سومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
نشان جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
اهداء برای	کتاب‌های برگزیده به زبان فارسی
پشتیبان مالی	معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تاریخ	۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۶۵
محل برگزاری	تهران
کشور	ایران
نام پیشین	جایزه سلطنتی کتاب سال
پاداش(ها)	سکه بهار آزادی لوح تقدیر از طرف ریاست جمهوری
نخستین دوره	۱۳۶۳
مجموع جوایز	۱۷ اثر
کل دریافت‌کنندگان	۲۱ نفر (نویسنده) ۱۱ نفر (مترجم) ۴ نفر (مصحح) ۱۳ مؤسسه (انتشارات)
وبگاه	ketabsal.ir

مراسم سومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در بهمن ۱۳۶۵ در تهران برگزار شد. در این دوره از جشنواره، ۲۳۸ اثر در شاخه علوم و معارف اسلامی، ۴۴۹ اثر در شاخه علوم و فنون، ۷۲۶ اثر در شاخه ادبیات و هنر، ۲۲۴ اثر در شاخه تاریخ، ۱۵۵ اثر در شاخه علوم اجتماعی، ۳۴ اثر در شاخه فلسفه و ۳۵ اثر در شاخه اقتصاد شرکت کردند. از مجموع شرکت‌کنندگان، ۱۷ اثر اعم از ۲۱ نویسنده، ۱۱ مترجم، ۴ مصحح و ۱۳ موسسه انتشاراتی، برنده جایزه کتاب سال شدند.

جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، مهم‌ترین رویداد فرهنگی در حوزه فرهنگ مکتوب در دوره جمهوری اسلامی ایران است که نخستین دوره آن در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی برگزار شده است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، از سال ۱۳۳۴ هجری شمسی، جایزه‌ای تحت عنوان کتاب سال برگزار می‌شد. این جشنواره تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت اما در آن سال به جهت اتفاقات سیاسی در ایران، به تعویق افتاد و دیگر اجرا نشد. در اواخر سال ۱۳۶۱ موضوع گزینش بهترین کتاب‌های سال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد و در شهریور سال بعد آیین‌نامه اجرایی آن به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. بر اساس این آیین‌نامه، بهترین کتاب‌های چاپ شد در موضوعات مختلف پس از بررسی استادان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، انتخاب و طی مراسم به‌خصوصی در ایام مشهور به دهه فجر (۱۲ تا ۲۲ بهمن)، معرفی شوند. هر سال وزارت ارشاد از ناشران و مؤلفین تقاضا می‌کند تا نسخه‌ای از آثاری که نخستین بار در سال اخیر به چاپ رسانده‌اند را برای این جشنواره ارسال نمایند. مدیرعامل این جشنواره نیکنام حسینی‌پور، معاون فرهنگی آن سید سعید میرمحمدصادق و مدیر جشنواره، علی علی‌محمدی است. دبیری این جشنواره در طول ۳۶ دوره ابتدایی آن را آقایان علی اوجبی (سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۸۵–۱۳۸۴)، سید محمود یوسف‌ثانی (۱۳۷۸–۱۳۶۸)، محمدرضا سرشار (۱۳۸۹)، محمدعلی رمضانی فرانی (۱۳۸۷)، منوچهر اکبری (۱۳۸۶)، محمدعلی مهدوی راد (۱۴۰۱–۱۳۹۳)، نجفقلی حبیبی (۱۳۹۲) و مجید حمیدزاده (۱۳۹۱–۱۳۹۰) عهده‌دار بوده‌اند. هیئت داوران نیز از میان استادان دانشگاه و حوزه علمیه و همین‌طور متخصصان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، از سوی دبیرخانه جشنواره انتخاب می‌شوند.

شیوه داوری این جشنواره، در سه مرحله تدوین شده است. در مرحله نخست، تمام آثار ارسالی به جشنواره، مورد ارزیابی اولیه توسط هیئت داوری گروه‌های مربوط قرار می‌گیرد و پس از آن، آثار با رای اکثریت به مرحله دوم مسابقه ارسال خواهند شد. در مرحله دوم، آثار توسط حداقل سه تن از داوران انتخابی از جانب هیئت داوری که در هر موضوع مشخص، معین می‌شوند بررسی می‌گردند و نتایج ارزیابی در کاربرگ‌های ویژه‌ای درج می‌گردد. کتاب‌هایی که موفق به کسب حداقل ۸۰ امتیاز از مجموع ۱۰۰ امتیاز مندرج در کاربرگ بشوند، به مرحله نهایی داوری راه می‌یابند. در مرحله نهایی، کاربرگ‌ها توسط هیئت داوران مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در نهایت آثار برگزیده به هیئت علمی جشنواره معرفی می‌گردند. در نهایت آثاری که رای سه نفر از داوران یک اثر از میان آثار در بخش تألیف و تصحیح به شرط اتخاذ ۹۰ امتیاز یا بیشتر و در بخش ترجمه، ۹۵ امتیاز و بیشتر، به عنوان اثر برگزیده معرفی می‌شود. تا پیش از دوره چهاردهم این جشنواره، داوران از جانب هیئت علمی معرفی نمی‌شدند و پس از آن نیز در قالب کاربرگ‌ها نام برخی از داوران مشخص می‌شد. در این داوری سه نکته اساسی همواره مورد اهتمام قرار خواهد گرفت: ارتقاء بخشیدن به سطح علمی و فرهنگی کشور؛ سلیس بودن زبان اثر و رعایت قواعد دستور زبان فارسی و داشتن کیفیت مطلوب از نظر طبع و نکات فنی چاپ. در پایان جشنواره، برندگان جایزه کتاب سال، در طی مراسمی به میزبانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موفق به کسب لوح تقدیر از ریاست جمهوری و همین‌طور جوایزی عموماً سکه طلا بهار آزادی می‌شوند.

