پنجمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

پنجمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
نشان جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
اهداء برای	کتاب‌های برگزیده به زبان فارسی
پشتیبان مالی	معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تاریخ	۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۶۷
محل برگزاری	مجموعه سعدآباد، تهران
کشور	ایران
نام پیشین	جایزه سلطنتی کتاب سال
پاداش(ها)	سکه بهار آزادی لوح تقدیر از طرف ریاست جمهوری
نخستین دوره	۱۳۶۳
مجموع جوایز	۱۷ اثر
کل دریافت‌کنندگان	۲۰ نفر (نویسنده) ۷ نفر (مترجم) ۳ نفر (مصحح) ۱۳ مؤسسه (انتشارات)
وبگاه	ketabsal.ir

مراسم پنجمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در بهمن ۱۳۶۷ در تهران برگزار شد. در این دوره از جشنواره، ۳۶۴ اثر در شاخه علوم و معارف اسلامی، ۳۵۰ اثر در شاخه علوم و فنون، ۵۳۲ اثر در شاخه ادبیات و هنر، ۱۰۰ اثر در شاخه تاریخ و جغرافیا، ۱۱۳ اثر در شاخه علوم اجتماعی و ۱۵۳ اثر در شاخه فلسفه و روان‌شناسی شرکت کردند. از مجموع شرکت‌کنندگان، ۱۷ اثر اعم از ۲۰ نویسنده، ۷ مترجم، ۳ مصحح و ۱۳ موسسه انتشاراتی، برنده جایزه کتاب سال شدند.

جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، مهم‌ترین رویداد فرهنگی در حوزه فرهنگ مکتوب در دوره جمهوری اسلامی ایران است که نخستین دوره آن در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی برگزار شده است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، از سال ۱۳۳۴ هجری شمسی، جایزه‌ای تحت عنوان کتاب سال برگزار می‌شد. این جشنواره تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت اما در آن سال به جهت اتفاقات سیاسی در ایران، به تعویق افتاد و دیگر اجرا نشد. در اواخر سال ۱۳۶۱ موضوع گزینش بهترین کتاب‌های سال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد و در شهریور سال بعد آیین‌نامه اجرایی آن به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. بر اساس این آیین‌نامه، بهترین کتاب‌های چاپ شد در موضوعات مختلف پس از بررسی استادان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، انتخاب و طی مراسم به‌خصوصی در ایام مشهور به دهه فجر (۱۲ تا ۲۲ بهمن)، معرفی شوند. هر سال وزارت ارشاد از ناشران و مؤلفین تقاضا می‌کند تا نسخه‌ای از آثاری که نخستین بار در سال اخیر به چاپ رسانده‌اند را برای این جشنواره ارسال نمایند. مدیرعامل این جشنواره نیکنام حسینی‌پور، معاون فرهنگی آن سید سعید میرمحمدصادق و مدیر جشنواره، علی علی‌محمدی است. دبیری این جشنواره در طول ۳۶ دوره ابتدایی آن را آقایان علی اوجبی (سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۸۵–۱۳۸۴)، سید محمود یوسف‌ثانی (۱۳۷۸–۱۳۶۸)، محمدرضا سرشار (۱۳۸۹)، محمدعلی رمضانی فرانی (۱۳۸۷)، منوچهر اکبری (۱۳۸۶)، محمدعلی مهدوی راد (۱۴۰۱–۱۳۹۳)، نجفقلی حبیبی (۱۳۹۲) و مجید حمیدزاده (۱۳۹۱–۱۳۹۰) عهده‌دار بوده‌اند. هیئت داوران نیز از میان استادان دانشگاه و حوزه علمیه و همین‌طور متخصصان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، از سوی دبیرخانه جشنواره انتخاب می‌شوند.

شیوه داوری این جشنواره، در سه مرحله تدوین شده است. در مرحله نخست، تمام آثار ارسالی به جشنواره، مورد ارزیابی اولیه توسط هیئت داوری گروه‌های مربوط قرار می‌گیرد و پس از آن، آثار با رای اکثریت به مرحله دوم مسابقه ارسال خواهند شد. در مرحله دوم، آثار توسط حداقل سه تن از داوران انتخابی از جانب هیئت داوری که در هر موضوع مشخص، معین می‌شوند بررسی می‌گردند و نتایج ارزیابی در کاربرگ‌های ویژه‌ای درج می‌گردد. کتاب‌هایی که موفق به کسب حداقل ۸۰ امتیاز از مجموع ۱۰۰ امتیاز مندرج در کاربرگ بشوند، به مرحله نهایی داوری راه می‌یابند. در مرحله نهایی، کاربرگ‌ها توسط هیئت داوران مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در نهایت آثار برگزیده به هیئت علمی جشنواره معرفی می‌گردند. در نهایت آثاری که رای سه نفر از داوران یک اثر از میان آثار در بخش تألیف و تصحیح به شرط اتخاذ ۹۰ امتیاز یا بیشتر و در بخش ترجمه، ۹۵ امتیاز و بیشتر، به عنوان اثر برگزیده معرفی می‌شود. تا پیش از دوره چهاردهم این جشنواره، داوران از جانب هیئت علمی معرفی نمی‌شدند و پس از آن نیز در قالب کاربرگ‌ها نام برخی از داوران مشخص می‌شد. در این داوری سه نکته اساسی همواره مورد اهتمام قرار خواهد گرفت: ارتقاء بخشیدن به سطح علمی و فرهنگی کشور؛ سلیس بودن زبان اثر و رعایت قواعد دستور زبان فارسی و داشتن کیفیت مطلوب از نظر طبع و نکات فنی چاپ. در پایان جشنواره، برندگان جایزه کتاب سال، در طی مراسمی به میزبانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موفق به کسب لوح تقدیر از ریاست جمهوری و همین‌طور جوایزی عموماً سکه طلا بهار آزادی می‌شوند.

