معجزات محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== تعریف معجزه == | == تعریف معجزه == | ||
«معجزه» اسم فاعل از باب افعال ماده «ع‌ج‌ز» است که در لغت به معنای ضعف و ناتوانی و در اصطلاح به معنای هر کار خارق‌العاده‌ای که به اتکای قدرت خدا و برای اثبات مقامی الهی انجام می‌گیرد است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> گاهی به جای معجزه، از عبارت «خرق عادت» استفاده می‌شود.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> معجزه، از دیرباز در فرهنگ و ادبیات دینی کاربرد داشته‌است. از معجزات پیامبران در [[عهد عتیق]] و [[عهد جدید]] گزارش‌هایی وجود دارد. در تعریف قرآنی-اسلامی معجزه، منحصر بفرد بودن آن لحاظ می‌شود.<ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> بین «[[معجزه]]» و «[[کرامات|کرامت]]»، در نبود ادعای [[نبوت]] تفاوت است. همین‌طور اختلاف بین «معجزه» و «[[ارهاص]]»، در ظرف زمانی است، بر این اساس منظور از ارهاص، فراهم شدن شرایط نبوت پیش از [[مبعث|بعثت]] است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> [[فخر رازی]]، مفسر [[سنی]] مذهب، مهترین تفاوت میان معجزه و کرامت را وجود ادعای نبوت یا ولایت در معجزه و نبودش در کرامت می‌داند.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | «معجزه» اسم فاعل از باب افعال ماده «ع‌ج‌ز» است که در لغت به معنای ضعف و ناتوانی و در اصطلاح به معنای هر کار خارق‌العاده‌ای که به اتکای قدرت خدا و برای اثبات مقامی الهی انجام می‌گیرد است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> گاهی به جای معجزه، از عبارت «خرق عادت» استفاده می‌شود.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> معجزه، از دیرباز در فرهنگ و ادبیات دینی کاربرد داشته‌است. از معجزات پیامبران در [[عهد عتیق]] و [[عهد جدید]] گزارش‌هایی وجود دارد. در تعریف قرآنی-اسلامی معجزه، منحصر بفرد بودن آن لحاظ می‌شود.<ref dir=ltr>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> بین «[[معجزه]]» و «[[کرامات|کرامت]]»، در نبود ادعای [[نبوت]] تفاوت است. همین‌طور اختلاف بین «معجزه» و «[[ارهاص]]»، در ظرف زمانی است، بر این اساس منظور از ارهاص، فراهم شدن شرایط نبوت پیش از [[مبعث|بعثت]] است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> [[فخر رازی]]، مفسر [[سنی]] مذهب، مهترین تفاوت میان معجزه و کرامت را وجود ادعای نبوت یا ولایت در معجزه و نبودش در کرامت می‌داند.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | ||
بنابر باورهای اسلامی، معجزات گرچه تصرف ماوراء الطبیعه در عالم ماده و طبیعت است؛ اما مبطل ضرورت‌های عقلی نبوده‌است و خارج از نظام علیت نیست.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> [[علم کلام|متکلمان]] مسلمان، معجزه را در اثبات نبوت و پیش از آن در اثبات وجود خدا به کار می‌برند. بیشتر متکلمان مسلمان از معجزه برای اثبات نبوت خاصه یا عامه استفاده کرده‌اند و کمتر منابع اسلامی از معجزه در اثبات وجود خدا بکار برده‌اند. این در حالیست که معجزه به عنوان دلیلی بر اثبات وجود خدا در آثار نویسندگان غربی، بسیار پرکاربرد است. [[محقق نراقی]]، [[برهان‌های اثبات خدا|برهان اثبات خدا]] از طریق معجزه را چنین تقریر می‌کند که: «عقل حکم می‌کند که امور غریبه … همچون [[شق‌القمر|شق القمر]] و… از انسان‌های عادی صادر نخواهد شد؛ پس باید صانعی حکیم باشد و اینگونه امور به سبب قدرت کامله و حکمت شامله‌اش صورت بگیرد.»<ref>{{پک|خسروپناه|۱۳۸۵|ف=دلالت معجزه بر اثبات وجود خدا|ک=قبسات}}</ref> | بنابر باورهای اسلامی، معجزات گرچه تصرف ماوراء الطبیعه در عالم ماده و طبیعت است؛ اما مبطل ضرورت‌های عقلی نبوده‌است و خارج از نظام علیت نیست.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> [[علم کلام|متکلمان]] مسلمان، معجزه را در اثبات نبوت و پیش از آن در اثبات وجود خدا به کار می‌برند. بیشتر متکلمان مسلمان از معجزه برای اثبات نبوت خاصه یا عامه استفاده کرده‌اند و کمتر منابع اسلامی از معجزه در اثبات وجود خدا بکار برده‌اند. این در حالیست که معجزه به عنوان دلیلی بر اثبات وجود خدا در آثار نویسندگان غربی، بسیار پرکاربرد است. [[محقق نراقی]]، [[برهان‌های اثبات خدا|برهان اثبات خدا]] از طریق معجزه را چنین تقریر می‌کند که: «عقل حکم می‌کند که امور غریبه … همچون [[شق‌القمر|شق القمر]] و… از انسان‌های عادی صادر نخواهد شد؛ پس باید صانعی حکیم باشد و اینگونه امور به سبب قدرت کامله و حکمت شامله‌اش صورت بگیرد.»<ref>{{پک|خسروپناه|۱۳۸۵|ف=دلالت معجزه بر اثبات وجود خدا|ک=قبسات}}</ref> | ||
در کلام و فلسفه [[مسیحیت]] و غیراسلامی، معنای واحدی از معجزه وجود ندارد و با اختلاف‌‌هایی همراه است. [[دیوید هیوم]] فیلسوف اسکاتلندی در تعریف معجزه، آن را یک تخطی از قوانین طبیعی عالم هستی می‌داند که با اراده خاص الهی و یا با دخالت عاملی غیر محسوس صورت می‌گیرد. شبیه به این گزارش را در آثار دیگر فیلسوفان و متلکمان گزارش شده‌است. [[توماس آکویناس]] از فیلسوفان مسیحی قرن سیزده میلادی، معجزه را در تعریف مسیحیت به سه دسته تقسیم می‌کند: دسته اول حوادثی است که خداوند انجام می‌دهد و طبیعت هرگز نمی‌تواند انجام دهد. دسته دوم حوادثی است که خداوند انجام می‌دهد و طبیعت نیز می‌تواند آن را رقم بزند اما نه به ترتیبی که در معجزه رخ داده‌است و دسته آخر حوادثی است که خداوند آنها را انجام می‌دهد اما بدون اعمال اصول طبیعی آن امر.<ref>{{پک|DAVIES|۱۹۹۳|ک=An Introduction to the Philosophy of Religion|زبان=en|ص=۱۹۰-۱۹۱}}</ref> | در کلام و فلسفه [[مسیحیت]] و غیراسلامی، معنای واحدی از معجزه وجود ندارد و با اختلاف‌‌هایی همراه است. [[دیوید هیوم]] فیلسوف اسکاتلندی در تعریف معجزه، آن را یک تخطی از قوانین طبیعی عالم هستی می‌داند که با اراده خاص الهی و یا با دخالت عاملی غیر محسوس صورت می‌گیرد. شبیه به این گزارش را در آثار دیگر فیلسوفان و متلکمان گزارش شده‌است. [[توماس آکویناس]] از فیلسوفان مسیحی قرن سیزده میلادی، معجزه را در تعریف مسیحیت به سه دسته تقسیم می‌کند: دسته اول حوادثی است که خداوند انجام می‌دهد و طبیعت هرگز نمی‌تواند انجام دهد. دسته دوم حوادثی است که خداوند انجام می‌دهد و طبیعت نیز می‌تواند آن را رقم بزند اما نه به ترتیبی که در معجزه رخ داده‌است و دسته آخر حوادثی است که خداوند آنها را انجام می‌دهد اما بدون اعمال اصول طبیعی آن امر.<ref dir=ltr>{{پک|DAVIES|۱۹۹۳|ک=An Introduction to the Philosophy of Religion|زبان=en|ص=۱۹۰-۱۹۱}}</ref> | ||
بر اساس روایت [[یعقوب بن اسحاق اهوازی|ابن سکیت]]، وی از [[علی النقی]]، امام دهم [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان امامیه]]، در خصوص علت تفاوت معجزات پیامبران با یکدیگر سؤال می‌کند و چنین پاسخ می‌گیرد که فن رایج در هر عصر، متفاوت بوده‌است و معجزه پیامبران بر اساس آن فن رایج صورت می‌گرفته‌است. بر این اساس به جهت رواج فن [[سحر (علوم غریبه)|سحر]] و [[جادو]] در عصر موسی، [[معجزات موسی]] در خصوص ابطال سحر و در حوزه سحر و کهانت بوده‌است، و از آنجا که فن رایج در دوران عیسی، طبابت مطرح شده‌است، [[معجزات عیسی]] نیز در حوزه طب و شفای بیماران عنوان شده‌است. و اما در خصوص معجزات پیامبر اسلام که در حوزه [[بلاغت]] و [[فصاحت]] کلام بوده‌است، به جهت فن رایج زمان او بوده‌است که [[معانی|فصاحت و بلاغت]] در کلام مطرح شده‌است.<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۳۳–۲۳۴|ج=۱۱}}</ref> | بر اساس روایت [[یعقوب بن اسحاق اهوازی|ابن سکیت]]، وی از [[علی النقی]]، امام دهم [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان امامیه]]، در خصوص علت تفاوت معجزات پیامبران با یکدیگر سؤال می‌کند و چنین پاسخ می‌گیرد که فن رایج در هر عصر، متفاوت بوده‌است و معجزه پیامبران بر اساس آن فن رایج صورت می‌گرفته‌است. بر این اساس به جهت رواج فن [[سحر (علوم غریبه)|سحر]] و [[جادو]] در عصر موسی، [[معجزات موسی]] در خصوص ابطال سحر و در حوزه سحر و کهانت بوده‌است، و از آنجا که فن رایج در دوران عیسی، طبابت مطرح شده‌است، [[معجزات عیسی]] نیز در حوزه طب و شفای بیماران عنوان شده‌است. و اما در خصوص معجزات پیامبر اسلام که در حوزه [[بلاغت]] و [[فصاحت]] کلام بوده‌است، به جهت فن رایج زمان او بوده‌است که [[معانی|فصاحت و بلاغت]] در کلام مطرح شده‌است.<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۳۳–۲۳۴|ج=۱۱}}</ref> | ||
