تفسیر کشاف
تفسیر کشاف با نام کامل تفسیر الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل اثر جارالله زمخشری است که در دسته تفاسیر کلامی قرار دارد. زمخشری در این کتاب با استفاده از زبان ادبی و بلاغت، تلاش کرده تا معانی عمیق آیات قرآن را توضیح دهد و در این راه، نظرات خاص معتزله را مطرح کرده است. او در مباحثی مانند صفات خدا و اراده آزاد انسان، عقاید خود را بیان کرده و به همین دلیل، توسط برخی محققان اهل سنت مورد انتقاد قرار گرفته است. با این وجود بسیاری از دانشمندان مسلمان و مفسران، حسن بلاغت، عمق فهم و دقت نظر زمخشری را در تفسیر آیات قرآن تأیید کرده‌اند. شروح و حواشی متعددی بر این تفسیر نوشته شده که الانصاف فیما تضمنه الکشاف من الاعتزال اثر ابن‌منیّر یکی از آن‌هاست. این حاشیه به نقد نظرات معتزلی زمخشری می‌پردازد و نشان‌دهنده تأثیر بزرگ کشاف بر علم تفسیر در تاریخ است.[۱]
محمدهادی معرفت، قرآن پژوه شیعی این تفسیر را از جمله تفاسیر ادبی به‌شمار آورده و معتقد است که زمخشری توانسته است زیبایی قرآن را در سایه کشف بلاغت آن جلوه‌گر و نمایان سازد. به باور او، به دلیل آنکه مؤلف در زبان عربی متبحر و مسلط بوده؛ از لغت، اشعار و علوم بلاغت و بیان و نحو و اعراب در اثر تفسیری‌اش بهره درستی برده و این ویژگی برجسته باعث گردیده تا تفسیر کشاف، تفسیری زیبا و ارزشمند محسوب شود. از این‌رو، بسیاری از بزرگان ادب، تفسیر و کلام آن را ستوده و مدح کرده‌اند.[۲]
پانویس
ارجاعات
- ↑ معینی، «تفسیر عقلی-کلامی»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ معرفت، تفسیر و مفسران، ۲: ۳۰۸–۳۰۹.
منابع
- معینی، محسن (۱۳۹۶). «تفسیر عقلی-کلامی». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
- معرفت، محمدهادی (۱۳۷۹). تفسیر و مفسران. قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.