اولین ازدواج علی، ازدواج او با فاطمه زهرا، دختر محمد پیامبر اسلام است. بر اساس آنچه منابع شیعی گزارش می‌کنند، این ازدواج از جمله کرامت‌های الهی علی بن ابی‌طالب بشمار می‌رود. روز این ازدواج، ۱۶ روز پس از مرگ رقیه دختر محمد (همسر عثمان) و پس از واقعه بدر صورت گرفته‌است. این ازدواج در شوال و در شهر مدینه رخ داده‌است. برخی منابع تاریخ این ازدواج را سوم ذی حجه دانسته‌اند.[۱] علی در دوران حیات فاطمه، با وجود آنکه اسلام تعدد زوجات را امری مباح تلقی می‌کرد، با زن دیگری ازدواج نکرد. جعفر صادق در بیان دلیل این عدم ازدواج متذکر می‌شود که علی در این دوران از تعدد زوجات منع شده‌بود.[۲]فاطمهٔ زهرا، دختر محمد و خدیجه، همسر علی بن ابی‌طالب، مادر حسن و حسین، و یکی از پنج عضو آل عباست.[۳] نسل علی از فاطمهٔ زهرا به‌عنوان شریف یا سید شناخته می‌شوند. آن‌ها به‌عنوان تنها نسل بازمانده از محمد، مورد احترام شیعه و سنی اند.[۴] علی تا زمانی که فاطمه زنده بود همسر دیگری نداشت، اما پس از او با زنان متعددی ازدواج کرد. به‌جز ۴ فرزندی که از فاطمه داشت، بقیه فرزندانش از همسران دیگر او بودند.[۵]
بر اساس داستانی که برخی منابع گزارش کرده‌اند؛ در میانه زندگی مشترک علی و فاطمه، علی از جویره دختر ابوجهل خواستگاری می‌کند. به نقل این داستان، این کار بر فاطمه گران می‌آید و محمد نیز با این ازدواج مخالفت می‌کند. با این وجود منابع مختلفی در اصل ماجرای خواستگاری علی از دختر ابوجهل، تردیدهایی را مطرح کرده‌اند.[۶] این ماجرا در آثاری چون صحیح بخاری، صحیح مسلم و سنن ترمذی گزارش شده‌است. علی میلانی، این روایت را در کتاب خواستگاری ساختگی مورد نقد محتوایی و سندی قرار داده‌است.[۷]
