لیلی بنت مسعود

لیلی بنت مسعود نهشیله یکی از همسران علی بن ابی طالب است که جزء چهار همسر زنده پس از درگذشت علی عنوان شده است. وی پس از وفات علی، همسر عبدالله بن جعفر شد. سال ولادتش را قبل از ۲۲ ه‍.ق گزارش کرده‌اند و مرگش را بعد از ۶۱ ه‍.ق دانسته‌اند.

نام و تبار

منابع نام وی را لیلی گزارش کرده‌اند. پدر او را مسعود بن خالد بن ثابت بن ربعی بن سلمی گزارش کرده‌اند که از قبیله بنی‌تمیم بود. از وی اطلاعات زیادی در منابع تاریخی وجود ندارد و برخی منابع به صورت کوتاه از ارتباطش با علی بن ابی‌طالب یاد کرده‌اند. اما از خالد بن مالک به عنوان یکی از بزرگان قوم بنی‌تمیم یاد شده است که در سال ۹ ه‍.ق به همراه جمع دیگری از بزرگان این قبیله برای پذیرش اسلام به نزد پیامبر اسلام آمد. نسب کامل وی را «لیلی بنت مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن سلمی بن جندل بن نهش بن دارم بن مالک بن حنظلة بن زید مناة بن تمیم» گزارش کرده‌اند. منابع مادر او را عمیره بنت قیس بن عاصم بن سنان بن خالد بن منقر بن عبید بن حارث بن عمرو بن کعب بن سعد بن زید بن مناة بن تمیم گزارش کرده‌اند.

زندگی‌نامه

ازدواج با علی بن ابی‌طالب

از زندگانی لیلی بنت مسعود هیچ اطلاعی تا پیش از ازدواج با علی بن ابی‌طالب در منابع دست اول وجود ندارد. در این میان تنها محمدصادق کرباسی در دایرةالمعارف الحسینیه گزارش کرده است که او متولد سال ۲۲ ه‍.ق است اما برای این ادعا هیچ سندی را گزارش نمی‌کند. آنچه مسلم است، لیلی از همسران علی بن ابی‌طالب بود. ابن‌حمدون در التذکرة الحمدونیه گزارش می‌کند که ازدواج علی و لیلی در بصره و در میان جنگ جمل (سال ۳۵ یا ۳۶ ه‍.ق) رخ داده است. شبیه به همین مطلب را ناصرخسرو نیز گزارش کرده است. دلیل این ازدواج را ایجاد پیوند میان علی و قبیله بنی‌تمیم برای ایجاد حمایت در جنگ جمل گفته‌اند. در برخی منابع نیز از ازدواج موقت علی و لیلی گزارش شده است که این ازدواج در کوفه صورت گرفته است. حاصل ازدواج او با علی بن ابی‌طالب، دو فرزند به نام‌های عبیدالله و ابوبکر بود.

ازدواج با عبدالله بن جعفر

از لیلی به عنوان یکی از چهار همسر علی بن ابی‌طالب یاد کرده‌اند که پس از کشته شدن علی، زنده بود. عبدالله بن جعفر که در آن زمان زینب بنت علی را در عقد ازدواج داشت، با لیلی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار پسر به نام‌های یحیی، هارون، موسی، و صالح و همین‌طور دو دختر به نام‌های ام‌ابیها و ام‌محمد بود. در این موضوع که لیلی چگونه با عبدالله بن جعفر ازدواج کرده است، ابهام‌های بسیاری وجود دارد و منابع در خصوص آن هیچ گزارشی را نکرده‌اند. در این میان ابهام است که لیلی بعد از ترور علی بن ابی‌طالب، چگونه از کوفه به مدینه منتقل شده است یا آنکه بعد از درگذشت علی، به قبیله خود در بصره رفته و عبدالله برای خواستگاری او به بصره رفته باشد یا اینکه در کوفه مانده باشد.

درگذشت

از تاریخ درگذشت لیلی بنت مسعود نیز هیچ مطلبی در منابع گزارش نشده است و تنها برخی منابع از حضورش در نبرد کربلا خبر داده‌اند. در صورت حضور او در نبرد کربلا، وی باید تا سال ۶۱ ه‍.ق زنده باشد و احتمالاً به مدینه بازگشته باشد.

کتابشناسی

«لیلی بنت مسعود النهشیلة زوج الامام أمیرالمؤمنین علی بن إبی‌طالب»، عنوان کتابی است که به قلم حیدر جد با موضوع زندگانی او نگارش یافته است.

پانویس

منابع

• محمد بن حسن، ابن‌حمدون (۱۹۹۶). التذکرة الحمدونیه (به عربی). به کوشش احسان و بکر عباس. بیروت: دار صادر.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• جد، حیدر (۱۴۳۶). لیلی بنت مسعود النهشیلة زوج الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (به عربی). بیروت: دارالمتقین.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• مهدویان، محبوب (۱۳۸۰). «عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب». تاریخ اسلام (۶).
• نقدی، جعفر (۱۳۶۲). زینب الکبری بنت الإمام أمیرالمومنین علی بن أبی‌طالب (به عربی). قم: الشریف الرضی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)