== معجزه در قرآن == | == معجزه در قرآن == | ||
از واژه «معجزه» در [[قرآن]]، استفاده نشده‌است و از معجزات پیامبران در این کتاب، با عناوین معرفتی همچون «[[آیه]]»، «برهان»، «بینه» و «سلطان» یاد شده‌است.<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۴}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> در برخی موارد نیز به ماجراهای معجزه‌آسای پیامبران در قرآن بدون کاربرد لفظ «آیه» اشاره شده‌است.<ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> در منابع اسلامی، معجزات بیشتر در کتب روایی و حدیثی گزارش شده‌اند.<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref> بر اساس آموزه‌های قرآن، معجزه به اختیار پیامبر نبوده‌است و به اذن الهی صورت می‌گیرد. در این خصوص در [[آیه ۳۸ سوره رعد|آیه ۳۸]] [[سوره رعد]]، چنین آمده‌است: «وَ ما کانَ لِرَسُول أَنْ یَأْتِیَ بِ آیَة إِلاّ بِإِذْنِ اللّهِ» ترجمه: «هیچ رسولی نمی‌تواند آیه و معجزهای بیاورد مگر به اذن خداوند»<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۰۹|ج=۷}}</ref> | از واژه «معجزه» در [[قرآن]]، استفاده نشده‌است و از معجزات پیامبران در این کتاب، با عناوین معرفتی همچون «[[آیه]]»، «برهان»، «بینه» و «سلطان» یاد شده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۴}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref> در برخی موارد نیز به ماجراهای معجزه‌آسای پیامبران در قرآن بدون کاربرد لفظ «آیه» اشاره شده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref> در منابع اسلامی، معجزات بیشتر در کتب روایی و حدیثی گزارش شده‌اند.<ref dir=ltr>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref> بر اساس آموزه‌های قرآن، معجزه به اختیار پیامبر نبوده‌است و به اذن الهی صورت می‌گیرد. در این خصوص در [[آیه ۳۸ سوره رعد|آیه ۳۸]] [[سوره رعد]]، چنین آمده‌است: «وَ ما کانَ لِرَسُول أَنْ یَأْتِیَ بِ آیَة إِلاّ بِإِذْنِ اللّهِ» ترجمه: «هیچ رسولی نمی‌تواند آیه و معجزهای بیاورد مگر به اذن خداوند»<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۰۹|ج=۷}}</ref> | ||
بر اساس آیاتی از قرآن، محمد علاوه بر بزرگترین معجزه خود، یعنی قرآن، معجزات دیگری را نیز برای اثبات نبوت خویش به کار بسته‌است. از معجزاتی که در قرآن به آنها اشاره شده‌است می‌توان به [[شق‌القمر]] (مورد اشاره در آیه ۱ و ۲ [[سوره قمر]])، [[معراج محمد]] (مورد اشاره در [[آیه ۱ سوره اسراء|آیه ۱]] [[سوره اسراء]]) و [[رویداد مباهله|مباهله]] (مورد اشاره در [[آیه مباهله|آیه ۶۱]] [[سوره آل‌عمران|آل عمران]]) اشاره کرد. علاوه بر آن، قرآن از بهانه‌جویی‌های قوم پیامبر اسلام یاد می‌کند که به انکار معجزات او می‌انجامید. در همین راستا، [[جاهلیت|اعراب جاهلی]]، محمد را به سحر و جادوگری متهم می‌کردند. در این خصوص در آیه ۱۴ و ۱۵ [[سوره صافات]] آمده‌است: «هرگاه معجزهای می‌دیدند، مسخره می‌کردند و می‌گفتند، این سحری آشکار است.». همین‌طور در آیه ۸۶ آل‌عمران نیز محمد دارای معجزات فراوان معرفی شده‌است.<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۱۳–۲۲۰|ج=۷}}</ref> به‌عقیدهٔ [[فرانسیس ادوارد پیترز|فرانسیس پیترز]]، قرآن یکی از نشانه‌های معجزه‌آسا بود، اما مخاطبان محمد از او می‌خواستند که چیزی ویژه‌تر و ملموس‌تر مانند نزول [[فرشته]]، گنجی یا چشمه‌ای معجزه‌آسا بیاورد. پاسخ‌های محمد ثابت است: «این خداست که معجزه می‌کند، نه پیامبران که فانی هستند.»<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۴}}</ref> | بر اساس آیاتی از قرآن، محمد علاوه بر بزرگترین معجزه خود، یعنی قرآن، معجزات دیگری را نیز برای اثبات نبوت خویش به کار بسته‌است. از معجزاتی که در قرآن به آنها اشاره شده‌است می‌توان به [[شق‌القمر]] (مورد اشاره در آیه ۱ و ۲ [[سوره قمر]])، [[معراج محمد]] (مورد اشاره در [[آیه ۱ سوره اسراء|آیه ۱]] [[سوره اسراء]]) و [[رویداد مباهله|مباهله]] (مورد اشاره در [[آیه مباهله|آیه ۶۱]] [[سوره آل‌عمران|آل عمران]]) اشاره کرد. علاوه بر آن، قرآن از بهانه‌جویی‌های قوم پیامبر اسلام یاد می‌کند که به انکار معجزات او می‌انجامید. در همین راستا، [[جاهلیت|اعراب جاهلی]]، محمد را به سحر و جادوگری متهم می‌کردند. در این خصوص در آیه ۱۴ و ۱۵ [[سوره صافات]] آمده‌است: «هرگاه معجزهای می‌دیدند، مسخره می‌کردند و می‌گفتند، این سحری آشکار است.». همین‌طور در آیه ۸۶ آل‌عمران نیز محمد دارای معجزات فراوان معرفی شده‌است.<ref>{{پک|سبحانی|۱۳۹۰|ک=منشور جاوید|ص=۲۱۳–۲۲۰|ج=۷}}</ref> به‌عقیدهٔ [[فرانسیس ادوارد پیترز|فرانسیس پیترز]]، قرآن یکی از نشانه‌های معجزه‌آسا بود، اما مخاطبان محمد از او می‌خواستند که چیزی ویژه‌تر و ملموس‌تر مانند نزول [[فرشته]]، گنجی یا چشمه‌ای معجزه‌آسا بیاورد. پاسخ‌های محمد ثابت است: «این خداست که معجزه می‌کند، نه پیامبران که فانی هستند.»<ref dir=ltr>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۴}}</ref> | ||
== فهرست معجزهای محمد == | == فهرست معجزهای محمد == | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
دسته‌بندی‌های مختلفی در خصوص معجزات و کارهای خارق‌العاده پیامبر اسلام صورت گرفته‌است. برخی کارهای خارق‌العاده محمد را از جهت تاریخی (پیش از ولادت، پیش از نبوت، پس از نبوت) دسته‌بندی کرده‌اند و گروهی دیگر، معجزات را بر اساس محتوا و ساختار آن تقسیم‌بندی کرده‌اند. در دسته‌بندی بر طبق محتوا و ساختار، شش دسته معجزه معرفی و عنوان شده‌اند: ۱ـ معجزات کرامتی-کمالاتی که پیامبر در تحقق آنها هیچگونه دخالتی نداشته‌است، همچون معجزات پیش از ولادت محمد. ۲ـ معجزات پاداشی-دعایی که به واسطه دعای پیامبر، اجابت شده‌اند. ۳ـ معجزات مربوط به علم غیب. ۴ـ معجزات حفاظتی که منجر به حفاظت از جان محمد شده‌است. ۵ـ معجزات مبارزه‌طلبانه و [[تحدی|تحدی‌گونه]]. ۶ـ معجزات نفرین‌گونه و مجازاتی.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> پس از نبوت محمد، منابع اسلامی معجزات فراوانی را به عنوان گواهی برای نبوت او عنوان کرده‌اند. که عبارت‌اند از: | دسته‌بندی‌های مختلفی در خصوص معجزات و کارهای خارق‌العاده پیامبر اسلام صورت گرفته‌است. برخی کارهای خارق‌العاده محمد را از جهت تاریخی (پیش از ولادت، پیش از نبوت، پس از نبوت) دسته‌بندی کرده‌اند و گروهی دیگر، معجزات را بر اساس محتوا و ساختار آن تقسیم‌بندی کرده‌اند. در دسته‌بندی بر طبق محتوا و ساختار، شش دسته معجزه معرفی و عنوان شده‌اند: ۱ـ معجزات کرامتی-کمالاتی که پیامبر در تحقق آنها هیچگونه دخالتی نداشته‌است، همچون معجزات پیش از ولادت محمد. ۲ـ معجزات پاداشی-دعایی که به واسطه دعای پیامبر، اجابت شده‌اند. ۳ـ معجزات مربوط به علم غیب. ۴ـ معجزات حفاظتی که منجر به حفاظت از جان محمد شده‌است. ۵ـ معجزات مبارزه‌طلبانه و [[تحدی|تحدی‌گونه]]. ۶ـ معجزات نفرین‌گونه و مجازاتی.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> پس از نبوت محمد، منابع اسلامی معجزات فراوانی را به عنوان گواهی برای نبوت او عنوان کرده‌اند. که عبارت‌اند از: | ||
