ابوحاتم سجستانی

سهل بن محمد بن عثمان بن یزید جشمی با نام مشهور ابوحاتم سجستانی، که در برخی منابع با عنوان سیستانی نیز شناخته می‌شود، یکی از نحویان، لغویان مسلمان بود. وی در بصره می‌زیست و در علوم قرآن دانشمند توصیف شده است. وی علم عروض را به خوبی می‌دانست و الکتاب سیبویه را دوبار از اخفش فرا گرفت و از اصمعی و ابی‌زید انصاری و ابی‌عبیده معمر بن مثنی روایات بسیاری در لغت و سایر اقسام ادب نقل کرده‌است. ابن‌درید و مبرد از شاگردان او بوده‌اند. ابوحاتم در انواع ادبیات عرب کتاب‌های بسیاری نوشته‌است که از جمله آنها می‌توان به کتاب الشمس و القمر، کتاب فی النحو، کتاب الشوق الی الوطن، کتاب الوصایا، کتاب المعمرین، کتاب القراءات، کتاب فی النقط و الشکل للقرآن، کتاب ما یلحن فیه العامه، کتاب الطیر، کتاب المذکر و المؤنث، کتاب الشجر و النبات، کتاب المقصور و الممدود، کتاب المقاطع و المبادی، کتاب الفرق، کتاب الفصاحه، کتاب النخله، کتاب الاضداد، کتاب القسی و النبال و السهام، کتاب السیوف و الرماح، کتاب الوحوش، کتاب الحشرات، کتاب الهجاء، کتاب الزرع، کتاب خلق الانسان، کتاب الادغام، کتاب اللباء و اللبن الحلیب، کتاب الکرم، کتاب الشتاء و الصیف، کتاب النحل و العسل، کتاب الابل، کتاب العشب و البقل، کتاب الاتباع، کتاب الخصب و القحط، کتاب اختلاف المصاحف، کتاب الجراد، کتاب الحر و البرد، کتاب اللیل و النهار، کتاب الفرق بین الآدمیین و بین کل ذی‌روح را یاد کرد. حاجی خلیفه کتابی را به نام المزال و المفسد را به ابی‌حاتم نسبت می‌دهد و مشخص نیست که مقصود او ابوحاتم سجستانی است یا شخص دیگری. درگذشت ابوحاتم را به سال ۲۵۵ ه.ق گزارش کرده‌اند.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوحاتم سجستانی». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.