دوازدهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

دوازدهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
نشان جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
اهداء برای	کتاب‌های برگزیده به زبان فارسی
پشتیبان مالی	معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
تاریخ	۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۷۳
محل برگزاری	تالار وحدت، تهران
کشور	ایران
نام پیشین	جایزه سلطنتی کتاب سال
پاداش(ها)	سکه بهار آزادی لوح تقدیر از طرف ریاست جمهوری
نخستین دوره	۱۳۶۳
مجموع جوایز	۳۰ اثر
کل دریافت‌کنندگان	۳۷ نفر (نویسنده) ۲۰ نفر (مترجم) ۳ نفر (مصحح) ۲۰ مؤسسه (انتشارات)
وبگاه	ketabsal.ir

مراسم دوازدهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در ۱۵ بهمن ۱۳۷۳ در در تالار وحدت تهران برگزار شد. در این دوره از جشنواره، ۲۰۱ اثر در شاخه کلیات، ۲۳۵ اثر در شاخه فلسفه، ۷۳۶ اثر در شاخه دین، ۵۶۲ اثر در شاخه علوم اجتماعی، ۲۵۱ اثر در شاخه زبان، ۳۴۰ اثر در شاخه علوم خالص، ۸۱۶ اثر در شاخه علوم عملی، ۳۳۸ اثر در شاخه هنر، ۱۴۷۶ اثر در شاخه ادبیات و ۳۰۰ اثر در شاخه تاریخ و جغرافیا شرکت کردند. از مجموع شرکت‌کنندگان، ۳۰ اثر اعم از ۳۷ نویسنده، ۲۰ مترجم، ۳ مصحح و ۲۰ موسسه انتشاراتی، برنده جایزه کتاب سال شدند. در این دوره همچنین از ۳۴ اثر تقدیر به عمل آمد.

جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

جشنواره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، مهم‌ترین رویداد فرهنگی در حوزه فرهنگ مکتوب در دوره جمهوری اسلامی ایران است که نخستین دوره آن در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی برگزار شده است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، از سال ۱۳۳۴ هجری شمسی، جایزه‌ای تحت عنوان کتاب سال برگزار می‌شد. این جشنواره تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت اما در آن سال به جهت اتفاقات سیاسی در ایران، به تعویق افتاد و دیگر اجرا نشد. در اواخر سال ۱۳۶۱ موضوع گزینش بهترین کتاب‌های سال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد و در شهریور سال بعد آیین‌نامه اجرایی آن به تصویب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. بر اساس این آیین‌نامه، بهترین کتاب‌های چاپ شد در موضوعات مختلف پس از بررسی استادان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، انتخاب و طی مراسم به‌خصوصی در ایام مشهور به دهه فجر (۱۲ تا ۲۲ بهمن)، معرفی شوند. هر سال وزارت ارشاد از ناشران و مؤلفین تقاضا می‌کند تا نسخه‌ای از آثاری که نخستین بار در سال اخیر به چاپ رسانده‌اند را برای این جشنواره ارسال نمایند. مدیرعامل این جشنواره نیکنام حسینی‌پور، معاون فرهنگی آن سید سعید میرمحمدصادق و مدیر جشنواره، علی علی‌محمدی است. دبیری این جشنواره در طول ۳۶ دوره ابتدایی آن را آقایان علی اوجبی (سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۸۵–۱۳۸۴)، سید محمود یوسف‌ثانی (۱۳۷۸–۱۳۶۸)، محمدرضا سرشار (۱۳۸۹)، محمدعلی رمضانی فرانی (۱۳۸۷)، منوچهر اکبری (۱۳۸۶)، محمدعلی مهدوی راد (۱۴۰۱–۱۳۹۳)، نجفقلی حبیبی (۱۳۹۲) و مجید حمیدزاده (۱۳۹۱–۱۳۹۰) عهده‌دار بوده‌اند. هیئت داوران نیز از میان استادان دانشگاه و حوزه علمیه و همین‌طور متخصصان و صاحب‌نظران علمی و فرهنگی، از سوی دبیرخانه جشنواره انتخاب می‌شوند.