[[پرونده:Mohammed receiving revelation from the angel Gabriel.jpg|بندانگشتی|مینیاتوری با موضوع نزول [[جبرئیل|فرشته وحی]] بر [[محمد]]]][[پرونده:Rima Ariadaeus-1.jpg|بندانگشتی|عکس [[شیار آریده|ریما آریادائوس]] یکی از شیارهای بزرگ روی کره [[ماه]] (گرفته شده در سال ۱۹۶۹ میلادی) که به باور برخی چون زغلول النجار، استاد دانشگاه مصری، مربوط به واقعه شق‌القمر می‌باشد.<ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref>]][[پرونده:Age_of_Caliphs.png|بندانگشتی|گستره قلمروی اسلامی{{زیرنویس نقشه|#BC8F8F|در زمان محمد (۶۲۲–۶۳۲)}}{{زیرنویس نقشه|#E9967A|در زمان [[خلافت راشدین]] (۶۳۲–۶۶۱)}}{{زیرنویس نقشه|#FFDEAD|در زمان بنی‌امیه (۶۶۱–۷۵۰)}}]][[پرونده:Mubahala.jpg|بندانگشتی|پوستری طراحی شده برای بزرگداشت مراسم [[رویداد مباهله|مباهله]]]] | [[پرونده:Mohammed receiving revelation from the angel Gabriel.jpg|بندانگشتی|مینیاتوری با موضوع نزول [[جبرئیل|فرشته وحی]] بر [[محمد]]]][[پرونده:Rima Ariadaeus-1.jpg|بندانگشتی|عکس [[شیار آریده|ریما آریادائوس]] یکی از شیارهای بزرگ روی کره [[ماه]] (گرفته شده در سال ۱۹۶۹ میلادی) که به باور برخی چون زغلول النجار، استاد دانشگاه مصری، مربوط به واقعه شق‌القمر می‌باشد.<ref dir=ltr>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref>]][[پرونده:Age_of_Caliphs.png|بندانگشتی|گستره قلمروی اسلامی{{زیرنویس نقشه|#BC8F8F|در زمان محمد (۶۲۲–۶۳۲)}}{{زیرنویس نقشه|#E9967A|در زمان [[خلافت راشدین]] (۶۳۲–۶۶۱)}}{{زیرنویس نقشه|#FFDEAD|در زمان بنی‌امیه (۶۶۱–۷۵۰)}}]][[پرونده:Mubahala.jpg|بندانگشتی|پوستری طراحی شده برای بزرگداشت مراسم [[رویداد مباهله|مباهله]]]] | ||
[[پرونده:Muhammad 13.jpg|بندانگشتی|مینیاتوری از محمد در بدو تولد و مادرش [[آمنه بنت وهب|آمنه]] که در حال نشان دادن فرزندش به [[عبدالمطلب]] و دیگر مکیان است.]][[پرونده:Birth_of_Muhammad_from_folio_44a_of_the_Jami‘_al-tawarikh.jpg|چپ|بندانگشتی|یک نقاشی از [[جامع التواریخ]] در سال ۷۱۴ ه.ق/۱۳۱۴–۱۳۱۵ م که تولد محمد را ترسیم کرده‌است.]] | [[پرونده:Muhammad 13.jpg|بندانگشتی|مینیاتوری از محمد در بدو تولد و مادرش [[آمنه بنت وهب|آمنه]] که در حال نشان دادن فرزندش به [[عبدالمطلب]] و دیگر مکیان است.]][[پرونده:Birth_of_Muhammad_from_folio_44a_of_the_Jami‘_al-tawarikh.jpg|چپ|بندانگشتی|یک نقاشی از [[جامع التواریخ]] در سال ۷۱۴ ه.ق/۱۳۱۴–۱۳۱۵ م که تولد محمد را ترسیم کرده‌است.]] | ||
[[پرونده:Ctesiphon-ruin_1864.jpg|بندانگشتی|221x221پیکسل|قدیمی‌ترین تصویر عکاسی شده از [[طاق کسری]]، مربوط به سال ۱۸۶۴ میلادی]] | [[پرونده:Ctesiphon-ruin_1864.jpg|بندانگشتی|221x221پیکسل|قدیمی‌ترین تصویر عکاسی شده از [[طاق کسری]]، مربوط به سال ۱۸۶۴ میلادی]] | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
|{{release-candidate|۱}} | |{{release-candidate|۱}} | ||
|[[قرآن]] | |[[قرآن]] | ||
|مهمترین معجزه محمد که به عقیده مسلمانان معجزهای برای همهٔ زمان‌ها، بر خلاف معجزات سایر پیامبران که محدود به دوران طول عمر خودشان بود می‌باشد.<ref>{{پک|Sell|۲۰۱۳|ک=The Faith of Islam|زبان=en|ص=۲۱۸}}</ref> اعجاز بودن قرآن در آیات متعددی از آن کتاب مورد اشاره قرار گرفته‌است.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۳۰۱–۳۰۲|ج=۲}}</ref><ref group="قرآن">از جمله آنها در آیه ۲۳ بقره و آیه ۸۸ سوره اسراء، به عدم توان اجتماع جن و انس برای آوردن آیه و سوره‌ای همچون آن تأکید شده‌است. (رک: {{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۳۰۲|ج=۲}})</ref> | |مهمترین معجزه محمد که به عقیده مسلمانان معجزهای برای همهٔ زمان‌ها، بر خلاف معجزات سایر پیامبران که محدود به دوران طول عمر خودشان بود می‌باشد.<ref dir=ltr>{{پک|Sell|۲۰۱۳|ک=The Faith of Islam|زبان=en|ص=۲۱۸}}</ref> اعجاز بودن قرآن در آیات متعددی از آن کتاب مورد اشاره قرار گرفته‌است.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۳۰۱–۳۰۲|ج=۲}}</ref><ref group="قرآن">از جمله آنها در آیه ۲۳ بقره و آیه ۸۸ سوره اسراء، به عدم توان اجتماع جن و انس برای آوردن آیه و سوره‌ای همچون آن تأکید شده‌است. (رک: {{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۳۰۲|ج=۲}})</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۱۳|ج=۲}}{{سخ}}{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۱۴۲}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۲۸}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۱۳|ج=۲}}{{سخ}}{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۱۴۲}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۲۸}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۲}} | |{{release-candidate|۲}} | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
|[[شق‌القمر|شق القمر]] | |[[شق‌القمر|شق القمر]] | ||
|به معنای شکافتن [[ماه|کره ماه]] {{به عربی|قمر}} که بر اساس آن، ماه دو پاره شد و پس از آن به حال سابق بارگشت. به گزارش منابع اسلامی، این اتفاق در چهاردهم ماه [[ذیحجه]] اتفاق افتاده‌است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref group="قرآن">به شق القمر به صورت تلویحی در آیه ۱ سوره قمر اشاره شده‌است. ({{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}})</ref> | |به معنای شکافتن [[ماه|کره ماه]] {{به عربی|قمر}} که بر اساس آن، ماه دو پاره شد و پس از آن به حال سابق بارگشت. به گزارش منابع اسلامی، این اتفاق در چهاردهم ماه [[ذیحجه]] اتفاق افتاده‌است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref group="قرآن">به شق القمر به صورت تلویحی در آیه ۱ سوره قمر اشاره شده‌است. ({{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}})</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}{{سخ}}{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۴۰}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}{{سخ}}{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۴۰}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{maybe|۴}} | |{{maybe|۴}} | ||
|[[شق الصدر]] | |[[شق الصدر]] | ||
|این مورد در قرآن نیز مورد اشاره قرار گرفته‌است.<ref group="قرآن">به شق صدر محمد در سوره [[انشراح]]، آیه اول، به صورت تلویحی اشاره شده‌است. ({{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}})</ref> بر اساس گزارش منابع روایی اسلامی، جبرائیل قلب محمد را از سینه او خارج کرده و آنچه به «حظ شیطان» تعبیر شده‌است را از سینه او خارج می‌کند.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۶۵–۱۶۶|ج=۲}}</ref> | |این مورد در قرآن نیز مورد اشاره قرار گرفته‌است.<ref group="قرآن">به شق صدر محمد در سوره [[انشراح]]، آیه اول، به صورت تلویحی اشاره شده‌است. ({{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}})</ref> بر اساس گزارش منابع روایی اسلامی، جبرائیل قلب محمد را از سینه او خارج کرده و آنچه به «حظ شیطان» تعبیر شده‌است را از سینه او خارج می‌کند.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۶۵–۱۶۶|ج=۲}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۵}} | |{{release-candidate|۵}} | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
|{{maybe|۷}} | |{{maybe|۷}} | ||
|[[معراج]] | |[[معراج]] | ||
|[[معراج]] محمد، سفری معجزه‌گونه از [[مسجدالحرام|مسجد الحرام]] به [[مسجدالاقصی]] واقع در [[بیت‌المقدس]] و از آنجا به آسمان‌هاست.<ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۵}}</ref><ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref> در کرامت یا معجزه بودن این رویداد، منابع دچار اختلاف‌هستند. به این رویداد در قرآن نیز اشاره شده‌است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref group="قرآن">به معراج محمد در قرآن به صورت تلویحی در آیه ۱ سوره [[اسراء]] اشاره شده‌است. ({{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}})</ref> | |[[معراج]] محمد، سفری معجزه‌گونه از [[مسجدالحرام|مسجد الحرام]] به [[مسجدالاقصی]] واقع در [[بیت‌المقدس]] و از آنجا به آسمان‌هاست.<ref dir=ltr>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۵}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref> در کرامت یا معجزه بودن این رویداد، منابع دچار اختلاف‌هستند. به این رویداد در قرآن نیز اشاره شده‌است.<ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref group="قرآن">به معراج محمد در قرآن به صورت تلویحی در آیه ۱ سوره [[اسراء]] اشاره شده‌است. ({{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}})</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref>{{سرخط}}<ref group="مذهبی">{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۵}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۱۱۶}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref>{{سرخط}}<ref group="مذهبی">{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۵}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۱۱۶}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۸}} | |{{release-candidate|۸}} | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
