نام و لقب‌های علی بن ابی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== نام‌ها == | == نام‌ها == | ||
[[پرونده:Reverse of 1 Qiran Iranian Coin - Fath Ali Shah Qhajar - 1830.jpg|بندانگشتی|200px|سکه ۱ قرانی متعلق به دوران پادشاهی [[فتح علی شاه قاجار]] که بر روی آن عبارت ''[[اسدالله]] الغالب''، لقب علی حک شده‌است.]] | |||
نام‌ها و عناوین مختلفی در سنت اسلامی به علی نسبت داده شده‌است که برخی از آن‌ها بیانگر ویژگی‌های شخصی او و برخی مشتق‌شده از قسمت‌های خاصی از زندگی اوست.<ref>{{پک|Nasr|2012|ف=ʿAlī|ک=Britannica|زبان=en}}</ref> مادرش فاطمه او را پس از تولد، حیدر (شیر) نامید؛ علی در یکی از رجزهای خود در جنگ خیبر، به این مطلب اشاره می‌کند؛ اما ابوطالب نام فرزندش را علی انتخاب می‌کند.<ref>{{پک|Haj Manouchehri|2008|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|رف=DBEEI|زبان=en}}</ref> | |||
منابع شیعی از الهام شدن این نام به ابوطالب گزارش‌هایی را مطرح کرده‌اند.<ref>{{پک|قرشی|۱۳۹۳|ک=دانشنامه امام امیرالمومنین|ج=۱|ص=۶۰–۶۱}}</ref> بر اساس گزارشی دیگر که مرتضی عاملی آن را نقل می‌کند، نام علی به فاطمه بنت اسد الهام شد. زمخشری گزارش می‌کند که محمد او را علی نامیده‌است.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۳۸۸|ک=الصحیح من سیرة الامام علی|ج=۱|ص=۱۴۴}}</ref> | |||
اسم «علی» دلالت بر علوّ و والایی دارد. شکل وصفی آن معنای «متعالی» می‌دهد. این اسم در عربی کهن هیچگاه با حرف تعریف «ال» به کار نرفته‌است تا بشود از آن به عنوان اسم خاص و نه صفت، یاد کرد. | |||
به نقل از ابن شهرآشوب این اسم در آثار عربی پیشین وجود نداشته‌است، و از این جهت بی همتا به‌شمار می‌آید. همچنین روایات زیادی اسم علی را که معنای علو و برتری دارد، را به برتری علی در دانش، بزرگواری، تقوا، شجاعت، مهربانی و … مرتبط می‌دانند.<ref>{{پک|Haj Manouchehri|2008|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|رف=DBEEI|زبان=en}}</ref> | |||
صدّیق الاکبر،{{efn| به نقل از ابن دمشقی، پیامبر از علی با عبارت «اخی و الصدّیق الاکبر» یاد کرده‌است. بر اساس این روایت علی به عنوان یکی از سه صدّیق معرفی شده‌است. دو نفر دیگر، یکی حبیب النجّار از قدیسان ماقبل اسلام است؛ و دیگری از قوم فرعون است که در سوره غافر آیه ۲۸ تا ۴۵ به او اشاره شده‌است.<ref>{{پک|Haj Manouchehri|2008|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|رف=DBEEI|زبان=en}}</ref>}} وصی، ولی، فاروق (جدا کننده حق از باطل) و یعسوب‌الدین (رهبر دین) از دیگر القاب علی می‌باشند. همچنین در اذان شیعیان از او به عنوان ججّه الله و ولیّ الله نام برده می‌شود.<ref>{{پک|Haj Manouchehri|2008|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|رف=DBEEI|زبان=en}}</ref> | |||
