آخِرة، مؤنث آخر: پسین، بازپسین، در مقابل اولی یا دنیا: زیستگاه یا سرای نخستین یا نزدیکترین. در اصطلاح ادیان آسمانی: جهان ابدی که برای هر کسی پس از مرگش آغاز می‌شود و هر کس در آنجا به پیامد کردار خویش دست می‌یابد. آخرة از این جهت در لسان شرع مؤنث به کار رفته که صفت حیاة یا نشأة یا دار آمده است. این واژه حدود ۱۱۶ بار در قرآن کریم ذکر شده، که در بعضی آیات به عنوان ستایش از مؤمنان به آن و در برخی به عنوان نکوهش از منکران آن آمده، و در بخشی از آنها وصف آن جهان شده که آنجا سرای جاویدان و محل زندگی حقیقی؛ لهی الحیوان است. در این کتاب عزیز، ایمان به آخرت یکی از سه اصل اعتقادی و یکی از سه رکن اساسی دین مقدس اسلام توحید، نبوت، معاد معرفی شده. چه عامّه فرق اسلا می، ایمان به آخرت را از ضروریات عقاید می‌دانند و منکر آن را خارج از اسلام به‌شمار می‌آورند. جهان آخرت حسب آیات قرآن و دیگر کتب آسمانی جهان ابدی است: مرگ و فنائی در کار نیست لهی الحیوان وضعیت زندگی هر کسی به کردار و پندار وی در این عالم بستگی دارد: آسایش و رنج، خوشی و ناخوشی در آنجا مراحل گوناگون دارد چنان‌که نیکی و بدی اشخاص و اعمال متفاوت است، بهشتیان به بهترین لذت که توصیف وحتی تصورش برای ما در این عالم میسّر نیست دست می‌یابند، (فیها ما تشتهیه الانفس وتلذ الاعین؛)در بهشت است آنچه که دلها بدان میل کند ودیدگان از آن لذت برند. و به قول بزرگان: آنچه یک مؤمن به خدا در آخرت بدان نائل می‌گردد در چهار چیز خلاصه می‌شود: بقاء بلا فناء، وغنی بلا فقر، وعز بلا ذل، وعلم بلا جهل. (مجمع البحرین ذیل کلمه فلح) بهترین توصیف بهشت را از قرآن بشنویم که از آن تعبیر می‌کند به دارالسلام: سرای سلامت، سلامت مطلق هر نعمتی و هر لذتی و هر خوشی و شادی را شامل می‌شود (به واژه بهشت رجوع شود). دوزخیان به سختترین عذاب گرفتار می‌شوند: (کلما نَضِجَت جلودهم بدلناهم جلودا غیرها) (به واژه دوزخ رجوع شود).
بخشی از آیات مربوط به آخرت
(یبیّن الله لکم الآیات لعلکم تتفکرون فی الدنیا والآخرة؛) خداوند آیات و نشانه‌های خویش را برایتان آشکار می‌سازد باشد که در دنیا و آخرت (و حقیقت این دو جهان) بیندیشید (بقرة: ۲۲۰). (قل متاع الدنیا قلیل والآخرة خیر لمن اتقی؛) بگو (ای محمد) خوشی. (و کامرانی در این جهان اندک و کوتاه مدت است و جهان آخرت بهترین و شایستهترین است برای خدای ترسان (نساء: ۷۷ (تریدون عرض الدنیا والله یرید الآخرة؛)شما به کوته نظری کالای ناچیز دنیا را می‌خواهید اما خداوند نعیم و کامرانی جاوید آخرت را برای شما می‌خواهد (انفال: ۶۷). (ارضیتم بالحیاة الدنیا عن الآخرة؛)آیا به زندگی موقت ناچیز دنیا دل خوش کرده و زندگی جاوید آخرت را از دست می‌دهید ؟! (توبهٔ: ۳۸). (وفرحوا بالحیاة الدنیا وما الحیاة الدنیا فی الآخرة الا متاع؛) اینها به زندگی دنیا دلشادند، در حالی که زندگی دنیا نزد زندگی آخرت، اندک کالائی بیش نیست (رعد: ۲۶). (یعلمون ظاهراً من الحیاة الدنیا وهم عن الآخرة هم غافلون؛) این دلباختگان به دنیا جز ظاهری از زندگی دنیا را ن می‌دانند، با این حال به متاعی ناچیز اکتفا کرده و از زندگی جاویدان آخرت غافلند (روم: ۷). (یا قوم انما هذه الحیاة الدنیا متاع والآخرة هی دار القرار؛) مؤمن آل فرعون خطاب به مردم زمان خود گفت: ای مردم این زندگی دنیا کالائی حقیر و بیمقدار بیش نیست، و آخرت است که سرای زندگی دائم است. ((غافر: ۳۹
بخشی از روایات مربوط به آخرت
روایات در این باره بیش از حد و حصر است که جهت رعایت اختصار، شماری از آنها را که در حوصله این کتاب است تذکار می‌دهیم. از ابوسعید خدری روایت شده که گفت: هنگا می که پیغمبر (ص) از جنگ اُحُد بازگشته بود و مردمان گرداگرد وجود مقدسش فراهم آمده بودند آن حضرت در حالی که به طلحه تکیه زده بود خطاب به مردم نمود و فرمود: ای مردم! به آن اعمال روی آورید و توجه خویش را به آن کارها معطوف دارید که خداوند شما را به انجام آنها مکلف ساخته، وبه عمل به آنها موظف نموده، وآن کارهای مربوط به جهان آخرت شما است، به کارهائی بپردازید که موجب آسایش شما وآبادانی خانه شما در آن جهان باشد، به دنیائی که خداوند روزی شما را در آن ضمانت کرده و به عهده گرفته این قدر دل مبندید و اعضاء و جوارحی را که از نعمتهای خداوند تغذیه شده در راه معصیت او به کار مگیرید، و همّ و غمّ خویش را در دستیابی مغفرت و آمرزش خداوند مصروف دارید و همت خود را در نزدیک شدن هر چه بیشتر به طاعت و بندگی حضرتش به کار بندید؛ این را بدانید که هر آن کس دنیای خود را بر آخرتش مقدم بدارد سهم آخرت خویش را از دست می‌دهد و به دنیا هم بیش از آنچه که برایش مقدّر و مقرّر بوده دست ن می‌یابد، و هر که آخرت خود را بر دنیایش مقدم بدارد نصیب دنیائیش را از دست نخواهد داد. و فرمود: چگونه به وظائف آخرتیش عمل می‌کند آنکس که همچنان دلش به دنیا بسته است و شهوتش از دنیا پایان نیافته ؟! بسی در شگفتم از آن کس که سرای جاوید آخرت را باور کرده و در عین حال تمام تلاش خویش را برای سرای فانی به کار می‌گیرد. در حدیث آمده که روزی رسول خدا (ص) از کنار دیوانهای می‌گذشت، فرمود: این را چه شده است؟ گفتند: دیوانه است. فرمود: این بیمار است و مبتلی، دیوانه حقیقی کسی است که دنیا را بر آخرت برگزیده است.[۱]
پانویس
ارجاعات
منابع