|{{release-candidate|۹}} | |{{release-candidate|۹}} | ||
|برکت و فزونی به [[رزق]] | |برکت و فزونی به [[رزق]] | ||
|برکت دادن به [[رزق]] و رزوی اندک و تکثیر و فزونی بخشیدن به طعام و شراب برای برخی افراد از امور خارق‌العاده محمد گزارش شده‌است،<ref>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۷۵ و ۲۰۸ و ۲۰۹}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> که به واسطه آن، افراد بسیاری با غذایی اندک، سیر شده‌اند. [[محمد بخاری|بخاری]] در [[صحیح بخاری|صحیحیش]]، این رویداد را در واقعه [[غزوه خندق]] و در نقلی دیگر مربوط به [[غزوه تبوک]] دانسته‌است.<ref>{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۴۴–۴۷}}</ref> | |برکت دادن به [[رزق]] و رزوی اندک و تکثیر و فزونی بخشیدن به طعام و شراب برای برخی افراد از امور خارق‌العاده محمد گزارش شده‌است،<ref dir=ltr>{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۷۵ و ۲۰۸ و ۲۰۹}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> که به واسطه آن، افراد بسیاری با غذایی اندک، سیر شده‌اند. [[محمد بخاری|بخاری]] در [[صحیح بخاری|صحیحیش]]، این رویداد را در واقعه [[غزوه خندق]] و در نقلی دیگر مربوط به [[غزوه تبوک]] دانسته‌است.<ref>{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۴۴–۴۷}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۷۵ و ۲۰۸ و ۲۰۹}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۴۴}}{{سخ}}{{پک|نبهانی|عبدالوارث|۱۴۱۷|ک=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین|ص=۴۳۳}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Francis E|۲۰۱۰|ک=Jesus and Muhammad|زبان=en|ص=۲۰۵}}{{سخ}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۷۵ و ۲۰۸ و ۲۰۹}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۴۴}}{{سخ}}{{پک|نبهانی|عبدالوارث|۱۴۱۷|ک=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین|ص=۴۳۳}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۱۰}} | |{{release-candidate|۱۰}} | ||
|به سخن درآمدن حیوانات و اجسام | |به سخن درآمدن حیوانات و اجسام | ||
|به سخن درآوردن و گفتگو با حیوانات و اجسام و شهادت برخی از آنها به [[نبوت]] محمد، به عنوان معجزه محمد عنوان شده‌است.<ref>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۳، ۸۵ و ۸۶}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> معروف‌ترین آنها، به کلام درآمدن تنه درخت (یا منبری) بود که محمد در یک سفر تبلیغی به آن تکیه داده‌بود.<ref>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> بنابر روایاتی در منابع اسلامی، در آغاز بعثت محمد و برای اطمینان قلبی او و دیگران، اجسام از جمله درختان در مراحل بسیاری با محمد سخن گفته‌اند.<ref>{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۶۹}}</ref> در روایتی دیگر، در [[غزوه خیبر]] طعامی مسموم از مسمومیت خود به محمد خبر می‌دهد.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۲|ج=۱۸}}</ref><ref>{{پک|ابوشباب|۲۰۰۸|ک=معجزات النبی الامین|ص=۱۸۳}}</ref> | |به سخن درآوردن و گفتگو با حیوانات و اجسام و شهادت برخی از آنها به [[نبوت]] محمد، به عنوان معجزه محمد عنوان شده‌است.<ref dir=ltr>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۳، ۸۵ و ۸۶}}</ref><ref>{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}</ref><ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> معروف‌ترین آنها، به کلام درآمدن تنه درخت (یا منبری) بود که محمد در یک سفر تبلیغی به آن تکیه داده‌بود.<ref dir=ltr>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> بنابر روایاتی در منابع اسلامی، در آغاز بعثت محمد و برای اطمینان قلبی او و دیگران، اجسام از جمله درختان در مراحل بسیاری با محمد سخن گفته‌اند.<ref>{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۶۹}}</ref> در روایتی دیگر، در [[غزوه خیبر]] طعامی مسموم از مسمومیت خود به محمد خبر می‌دهد.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۲|ج=۱۸}}</ref><ref>{{پک|ابوشباب|۲۰۰۸|ک=معجزات النبی الامین|ص=۱۸۳}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}{{سخ}}{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۳، ۸۵ و ۸۶}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۷۹}}{{سخ}}{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۲|ج=۱}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|کریمی|۱۳۸۵|ف=معجزات و کرامات پیامبر اعظم|ک=معرفت}}{{سخ}}{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۸۳، ۸۵ و ۸۶}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۷۹}}{{سخ}}{{پک|مرتضی عاملی|۱۴۲۶|ک=الصحیح من سیرة النبی الاعظم|ص=۱۲|ج=۱}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۱۱}} | |{{release-candidate|۱۱}} | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
|[[برکت]] و فزونی آب شستشو پیامبر | |[[برکت]] و فزونی آب شستشو پیامبر | ||
|بر اساس روایات در منابع اسلامی، محمد در چند مرحله مختلف، پس از استفاده از آب اندکی در شستشو دستانش، موجب برکت و فزونی آن آب شده‌است.<ref>{{پک|ابوشباب|۲۰۰۸|ک=معجزات النبی الامین|ص=۱۳۵}}</ref> | |بر اساس روایات در منابع اسلامی، محمد در چند مرحله مختلف، پس از استفاده از آب اندکی در شستشو دستانش، موجب برکت و فزونی آن آب شده‌است.<ref>{{پک|ابوشباب|۲۰۰۸|ک=معجزات النبی الامین|ص=۱۳۵}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|ابوشباب|۲۰۰۸|ک=معجزات النبی الامین|ص=۱۳۵}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|ابوشباب|۲۰۰۸|ک=معجزات النبی الامین|ص=۱۳۵}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۱۴}} | |{{release-candidate|۱۴}} | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
|نداشتن سایه | |نداشتن سایه | ||
|در روایات بسیاری در منابع فریقین، از نداشتن سایه برای محمد یاد شده‌است.<ref>{{پک|کهن‌ترابی|۱۳۹۵|ف=سایه نداشتن پیامبر و امامان|ک=علوم حدیث}}</ref> | |در روایات بسیاری در منابع فریقین، از نداشتن سایه برای محمد یاد شده‌است.<ref>{{پک|کهن‌ترابی|۱۳۹۵|ف=سایه نداشتن پیامبر و امامان|ک=علوم حدیث}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{release-candidate|۱۸}} | |{{release-candidate|۱۸}} | ||
| خط ۱۵۹: | خط ۱۵۹: | ||
|{{release-candidate|۲۲}} | |{{release-candidate|۲۲}} | ||
|پیروزی بر دشمنان و چیرگی جهانی | |پیروزی بر دشمنان و چیرگی جهانی | ||
|پیروزی بر دشمنان و چیرگی جهانی در مدت زمانی کوتاه<ref>{{پک|Edward Browne|۱۹۳۳|ک=The Eclipse of Christianity in Asia|زبان=en|ص=۹۰}}</ref> در حوزه‌های مختلف اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، ادبی و… و تبدیل [[جاهلیت|اعراب جاهلی]] به فاتحان جهان.<ref>{{پک|Brown|۱۹۹۹|ک=Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought|زبان=en|ص=۶۵}}</ref> | |پیروزی بر دشمنان و چیرگی جهانی در مدت زمانی کوتاه<ref dir=ltr>{{پک|Edward Browne|۱۹۳۳|ک=The Eclipse of Christianity in Asia|زبان=en|ص=۹۰}}</ref> در حوزه‌های مختلف اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، ادبی و… و تبدیل [[جاهلیت|اعراب جاهلی]] به فاتحان جهان.<ref dir=ltr>{{پک|Brown|۱۹۹۹|ک=Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought|زبان=en|ص=۶۵}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Edward Browne|۱۹۳۳|ک=The Eclipse of Christianity in Asia|زبان=en|ص=۹۰}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Edward Browne|۱۹۳۳|ک=The Eclipse of Christianity in Asia|زبان=en|ص=۹۰}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{maybe|۲۳}} | |{{maybe|۲۳}} | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۹: | ||
