معتزله

مکتب معتزله یا اعتزال، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین طریقهٔ کلامی است که در قرون دوم تا چهارم هجری طرفداران زیادی از متکلمان آزاداندیش و خردگرا داشت. این جنبش حاصل ترجمه فلسفه یونان و سریان و ایران به زبان عربی و آشنایی مسلمانان و بویژه متکلمان با آن بود.

نام‌گذاری

نظریات مختلفی در علت نامگذاری این مکتب به اعتزال وجود دارد که نظر اول محتمل‌ترین است:

1. چون واصل بن عطا، بنیانگذار مکتب اعتزال به علت داشتن عقیده تازه در توجیه مفهوم «ایمان و کفر» از استادش حسن بصری عزلت گزید.
2. رفتار معتزله در آغاز مانند زاهدان و گوشه‌گیران بود. گلدزیهر مستشرق آلمانی در کتاب خود با عنوان «العقیدة و الشریعة فی الاسلام» این نظر را تأیید کرده است.
3. قول شیعه مبنی بر کناره‌گیری معتزله از پیروی علی بن ابی‌طالب. ابوخلف اشعری قمی این نظر را مطرح کرده است.

پانویس

منابع

• فضائی، یوسف (۱۳۵۳). «تحقیق در فلسفهٔ کلامی معتزله». گوهر (۲۰).