شیوه داوری این جشنواره، در سه مرحله تدوین شده است. در مرحله نخست، تمام آثار ارسالی به جشنواره، مورد ارزیابی اولیه توسط هیئت داوری گروه‌های مربوط قرار می‌گیرد و پس از آن، آثار با رای اکثریت به مرحله دوم مسابقه ارسال خواهند شد. در مرحله دوم، آثار توسط حداقل سه تن از داوران انتخابی از جانب هیئت داوری که در هر موضوع مشخص، معین می‌شوند بررسی می‌گردند و نتایج ارزیابی در کاربرگ‌های ویژه‌ای درج می‌گردد. کتاب‌هایی که موفق به کسب حداقل ۸۰ امتیاز از مجموع ۱۰۰ امتیاز مندرج در کاربرگ بشوند، به مرحله نهایی داوری راه می‌یابند. در مرحله نهایی، کاربرگ‌ها توسط هیئت داوران مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در نهایت آثار برگزیده به هیئت علمی جشنواره معرفی می‌گردند. در نهایت آثاری که رای سه نفر از داوران یک اثر از میان آثار در بخش تألیف و تصحیح به شرط اتخاذ ۹۰ امتیاز یا بیشتر و در بخش ترجمه، ۹۵ امتیاز و بیشتر، به عنوان اثر برگزیده معرفی می‌شود. تا پیش از دوره چهاردهم این جشنواره، داوران از جانب هیئت علمی معرفی نمی‌شدند و پس از آن نیز در قالب کاربرگ‌ها نام برخی از داوران مشخص می‌شد. در این داوری سه نکته اساسی همواره مورد اهتمام قرار خواهد گرفت: ارتقاء بخشیدن به سطح علمی و فرهنگی کشور؛ سلیس بودن زبان اثر و رعایت قواعد دستور زبان فارسی و داشتن کیفیت مطلوب از نظر طبع و نکات فنی چاپ. در پایان جشنواره، برندگان جایزه کتاب سال، در طی مراسمی به میزبانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، موفق به کسب لوح تقدیر از ریاست جمهوری و همین‌طور جوایزی عموماً سکه طلا بهار آزادی می‌شوند.

کتاب آینه دوران که در چهلمین سال پیروزی جمهوری اسلامی برای جمع‌آوری برندگان، داوران و شایستگان تقدیر این جشنواره تهیه و منتشر شده است. این اثر در بهمن ۱۳۹۷ توسط مؤسسه خانه کتاب تهیه شده است. از مؤلفین این اثر می‌توان به علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان اشاره کرد.

آثار برگزیده

^{راهنمای فهرست: (      ? = نامعین       ن/م = نداشتن مورد       و = وزیری       ر = رحلی       ق = رقعی       خ = خشتی)}