امین، هادی، شریف، خیرالبشر، سیدالعرب، حجةالله، بیضه البلد، انزع البطین، اذن واعیه<ref>{{پک|قرشی|۱۳۹۳|ک=دانشنامه امام امیرالمومنین|ج=۱|ص=۶۳–۷۹}}</ref> سیدالمسلمین، اعلم الامه، یعسوب‌المومنین، قائد الغر المحجلین و امام متقین از دیگر القاب گزارش شده برای علی است.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۳۸۸|ک=الصحیح من سیرة الامام علی|ج=۱|ص=۱۵۴}}</ref> کنیه‌های علی در منابع چنین گزارش شده‌اند: ابوالریحانتین، ابوالسبطین، ابوالحسن، ابوالحسین و [[ابوتراب]].<ref>{{پک|قرشی|۱۳۹۳|ک=دانشنامه امام امیرالمومنین|ج=۱|ص=۷۹–۸۰}}</ref> مشهورترین کنیه او، ابوتراب و ابوالحسن است.<ref>{{پک|مرتضی عاملی|۱۳۸۸|ک=الصحیح من سیرة الامام علی|ج=۱|ص=۱۵۰}}</ref> اسدالله و به‌طور خاص در میان شیعه: [[امیرالمؤمنین]] و مولی المتقین از دیگر القاب علی است.<ref>{{پک|Nasr|2012|ف=ʿAlī|ک=Britannica|زبان=en}}</ref> [[شیعیان دوازده‌امامی]] لقب امیرالمؤمنین را منحصر به علی می‌دانند.<ref>{{پک|Gibb|1986|ف=Amīr al-Muʾminīn|ک=EI2|زبان=en}}</ref> و با توجه به احادیثی، این لقب را اعطاشده از طرف خداوند به علی می‌دانند که بنابر برخی گزارش‌های تاریخی شیعی توسط پیامبر اسلام به او در غدیر خم ابلاغ‌شده و از همگان خواسته‌شده تا با لقب امیرالمؤمنین بر او سلام گویند.<ref>{{پک|منتظری مقدم|۱۳۸۷|ک=بررسی کاربردهای لقب «امیرالمؤمنین»|ص=۱۲۷–۵۲}}</ref> | |||
همچنین عبارت «کرّم الله وجهه» به‌طور انحصاری بعد از اسم علی قرار می‌گیرد. مولی المتّقین یا امام المتّقین (رهبر خداپرستان) و مرتضی (کسی که خدا از او راضی است) از دیگر القاب مهم علی می‌باشند.<ref>{{پک|Haj Manouchehri|2008|ف=ʿAlī b. Abī Ṭālib|رف=DBEEI|زبان=en}}</ref> | |||
=== علی === | === علی === | ||
نسخهٔ ۶ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۱:۲۲
| از سلسله مباحث در مورد |
 |
نام‌ها و عناوین مختلفی در سنت اسلامی به علی نسبت داده شده‌است که برخی از آن‌ها بیانگر ویژگی‌های شخصی او و برخی مشتق‌شده از قسمت‌های خاصی از زندگی اوست.[۱]
نام‌ها
نام‌ها و عناوین مختلفی در سنت اسلامی به علی نسبت داده شده‌است که برخی از آن‌ها بیانگر ویژگی‌های شخصی او و برخی مشتق‌شده از قسمت‌های خاصی از زندگی اوست.[۲] مادرش فاطمه او را پس از تولد، حیدر (شیر) نامید؛ علی در یکی از رجزهای خود در جنگ خیبر، به این مطلب اشاره می‌کند؛ اما ابوطالب نام فرزندش را علی انتخاب می‌کند.[۳] منابع شیعی از الهام شدن این نام به ابوطالب گزارش‌هایی را مطرح کرده‌اند.[۴] بر اساس گزارشی دیگر که مرتضی عاملی آن را نقل می‌کند، نام علی به فاطمه بنت اسد الهام شد. زمخشری گزارش می‌کند که محمد او را علی نامیده‌است.[۵]
اسم «علی» دلالت بر علوّ و والایی دارد. شکل وصفی آن معنای «متعالی» می‌دهد. این اسم در عربی کهن هیچگاه با حرف تعریف «ال» به کار نرفته‌است تا بشود از آن به عنوان اسم خاص و نه صفت، یاد کرد. به نقل از ابن شهرآشوب این اسم در آثار عربی پیشین وجود نداشته‌است، و از این جهت بی همتا به‌شمار می‌آید. همچنین روایات زیادی اسم علی را که معنای علو و برتری دارد، را به برتری علی در دانش، بزرگواری، تقوا، شجاعت، مهربانی و … مرتبط می‌دانند.[۶] صدّیق الاکبر،[الف] وصی، ولی، فاروق (جدا کننده حق از باطل) و یعسوب‌الدین (رهبر دین) از دیگر القاب علی می‌باشند. همچنین در اذان شیعیان از او به عنوان ججّه الله و ولیّ الله نام برده می‌شود.[۸] امین، هادی، شریف، خیرالبشر، سیدالعرب، حجةالله، بیضه البلد، انزع البطین، اذن واعیه[۹] سیدالمسلمین، اعلم الامه، یعسوب‌المومنین، قائد الغر المحجلین و امام متقین از دیگر القاب گزارش شده برای علی است.