محمدباقر صدر: تفاوت میان نسخه‌ها
(نظرات اقتصادی) |
جز (Shahroudi صفحهٔ محمد باقر صدر را به محمدباقر صدر منتقل کرد) |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سید | {{جعبه اطلاعات مراجع تقلید | ||
|عنوان= سید محمدباقر صدر | |||
|تصویر=M-SADIR1.JPG | |||
|نام کامل= سید محمدباقر صدر | |||
|لقب= [[آیت‌الله]]، [[شهید]]، استاد | |||
|نسب= | |||
|تاریخ تولد= ۱۰ اسفند ۱۳۱۳ | |||
|شهر تولد= [[کاظمین]] | |||
|کشور تولد= [[عراق]] | |||
|محل تحصیل= [[نجف]] | |||
|محل زندگی= [[نجف]] | |||
|تاریخ شهادت = {{تاریخ مرگ و سن|۱۳۵۹|۱|۱۹|۱۳۱۳|۱۲|۱۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | |||
|محل شهادت = [[بغداد]]، [[عراق]] | |||
|مدفن= | |||
|فرزندان = [[جعفر صدر]] | |||
|خویشاوندان سرشناس = [[محمد صدر]] (پسرعمو){{سخ}}[[بنت‌الهدی صدر]] (خواهر) {{سخ}}[[موسی صدر]] (پسرعمو) | |||
|استادان = [[ابوالقاسم خویی]]{{سخ}}[[محمدرضا آل یاسین]]{{سخ}}[[صدرا بادکوبه‌ای]]{{سخ}}[[علامه جعفری]] | |||
|شاگردان | |||
|تالیفات=''فدک فی التاریخ{{سخ}}غایة الفکر فی علم الاصول{{سخ}}فلسفتنا{{سخ}}اقتصادنا{{سخ}}ماذا تعرف عن الاقتصاد الاسلامی{{سخ}}الانسان المعاصر و المشکله الاجتماعیة{{سخ}}البنک اللاربوی فی الاسلام{{سخ}}دور الائمة فی الحیاة الاسلامیة{{سخ}}''و … | |||
|فعالیت‌های اجتماعی= | |||
|فعالیت‌های علمی= | |||
|وبگاه رسمی= | |||
}} | |||
'''سید محمدباقر صدر''' (یا '''شهید صدر''') (۱۳۵۳ هـ. ق - ۱۴۰۰ هـ. ق)، از پیشگامان نظریه‌پردازی اسلامی در عرصه [[علوم انسانی]] و اجتماعی بود. او جزو افرادی بود که تلاش کرد جواب جدید به مسائل جدید [[اسلام]] در دنیای مدرن دهد، نه پاسخ‌های جدید غیر اسلامی و نه پاسخ‌های قدیمی اسلامی که مربوط به مسائل دیگر بود.{{پنک|رحیم‌پور ازغدی|۱۳۹۵|ص=۱۲۲}} | |||
از جمله مهم‌ترین آثار او دو کتاب | از جمله مهم‌ترین آثار او دو کتاب «[[اقتصادنا]]» و «[[فلسفتنا]]» بود که به عقیده [[حسن رحیم‌پور ازغدی|رحیم‌پور ازغدی]]، با تدوینی منسجم و آسان و قابل فهم برای دانشجویان، دو خاکریز قوی در مقابل هجوم مادیون و خصوصاً [[مارکسیست|مارکسیست‌ها]] در زمینه اقتصاد و فلسفه بود.{{پنک|رحیم‌پور ازغدی|۱۳۹۵|ص=۱۲۳}} | ||
به گزارش منابع شیعی، فعالیت‌های سیاسی صدر در مقام یک مرجع دینی باعث شد که حکومت [[حزب بعث عراق|بعث عراق]] یاران و نزدیکان او را از طریق دستگیری، شکنجه، زندان و اعدام پراکنده کرده و خود او نیز نهایتاً به دستور [[صدام حسین]] دستگیر و به [[بغداد]] برده شد و پس از شکنجه در ۲۲ جمادی الاول ۱۴۰۰ هـ. ق همراه با خواهرش [[بنت‌الهدی صدر|بنت الهدی]] کشته شد.{{پنک |پورفرد|۱۳۸۷|ص=۱۵۶}} | |||