|{{maybe|۲۴}} | |{{maybe|۲۴}} | ||
|تنیده شدن [[تار عنکبوت]] در [[غار ثور]] | |تنیده شدن [[تار عنکبوت]] در [[غار ثور]] | ||
|تنیده شدن تار عنکبوت برای مخفی ماندن مخفیگاه محمد در مسیر هجرت<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref><ref group="قرآن">به محفوظ ماندن محمد در غار ثور، در آیه ۴۰ سوره توبه اشاره شده‌است. ({{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}})</ref> که در غار ثور صورت گرفته بود. در کنار این مورد، از حضور دو کبوتر در لانه خود در دهانه غار نیز یاد شده‌است.<ref>{{پک|نبهانی|عبدالوارث|۱۴۱۷|ک=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین|ص=۳۲۶}}</ref> | |تنیده شدن تار عنکبوت برای مخفی ماندن مخفیگاه محمد در مسیر هجرت<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref><ref group="قرآن">به محفوظ ماندن محمد در غار ثور، در آیه ۴۰ سوره توبه اشاره شده‌است. ({{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}})</ref> که در غار ثور صورت گرفته بود. در کنار این مورد، از حضور دو کبوتر در لانه خود در دهانه غار نیز یاد شده‌است.<ref>{{پک|نبهانی|عبدالوارث|۱۴۱۷|ک=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین|ص=۳۲۶}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}{{سخ}}{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|نبهانی|عبدالوارث|۱۴۱۷|ک=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین|ص=۳۲}}</ref> | |<ref group="آکادمیک">{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}{{سخ}}{{پک|Bigliardi|۲۰۲۰|ف=Adventures of an Amazing Concept|ک=MARBURG JOURNAL|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|نبهانی|عبدالوارث|۱۴۱۷|ک=حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین|ص=۳۲}}</ref> | ||
|- | |- | ||
| خط ۲۱۶: | خط ۲۱۶: | ||
* سقوط پادشاهان از تخت پادشاهی در شب میلاد محمد<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref> | * سقوط پادشاهان از تخت پادشاهی در شب میلاد محمد<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref> | ||
* دستوری غیبی به مادر محمد برای نام‌گذاری فرزندش به نام محمد<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref> | * دستوری غیبی به مادر محمد برای نام‌گذاری فرزندش به نام محمد<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref> | ||
* اشاعه نوری در منطقه [[سوریه|شام]] به هنگام ولادت<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۵}}</ref> تمام جهان غرق در نور شد.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> | * اشاعه نوری در منطقه [[سوریه|شام]] به هنگام ولادت<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۵}}</ref> تمام جهان غرق در نور شد.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> | ||
* فروریختن (یا ترک برداشتن) [[طاق کسری]] و فروریختن چهارده کنگره آن در هنگام ولادت<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref><ref>{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۱۶۲}}</ref> | * فروریختن (یا ترک برداشتن) [[طاق کسری]] و فروریختن چهارده کنگره آن در هنگام ولادت<ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref><ref>{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۱۶۲}}</ref> | ||
* خبری غیبی که پس از ولادت محمد، خطاب به مادرش گفت: «وضعتِ خیر البشر»<ref group="یادداشت">ترجمه: «تو بهترین افراد را به دنیا آوردی»</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref> | * خبری غیبی که پس از ولادت محمد، خطاب به مادرش گفت: «وضعتِ خیر البشر»<ref group="یادداشت">ترجمه: «تو بهترین افراد را به دنیا آوردی»</ref><ref>{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۱۶۲}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>{{سخ}}<ref group="مذهبی">{{پک|بحرانی|۱۴۲۶|ک=مصابیح الانوار|ص=۳۶}}{{سخ}}{{پک|حماد|جلهوم|۱۹۹۷|ک=معجزات الرسول|ص=۱۶۲}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{maybe|۳۳}} | |{{maybe|۳۳}} | ||
| خط ۲۲۹: | خط ۲۲۹: | ||
|سایه افکندن ابرها بر سر محمد | |سایه افکندن ابرها بر سر محمد | ||
|در منابع اسلامی، این واقعه تنها به سفر محمد به شام عنوان شده‌است.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | |در منابع اسلامی، این واقعه تنها به سفر محمد به شام عنوان شده‌است.<ref>{{پک|بختیاری|امیری|۱۳۹۶|ف=گونه‌شناسی معجزات پیامبر|ک=جستارهای تاریخی}}</ref> | ||
|<ref group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> | |<ref dir=ltr group="آکادمیک">{{پک|Ehlert|۱۹۹۳|ف=MUHAMMAD|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> | ||
|- | |- | ||
|{{maybe|۳۵}} | |{{maybe|۳۵}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۵۳
| معجزات محمد | |
|---|---|
 عروج محمد به بهشت (معراج)؛ اثر سلطان محمد نگارگر به سال (حدود ۱۵۳۹–۱۵۴۳) میلادی | |
| کاربرد | |
| معنای اصطلاحی | خوارق عادت برای اثبات ادعای نبوت |
| معنای فارسی | کارهایی که دیگران جز محمد از آن عاجزند |
| قدمت کاربرد | صدر اسلام |
| تعداد کاربرد در روایات | متواتر |
| پراهمیت نزد | شیعه و سنی |
| کاربرد | کلام اسلامی اسلام‌شناسی تاریخ زندگانی محمد |
| محمد |
|---|
 |
معجزه‌های محمد (به عربی: مُعجِزاتُ المُحَمَّد) اتفاق‌های خارق‌العاده‌ایست که در منابع اسلامی به محمد، پیامبر اسلام، منسوب شده‌است. به باور مسلمانان، معجزه امور خارق‌العاده‌ایست که توسط پیامبران، برای اثبات نبوت و ارتباط با خدا، برای عموم مردم انجام می‌دهند. در تعریف اسلامی معجزه، برخلاف سایر ادیان، به نبود امکان تکرار معجزه توسط دیگران تأکید شده‌است. در باور اسلامی، علاوه بر معجزه، ارهاص و کرامت نیز به عنوان امور خارق‌العاده برای محمد گزارش شده‌است.
برای پیامبر اسلام در منابع اسلامی، معجزات فراوانی گزارش شده‌است و آثار متنوعی با موضوع معجزات محمد تألیف شده‌اند. در فهرست ذیل، با تقسیم‌بندی از لحاظ زمانی، معجزات محمد، به شکل کلی فهرست شده‌اند.
تعریف معجزه
«معجزه» اسم فاعل از باب افعال ماده «ع‌ج‌ز» است که در لغت به معنای ضعف و ناتوانی و در اصطلاح به معنای هر کار خارق‌العاده‌ای که به اتکای قدرت خدا و برای اثبات مقامی الهی انجام می‌گیرد است.[۱] گاهی به جای معجزه، از عبارت «خرق عادت» استفاده می‌شود.[۲] معجزه، از دیرباز در فرهنگ و ادبیات دینی کاربرد داشته‌است. از معجزات پیامبران در عهد عتیق و عهد جدید گزارش‌هایی وجود دارد. در تعریف قرآنی-اسلامی معجزه، منحصر بفرد بودن آن لحاظ می‌شود.[۳] بین «معجزه» و «کرامت»، در نبود ادعای نبوت تفاوت است. همین‌طور اختلاف بین «معجزه» و «ارهاص»، در ظرف زمانی است، بر این اساس منظور از ارهاص، فراهم شدن شرایط نبوت پیش از بعثت است.[۴] فخر رازی، مفسر سنی مذهب، مهترین تفاوت میان معجزه و کرامت را وجود ادعای نبوت یا ولایت در معجزه و نبودش در کرامت می‌داند.[۵]
بنابر باورهای اسلامی، معجزات گرچه تصرف ماوراء الطبیعه در عالم ماده و طبیعت است؛ اما مبطل ضرورت‌های عقلی نبوده‌است و خارج از نظام علیت نیست.[۶][۷] متکلمان مسلمان، معجزه را در اثبات نبوت و پیش از آن در اثبات وجود خدا به کار می‌برند. بیشتر متکلمان مسلمان از معجزه برای اثبات نبوت خاصه یا عامه استفاده کرده‌اند و کمتر منابع اسلامی از معجزه در اثبات وجود خدا بکار برده‌اند. این در حالیست که معجزه به عنوان دلیلی بر اثبات وجود خدا در آثار نویسندگان غربی، بسیار پرکاربرد است. محقق نراقی، برهان اثبات خدا از طریق معجزه را چنین تقریر می‌کند که: «عقل حکم می‌کند که امور غریبه … همچون شق القمر و… از انسان‌های عادی صادر نخواهد شد؛ پس باید صانعی حکیم باشد و اینگونه امور به سبب قدرت کامله و حکمت شامله‌اش صورت بگیرد.»[۸]
