ابوبکر محمد بن عباس خوارزمی
ابوبکر محمد بن عباس خوارزمی | |
|---|---|
| نام اصلی | محمد |
| زاده | ۳۲۳ ه. ق خوارزم، ازبکستان کنونی |
| محل زندگی | حلب، عراق، خراسان |
| درگذشته | رمضان ۳۶۳ یا ۳۸۳ ه. ق نیشابور، ایران |
| نام(های) دیگر | جمال الدین |
| لقب | طبرخزی |
| پیشه | شاعر، مورخ |
| زمینه کاری | شعر، تاریخ، تبارشناسی زبان‌شناسی |
| ملیت | ایرانی |
| مذهب | اسلام، شیعه، دوازده امامی |
| در زمان حکومت | سامانیان |
ابوبکر محمد بن عباس خوارزمی (۳۲۳–۳۸۳ ه.ق) شاعر، کاتب و ادیب مسلمان بود. از آنجا که زادگاه خود و پدرش خوارزم و مادرش از مردم طبرستان (خواهر ابوجعفر محمد بن جریر طبری مورخ معروف) بود خود را گاه خوارزمی و گاه طبری معرفی می‌کرد، و دیگران نیز گاه او را با نسبتی مرکب از این دو لفظ، طبرخزمی[۱] یا طبرخزی خوانده‌اند.[۲][۳] وی از نوجوانی به دانش‌اندوزی و به‌خصوص حفظ اشعار کهن پرداخت، در همان احوال پدر را از دست داد و به علت کج رفتاری اطرافیان از میراث پدری چشم پوشید و تهیدست خوارزم را ترک کرد. وی که حافظه‌ای سخت نیرومند داشت در پی کسب علم و مال راهی عراق و شام شد. در بغداد از محضر ابوعلی اسماعیل بن محمد صفار و ابن‌کامل، و در حلب به دربار سیف‌الدوله حمدانی پیوست و با ادبا و علمای دربار، چون ابن‌خالویه نحوی و ابوالطیب لغوی مجالست یافت، در همان‌جا با مُتَنَبِّی دیدار کرد و آنچنان شیفته او گردیده که چند سال بعد یکی از کوشاترین ناشران شعر وی در خراسان گردید. وی سرانجام با توشه‌ای گرانقدر از ادب و تاریخ انساب و اخبار عرب و لغت به شرق بازگشت و در بخارا به ملازمت ابوعلی بلعمی وزیر سامانیان درآمد، اما دوستی میان این دو ادیب چندان نپائید و ابوبکر در ابیاتی سخت گزنده و ریشخندآمیز او را هجو کرد. از آنجا به نیشابور که در آن زمان امیر ابونصر احمد بن علی میکالی بر آن حکومت داشت، رفت و به مدح او پرداخت و صله‌های کلان ستاند. ابوبکر سخت مورد احترام و اکرام علمای نیشابور قرار گرفت. پس از چندی به سیستان رفت، ابتدا والی آن سرزمین ابوالحسن طاهر بن محمد را مدح گفت، اما چون به صله دلخواه دست نیافت به هجای او دست زد، امیر نیز به جرم ناسپاسی او را به زندان افکند. ابوبکر در زندان قصیدهای مشتمل بر مدح ابونصر میکالی و شکایت از شکنجه زندان و سرزنش خویش از ترک منادمت وی و درخواست شفاعت بسرود و به نیشابور فرستاد، ابونصر او را شفاعت نموده از بند رها گشت. از آنجا به طبرستان وارد شد و سپس به نیشابور و از آنجا به اصفهان رفت و به دربار صاحب بن عباد راه یافت و مورد الطاف صاحب و مشمول مکرمت‌ها و عطایای وی گردید. و به نقلی صاحب را در ارجان ملاقات نمود. خوارزمی از حیث مذهب به تشیع شهرت دارد، برخی او را زیدی دانسته‌اند. مشهورترین اثر او رسائل یا دیوان رسائل ابوبکر خوارزمی است.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابوبکر خوارزمی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- معین، محمد (۱۳۵۸)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر
.jpg)