== نظرات == | == نظرات == | ||
=== فقه === | === فقه === | ||
صدر در [[فقه]] به آنچه پیشینیان گفته بودند بسنده نکرده و بر این باور بود که تحقیقات فقهی باید نیازهای روز را برآورده کنند.{{پنک|ذاکری|۱۳۷۶|ص=۶۷}} مثلاً در مورد الکل بدست آمده از چوب، این دیدگاه را برگزیده که مستی آور و نجس نیست و برای اثبات این مطلب در رابطه با ترکیبات شیمیایی الکل بحث می‌کند. او آن بخش از نظریات علمی را که از مرحلهٔ فرضیه گذشته و به اثبات رسده باشد را می‌پذیرد.{{پنک|ذاکری|۱۳۷۶|ص=۶۸}} | |||
او در نظر داشت فقه را وارد اجتماع کند، ولی تقسیم‌بندی رایج فقه ( | او در نظر داشت فقه را وارد اجتماع کند، ولی تقسیم‌بندی رایج فقه ([[عبادات]]، [[عقود]]، [[ایقاعات]] و [[احکام]]) را برای این منظور نارسا می‌دانست، چون بیشتر به بُعد فردی نظر داشت تا بُعد اجتماعی.{{پنک|ذاکری|۱۳۷۶|ص=۷۸}} در این راستا فقه را به چهار دسته کلی تقسیم‌بندی می‌کند:{{پنک|ذاکری|۱۳۷۶|ص=۷۹}} | ||
# عبادات | # عبادات | ||
# اموال | # اموال | ||
| خط ۱۴: | خط ۳۹: | ||
=== اقتصاد === | === اقتصاد === | ||
صدر معتقد بود که [[اسلام]] به دنبال ارائه مذهب [[اقتصاد اسلامی|اقتصادی اسلامی]] است؛ یعنی به دنبال ارائه روشی عادلانه جهت تنظیم زندگی اقتصادی است و هیچگاه به دنبال اکتشافات علمی در حوزه اقتصاد نیست؛ مثلاً در [[حجاز]] به دنبال کشف علل و عوامل [[ربا]] نبود، بلکه آن را ممنوع کرد و نظام جدید اقتصادی براساس [[مضاربه]] را جایگزین آن کرد.{{پنک|حائری|یوسفی|۱۳۸۰|ص=۲۲–۲۳}} لذا صدر معتقد است باید تمایزی بین «مذهب اقتصاد» و «علم اقتصاد» در نظر گرفت و اینکه مقصود از اقتصاد اسلامی «مذهب اقتصادی» است نه علم اقتصاد و تصریح می‌کند که علم اقتصاد اسلامی نداریم. البته همزمان اظهار می‌دارد که این سخن به این معنا نیست که در اقتصاد اسلامی نمی‌توانیم علم اقتصاد داشته باشیم، بلکه پس از پیاده‌سازی اقتصاد اسلامی، عالِم اقتصاد می‌تواند پدیده‌های اقتصادی را کشف و تفسیر کند.{{پنک|حائری|یوسفی|۱۳۸۰|ص=۲۴}} | |||
=== حوزه علمیه === | |||
او همواره از برخی استراتژی‌هایی که در [[حوزه‌های علمیه|حوزه‌های علمی]] آن زمان رایج بود انتقاد می‌کرد و بی‌توجهی به [[فلسفه]] و [[تفسیر قرآن]] رو مورد نکوهش قرار می‌داد و به شاگردانش توصیه می‌کرد که به مباحثه فلسفه بپردازند. او منتقد دیدگاه فردگرایانه به [[شریعت]] و قوانین آن بود و برای نمونه معتقد بود که آنچه به نام «[[حسن احتیاط]]» در مباحث [[اصول فقه|اصولی]] شهرت داشت صرفاً در مسائل فردی کاربرد داشته و در زندگی اجتماعی - سیاسی نمی‌توان پایهٔ کار را بر «[[احتیاط]]» استوار کرد.{{پنک|پورفرد|۱۳۸۷|ص=۱۵۸}} | |||