[۱۰] کنیه‌های علی در منابع چنین گزارش شده‌اند: ابوالریحانتین، ابوالسبطین، ابوالحسن، ابوالحسین و ابوتراب.[۱۱] مشهورترین کنیه او، ابوتراب و ابوالحسن است.[۱۲] اسدالله و به‌طور خاص در میان شیعه: امیرالمؤمنین و مولی المتقین از دیگر القاب علی است.[۱۳] شیعیان دوازده‌امامی لقب امیرالمؤمنین را منحصر به علی می‌دانند.[۱۴] و با توجه به احادیثی، این لقب را اعطاشده از طرف خداوند به علی می‌دانند که بنابر برخی گزارش‌های تاریخی شیعی توسط پیامبر اسلام به او در غدیر خم ابلاغ‌شده و از همگان خواسته‌شده تا با لقب امیرالمؤمنین بر او سلام گویند.[۱۵] همچنین عبارت «کرّم الله وجهه» به‌طور انحصاری بعد از اسم علی قرار می‌گیرد. مولی المتّقین یا امام المتّقین (رهبر خداپرستان) و مرتضی (کسی که خدا از او راضی است) از دیگر القاب مهم علی می‌باشند.[۱۶]
علی
در خصوص نامگذاری وی به علی، بین منابع اختلاف است که چه کسی چنین نامی را بر او گذاشته است. برخی این نامگذاری را به توافق ابوطالب و فاطمه بنت اسد دانسته‌اند و برخی نامگذاری را به تشخیص فاطمه بنت اسد[۱۷] و گروهی نیز آن را به یک واقعه الهی پیوند زده‌اند. بنابر آنچه قرشی گزارش می‌کند، ابوطالب نام فرزندش را علی انتخاب کرد و برای انتخاب این نام، از الهام الهی استمداد کرد.[۱۸] بر اساس گزارشی دیگر که مرتضی عاملی آن را نقل می‌کند، نام علی به فاطمه بنت اسد الهام شد. زمخشری گزارش می‌کند که محمد او را علی نامیده‌است.[۱۹]
حیدر
به گزارش منابع اسلامی، حیدر نام علی بن ابی‌طالب بود که فاطمه بنت اسد آن را برگزید. علی در یکی از رجزهایش به این مطلب اشاره داشته است.[۱۸]
القاب و کنیه‌ها
صدیق، وصی، فاروق، یعسوب‌الدین، ولی، امین، هادی، مرتضی، شریف، خیرالبشر، سیدالعرب، حجةالله، بیضه البلد، انزع البطین، اذن واعیه[۲۰] سیدالمسلمین، اعلم الامه، یعسوب‌المومنین، قائد الغر المحجلین و امام متقین از جمله القاب گزارش شده برای علی است.[۲۱] کنیه‌های علی در منابع چنین گزارش شده‌اند: ابوالریحانتین، ابوالسبطین، ابوالحسن، ابوالحسین و ابوتراب.[۲۲] مشهورترین کنیه او، ابوتراب و ابوالحسن است.[۲۳] اسدالله و به‌طور خاص در میان شیعه: امیرالمؤمنین و مولی المتقین از دیگر القاب علی است.[۲۴] شیعیان دوازده‌امامی لقب امیرالمؤمنین را منحصر به علی می‌دانند.[۲۵] و با توجه به احادیثی، این لقب را اعطاشده از طرف خداوند به علی می‌دانند که بنابر برخی گزارش‌های تاریخی شیعی توسط پیامبر اسلام به او در غدیر خم ابلاغ‌شده و از همگان خواسته‌شده تا با لقب امیرالمؤمنین بر او سلام گویند.[۲۶]
ابوالحسن
بنابر روایتی از علی بن ابی‌طالب، پس از ولادت حسن بن علی، علی توسط محمد به ابالحسین خوانده می‌شد و پس از ولادت حسین بن علی، او را به اباالحسن خواند و پس از محمد نیز این دو کنیه بر علی باقی ماند. به اعتقاد مرتضی عاملی این کنیه، تعظیم حسن و علی توامان است.[۲۷]
ابوتراب
به گزارش مرتضی عاملی، برخی منابع همچون تاریخ مدینه دمشق و مجمع الزوائد، گزارش کرده‌اند که علی پس از هجرت به مدینه، در مسجد به خواب رفت و وقتی محمد به او رسید، او را خاک آلود مشاهده کرد و به همین ترتیب او را ابوتراب خطاب کرد. مرتضی عاملی بر این باور است که ظاهرا این لقب مربوط به غزوه عشیره بوده است که علی به همراه عمار برای زیر نظر گرفتن بنی مدلج به منطقه کشاورزی آنان رفته و خاک آلود به نزد محمد بازگشتند و محمد پس از آن علی را ابوتراب خطاب کرد.[۲۸]
