیدنِ او دوش رقیبم | مُشتی گَرِهانیده به جبهه‌ش ضَرَبیدم |
درگذشت
از سال و محل مرگ او اطلاعی نیست.[۱۶] به گفتهٔ بعضی تذکره‌نویسان در ۱۷ ربیع‌الاول ۱۰۶۰ قمری، طرزی در نجف بوده است.[۱۷]
عقاید
دربارهٔ منش و اعتقاد طرزی آنچه بیش از همه آشکار است دل‌بستگی وی به اهل بیت و علی بن ابی‌طالب است.[۱۸]
آثار و اشعار
طرزی مبتکر طرزی نوین در سخن‌سرایی بود.[۱۹] بدیعه‌گو و ظرافت‌جو بود و در اشعار خود مصادر و ترکیب‌های جعلی به‌کار می‌برد.[۲۰] در برخورد نخست با شعر و شیوهٔ طرزی، خواننده کمی احساس غریبی می‌کند و حتی ممکن است شعر را نامفهوم و شاعر را ناچیره انگارد؛ اما پس از انس و اُخت‌شدن، معلوم می‌شود که شاعر، با چیرگی و در عین حال با قانونمندی اقدام به ساختن مصدرهای ساختگی و صیغه‌های جعلی می‌کند. چنان‌که خودش گفته:[۲۱]
| گر چه طرزِ نو اختراعیدم | جانبِ نظم را مُراعیدم |
دیوان کامل طرزی افشار به همت محمد تمدن[۲۲] در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به چاپ رسید و در سال ۱۳۳۸ تجدید چاپ گردید.[۲۳]
پانویس
ارجاعات
- ↑ محدث‌زاده و عباسی، اثرآفرینان، ج۱-ششم.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۶.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۶.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۷.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۸.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۷.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ محدث‌زاده و عباسی، اثرآفرینان، ج۱-ششم.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۷.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۷.
- ↑ محدث‌زاده و عباسی، اثرآفرینان، ج۱-ششم.
- ↑ محدث‌زاده و عباسی، اثرآفرینان، ج۱-ششم.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۸.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
- ↑ «طرزی افشار»، پایگاه آفتاب.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۸.
- ↑ انزابی‌نژاد، «طرزی افشار شاعری…»، نامهٔ فرهنگستان، ۹۶.
- ↑ «طرزی افشار»، پورتال جامع آذربایجان غربی.
منابع
- انزابی‌نژاد، رضا (۱۳۷۹). «طرزی افشار شاعری یگانه، شیوه‌ای یگانه». نامهٔ فرهنگستان (۱۵): ۹۶–۱۰۳.
- «طرزی افشار». پورتال جامع آذربایجان غربی. ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۲.
- «طرزی افشار». پایگاه آفتاب. ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۳ مارس ۲۰۰۹.
- محدث‌زاده، حسین؛ عباسی، حبیب‌الله (۱۳۸۴). مینا احمدیان، ویراستار. اثرآفرینان: زندگی‌نامهٔ نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا ۱۳۰۰ شمسی). به کوشش محمدرضا نصیری. (ویراست ۲). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. شابک ۹۶۴-۶۲۷۸-۲۹-۹.