== پانویس == | |||
== ارجاعات == | === ارجاعات === | ||
{{ | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | ||
== منابع == | === منابع === | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* {{یادکرد ژورنال | ژورنال = علوم انسانی اسلامی صدرا | عنوان = شهید صدر از فاتحان نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در دوره جدید | نام = حسن | نام خانوادگی = رحیم‌پور ازغدی | تاریخ = 1395 | شماره = 17}} | * {{یادکرد ژورنال | ژورنال = علوم انسانی اسلامی صدرا | عنوان = شهید صدر از فاتحان نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در دوره جدید | نام = حسن | نام خانوادگی = رحیم‌پور ازغدی | تاریخ = 1395 | شماره = 17}} | ||
* {{یادکرد ژورنال | ژورنال = حوزه | عنوان = دیدگاه‌های فقهی شهید آیة الله صدر | نام = علی‌اکبر | نام خانوادگی = ذاکری | تاریخ = 1376 | شماره = 79-80}} | * {{یادکرد ژورنال | ژورنال = حوزه | عنوان = دیدگاه‌های فقهی شهید آیة الله صدر | نام = علی‌اکبر | نام خانوادگی = ذاکری | تاریخ = 1376 | شماره = 79-80}} | ||
* {{یادکرد ژورنال | ژورنال = اقتصاد اسلامی | تاریخ = 1380 | شماره = 1 | نام1 = کاظم | نام خانوادگی1 = حائری | نام2 = احمد علی | نام خانوادگی2 = یوسفی | عنوان = اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر}} | * {{یادکرد ژورنال | ژورنال = اقتصاد اسلامی | تاریخ = 1380 | شماره = 1 | نام1 = کاظم | نام خانوادگی1 = حائری | نام2 = احمد علی | نام خانوادگی2 = یوسفی | عنوان = اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر}} | ||
* {{یادکرد ژورنال | ژورنال = حکومت اسلامی | تاریخ = 1387 | شماره = 50 | نام = مسعود | نام خانوادگی = پورفرد | عنوان = مبانی و مبادی اندیشهٔ سیاسی شهید صدر}} | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
{{فلسفه اسلامی}} | {{فلسفه اسلامی}} | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | |||
{{ترتیب‌پیش‌فرض:صدر، شهید سید محمدباقر}} | {{ترتیب‌پیش‌فرض:صدر، شهید سید محمدباقر}} | ||
| خط ۳۷: | خط ۶۷: | ||
[[رده:اهالی بغداد]] | [[رده:اهالی بغداد]] | ||
[[رده:اهالی کاظمین]] | [[رده:اهالی کاظمین]] | ||
[[رده: | [[رده:مدفونان در قبرستان وادی‌السلام]] | ||
[[رده:خاندان صدر]] | [[رده:خاندان صدر]] | ||
[[رده:خاندان موسوی]] | [[رده:خاندان موسوی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۱۰
| محمدباقر صدر | |
|---|---|
| سید محمدباقر صدر | |
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| نام کامل | سید محمدباقر صدر |
| لقب | آیت‌الله، شهید، استاد |