در کلام و فلسفه مسیحیت و غیراسلامی، معنای واحدی از معجزه وجود ندارد و با اختلاف‌‌هایی همراه است. دیوید هیوم فیلسوف اسکاتلندی در تعریف معجزه، آن را یک تخطی از قوانین طبیعی عالم هستی می‌داند که با اراده خاص الهی و یا با دخالت عاملی غیر محسوس صورت می‌گیرد. شبیه به این گزارش را در آثار دیگر فیلسوفان و متلکمان گزارش شده‌است. توماس آکویناس از فیلسوفان مسیحی قرن سیزده میلادی، معجزه را در تعریف مسیحیت به سه دسته تقسیم می‌کند: دسته اول حوادثی است که خداوند انجام می‌دهد و طبیعت هرگز نمی‌تواند انجام دهد. دسته دوم حوادثی است که خداوند انجام می‌دهد و طبیعت نیز می‌تواند آن را رقم بزند اما نه به ترتیبی که در معجزه رخ داده‌است و دسته آخر حوادثی است که خداوند آنها را انجام می‌دهد اما بدون اعمال اصول طبیعی آن امر.[۹]
بر اساس روایت ابن سکیت، وی از علی النقی، امام دهم شیعیان امامیه، در خصوص علت تفاوت معجزات پیامبران با یکدیگر سؤال می‌کند و چنین پاسخ می‌گیرد که فن رایج در هر عصر، متفاوت بوده‌است و معجزه پیامبران بر اساس آن فن رایج صورت می‌گرفته‌است. بر این اساس به جهت رواج فن سحر و جادو در عصر موسی، معجزات موسی در خصوص ابطال سحر و در حوزه سحر و کهانت بوده‌است، و از آنجا که فن رایج در دوران عیسی، طبابت مطرح شده‌است، معجزات عیسی نیز در حوزه طب و شفای بیماران عنوان شده‌است. و اما در خصوص معجزات پیامبر اسلام که در حوزه بلاغت و فصاحت کلام بوده‌است، به جهت فن رایج زمان او بوده‌است که فصاحت و بلاغت در کلام مطرح شده‌است.[۱۰]
معجزه در قرآن
از واژه «معجزه» در قرآن، استفاده نشده‌است و از معجزات پیامبران در این کتاب، با عناوین معرفتی همچون «آیه»، «برهان»، «بینه» و «سلطان» یاد شده‌است.[۱۱][۱۲] در برخی موارد نیز به ماجراهای معجزه‌آسای پیامبران در قرآن بدون کاربرد لفظ «آیه» اشاره شده‌است.[۱۳] در منابع اسلامی، معجزات بیشتر در کتب روایی و حدیثی گزارش شده‌اند.[۱۴] بر اساس آموزه‌های قرآن، معجزه به اختیار پیامبر نبوده‌است و به اذن الهی صورت می‌گیرد. در این خصوص در آیه ۳۸ سوره رعد، چنین آمده‌است: «وَ ما کانَ لِرَسُول أَنْ یَأْتِیَ بِ آیَة إِلاّ بِإِذْنِ اللّهِ» ترجمه: «هیچ رسولی نمی‌تواند آیه و معجزهای بیاورد مگر به اذن خداوند»[۱۵]
بر اساس آیاتی از قرآن، محمد علاوه بر بزرگترین معجزه خود، یعنی قرآن، معجزات دیگری را نیز برای اثبات نبوت خویش به کار بسته‌است. از معجزاتی که در قرآن به آنها اشاره شده‌است می‌توان به شق‌القمر (مورد اشاره در آیه ۱ و ۲ سوره قمر)، معراج محمد (مورد اشاره در آیه ۱ سوره اسراء) و مباهله (مورد اشاره در آیه ۶۱ آل عمران) اشاره کرد. علاوه بر آن، قرآن از بهانه‌جویی‌های قوم پیامبر اسلام یاد می‌کند که به انکار معجزات او می‌انجامید. در همین راستا، اعراب جاهلی، محمد را به سحر و جادوگری متهم می‌کردند. در این خصوص در آیه ۱۴ و ۱۵ سوره صافات آمده‌است: «هرگاه معجزهای می‌دیدند، مسخره می‌کردند و می‌گفتند، این سحری آشکار است.». همین‌طور در آیه ۸۶ آل‌عمران نیز محمد دارای معجزات فراوان معرفی شده‌است.[۱۶] به‌عقیدهٔ فرانسیس پیترز، قرآن یکی از نشانه‌های معجزه‌آسا بود، اما مخاطبان محمد از او می‌خواستند که چیزی ویژه‌تر و ملموس‌تر مانند نزول فرشته، گنجی یا چشمه‌ای معجزه‌آسا بیاورد. پاسخ‌های محمد ثابت است: «این خداست که معجزه می‌کند، نه پیامبران که فانی هستند.»[۱۷]
فهرست معجزهای محمد
راهنمای فهرست: ( = معجزه طبق تعریف متلکمان مسلمان = معجزه طبق تعریف متلکمان غیرمسلمانان)
دسته‌بندی‌های مختلفی در خصوص معجزات و کارهای خارق‌العاده پیامبر اسلام صورت گرفته‌است. برخی کارهای خارق‌العاده محمد را از جهت تاریخی (پیش از ولادت، پیش از نبوت، پس از نبوت) دسته‌بندی کرده‌اند و گروهی دیگر، معجزات را بر اساس محتوا و ساختار آن تقسیم‌بندی کرده‌اند. در دسته‌بندی بر طبق محتوا و ساختار، شش دسته معجزه معرفی و عنوان شده‌اند: ۱ـ معجزات کرامتی-کمالاتی که پیامبر در تحقق آنها هیچگونه دخالتی نداشته‌است، همچون معجزات پیش از ولادت محمد. ۲ـ معجزات پاداشی-دعایی که به واسطه دعای پیامبر، اجابت شده‌اند. ۳ـ معجزات مربوط به علم غیب. ۴ـ معجزات حفاظتی که منجر به حفاظت از جان محمد شده‌است. ۵ـ معجزات مبارزه‌طلبانه و تحدی‌گونه. ۶ـ معجزات نفرین‌گونه و مجازاتی.[۱۸] پس از نبوت محمد، منابع اسلامی معجزات فراوانی را به عنوان گواهی برای نبوت او عنوان کرده‌اند. که عبارت‌اند از:
در زمان محمد (۶۲۲–۶۳۲)
در زمان خلافت راشدین (۶۳۲–۶۶۱)
در زمان بنی‌امیه (۶۶۱–۷۵۰)
| ردیف | عنوان معجزه | شرح معجزه | منبع معجزه |
|---|---|---|---|
| معجزات محمد | |||
| ۱ | قرآن | مهمترین معجزه محمد که به عقیده مسلمانان معجزهای برای همهٔ زمان‌ها، بر خلاف معجزات سایر پیامبران که محدود به دوران طول عمر خودشان بود می‌باشد.[۲۰] اعجاز بودن قرآن در آیات متعددی از آن کتاب مورد اشاره قرار گرفته‌است.[۲۱][قرآن ۱] | [آکادمیک ۱] [مذهبی ۱] |
| ۲ | غیب‌گویی محمد | به این معجزه پیامبر در قرآن نیز اشاره شده‌است.[۲۲][قرآن ۲] غیب‌گویی‌های محمد شامل موارد متعددی است؛[۲۳][۲۴] از جمله:
|
[آکادمیک ۲] [مذهبی ۲] |
| ۳ | شق القمر | به معنای شکافتن کره ماه (به عربی: قمر) که بر اساس آن، ماه دو پاره شد و پس از آن به حال سابق بارگشت. به گزارش منابع اسلامی، این اتفاق در چهاردهم ماه ذیحجه اتفاق افتاده‌است.[۳۲][قرآن ۳] | [آکادمیک ۳] [مذهبی ۳] |
| ۴ | شق الصدر | این مورد در قرآن نیز مورد اشاره قرار گرفته‌است.[قرآن ۴] بر اساس گزارش منابع روایی اسلامی، جبرائیل قلب محمد را از سینه او خارج کرده و آنچه به «حظ شیطان» تعبیر شده‌است را از سینه او خارج می‌کند.[۳۳] | [آکادمیک ۴] |
| ۵ | مباهله | مباهله محمد با نجرانیان که با پیروزی محمد بر مسیحیان به سرانجام رسید از جمله معجزات محمد قلمداد شده‌است که در قرآن نیز به آن پرداخته شده‌است.[۳۴][قرآن ۵] | [مذهبی ۴] |
| ۶ | رد الشمس | واقعه رد الشمس به برگرداندن خورشید در هنگام غروب به جایگاه قبلی خود در وسط روز گفته می‌شود.[۳۵][۳۶] | [مذهبی ۵] |
| ۷ | معراج | معراج محمد، سفری معجزه‌گونه از مسجد الحرام به مسجدالاقصی واقع در بیت‌المقدس و از آنجا به آسمان‌هاست.[۳۷][۳۸][۳۹] در کرامت یا معجزه بودن این رویداد، منابع دچار اختلاف‌هستند. به این رویداد در قرآن نیز اشاره شده‌است.[۴۰][قرآن ۶] | [آکادمیک ۵] [مذهبی ۶] |
| ۸ | جاری شدن آب از انگشتان | بنابر گزارش‌هایی در منابع اسلامی، رویداد جاری شدن آب از انگشتان محمد، مربوط به واقعه حدیبیه بود که بر اساس آن محمد نیاز مسلمانان به آب را برآورده کرد.[۴۱] آنطور که در منابع اسلامی گزارش شده‌است، این رویداد در موارد متعددی تکرار شده‌است.[۴۲] | [آکادمیک ۶] [مذهبی ۷] |
| ۹ | برکت و فزونی به رزق | برکت دادن به رزق و رزوی اندک و تکثیر و فزونی بخشیدن به طعام و شراب برای برخی افراد از امور خارق‌العاده محمد گزارش شده‌است،[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷] که به واسطه آن، افراد بسیاری با غذایی اندک، سیر شده‌اند. بخاری در صحیحیش، این رویداد را در واقعه غزوه خندق و در نقلی دیگر مربوط به غزوه تبوک دانسته‌است.[۴۸] | [آکادمیک ۷] [مذهبی ۸] |
| ۱۰ | به سخن درآمدن حیوانات و اجسام | به سخن درآوردن و گفتگو با حیوانات و اجسام و شهادت برخی از آنها به نبوت محمد، به عنوان معجزه محمد عنوان شده‌است.[۴۹][۵۰][۵۱][۵۲] معروف‌ترین آنها، به کلام درآمدن تنه درخت (یا منبری) بود که محمد در یک سفر تبلیغی به آن تکیه داده‌بود.[۵۳] بنابر روایاتی در منابع اسلامی، در آغاز بعثت محمد و برای اطمینان قلبی او و دیگران، اجسام از جمله درختان در مراحل بسیاری با محمد سخن گفته‌اند.[۵۴] در روایتی دیگر، در غزوه خیبر طعامی مسموم از مسمومیت خود به محمد خبر می‌دهد.[۵۵][۵۶] | [آکادمیک ۸] [مذهبی ۹] |
| ۱۱ | اجابت دعا و نفرین | از جمله دعاهای محمد که به استجابت رسیده‌است، نزول باران در رویداد تبوک و قحطسالی‌های برخی مناطق عنوان شده‌است.[۵۷] احادیث در خصوص استجابت دعای محمد بسیار وسیع در منابع اسلامی گزارش شده‌است. موضوعات این دعاها بیشتر، شفای بیماران، برکت بخشیدن به زندگانی و روزی و طلب باران بوده‌است.[۵۸] منابع اسلامی از نفرین‌های محمد که به تحقق رسیده‌است نیز گزارشاتی را نقل کرده‌اند.[۵۹] | [آکادمیک ۹] [مذهبی ۱۰] |