فهرست آثار برگزیده در ششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بخش	شاخه	ر	عنوان اثر	نویسنده(ها)	مترجم(ها)	مصحح(ها)	ناشر		سال نشر	مشخصات کتاب
							مکان	انتشارات		ج	ص	ط
کلیات		۱	فهرستگان کشاورزی ایران	نسرین‌دخت عماد خراسانی	ننن	ننن	تهران	وزارت کشاورزی، مرکز مطالعات برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی	۱۳۷۲ه‍.ش	۵	؟	؟
		۲	مروری بر اطلاعات و اطلاع‌رسانی	عباس حری	ننن	ننن	تهران	دبیرخانهٔ هیئت امنای کتاب‌خانه‌های عمومی کشور، نشر کتاب‌خانه	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
دین	حدیث و رجال	۳	نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار	علی حسینی میلانی	ننن	ننن	قم	مؤلف	۱۳۷۲ه‍.ش	۱۲	؟	؟
	فقه و اصول	۴	غایة المراد فی شرح نکت الارشاد	شهید اول	ننن	رضا مختاری	قم	مکتب الاعلام الاسلامی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				شهید ثانی
	عرفان	۵	شرح منازل السائرین	عبدالرزاق قاسانی	ننن	محسن بیدارفر	قم	بیدار	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
علوم اجتماعی	جامعه‌شناسی	۶	نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی	زهرا شجیعی	ننن	ننن	تهران	سخن	۱۳۷۲ه‍.ش	۴	؟	؟
		۷	آمار ناپارامتری کاربردی	کنوور	مقتدی هاشمی‌پرست	ننن	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۸	توسعه و ترویج روستایی	اسماعیل شهبازی	ننن	ننن	تهران	مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	علوم سیاسی	۹	روابط بین‌الملل در تئوری و عمل	علی‌اصغر کاظمی	ننن	ننن	تهران	قومس	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
زبان	زبان فارسی	۱۰	فرهنگ مشتقات مصادر فارسی	کامیاب خلیلی	ننن	ننن	تهران	مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی	۱۳۷۲ه‍.ش	۲	؟	؟
علوم خالص	ریاضی	۱۱	جبر خطی	سرژلانگ	محمد رجبی طرخورانی	ننن	تهران	کوروش	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	فیزیک	۱۲	فیزیک گرما	فیلیپ ام. مورس	یوسف ثبوتی	ننن	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
					محمدرضا خواجه‌پور
	شیمی	۱۳	شیمی معدنی (اصول ساختار و واکنش‌پذیری)	جیمز هیویی	اعظم رحیمی	ننن	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	۳	؟	؟
					مهدی رشیدی
					منصور عابدینی
					داریوش مهاجر
	زمین‌شناسی	۱۴	مبانی زمین‌شناسی	ا.جی. تاربوک	رسول اخروی	ننن	تهران	مدرسه	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				ف.ک. لوتگن
علوم عملی	علوم پزشکی	۱۵	تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران	حسن تاج‌بخش	ننن	ننن	تهران	مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۶	بیوتکنولوژی مولکولی	سیدنی پرایموز	مجتبی طباطبایی	ننن	تهران	مرکز ملی تحقیقات ژنتیک و زیستی وزارت فرهنگ و آموزش عالی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
					محمدرضا نوری دلویی
					چنگیز تقی بیگلو
	مواد و معدن	۱۷	فرایندهای سینتیکی در مهندسی مواد و متالوژی	خطیب‌الاسلام صدرنژاد	ننن	ننن	تهران	امیر کبیر	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۸	الکترونیک صنعتی	سیریل لندر	محمد باقر معتمدی‌نژاد	ننن	مشهد	خراسان	۱۳۷۲ه‍.ش	۲	؟	؟
					طاهر میرفاضلی
					حسین شفیقی شهری
		۱۹	طرح‌ریزی واحدهای صنعتی	جیمز م. اپل	اردوان آصف وزیری	ننن	تهران	تندر	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	کشاورزی و دامپروری	۲۰	تولید مثل در گاو	پ.جی. بال	محمد جواد ضمیری	ننن	شیراز	دانشگاه شیراز	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				آ.ر. پیترز
هنر	هنرهای تجسمی	۲۱	اصول و مبانی هنرهای تجسمی (ج ۱)	محمدحسین حلیمی	ننن	ننن	تهران	؟	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	تربیت بدنی	۲۲	فیزیولوژی ورزش	فاکس و ماتیوس	اصغر خالدان	ننن	تهران	مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۷۲ه‍.ش	۲	؟	؟
ادبیات	ادبیات عربی	۲۳	حدیث عشق در شرق	ژان کلو دواه	جواد حدیدی	ننن	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	ادبیات کودکان و نوجوانان	۲۴	آب مثل اسلام	شعر: جعفر ابراهیمی	ننن	ننن	تهران	کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				تصویر: ساعد مشکی
		۲۵	آواز پوپک	شعر: جعفر ابراهیمی	ننن	ننن	تهران	کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				تصویر: مریم رحمتی آوینی
		۲۶	قالی رنگین کمان	شعر: جعفر ابراهیمی	ننن	ننن	تهران	مدرسه	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				تصویر: کارگر شریف
		۲۷	لبخند شبنم‌ها	تصویر: غلامعلی مکتبی	ننن	ننن	تهران	مدرسه	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				شعر: جعفر ابراهیمی
تاریخ و جغرافیا	تاریخ	۲۸	تاریخ خوی	محمد امین ریاحی	ننن	ننن	تهران	توس	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۹	زبده التواریخ	حافظ ابرو	ننن	کمال حاج‌سید‌جوادی	تهران	نی	۱۳۷۲ه‍.ش	۲	؟	؟
		۳۰	اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده‌های چهارم-ششم میلادی	ن.و. پیگولوسکایا	عنایت‌الله رضا	ننن	تهران	مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟

آثار شایسته تقدیر

^{راهنمای فهرست: (      ? = نامعین       ن/م = نداشتن مورد       و = وزیری       ر = رحلی       ق = رقعی       خ = خشتی)}

فهرست آثار شایسته تقدیر در ششمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