| زاده | ۱۰ اسفند ۱۳۱۳ کاظمین، عراق |
| فرزندان | جعفر صدر |
| خویشاوندان | محمد صدر (پسرعمو) بنت‌الهدی صدر (خواهر) موسی صدر (پسرعمو) |
| محل زندگی | نجف |
| محل تحصیل | نجف |
| اطلاعات آموزشی | |
| استادان | ابوالقاسم خویی محمدرضا آل یاسین صدرا بادکوبه‌ای علامه جعفری |
| تألیفات | فدک فی التاریخ غایة الفکر فی علم الاصول فلسفتنا اقتصادنا ماذا تعرف عن الاقتصاد الاسلامی الانسان المعاصر و المشکله الاجتماعیة البنک اللاربوی فی الاسلام دور الائمة فی الحیاة الاسلامیة و … |
سید محمدباقر صدر (یا شهید صدر) (۱۳۵۳ هـ. ق - ۱۴۰۰ هـ. ق)، از پیشگامان نظریه‌پردازی اسلامی در عرصه علوم انسانی و اجتماعی بود. او جزو افرادی بود که تلاش کرد جواب جدید به مسائل جدید اسلام در دنیای مدرن دهد، نه پاسخ‌های جدید غیر اسلامی و نه پاسخ‌های قدیمی اسلامی که مربوط به مسائل دیگر بود.[۱]
از جمله مهم‌ترین آثار او دو کتاب «اقتصادنا» و «فلسفتنا» بود که به عقیده رحیم‌پور ازغدی، با تدوینی منسجم و آسان و قابل فهم برای دانشجویان، دو خاکریز قوی در مقابل هجوم مادیون و خصوصاً مارکسیست‌ها در زمینه اقتصاد و فلسفه بود.[۲]
به گزارش منابع شیعی، فعالیت‌های سیاسی صدر در مقام یک مرجع دینی باعث شد که حکومت بعث عراق یاران و نزدیکان او را از طریق دستگیری، شکنجه، زندان و اعدام پراکنده کرده و خود او نیز نهایتاً به دستور صدام حسین دستگیر و به بغداد برده شد و پس از شکنجه در ۲۲ جمادی الاول ۱۴۰۰ هـ. ق همراه با خواهرش بنت الهدی کشته شد.[۳]
نظرات
فقه
صدر در فقه به آنچه پیشینیان گفته بودند بسنده نکرده و بر این باور بود که تحقیقات فقهی باید نیازهای روز را برآورده کنند.[۴] مثلاً در مورد الکل بدست آمده از چوب، این دیدگاه را برگزیده که مستی آور و نجس نیست و برای اثبات این مطلب در رابطه با ترکیبات شیمیایی الکل بحث می‌کند. او آن بخش از نظریات علمی را که از مرحلهٔ فرضیه گذشته و به اثبات رسده باشد را می‌پذیرد.[۵]
او در نظر داشت فقه را وارد اجتماع کند، ولی تقسیم‌بندی رایج فقه (عبادات، عقود، ایقاعات و احکام) را برای این منظور نارسا می‌دانست، چون بیشتر به بُعد فردی نظر داشت تا بُعد اجتماعی.[۶] در این راستا فقه را به چهار دسته کلی تقسیم‌بندی می‌کند:[۷]
- عبادات
- اموال
- سلوک و آداب شخصی
- سلوک و آداب عمومی و حکومتی
اقتصاد