| ۱۲ | شفای بیماران | شفای بیماران از بیماری‌های لاعلاج جذام، کوری و برص و…[۶۰][۶۱] و همین‌طور در نقلی، شفای چشم‌درد علی بن ابی‌طالب در غزوه خیبر[۶۲][۶۳] | [آکادمیک ۱۰] [مذهبی ۱۱] |
| ۱۳ | برکت و فزونی آب شستشو پیامبر | بر اساس روایات در منابع اسلامی، محمد در چند مرحله مختلف، پس از استفاده از آب اندکی در شستشو دستانش، موجب برکت و فزونی آن آب شده‌است.[۶۴] | [آکادمیک ۱۱] [مذهبی ۱۲] |
| ۱۴ | حرکت کردن یا تعظیم درختان به فرمان محمد | بر اساس روایتی که منابع اسلامی آن را گزارش کرده‌اند، محمد به درختی دستور حرکت می‌دهد و درخت بر روی زمین به حرکت می‌افتد.[۶۵] | [آکادمیک ۱۲] [مذهبی ۱۳] |
| ۱۵ | زنده کردن مردگان | زنده کردن مردگان از انسان[۶۶] و به سخن درآوردن آنان[۶۷] و زنده کردن حیوان‌های مرده[۶۸] از معجزات محمد عنوان شده‌است. | [مذهبی ۱۴] |
| ۱۶ | سفید کردن غلامی سیاه‌پوست | [آکادمیک ۱۳] | |
| ۱۷ | نداشتن سایه | در روایات بسیاری در منابع فریقین، از نداشتن سایه برای محمد یاد شده‌است.[۶۹] | [آکادمیک ۱۴] |
| ۱۸ | شکافتن یا حرکت اجسام | شکافتن صخره[۷۰] و کوه[۷۱] و جاری کردن آب از صخره[۷۲] از میان معجزات محمد عنوان شده‌است. بر اساس روایاتی در منابع اسلامی، سقوط بتان به اشاره محمد، دیگر معجزه محمد عنوان شده‌است.[۷۳] | [آکادمیک ۱۵] [مذهبی ۱۵] |
| ۱۹ | احضار طعام و اموال | احضار طعام و اموال ابوجهل و خبر به میزان و کیفیت آنها[۷۴] | [مذهبی ۱۶] |
| ۲۰ | نجات یافتن محمد از سوء قصدها و ترورها | از این میان، در شبی که محمد از مکه به مدینه هجرت کرد، او از توطئه مکیان برای قتل او با خبر بود و به همین امر از مکه خارج شد. همچنین در ماجرای غار ثور نیز محمد از گزند قریشان در امان ماند.[۷۵] | [آکادمیک ۱۶] [مذهبی ۱۷] |
| ۲۱ | ابطال سحر و جادوی ساحران | در ضمن وقایع یکی از غزوات محمد، ماجرای سحر بیمارگونه کودکی عنوان شده‌است که به واسطه محمد، شفا گرفته‌است.[۷۶] | [مذهبی ۱۸] |
| ۲۲ | پیروزی بر دشمنان و چیرگی جهانی | پیروزی بر دشمنان و چیرگی جهانی در مدت زمانی کوتاه[۷۷] در حوزه‌های مختلف اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، ادبی و… و تبدیل اعراب جاهلی به فاتحان جهان.[۷۸] | [آکادمیک ۱۷] |
| ۲۳ | تکلم از راه دور | از این میان تکلم محمد با حسن و حسین از راه دور[۷۹] و همین‌طور سخنرانی عمومی در منطقه منا برای مسلمانان که صدای او به همگان می‌رسید اشاره کرد.[۸۰] | [مذهبی ۱۹] |
| ۲۴ | تنیده شدن تار عنکبوت در غار ثور | تنیده شدن تار عنکبوت برای مخفی ماندن مخفیگاه محمد در مسیر هجرت[۸۱][۸۲][قرآن ۷] که در غار ثور صورت گرفته بود. در کنار این مورد، از حضور دو کبوتر در لانه خود در دهانه غار نیز یاد شده‌است.[۸۳] | [آکادمیک ۱۸] [مذهبی ۲۰] |
| ۲۵ | افتادن وحشت بر دل دشمنان محمد | مسئله رعب و وحشت در دل مخالفان مدینه، از مسائلی بود که محمد را در تبلیغ دینش بسیار یاری کرد.[۸۴] به باور منابع اسلامی، این ترس یکی از معجزات محمد قلمداد می‌شود.[۸۵] | [آکادمیک ۱۹] |
| کارهای خارق‌العاده منسوب به محمد پیش از نبوت و تولد[۸۶][۸۷][۸۸] | |||
| ۲۶ | نورانیت سیمای عبدالله، پدر محمد | [مذهبی ۲۱] | |
| ۲۷ | وجود نوری در سیمای آمنه، مادر محمد | [آکادمیک ۲۰] | |
| ۲۸ | وجود نوری در چهره عبدالمطلب، پدربزرگ محمد | [آکادمیک ۲۱] | |
| ۲۹ | خبر دادن یهودیان به ولادت محمد، به عنوان آخرین پیامبر یا پیامبر آخرالزمان | [مذهبی ۲۲] | |
| ۳۰ | عدم آثار حمل برای مادرش تا هنگام ولادت | [مذهبی ۲۳] | |
| ۳۱ | نداشتن درد هنگام وضع حمل | [آکادمیک ۲۲] | |
| کارهای خارق‌العاده محمد پیش از نبوت و پس از تولد[۸۹] | |||
| ۳۲ | حوادث خارق‌العاده هنگام میلاد محمد | از جمله آنها:
|
[آکادمیک ۲۳] [مذهبی ۲۴] |
| ۳۳ | برکت دادن به رزق | به‌طور مشخص فزونی‌بخشی به شیر حلیمه -مادر رضاعی محمد- و حیوانش در دوران کودکی محمد ازاین میان است.[۱۰۸] | [آکادمیک ۲۴] [مذهبی ۲۵] |
| ۳۴ | سایه افکندن ابرها بر سر محمد | در منابع اسلامی، این واقعه تنها به سفر محمد به شام عنوان شده‌است.[۱۰۹] | [آکادمیک ۲۵] |
| ۳۵ | بشارت به نبوت | بنابر باور مسلمانان، گزارش از اوصاف محمد و بعثتش در آخرالزمان در کتب مقدس پیشین عنوان شده‌است.[۱۱۰] خبر بحیرا، راهب مسیحی نسبت به آینده و نبوت محمد در آینده، از دیگر اخبار در منابع اسلامی در این خصوص است.[۱۱۱] در همین خصوص منابع اسلامی نقل قول‌هایی از دانشمندان اهل کتاب، دربارهٔ ظهور پیامبری در منطقه عربی یاد کرده‌اند.[۱۱۲] | [مذهبی ۲۶] |
| ۳۶ | ندای غیبی در دوران کودکی | بنابر گزارشی، محمد پس از گم شدن در دوران کودکی، به واسطه ندایی از غیب پیدا می‌شود.[۱۱۳] | [آکادمیک ۲۶] |
| ۳۷ | نورانیت چهره محمد | [مذهبی ۲۷] | |
| ۳۸ | داشتن نماد نبوت بر شانه | در منابع اسلامی از نماد نبوت با تعبیر «برآمدگی میان دو کتف» یاد شده‌است و از آن به عنوان یکی از نشانه‌های نبوت محمد نام برده‌اند.[۱۱۴] | [آکادمیک ۲۷] [مذهبی ۲۸] |
کتاب‌شناسی
نگارش معجزات محمد و جمع‌آوری آنها از میان روایات در اثری مجزا یا بخشی از یک اثر، از زمان نگارش سیره (سیره‌نویسی) آغاز شد. این جمع‌آوری تا سده سوم ه. ق، در کنار سیره صورت می‌گرفت و جدای از آن محسوب نمی‌شد تا آنکه در سده سوم، دلائل‌نگاری رواج یافت. در آثار دلائل‌نگاری که به اثبات نبوت محمد می‌پرداختند، معجزات محمد از جمله شق‌القمر، معراج، قرآن و… مورد توجه ویژه قرار گرفتند. بعدها دلائل‌نگاری در سیره‌نویسی نیز به کار گرفته‌شد و مکتبی در سیره نگاری محسوب شد. این مکتب در سده ششم به اوج خود رسید و در دلائل النبوه بیهقی متبلور شد. این اثر به عنوان دایرة المعارف معجزات پیامبر اسلام شناخته می‌شود. پیش از بیهقی، عبدالملک بن محمد خرگوشی (م ۴۰۷ ه.ق)، از دانشمندان شافعی مسلک، در کتاب شرف النبی که با عنوان دلائل النبوة نیز شناخته می‌شود به جمع‌آوری معجزات محمد در منابع روایی پرداخته‌بود. وی در این کتاب، هیچگونه تقسیم‌بندی بر روی معجزات محمد ندارد. خرگوشی در این اثر، ۱۲۰ روایت در خصوص معجزات مختلف محمد را گزارش می‌کند.[۱۱۵] شیخ حر عاملی نیز در کتابی با نام اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، به ذکر ۲۰ هزار روایت در خصوص معجزات محمد اکتفاء کرده‌است. این روایات از ۲۴ کتاب متعلق به نویسندگان سنی مذهب و ۱۴۲ کتاب از آثار متعلق به نویسندگان شیعه استخراج شده‌اند. به باور سبحانی، تمام احادیث این اثر صحیح نیستند و نیازمند بررسی رویی می‌باشند.[۱۱۶] محمدباقر مجلسی نیز در جلد ششم کتاب بحارالانوار، به سیره پیامبر اسلام پرداخته‌است و در باب دوم این اثر، به معجزات محمد پرداخته‌است. او معجزات مربوط به محمد را در قالب ۳۴۲ روایت تخت عنوان ۱۲ باب جمع‌بندی کرده‌است.[۱۱۷] از دیگر کتبی که در این زمینه نگارش یافته‌است، می‌توان به الآیات الباهرات فی معجزات النبی و الأئمة الهداة علیهم السّلام اثری از محمّد بن الحسین بن محمّد بن محسن بن عبد الجبار بن إسماعیل بن عبد المطّلب، الآیات البیّنات فی ذکر ما فی أعضاء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم من المعجزات اثر عمر بن الحسن ابن دحیة الکلبی، إبتسام البرق بشرح القصص الحق فی مدح و ذکر معجزات سیّد الخلق از محمّد بن یحیی بن بهران، ابدع ما خطّته الیراعات فی معجزات نبیّنا فی الدّعوات از مصطفی أبی سیف الحمامی، الأحکام فی معجزات النّبیّ علیه السلام اثری از أبی الحسن الجیّانی محمّد بن أحمد، أربعون حدیثا فی معجزات و کرامات سیّدنا محمّد نوشته محمّد بن عمر بن صالح البریهی، الأربعین به قلم صبغة اللّه بن محمّد غوث الشافعی المدراسی، الاعجاز المتین فی معجزات سیّد المرسلین تألیف عبد اللّه الصدّیقی الإله‌آبادی، اعجاز مصطفوی از میر محمّد صالح بن میر عبد اللّه اکبرآبادی ترمذی، الاعداد الربانی للرسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم قبل البعثة نوشته ظاهر الموسوی و البراهین فی معجزات النّبیّ به کوشش محمّد بن سلیمان الکوفی اشاره کرد.[۱۱۸]
پانویس
یادداشت
- ↑ ترجمه: «تو بهترین افراد را به دنیا آوردی»
معجزات در قرآن
- ↑ از جمله آنها در آیه ۲۳ بقره و آیه ۸۸ سوره اسراء، به عدم توان اجتماع جن و انس برای آوردن آیه و سوره‌ای همچون آن تأکید شده‌است. (رک: مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۳۰۲.)
