ابن‌مقفع

ابن‌مقفع
نقاشی تخیلی از ابن مقفع اثر جبران خلیل جبران
متولد	۱۰۶ قمری در آن زمان جور امروزه فیروز آباد
وفات	۱۴۲ قمری (سوزانده شد) بغداد
محل زندگی	فارس، اهواز، بصره
ملیت	ایرانی‌تبار
دیگر نام‌ها	عبدالله
حرفه	نویسنده و مترجم
آثار	کلیله و دمنه، سیرالملوک
سبک	ادبیات ترجمه
عنوان	ابن مقفع
دوره	قرن دوم هجری
مذهب	ابتدا زرتشتی، سپس مسلمان
فرزندان	محمد
والدین	دادویه

ابومحمد عبدالله ابن مقفع با نام اصلی روزبه پور دادویه معروف به اِبْنِ مُقَفَّع (زادهٔ ۱۰۴ در جور فیروز آباد کنونی – درگذشتهٔ ۱۴۲ هجری قمری در بغداد) از نویسندگان مسلمان بود. گفته شده که اسم او به فارسی روزبه است و پیش از اسلام آوردن کنیه او ابوعمر و پس از قبول مسلمانی مکنی به ابی‌محمد شده است و مقفع، پدر او پسر مبارک است و اصل او ازجور (فیروزآباد) از حوالی فارس است.

سرگذشت

ابن مقفع در اول کاتب داود بن عمر بن هبیره و سپس کاتب عیسی بن علی بود. او یکی از مترجمان از زبان فارسی به عربی بود. گفته شده که او کتاب‌های منطق و طب را که از یونانی و رومی به فارسی ترجمه شده بود، به عربی ترجمه کرد. ابن‌مقفع به عربی شعر می‌گفت. قفطی در اخبار الحکما ابن‌مقفع را دانشمندی فاضل توصیف می‌کند که برای اولین بار در میان مسلمانان به ترجمه کتب منطقی پرداخت. عبدالله از اهل فارس بود و در اوّل مجوسی سپس به دست عیسی بن علی عموی سفاح و منصور خلیفه اول و دوم عباسی مسلمان شد.

گفته شده است که ابن‌مقفع، سفیان بن معاویهٔ بن یزید بن مهلب بن ابی‌صفره را سبک می‌شمرد و مسخره می‌کرد. سفیان با شنیدن تمسخرهای متعدد ابن‌مقفع قسم یاد کرد که او را به‌طور فجیعی مقتول سازد. از همین رو به خلیفه نامه نوشت و جواز قتل او را دریافت کرد. سرانجام سفیان او را به قتل رساند. در برخی منابع آمده است که سفیان، او را به چاه آبخانه انداخته و درب چاه را بست. از قتل او در حمام نیز سخن گفته شده است. سال قتل او را ۱۴۵ ه‍.ق دانسته‌اند. با این حال در اخبار بصره اثر عمرو بن شیبه آمده است که قتل ابن‌مقفع در سال ۱۴۲ یا ۱۴۳ رخ داد.

آثار

از آثار او می‌توان به کتاب التاج در زندگانی انوشیروان و کتاب خداینامه در موضوع سیر و کتاب آیین‌نامه در مضوع اصر و کتاب کلیله و دمنه، مزدک، الادب الکبیر معروف به ما قرء حسیس، الادب الصغیر، الیتیمهٔ در رسائل اشاره کرد. آثار دیگر او اختصار قاطیغوریاس ارسطو و اختصار باری ارمیناس ارسطو نام برده شده است.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابن مقفع». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.