صدر معتقد بود که اسلام به دنبال ارائه مذهب اقتصادی اسلامی است؛ یعنی به دنبال ارائه روشی عادلانه جهت تنظیم زندگی اقتصادی است و هیچگاه به دنبال اکتشافات علمی در حوزه اقتصاد نیست؛ مثلاً در حجاز به دنبال کشف علل و عوامل ربا نبود، بلکه آن را ممنوع کرد و نظام جدید اقتصادی براساس مضاربه را جایگزین آن کرد.[۸] لذا صدر معتقد است باید تمایزی بین «مذهب اقتصاد» و «علم اقتصاد» در نظر گرفت و اینکه مقصود از اقتصاد اسلامی «مذهب اقتصادی» است نه علم اقتصاد و تصریح می‌کند که علم اقتصاد اسلامی نداریم. البته همزمان اظهار می‌دارد که این سخن به این معنا نیست که در اقتصاد اسلامی نمی‌توانیم علم اقتصاد داشته باشیم، بلکه پس از پیاده‌سازی اقتصاد اسلامی، عالِم اقتصاد می‌تواند پدیده‌های اقتصادی را کشف و تفسیر کند.[۹]
حوزه علمیه
او همواره از برخی استراتژی‌هایی که در حوزه‌های علمی آن زمان رایج بود انتقاد می‌کرد و بی‌توجهی به فلسفه و تفسیر قرآن رو مورد نکوهش قرار می‌داد و به شاگردانش توصیه می‌کرد که به مباحثه فلسفه بپردازند. او منتقد دیدگاه فردگرایانه به شریعت و قوانین آن بود و برای نمونه معتقد بود که آنچه به نام «حسن احتیاط» در مباحث اصولی شهرت داشت صرفاً در مسائل فردی کاربرد داشته و در زندگی اجتماعی - سیاسی نمی‌توان پایهٔ کار را بر «احتیاط» استوار کرد.[۱۰]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رحیم‌پور ازغدی ۱۳۹۵، ص. ۱۲۲.
- ↑ رحیم‌پور ازغدی ۱۳۹۵، ص. ۱۲۳.
- ↑ پورفرد ۱۳۸۷، ص. ۱۵۶.
- ↑ ذاکری ۱۳۷۶، ص. ۶۷.
- ↑ ذاکری ۱۳۷۶، ص. ۶۸.
- ↑ ذاکری ۱۳۷۶، ص. ۷۸.
- ↑ ذاکری ۱۳۷۶، ص. ۷۹.
- ↑ حائری و یوسفی ۱۳۸۰، ص. ۲۲–۲۳.
- ↑ حائری و یوسفی ۱۳۸۰، ص. ۲۴.
- ↑ پورفرد ۱۳۸۷، ص. ۱۵۸.
منابع
- رحیم‌پور ازغدی، حسن (۱۳۹۵). «شهید صدر از فاتحان نظریه‌پردازی در حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در دوره جدید». علوم انسانی اسلامی صدرا (۱۷).
- ذاکری، علی‌اکبر (۱۳۷۶). «دیدگاه‌های فقهی شهید آیة الله صدر». حوزه (۷۹-۸۰).
- حائری، کاظم؛ یوسفی، احمد علی (۱۳۸۰). «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر». اقتصاد اسلامی (۱).
- پورفرد، مسعود (۱۳۸۷). «مبانی و مبادی اندیشهٔ سیاسی شهید صدر». حکومت اسلامی (۵۰).
- اسلامشناسان مسلمان شیعه
- اعدامشدگان اهل عراق
- اعدامشدگان سده ۲۰ (میلادی) توسط عراق
- افراد عراقی لبنانیتبار
- اهالی بغداد
- اهالی کاظمین
- مدفونان در قبرستان وادی‌السلام
- خاندان صدر
- خاندان موسوی
- درگذشتگان ۱۳۵۹
- درگذشتگان ۱۹۸۰ (میلادی)
- روحانیان شیعه اهل عراق
- زادگان ۱۳۱۳
- زادگان ۱۹۳۵ (میلادی)
- سیاستمداران حزب الدعوه اسلامی
- شیعه دوازدهامامی
- شیعیان اهل عراق
- طرفداران تقریب میان مذاهب اسلامی
- عالمان شیعه
- عالمان مسلمان
- فقیهان اهل ایران
- فقیهان
- فیلسوفان اسلامی
- فیلسوفان اعدامشده
- فیلسوفان مسلمان
- مخالفان اهل عراق
- مراجع تقلید در دوره پهلوی
- مراجع تقلید در دوره جمهوری اسلامی
- مراجع تقلید درگذشته
- مراجع تقلید شیعه عراق
- مراجع تقلید
- منطقدانان