کتاب آینه دوران که در چهلمین سال پیروزی جمهوری اسلامی برای جمع‌آوری برندگان، داوران و شایستگان تقدیر این جشنواره تهیه و منتشر شده است. این اثر در بهمن ۱۳۹۷ توسط مؤسسه خانه کتاب تهیه شده است. از مؤلفین این اثر می‌توان به علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان اشاره کرد.

آثار برگزیده

^{راهنمای فهرست: (      ? = نامعین       ن/م = نداشتن مورد       و = وزیری       ر = رحلی       ق = رقعی       خ = خشتی)}

فهرست آثار برگزیده در پنجمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بخش	شاخه	ر	عنوان اثر	نویسنده(ها)	مترجم(ها)	مصحح(ها)	ناشر		سال نشر	مشخصات کتاب
							مکان	انتشارات		ج	ص	ط
علوم و معارف اسلامی	حدیث	۱	الامثال و الحکم المستخرجة فی نهج‌البلاغه	محمد غروی	ن/م	ن/م	قم	مؤسسه انتشارات اسلامی (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۶۷۸	و
		۲	مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل	میرزا حسن نوری طبرسی	ن/م	مؤسسه آل‌البیت لإحیاء التراث	قم	مؤسسه آل‌البیت لإحیاء التراث	۱۳۶۵ه‍.ش	۱۰	?	و
	فقه و اصول	۳	المذهب البارع فی شرح المختصر النافع (جزء اول)	جمال‌الدین ابوالعباس احمد بن محمد بن فهد الحلی	ن/م	مجتبی عراقی	قم	مؤسسه انتشارات اسلامی (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۵۵۸	و
تاریخ و جغرافیا	فقه و اصول	۴	زندگانی علی بن الحسین (ع)	جعفر شهیدی	ن/م	ن/م	تهران	دفتر نشر فرهنگ اسلامی	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۲۳۰	و
	جغرافیای انسانی	۵	جغرافیای اجتماعی شهرها (اکولوژی اجتماعی شهرها)	حسین شکویی	ن/م	ن/م	تهران	بخش فرهنگی دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۲۲۸	و
	جغرافیای طبیعی	۶	الاعلاق النفیسه	احمد بن عمر بن رسته	حسین قره‌چانلو	حسین قره‌چانلو	تهران	امیرکبیر	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۲۴۳	ر
ادبیات و هنر	نثر معاصر	۷	شرم	سلمان رشدی	مهدی سحابی	ن/م	تهران	تندر	۱۳۶۴ه‍.ش	۱	۳۴۹	ر
	هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان	۸	زیباترین آواز	شکوفه تقی (نویسنده)	ن/م	ن/م	تهران	کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۲۰	خ
				نیره تقوی (نقاش)
		۹	روز تنهایی من	محمد میرکیانی	ن/م	ن/م	تهران	برگ	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۵۴	ر
	زبان‌شناسی	۱۰	زبان‌های خاموش	یوهانس فریدریش	یدالله ثمره	ن/م	تهران	مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۲۱۶	و
					بدرالزمان قریب
علوم و فنون	شیمی	۱۱	شیمی آلی آزمایشگاهی (ارگانیکم) ج اول	شوتلیک	محمدرضا یزدانبخش	ن/م	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۳۳۶	و
	مکانیک مهندسی	۱۲	مکانیک خاک، ج اول	کامبیز بهنیا	ن/م	ن/م	تهران	مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۳۰۷	و
				امیرمحمد طباطبایی
	صنایع مهندسی	۱۳	ریسندگی چرخانه‌ای	هوشمند بهزادان	ن/م	ن/م	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۲۰۹	و
				ابوالقاسم طاهری عراقی
	فنی و مهندسی	۱۴	مهندسی ارتباطات دور	راجرل فریمن	وحید طباطبا وکیلی	ن/م	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۶۶۸	و
	کشاورزی	۱۵	آفات فراورده‌های انباری و روش‌های مبارزه ج اول: سخت‌ بالپوشان زیان‌آور محصولات غذایی و صنعتی	ابراهیم باقری زنوز	ن/م	ن/م	تهران	مرکز نشر سپهر	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۳۳۷	و
علوم اجتماعی	اقتصاد	۱۶	حسابداری اقتصادی	حسن گلریز	ن/م	ن/م	تهران	پیشبرد	۱۳۶۵ه‍.ش	۱	۳۰۳	ر
کلیات		۱۷	فرهنگ لاروس (عربی - فارسی)	خلیل جر	احمد طبیبیان	ن/م	تهران	امیرکبیر	۱۳۶۵ه‍.ش	۲	?	?

پانویس

منابع

• جمعی از مولفین (۱۳۹۷). آینه دوران: دفتر اول (دوره یکم تا بیستم). به کوشش علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان. تهران: موسسه خانه کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۸۸-۰.
• فرهادی، بهارک (۱۳۸۷). «کلیات در بیست و پنج دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» (PDF). کتاب ماه (کلیات) (۱۳۴).