کتاب آینه دوران که در چهلمین سال پیروزی جمهوری اسلامی برای جمع‌آوری برندگان، داوران و شایستگان تقدیر این جشنواره تهیه و منتشر شده است. این اثر در بهمن ۱۳۹۷ توسط مؤسسه خانه کتاب تهیه شده است. از مؤلفین این اثر می‌توان به علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان اشاره کرد.

آثار برگزیده

^{راهنمای فهرست: (      ? = نامعین       ن/م = نداشتن مورد       و = وزیری       ر = رحلی       ق = رقعی       خ = خشتی)}

فهرست آثار برگزیده در سومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بخش	شاخه	ر	عنوان اثر	نویسنده(ها)	مترجم(ها)	مصحح(ها)	ناشر		سال نشر	مشخصات کتاب
							مکان	انتشارات		ج	ص	ط
علوم و معارف اسلامی	حدیث	۱	منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان (جلد۱)	شهید ثانی	ن/م	علی‌اکبر غفاری	قم	جامعه مدرسین حوزه علمیه قم	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۵۳۲	و
	فلسفه و عرفان	۲	اتحاد عاقل به معقول	حسن حسن‌زاده آملی	ن/م	ن/م	تهران	حکمت	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۸۴	و
		۳	تعلیقه علی نهایت الحکمه	محمدتقی مصباح یزدی	ن/م	ن/م	قم	موسسه در راه حق	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۹۶	و
	فقه و اصول	۴	التعزیز (انواعه و ملحقاته)	لطف‌الله صافی گلپایگانی	ن/م	ن/م	قم	جامعه مدرسین حوزه علمیه قم	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۱۵۲	ر
علوم و فنون	فیزیک و نجوم	۵	فیزیک (جلد اول)	دیوید هالیدی	مهدی گلشنی	ن/م	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۹۶	خ
				رابرت رزنیک	ناصر مقبلی
	شیمی	۶	مبانی شیمی معدنی	اف. آلبرت کاتن	منصور عابدینی	ن/م	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۷۳۰	و
				جفری ویلکینسون	یحیی فرهنگی
					مهران ارجمند
	پزشکی و بهداشت	۷	قارچ‌شناسی پزشکی	شهلا شادزی	ن/م	ن/م	اصفهان	نشاط	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۳۱	و
		۸	خیال دیو	ابراهیم تقوی	ن/م	ن/م	تهران	بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۲۲۹	و
		۹	اصول اپیدمیولوٰژی	جودیت. س مازنز	حسین ملک‌افضلی	ن/م	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۶۳	و
				آنیتاک بان	کیومرث ناصری
	فنی و مهندسی	۱۰	تکنولوژی فشار قوی‌الکتریکی	محمد قلی محمدی	ن/م	ن/م	تهران	پژوهش	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۲۷۴	و
				بیژن بهمنیان
	کشاورزی	۱۱	سوزنی برگان (جلد اول)	کریم جوانشیر	ن/م	ن/م	تهران	موسسات تحقیقات جنگل‌ها و مراتع با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۵۴۸	و
ادبیات و هنر	تاریخ ادبیات و نقد ادبی	۱۲	مولانا جلال الدین، زندگانی، فلسفه، آثار و گزیده‌ای از آن‌ها	عبدالباقی گولپینارلی	توفیق سبحانی	ن/م	تهران	مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۵۱۴	و
		۱۳	مثنوی (دفتر سوم)	جلال‌الدین محمد بلخی	ن/م	محمد استعلامی	تهران	کتاب فروشی زوار	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۴۰	و
	ادبیات زبان‌های دیگر	۱۴	ضد خاطرات	آندره مالدرو	ابوالحسن نجفی	ن/م	تهران	شرکت سهامی انتشارات خوارزمی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۶۸۸	ر
					رضا سید حسینی
	متون قدیم	۱۵	مرزبان‌نامه	؟	ن/م	خلیل خطیب رهبر	تهران	دانشگاه شهید بهشتی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۷۹۵	و
						سعدالدین وراوینی
	ادبیات کودک و نوجوان	۱۶	موج	مارگارت هوجز	فریدون رحیمی	ن/م	تهران	کتاب‌های شکوفه (انتشارات امیرکبیر)	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۴۸	خ
تاریخ	تاریخ عمومی ایران	۱۷	اسناد و مکاتبات سیاسی ایران (دوره)	عبدالحسین نوایی	ن/م	ن/م	تهران	مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی	۱۳۶۳ه‍.ش	۱	۲	و

پانویس

منابع

• جمعی از مولفین (۱۳۹۷). آینه دوران: دفتر اول (دوره یکم تا بیستم). به کوشش علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان. تهران: موسسه خانه کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۸۸-۰.
• فرهادی، بهارک (۱۳۸۷). «کلیات در بیست و پنج دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» (PDF). کتاب ماه (کلیات) (۱۳۴).