بخش	شاخه	ر	عنوان اثر	نویسنده(ها)	مترجم(ها)	مصحح(ها)	ناشر		سال نشر	مشخصات کتاب
							مکان	انتشارات		ج	ص	ط
کلیات		۱	مرجع‌شناسی، شناخت خدمات و کتاب‌های مرجع	نورالله مرادی	ننن	ننن	تهران	فرهنگ معاصر	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
دین	علوم قرآنی	۲	تفسیر غریب القرآن	زید بن علی بن حسین	ننن	محمدجواد حسینی جلالی	قم	مکتب الاعلام الاسلامی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۳	جامع الاخبار	محمد سبزواری	ننن	ننن	قم	آل البیت الاحیاء التراث	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۴	فرهنگ آفتاب	عبدالمجید معادیخواه	ننن	ننن	تهران	ذره	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۵	تحریر تمهید القواعد	عبدالله جوادی آملی	ننن	ننن	تهران	الزهراء	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	حدیث	۶	شرح الاسماء (او) شرح دعاء الجوشن الکبیر	مولی هادی سبزواری	ننن	نجفقلی حبیبی	تهران	مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
علوم اجتماعی		۷	حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران	محمد هاشمی	ننن	ننن	تهران	انتشارات یلدا	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۸	اقتصاد کار و نیروی انسان	حسن سبحانی	ننن	ننن	تهران	سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
علوم خالص		۹	سنگ‌شناسی دگرگونی	علی درویش‌زاده	ننن	ننن	تهران	دانشگاه پیام نور	۱۳۷۴ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۰	فیزیولوژی گیاهی۴ (فتوسنتز)	حسن ابراهیم‌زاده	ننن	ننن	تهران	مؤسسه انتشارات و چاپ	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۱	چگونه مفاهیم فیزیک را درک کنیم	ل. ایپشتین	جهانشاه میرزابیگی	ننن	تهران	نشر علوم دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۲	سیاره ما زمین	آ.و. بیالکو	لطیف کاشیگر	ننن	تهران	انجمن فیزیک ایران	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۳	فیزیک (۴ ج، نور و مبانی فیزیک کوانتومی)	د. هالیدی	محمدرضا بهاری	ننن	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				ر. رزنیک
		۱۴	شیمی و جامعه	م. جوستن و دیگران	احمد خواجه نصیر طوسی	ننن	تهران	فاطمی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
علوم عملی		۱۵	روش‌های عددی پیشرفته به زبان بیسیک	ر.ی. اسکراتن	بهمن مهری	ننن	تهران	دانشگاه صنعتی شریف، انتشارات علمی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
					مجید محمودزاده
		۱۶	الحاوی (ج۲۲، داروشناسی)	محمد بن زکریای رازی	محمود طباطبایی	ننن	تهران	شرکت داروسازی الحاوی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۷	آشنایی با ارزیابی کار و زمان	دفتر بین‌المللی کار	عباس کحال‌زاده	ننن	تهران	مرکز نشر دانشگاهی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۱۸	دینامیک خاک	مجدالدین میرحسینی	مجدالدین میرحسینی	ننن	تهران	وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۰	ساختمان‌های مقاوم در مقابل زلزله	مینور و واکابایاشی	محمدمهدی سعادت‌پور	ننن	اصفهان	دانشگاه صنعتی اصفهان	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۱	مقدمه‌ای بر پایگاه داده‌ها	محمدتقی روحانی رانکوهی	ننن	ننن	تهران	جلوه	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۲	اصول طراحی مبدل‌های حرارتی	علی اصغر رستمی	ننن	ننن	اصفهان	جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۳	مبانی آیرودینامیک	آرتولدام کوته	اصغر برادران رحیمی	ننن	مشهد	دانشگاه امام رضا (ع)	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
ادبیات		۲۴	مجموعه وسایل فارسی	خواجه عبدالله انصاری	ننن	محمد سرور مولایی	تهران	توس	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۵	حافظ به سعی سایه	حافظ	ننن	هوشنگ ابتهاج	تهران	توس	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۶	کلیات سبک‌شناسی	سیروس شمیسا	ننن	ننن	تهران	فردوس	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۷	جای پای ابراهیم	محمد ناصری	ننن	ننن	تهران	حوزه هنری	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۲۸	کیسه توتون مادربزرگ	فاضل اسکندر و جمعی دیگران	ننن	ننن	تهران	پیام آزادی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				مرضیه طهمورثی نژاد
		۲۹	آتش یخ زده	جیمز هوستون	ثریا قزل ایاغ	ننن	تهران	توس	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
هنر		۳۰	فیلمنامه تاریخ سینمای ایران	محمد تهامی‌نژاد	ننن	ننن	تهران	سینما	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۳۱	بیولوژی فعالیت بدنی	ادینگتون	حجت‌الله نیکبخت	ننن	تهران	سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
				ادکرتون
تاریخ و جغرافیا	تاریخ	۳۲	جغرافیای تاریخی فارس	پاول شوراتس	کیکاوس جهانداری	ننن	تهران	انجمن آثار و مفاخر فرهنگی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
		۳۳	حفاری هفت تپه دشت خوزستان	عزت‌الله نگهبان	ننن	ننن	تهران	سازمان میراث فرهنگی کشور	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟
	جغرافیا	۳۴	اسنان، جامعه و محیط زیست	تألیف گروهی	صلاح‌الدین محلاتی	ننن	تهران	دانشگاه شهید بهشتی	۱۳۷۲ه‍.ش	؟	؟	؟

پانویس

منابع

• جمعی از مولفین (۱۳۹۷). آینه دوران: دفتر اول (دوره یکم تا بیستم). به کوشش علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان. تهران: موسسه خانه کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۸۸-۰.
• فرهادی، بهارک (۱۳۸۷). «کلیات در بیست و پنج دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» (PDF). کتاب ماه (کلیات) (۱۳۴).