امیرالمومنین
به گزارش منابع شیعی، لقب امیرالمومنین را محمد و از جانب خدا به علی بن ابی طالب اعطا کرد و دیگران از به کاربردن این لقب برای خود منع شده‌اند.[۲۹]
پانویس
ارجاعات
- ↑ Nasr, “ʿAlī”, Britannica.
- ↑ Nasr, “ʿAlī”, Britannica.
- ↑ Haj Manouchehri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”.
- ↑ قرشی، دانشنامه امام امیرالمومنین، ۱: ۶۰–۶۱.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۴۴.
- ↑ Haj Manouchehri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”.
- ↑ Haj Manouchehri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”.
- ↑ Haj Manouchehri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”.
- ↑ قرشی، دانشنامه امام امیرالمومنین، ۱: ۶۳–۷۹.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۵۴.
- ↑ قرشی، دانشنامه امام امیرالمومنین، ۱: ۷۹–۸۰.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۵۰.
- ↑ Nasr, “ʿAlī”, Britannica.
- ↑ Gibb, “Amīr al-Muʾminīn”, EI2.
- ↑ منتظری مقدم، بررسی کاربردهای لقب «امیرالمؤمنین»، ۱۲۷–۵۲.
- ↑ Haj Manouchehri, “ʿAlī b. Abī Ṭālib”.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۴۳.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ قرشی، دانشنامه امام امیرالمومنین، ۱: ۶۰-۶۱.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۴۴.
- ↑ قرشی، دانشنامه امام امیرالمومنین، ۱: ۶۳-۷۹.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۵۴.
- ↑ قرشی، دانشنامه امام امیرالمومنین، ۱: ۷۹-۸۰.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۵۰.
- ↑ Nasr, “ʿAlī”, Britannica.
- ↑ Gibb, “Amīr al-Muʾminīn”, EI2.
- ↑ منتظری مقدم، بررسی کاربردهای لقب «امیرالمؤمنین»، ۱۲۷–۵۲.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۵۱.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۲: ۲۴۵-۲۴۸.
- ↑ مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة الامام علی، ۱: ۱۵۴.
منابع
منابع فارسی و عربی
- قرشی، باقر شریف (۱۳۹۳). دانشنامه امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام. ترجمهٔ صالحی، محمد. قم: دارالتهذیب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۶۴-۷۲-۴.
- مرتضی عاملی، جعفر (۱۳۸۸). الصحیح من سیرة الامام علی علیه السلام. بیروت: مرکز الاسلامیه للدراسات. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۰۷۲۴-۵-۳.
- منتظری مقدم، حامد (۱۳۸۷). «بررسی کاربردهای لقب «امیرالمؤمنین» در بستر تاریخ اسلام». تاریخ در آیینه پژوهش (۱۷): ۵۲–۱۲۷.
منابع انگلیسی
- Gibb, H.A.R. (1986). "Amīr al-Muʾminīn". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی) (2nd ed.). E. J. Brill.
- Nasr, Seyyed Hossein (2012). "ʿAlī". Encyclopædia Britanica (به انگلیسی). Archived from the original on 14 May 2014. Retrieved 21 March 2012.
خطای ارجاع: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="persian-alpha"/> یافت نشد.