- ↑ در آیه ۲۶ و ۲۷ سوره جن به علم غیب پیامبران اشاره شده‌است. (طبرسی، مجمع البیان، ۱۰: ۱۵۵.)
- ↑ به شق القمر به صورت تلویحی در آیه ۱ سوره قمر اشاره شده‌است. (Francis E, Jesus and Muhammad, 205.)
- ↑ به شق صدر محمد در سوره انشراح، آیه اول، به صورت تلویحی اشاره شده‌است. (Francis E, Jesus and Muhammad, 205.)
- ↑ به این واقعه در آیه ۶۱ آل عمران اشاره شده‌است. (طبرسی، مجمع البیان، ۱: ۳۰۴.)
- ↑ به معراج محمد در قرآن به صورت تلویحی در آیه ۱ سوره اسراء اشاره شده‌است. (Francis E, Jesus and Muhammad, 205.)
- ↑ به محفوظ ماندن محمد در غار ثور، در آیه ۴۰ سوره توبه اشاره شده‌است. (Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.)
ارجاعات
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ خسروپناه، «دلالت معجزه بر اثبات وجود خدا»، قبسات.
- ↑ DAVIES, An Introduction to the Philosophy of Religion, 190-191.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۱۱: ۲۳۳–۲۳۴.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 204.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۷: ۲۰۹.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۷: ۲۱۳–۲۲۰.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 204.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ Sell, The Faith of Islam, 218.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۳۰۱–۳۰۲.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۷: ۲۲۶–۲۲۷.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ پاک‌نیا، ویژگی‌های پیامبر اعظم، ۲۳۰–۲۳۲.
- ↑ ابن کثیر، معجزات النبی، ۲۷۳.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۲۰۸.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۱۶۵–۱۶۶.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۳: ۳۶۵.
- ↑ خرسان، مزیل اللبس، ۲۵۵.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۹: ۲۵.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۵.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۶۰–۶۱.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۷۵ و ۲۰۸ و ۲۰۹.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۴۴–۴۷.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۳، ۸۵ و ۸۶.
- ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۶۹.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۸: ۱۲.
- ↑ ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۸۳.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۶۶–۶۷.
- ↑ نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۴۱۰.
- ↑ ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۲۳۵–۲۳۶.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۶.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۷: ۲۲۷.
- ↑ ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۹۵.
- ↑ ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۳۵.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۸: ۱۲۸.
- ↑ نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۲۹۸.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۱۷.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۴۲.
- ↑ کهن‌ترابی، «سایه نداشتن پیامبر و امامان»، علوم حدیث.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۱۸.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۳۰۲–۳۰۳.
- ↑ ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۷۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۴۲.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۰۹–۱۱۱.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۰: ۵۴.
- ↑ Edward Browne, The Eclipse of Christianity in Asia, 90.
- ↑ Brown, Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought, 65.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۲۴۴.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۳: ۲۰۸.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
- ↑ نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۳۲۶.
- ↑ سبحانی، «نکاتی جالب از اسلام»، مکتب اسلام.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۵۳.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۳: ۱۱.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۲.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۲.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۲.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۲۰۸.
- ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۸۰.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۱۱۵.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ زینی‌وند و عسکری، «درآمدی عرفانی بر معنای «المدرکه»»، عرفانیات در ادب فارسی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۷: ۲۲۴.
- ↑ حسین‌زاده شانه‌چی، «سیره نبوی در کتاب بحارالانوار»، تاریخ اسلام.
- ↑ رفاعی، معجم ما کتب عن الرسول، ۹۹–۱۲۳ و ۱۴۷–۱۴۸ و ۲۸۱.
منابع آکادمیک
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL.
Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam. - ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی. - ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL. - ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Francis E, Jesus and Muhammad, 205.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Edward Browne, The Eclipse of Christianity in Asia, 90.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
Bigliardi, “Adventures of an Amazing Concept”, MARBURG JOURNAL. - ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ Ehlert, “MUHAMMAD”, Encyclopaedia of Islam.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
- ↑ بختیاری و امیری، «گونه‌شناسی معجزات پیامبر»، جستارهای تاریخی.
منابع مذهبی
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۱۱۳.
بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۴۲.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۲۸. - ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۳: ۱۶۴.
کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۸۷. - ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۴۰.
- ↑ سبحانی، منشور جاوید، ۳: ۳۶۵.
- ↑ خرسان، مزیل اللبس، ۲۵۵.
مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱: ۲۵.
ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۸۱. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۵.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۱۶. - ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۶۰.
نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۴۴. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۷۵ و ۲۰۸ و ۲۰۹.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۴۴.
نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۴۳۳. - ↑ کریمی، «معجزات و کرامات پیامبر اعظم»، معرفت.
بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۳، ۸۵ و ۸۶.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۷۹.
مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱: ۱۲. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۳.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۴۵. - ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۷: ۲۲۷.
بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۶.
ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۹۴. - ↑ ابوشباب، معجزات النبی الامین، ۱۳۵.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۸۶.
مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۸: ۱۲۸. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۱۷.
نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۲۹۸. - ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۳۰۲–۳۰۳.
بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۱۸. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۴۲.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۱۵۶.
نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۴۵۶. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۲۰۸.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۲۴۴.
مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۳: ۲۰۸. - ↑ نبهانی و عبدالوارث، حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین، ۳۲.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۴. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۲. - ↑ حماد و جلهوم، معجزات الرسول، ۱۶۸.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۲: ۱۱۵.
بحرانی، مصابیح الانوار، ۲۰۸. - ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۵.
- ↑ بحرانی، مصابیح الانوار، ۳۶.
منابع
فارسی و عربی
- ابن کثیر، حافظ (۱۴۱۴). معجزات النبی. به کوشش ابراهیم امین محمد. بیروت: مکتبة التوفیقیة.
- ابوشباب، احمد عوض (۲۰۰۸). الخبر الیقین فی معجزات النبی الامین. بیروت: مکتبة العصریة.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان (۱۴۲۶). مصابیح الانوار و انوار الابصار. قم: دارالمودة.
- بختیاری، شهلا؛ امیری، مونا (۱۳۹۶). «گونه‌شناسی معجزات پیامبر (ص) در کتاب شرف النبی واعظ خرگوشی» (PDF). جستارهای تاریخی (۱۵).
- پاک‌نیا، عبدالکریم (۱۳۸۵). ویژگی‌های پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله. قم: نسیم کوثر. شابک ۹۶۴-۲۵۴۸-۰۸-۹.
- حسین‌زاده شانه‌چی، حسن (۱۳۷۹). «سیره نبوی (ص) در کتاب بحارالانوار». تاریخ اسلام (۱۱).
- حماد، عبدالسلام؛ جلهوم، ابراهیم (۱۹۹۷). معجزات الرسول صلی الله علیه و آله و دلائل صدق نبوته. قاهره: الدار المصریه البنانیه. شابک ۹۷۷-۲۷۰-۰۶۸-۹.
- خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۸۵). «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا» (PDF). قبسات (۴۱).
- خرسان، محمدمهدی (۲۰۰۵). مزیل اللبس فی مسألتی شق القمر و رد الشمس. قم: دلیل ما.
- سبحانی، جعفر (۱۳۹۰). منشور جاوید. قم: موسسه امام صادق علیه السلام.
- سبحانی، جعفر (۱۳۴۱). «نکات جالبی از تاریخ اسلام/ شنیدن قرآنرا تحریم کردند». مکتب اسلام. قم (۴): ۱۲–۱۵ – به واسطهٔ نورمگز.
- رفاعی، عبدالجبار (۱۳۷۱). معجم ما کتب عن الرسول و أهل بیته. تهران: وزارت ارشاد.
- زینی‌وند، تورج؛ عسکری، فاطمه (۱۳۹۰). «درآمدی عرفانی بر معنای «المدرکه»». عرفانیات در ادبیات فارسی. همدان (۸): ۱۴۱–۱۷۰ – به واسطهٔ نورمگز.
- کریمی، مصطفی (۱۳۸۵). «معجزات و کرامات پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله». معرفت (۱۰۸).
- کهن‌ترابی، میثم (۱۳۹۵). «پژوهشی در باره روایات «سایه نداشتن پیامبر و ائمه اطهار» در منابع فریقین». علوم حدیث. قم (۸۰): ۵۳-۷۶ – به واسطهٔ نورمگز.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۴۲۶). الصحیح من سیرة النبی الاعظم. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
- نبهانی، یوسف؛ عبدالوارث، علی (۱۴۱۷). حجة الله علی العالمین فی معجزات سید المرسلین صلی الله علیه و سلم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
انگلیسی
- Bigliardi, Stefano (۲۰۲۰). "Adventures of an Amazing Concept: Some Wanderings of "Miracles" in the Discourse on Islam and Science". MARBURG JOURNAL OF RELIGION (به انگلیسی) (۲).
- Brown, Daniel W (1999). Rethinking Tradition in Modern Islamic Thought (به انگلیسی). Cambridge University Press.
- Edward Browne, Laurence (1933). The Eclipse of Christianity in Asia: From the Time of Muhammad Till the Fourteenth Century (به انگلیسی). Cambridge University Press Archive.
- DAVIES, BRIAN (1993). An Introduction to the Philosophy of Religion (به انگلیسی). Oxford University Press.
- Ehlert, TRUDE (1993). "MUHAMMAD". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی) (3rd ed.). NEW YORK: Brill.
- Francis E, Peters (2010). "The empire in Iraq, 763–861". Jesus and Muhammad: Parallel Tracks, Parallel Lives (به انگلیسی). Oxford University Press. pp. ۲۰۴–۲۰۵.
- Sell, Edward (2013). The Faith of Islam (به انگلیسی). Routledge.